- Pierre này, có cái gì đó khác lạ ở trong vườn – Sophia nói.

Sophia mở cửa sổ và xem xét mảnh vườn mà bà biết rõ từng ngọn cỏ. Cái mà bà nhìn thấy ở đó làm bà lạnh sống lưng.

Pierre đang dọc báo trong bữa điểm tâm. Có lẽ chính vì cái cảnh này làm Sophia thường nhìn qua cửa sổ để xem thời tiết thế nào. Đó là việc ta thường làm sau khi thức dậy. Mỗi lần trời xấu, tất nhiên bà lại nghĩ tới Hy Lạp. Những lúc lặng lẽ ngắm nhìn như thế này, lòng bà lại nặng trĩu nỗi nhớ quê hương vốn kéo dài mà vào một số buổi sáng nó dẫn tới tình cảm đau xót. Chuyện đó rồi cũng qua đi. Nhưng sáng nay, khu vườn có cái gì đó khác lạ.

- Pierre này, trong vườn có thêm một cái cây.

Bà đến ngồi bên chồng.

- Pierre, hãy nhìn em.

Pierre ngước bộ mặt mệt mỏi nhìn về phía vợ. Sophia sửa lại chiếc khăn quàng quấn quanh cổ, một kỷ luật mà bà vẫn giữ từ thời còn là ca sĩ để giữ giọng luôn nồng ấm. Hai mươi năm trước, trên một bậc thềm đá ở nhà hát Orange, Pierre đã dựng lên một núi những lời thề thốt yêu đương và những sự cam kết như đinh đóng cột đúng ngay trước buổi biểu diễn.

Sophia giữ lấy bộ mặt ủ ê này của người đọc báo trong bàn tay mình.

- Có chuyện gì xảy ra với em thế, Sophia?

- Em đã nói có cái gì đó.

- Thì sao?

- Em nói: “Có một cái cây ở trong vườn”.

- Anh đã nghe rồi. Việc đó có vẻ bình thường, phải không?

- Có một cái cây ở trong vườn, nhưng hôm qua nói không có ở đấy.

- Rồi sao nữa? Em muốn anh phải làm gì với chuyện này?

Sophia không bình thản. Bà không biết có phải đó là tai hoạ bất ngờ của tờ báo hoặc tai hoạ của cái nhìn mệt mỏi, hoặc tai hoạ bất ngờ từ cái cây, nhưng rõ ràng có cái gì đó không thích hợp.

- Pierre, hãy giải thích cho em biết một cái cây làm thế nào mà tự nó vào được trong một khu vườn.

Pierre nhún vai. Việc đó hoàn toàn không có liên quan gì tới ông.

- Có quan trọng gì chứ? Những cái cây tái sinh sản. Một cái hạt, một cái mầm, một cái chồi rồi cây được tạo ra. Sau đó, dưới khí hậu của chúng ta, nó tạo thành những khu rừng lớn. Anh cho rằng em biết việc này.

- Không phải một cái mầm mà đây là một cái cây! Một cái cây non thật thẳng với những cành nhánh và tất cả mọi thứ cần thiết, mọc một mình cách bức tường cuối một mét. Vậy là sao?

- Vậy là người làm vườn đã trồng nó.

- Người làm vườn đã nghỉ trong mười ngày và em cũng không yêu cầu gì anh ta. không phải người làm vườn.

- Việc đó không liên can gì tới anh. Đừng mong rằng anh sẽ bực bội vì cái cây nhỏ thật thẳng ở dọc bức tường cuối ấy.

- Ít ra thì anh không muốn đứng lên nhìn nó ư? Ít ra là điều đó chứ?

Pierre nặng nề đứng dậy. Việc đọc báo thế là bị phá rối.

- Anh có nhìn thấy nó không?

- Tất nhiên, anh nhìn thấy. Đó là một cái cây.

- Hôm qua nó không có ở đó.

- Có thể.

- Chắc chắn rồi. Người ta làm gì thế? Anh có ý kiến gì không?

- Một ý kiến dể làm gì?

- Cái cây ấy làm em sợ.

Pierre cười. Nhưng anh vẫn có một cử chỉ trìu mến. Nhưng chỉ thoáng qua mà thôi.

- Đó là sự thật, Pierre ạ. Nó làm em sợ.

- Không phải với anh – Ông lại ngồi xuống và nói – Việc cái cây này đến thăm đối với anh khá dễ thương. Chúng ta hãy để nó yên, thế thôi. Còn em, em hãy để anh yên với nó. Nếu có kẻ nào đó làm vườn thì mặc kệ họ.

- Nhưng nó đã được trồng vào ban đêm, Pierre!

- Thêm một lý do để làm vườn. Hoặc giả đây là một món quà tặng. Em có nghĩ tới chuyện này không? Một người hâm mộ muốn kín đáo mừng sinh nhật lần thứ năm mươi của em. Những kẻ hâm mộ có khả năng bày đặt ra những loại kỳ cục này, nhất là những kẻ hâm mộ – chuột nhắt, vô danh và bền bỉ. Em hãy đi xem, có lẽ có một lá thư nhỏ đấy.

Sophia tiếp tục suy nghĩ. Ý kiến này hoàn toàn không phải là ngu ngốc. Pierre tách những người hâm mộ làm hai loạt riêng biệt. Có những người hâm mộ – chuột nhắt sợ sệt, bồn chồn, câm lặng và không rời bỏ. Pierre từng biết một con chuột nhắt trong mùa đông đã chuyển cả một túi gạo đầy vào trong một chiếc ủng cao su với từng hạt một. Những người hâm mộ – chuột nhắt làm như vậy. Có những người hâm mộ – tê giác, cũng đáng sợ theo loại của họ, ồn ào, rống lên, một số đáng kể. Trong hai loại này, Pierre phân ra một lô dưới loại. Sophia không nhớ rõ lắm. Pierre khinh miệt những người hâm mộ đi trước ông và những người kế tiếp ông, có nghĩa là tất thảy. Nhưng đối với cái cây, có thể ông có lý. Có thể, nhưng không chắc chắn. Bà nghe tiếng Pierre nói “tạm biệt – hẹn tối nay – em đừng lo ngại nữa” và bà ở lại một mình. Với cái cây.

Bà đi xem nó với vẻ thận trọng như thể nó sẽ nổ tung.

Rõ ràng không có một lá thư nào. Dưới gốc cây nhỏ, một vòng đất được cày lên còn mới nguyên. Loại cây gì thế này? Sophia đi vòng quanh nó nhiều lần, vẻ hờn dỗi và thù nghịch. Bà ngả về cho đó là cây sồi. Bà cũng ngả về ý nghĩ nhổ nó lên một cách mãnh liệt, nhưng hơi dị đoan, bà không dám xâm phạm đến cuộc sống, dù đó là thực vật. Thực tế rất ít người thích nhổ một cái cây không làm gì họ cả.

Bà bỏ nhiều thời gian tìm một cuốn sách viết về vấn đề này. Ngoài lĩnh vực nhạc kịch, Sophia không có thời gian đi sâu nhiều về cuộc sống của những con lừa và những huyền thoại. Một cây sồi ư? Thật khó bày tỏ ý kiến về nó mà không có những cái lá. Bà dò bảng tra cuốn sách xem có một cái cây nào có tên Sophia nào đó không. Ví như một lời kính tặng che đậy, ít ra trong dòng chữ dằn vặt của một người hâm mộ – chuột nhắt. Cái đó sẽ làm yên lòng. Không, không có gì về Sophia cả. Tại sao không phải loại Stelyos nào đó? Nếu vậy thì sẽ không dễ chịu lắm. Stelyos không có gì là một con chuột nhắt, cũng không phải là một con tê giác. Sau hàng núi những lời thề thốt của Pierre trên những bậc thềm ở nhà hát Orange, Sophia tự hỏi thế nào mà bà lại bỏ rơi Stelyos và từ đó bà hát kém hay hơn thường lệ. Và không chờ đợi, con người Hy Lạp điên dại ấy không tìm được cách nào tinh quái hơn là đi trẫm mình. Người ta vớt anh ta lên, hổn hển, bập bềnh trong Địa Trung Hải như một kẻ ngu ngốc. Thời niên thiếu, Sophia và Stelyos thích ra khỏi Delphes để đi vào những con đường hẻm với những con lừa, những con dê cái và mọi thứ. Họ gọi việc đó là “làm những người già Hy Lạp”. Và cái kẻ ngu ngốc ấy lại muốn nhảy xuống nước tự tử. May thay, cái núi tình cảm của Pierre ở đó. Ngày nay, Sophia đi tới tìm kiếm một cách máy móc ở con người ấy vài miếng ngọt ngào rải rác. Stelyos ư? Một sự đe doạ ư? Stelyos sẽ làm việc đó ư? Phải, anh ta có khả năng. Sau khi ra khỏi Địa Trung Hải, việc đó đã quất cho anh ta một ngọn roi và anh ta gào thét như một kẻ điên. Tim đập rộn ràng, Sophia cố gắng đứng lên, uống một cốc nước, đưa mắt nhìn qua cửa sổ.

Cái nhìn ấy lập tức làm bà bình thản. Có cái gì đó qua đầu óc bà? Bà hít thở một hơi dài. Cái cách này của bà đôi khi để xây dựng một thế giới của những sự khiếp sợ lôgic xuất phát từ chỗ chẳng có gì làm mệt lử cả. Hầu như chắc chắn đó là cây sồi, một cây sồi non không có ý nghĩa gì hết. Nhưng người trồng đã qua đâu trong đêm qua với cây sồi tệ hại này? Sophia mặc vội quần áo đi ra ngoài, xem xét chiếc khoá ở cửa song sắt. Không có gì đáng chú ý cả. Đây là chiếc khoá thật đơn giản mà chắc chắn người ta có thể mở nó chỉ trong một giây bằng chiếc mở ốc mà không để lại dấu vết.

Lúc này là đầu mùa xuân. Trời ấm và bà cảm thấy lạnh ở lại đó để thách thức cây sồi. Một cây sồi. Một con người ư? Sophia chặn những ý tưởng của mình lại. Bà không chịu đựng nổi khi tâm hồn Hy Lạp của bà dâng lên mãnh liệt, nhất là liên tiếp hai lần trong một buổi sáng. Phải công nhận rằng Pierre không bao giờ quan tâm tới cái cây này. Vả chăng vì sao? Ông đến mức thờ ơ như vậy liệu có bình thường không?

Sophia không muốn ở lại một mình suốt cả ngày với cái cây. Bà cầm lấy túi xách và ra đi. Trong phố nhỏ, một chàng trai trạc ba mươi tuổi hoặc hơn, đang nhìn qua chấn song sắt từ căn nhà bên cạnh. Gọi là nhà thì quá lời. Pierre luôn nói đó là “cái lán tồi tàn mục ruỗng”. Ông thấy rằng, trong cái phố nhỏ được ưu đãi giữ lại những nơi ở thì căn nhà tồi tàn rộng rãi này đã bỏ hoang từ nhiều năm tạo một hiệu quả tồi tệ. Cho đến nay, Sophia chưa nhận thấy Pierre có lẽ đã trở nên lẩm cẩm vì tuổi tác. Ý nghĩ này thấm sâu vào đầu óc. Hậu quả tai hại đầu tiên là của cái cây, bà nghĩ với vẻ ác ý. Pierre còn cho xây cao thêm bức tường chung hai bên đề phòng giữ mình tốt hơn đối với căn nhà tồi tàn mục nát. Người ta chỉ có thể nhìn thấy nó qua những ô cửa sổ ở gác hai. Chàng trai trái lại có vẻ khâm phục trước mặt tiền có những chiếc cửa sổ bị vỡ này. Anh ta mảnh dẻ, tóc và quần áo đều màu đen, một bàn tay đeo đầy những chiếc nhẫn bằng bạc, bộ mặt góc cạnh, trán áp vào giữa hai chấn song sắt gỉ.

Đây đúng là loại người mà Pierre không thích. Pierre là người bảo vệ sự chừng mực và sự tiết độ. Chàng trai này có vẻ thanh lịch, hơi khắc khổ, hơi hoa mỹ. Hai bàn tay đẹp bám vào các chấn song. Sophia quan sát thấy ở anh ta một sự vững lòng nào đó. Hẳn vì thế bà hỏi anh ta rằng theo ý anh ta thì cái cây ở đó có thể có tên là gì. Chàng trai nhấc trán khỏi chấn song sắt để lại chút gỉ sắt trong mái tóc đen cứng. Hẳn anh ta đã áp đầu vào đó một lúc rồi. Không ngạc nhiên, không hỏi, anh ta theo Sophia chỉ cho anh ta cái cây non mà từ ngoài phố, người ta có thể biết khá rõ.

- Đó là cây sồi, thưa bà – Chàng trai nói.

- Ông tin chắc thế chứ? Thứ lỗi cho tôi nhưng khá quan trọng đấy.

Chàng trai lại quan sát bằng đôi mắt màu sẫm chưa đến nỗi ủ ê.

- Không nghi ngờ chút nào, thưa bà.

- Xin cám ơn ông. Ông rất nhã nhặn.

Bà mỉm cười với anh ta và bỏ đi. Lúc ấy, về phía mình, chàng trai cũng bỏ đi vừa lấy đầu bàn chân hất một hòn cuội nhỏ.

Vậy là bà có lý. Đấy là cây sồi. Đúng là một cây sồi.

Đồ thô bỉ.

Thế đấy.

Đúng ra phải gọi đó là ở trong tình trạng rối rắm. Và từ bao lâu? Hãy công nhận là đã hai năm.

Và sau hai năm là cái vận ở đường hầm. Marc đá chân vào hòn cuội làm nó văng xa sáu mét. Ở Paris tìm được một hòn đá cuội ở trên những vỉa hè để đá thật không dễ dàng. Ở nông thôn thì có được. Nhưng ở nông thôn, người ta không cần. Trong khi ở Paris, đôi khi cần tìm được một hòn cuội đẹp để đá. Đúng là như vậy. Và, một tia sáng ngắn ngủi loé trong tình trạng rối rắm, cách đây một giờ, Marc may mắn tìm được một hòn cuội hoàn toàn thích hợp. Vậy là anh đá nó và đi theo nó.

Việc đó đã dẫn anh ta tới tận phố Saint-Jacques, không phải là không có vài nỗi buồn phiền. Cấm không được lấy tay mó vào hòn cuội mà chỉ chân mới có quyền tác động. Vậy hãy công nhận là hai năm. Không chức vị, không tiền, không cả đàn bà. Không có một sự tiến lên nào trong tầm tay cả. Có lẽ trừ căn nhà tồi tàn. Sáng hôm qua, anh ta đã trông thấy nó. Bốn tầng gác kể cả những sườn mái, một mảnh vườn nhỏ trong một phố bị lãng quên và trong tình trạng đầy tai ương. Khắp chỗ là những lỗ, không có sưởi ấm, những việc vệ sinh là ở trong vườn, với then cài bằng gỗ. Lim dim mắt là điều huyền diệu. Mở mắt bình thường lại là một tai hoạ. Trái lại, người chủ của nó đề xuất món tiền thuê nhà nhỏ mọn với điều kiện cải thiện nơi ở. Với căn nhà tồi tàn này, anh có thể xoay xở. Anh cũng có thể cho người cha đỡ đầu ở. Gán căn nhà tồi tàn, một người đàn bà đặt cho anh một câu hỏi lạ lùng. Về việc gì nhỉ? À phải. Tên một cái cây. Thật nực cười là những người không biết gì hết về những cái cây trong khi họ không thể không cần chúng. Thực ra, có thể họ có lý. Còn anh, anh biết gọi tên những cái cây và việc đó đúng ra đẩy anh tới cái gì?

Hòn cuội lăn đi trong phố Saint-Jacques. Những hòn cuội không thích những phố dốc ngược lên. Nó đã chui vào cái rãnh lề đường, thêm nữa đúng ngay sau Trường Đại học Sorbonne. Vĩnh biệt thời Trung cổ, xin chào. Xin chào những tăng lữ, những lãnh chúa và nông dân. Xin chào. Marc nắm chặt hai tay trong hai túi áo. Không còn chức vị, không còn tiền, không còn đàn bà và không còn thời Trung cổ nữa. Ác nghiệt biết bao, Marc khéo léo điều khiển hòn cuội từ rãnh lề đường lên vỉa hè. Có một mánh khoé để làm cho hòn cuội nảy lên vỉa hè. Marc biết rõ mánh khóe này hầu như cũng bằng anh biết rõ thời Trung cổ. Nhất là đừng nghĩ tới thời Trung Cổ nữa. Ở nông thôn, người ta không bao giờ phải đối đầu với sự thách thức này thể hiện trong việc cho một hòn cuội leo lên vỉa hè. Vì lý do đó, người ta không cần đẩy những hòn cuội về nông thôn trong khi ở đó có hàng tấn rồi. Hòn cuội của Marc xuất sắc qua phố Soufflot và đến phần chật hẹp của phố Saint-Jacques mà không có quá nhiều vấn đề.

Hãy công nhận là hai năm. Sau hai năm, phản xạ duy nhất của một người đàn ông trong tình trạng rối rắm là tìm một người đàn ông khác cũng đang trong tình trạng rối rắm.

Bởi vì năng giao du với những kẻ thành đạt ở ngay nơi mà anh đã hoàn toàn thất bại ở tuổi ba mươi lăm sẽ làm cho tính cách của anh cau có. Thoạt đầu, tất nhiên việc đó làm anh quên đi, làm anh mơ mộng, khích lệ anh.

Sau đó, việc ấy làm anh bải hoải, rồi bực tức. Việc đó ai cũng biết rõ. Nhất là Marc không muốn trở nên bực tức. Đó là tệ hại, liều lĩnh, nhất là đối với một nhà Trung – đại học.

Viên cuội, dưới sự thúc đẩy mạnh mẽ, đến Val-de-Grace.

Rõ ràng có một người mà anh nghe nói đang ở trong tình trạng rối rắm. Qua những tin mới đây. Mathias Delamarre hầu như đúng ở trong tình trạng rối rắm từ một thời gian lâu rồi. Marc rất yêu mến anh ta, nhiều là đằng khác. Nhưng từ hai năm nay, anh không gặp lại anh ta. Mathias có lẽ có thể đi cùng anh thuê căn nhà tồi tàn. Bởi vì với tiền thuê nhà dù nhỏ mọn, trong lúc này Marc chỉ có thể trả được một phần ba mà thôi. Và câu trả lời phải đưa ra là cần kíp.

Marc thở dài đá hòn cuội lăn tới cửa một buồng điện thoại. Nếu Mathias thuận theo, có lẽ anh có thể giải quyết chuyện khó khăn này. Chỉ có điều có mối buồn phiền lớn với Mathias. Đây là một nhà tiền sử học. Đối với Marc, khi người ta nói điều đó tức là đã nói hết. Nhưng phải chăng đã đến lúc là kẻ bè phái? Dẫu có cái hố khủng khiếp ấy ngăn cách họ thì họ vẫn rất yêu mến nhau. Thật kỳ lạ. Và chính anh phải nghĩ tới cái điều kỳ lạ này chứ không phải sự lựa chọn sai lệch này mà Mathias đã chọn, cái thời gây rụng rời này của những kẻ săn – hái lượm với đá lửa. Người ta trả lời anh rằng Mathias không còn ở đó nữa và người ta cho anh một số nhà mới. Anh quả quyết lại bắt đầu. Mathias có mặt ở nhà mình. Nghe tiếng nói của anh ta, Marc thở phào. Một kẻ ba mươi lăm tuổi ở nhà mình ngày thứ tư vào hồi mười lăm giờ hai mươi phút là chứng cứ xác thực rằng anh ta đang ở trong tình trạng rối rắm nhất hạng. Đó đã là một tin tốt lành. Khi con người này, không một lời giải thích nào khác, chấp nhận gặp lại anh trong nửa giờ tại một quán cà phê không danh tiếng ở phố Ngoại-ô-Saint-Jacques, đó chính là anh ta đã ở mức chín muồi chấp nhận bất cứ thứ gì.

Mặc dầu, người ta không làm điều người ta muốn ở con người này. Mathias bướng bỉnh và kiêu ngạo. Cũng kiêu ngạo như anh chăng? Có thể rất tồi tệ. Dù thế nào đi nữa, nguyên mẫu kẻ săn – hái theo đuổi con bò tót của y cho tới kiệt sức và lánh xa đoàn của mình hơn là trở về tay không. Không. Như thế là chân dung của kẻ ngu còn Mathias thì khôn khéo. Nhưng anh có thể câm lặng trong hai ngày nếu một trong những ý nghĩ của anh được coi như đối lập với cuộc sống. Những ý kiến quá súc tích, hiển nhiên, hoặc giả những ham muốn không thể thích ứng.

Marc là người đẩy cuộc nói chuyện tới mức nghệ thuật tinh tế đã hơn một lần phải im miệng trước con người quá đáng này với mái tóc hoe vàng mà người ta gặp trong những hành lang trường đại học, ngồi lặng lẽ trên chiếc ghế dài, từ từ ép chặt hai bàn tay to lớn vào nhau, như muốn ép thành cháo những cảnh ngộ trái ngược, kẻ săn-hái to lớn với đôi mắt xanh mải miết trong cuộc săn đuổi bò rừng. Có lẽ là người Normand chăng? Marc nhận thấy trong bốn năm qua, sát cánh nhau, chưa bao giờ anh hỏi anh ta từ đâu đến. Liệu việc đó có thể nói không? Việc đó còn phải chờ đợi.

Không có việc gì để làm trong quán cà phê này và Marc chờ đợi. Anh lấy ngón tay vẽ những mẫu hình điêu khắc trên chiếc bàn nhỏ. Hai bàn tay anh gầy và dài. Anh rất thích khung xương rõ ràng của chúng và những mạch máu ở trên mu bàn tay. Đối với phần còn lại, anh có những mối nghi ngờ nghiêm trọng. Vì sao lại nghĩ tới chuyện đó nhỉ? Bởi vì anh sẽ gặp lại kẻ săn to lớn có mái tóc hoe vàng chăng? Thế rồi sao nữa?

Tất nhiên, anh, Marc này, tầm vóc trung bình, quá mảnh dẻ, thân hình và bộ mặt có góc cạnh, đã không phải là con người lý tưởng để săn bò rừng. Đúng hơn là người ta nên sai bảo anh trèo lên những cây để làm rụng quả. Làm người hái lượm ư, sao. Trong lúc rất dễ bị kích động ư. Rồi sau thì sao? Trong việc này cần sự tinh tế. Không còn tiền nữa. Anh còn lại những chiếc nhẫn, bốn chiếc nhẫn lớn bằng bạc, trong đó hai chiếc có những sợi chỉ vàng xuyên qua, loè loẹt và phức tạp, kiểu nửa Châu Phi, nửa thuộc triều Ca-rô-lanh-giêng, che lấp những đốt đầu các ngón ở bàn tay trái. Hẳn là vợ anh bỏ anh vì một gã có đôi vai rộng lớn, đó là điều chắc chắn. Chắc chắn còn ngu đần hơn. Marc tính rằng về việc này, một ngày nào đó cô ta sẽ biết. Nhưng khi đó sẽ là quá muộn.

Marc xoá thật nhanh tất cả những nét vẽ của mình. Anh đã phá hỏng bức tượng của mình. Một cơn bực dọc. Không ngừng có những cơn bực dọc, bất lực và cáu kỉnh này. Thật dễ dàng ký hoạ Mathias. Nhưng hắn thì sao? Liệu anh ta là ai khác một trong những nhà Trung đại học suy đồi, những kẻ nhỏ bé tóc nâu mảnh dẻ và tài chịu đựng, nguyên mẫu của kẻ nghiên cứu việc vô ích, sàn phẩm xa xỉ với những niềm hy vọng mệt mỏi, bám vào những giấc mơ thất bại của mình về vài chiếc nhẫn bằng bạc, về những ảo ảnh của năm một nghìn, về những nông dân đẩy cày, đã chết từ nhiều thế kỷ, về ngôn ngữ La-mã đã bị quên lãng mà không ai có gì để làm, về một người đàn bà đã bỏ rơi anh?

Marc ngẩng đầu. Bên kia phố là một ga-ra ô-tô rộng lớn. Marc không thích những ga-ra ô-tô. Những chiếc ga-ra làm anh buồn. Đi qua trước chiếc ga-ra ô-tô dài này là người săn hái tiến đến với những bước dài và yên lặng. Mái tóc luôn hoe vàng quá dầy nên không thể chải gọn gàng được, chân đi đôi dép da muôn thuở mà Marc không chịu nổi, Mathias đến nơi hẹn. Luôn ở trần dưới bộ quần áo. Người ta không biết thế nào mà Mathias đạt được việc cho cái cảm giác ở trần này dưới bộ quần áo của anh. Áo “pun” sát ngay da, quần sát vào hông, đùi, dép sát ngay vào chân.

Dẫu sao, dù người này thô thiển hoặc tinh tế, dù người kia to lớn hoặc mảnh dẻ thì họ cũng gặp lại nhau, ngồi vào bàn trong một quán cà phê bẩn thỉu. Dù sao thì cái đó cũng không có gì liên quan.

*

- Cậu đã cạo râu rồi chứ? – Marc hỏi – Cậu không làm người tiền sử nữa chứ?

- Có chứ – Mathias nói.

- Ở đâu?

- Trong trán mình.

Marc gật đầu. Người ta đã không nói dối anh. Mathias đang trong tình trạng rối rắm.

- Cậu đã làm gì với đôi bàn tay cậu?

Mathias nhìn những móng tay đen sì của mình.

- Mình làm về cơ khí. Người ta đã đuổi mình. Họ nói rằng mình không có cảm giác về những động cơ. Mình đã tung hê lên trời ba chiếc chỉ trong một tuần lễ. Những chiếc động cơ ấy thật phức tạp. Nhất là khi chúng bị hỏng hóc.

- Còn hiện nay?

- Mình bán những thứ chẳng ra gì, những tờ quảng cáo ở bến xe Châtelet.

- Việc đó mang lại gì?

- Không. Bây giờ đến lượt cậu nói.

- Không có gì cả. Mình làm người cộng tác kín trong một nhà xuất bản.

- Về thời Trung cổ à?

- Những tiểu thuyết tình cỡ tám mươi trang. Người đàn ông yểu điệu như mèo nhưng giỏi giang, người đàn bà rực rỡ nhưng ngây thơ. Cuối cùng họ yêu nhau như những kẻ điên và họ bực mình một cách thành thật. Chuyện không nói tới khi họ chia tay nhau.

- Tất nhiên... – Mathias nói – Cậu đã bỏ đi à?

- Bị đuổi. Mình thay đổi những lời huênh hoang về những thử thách cuối cùng. Do chua chát và do căng thẳng thần kinh. Họ đã nhận ra điều đó... Cậu đã có vợ chưa? Cậu bị kèm à? Cậu có con chưa?

- Không gì hết – Mathias nói.

Hai người đàn ông ngừng lại nhìn nhau.

- Chúng ta bao nhiêu tuổi rồi nhỉ? – Mathias hỏi.

- Trong khoảng ba mươi lăm. Thường vào tuổi này, người ta là đàn ông rồi.

- Phải, đó là theo người ta kể. Cậu luôn có cảm tình gắn bó với cái thời Trung cổ tệ hại ấy ư?

Marc gật đầu xác nhận.

- Vẫn cứ là rẫy rà – Mathias nói – Cậu chưa bao giờ có lý trí với chuyện đó.

- Đừng nói tới chuyện đó nữa, Mathias, đây không phải lúc. Cậu hiện ở đâu?

- Trong một căn phòng mà mình bỏ trong mười ngày nữa. Những tấm quảng cáo không cho phép mình ở hai mươi mét vuông nữa. Hãy công nhận rằng mình đang trượt dốc.

Mathias vò xoắn hai bàn tay vào nhau.

- Mình sẽ chỉ cho cậu một căn nhà tồi tàn – Marc nói – Nếu cậu ưng thuận theo mình, có thể chúng ta sẽ cùng vượt qua ba mươi nghìn năm chia cắt chúng ta.

- Và với tình trạng rối rắm chứ?

- Mình không biết gì hết. Cậu đi cùng mình chứ?

Mathias mặc dầu thờ ơ và khá thù nghịch đối với tất cả những gì có thể xảy ra sau mười nghìn năm trước Thiên chúa Giáng sinh, vẫn luôn dành một ngoại lệ khó hiểu cho nhà Trung đại học mảnh dẻ luôn mặc đồ đen và đeo thắt lưng bằng bạc. Nói đúng ra, anh coi sự yếu đuối thân tình này như một sai lầm về trí nhận xét. Nhưng lòng quyến luyến của anh đối với Marc, lòng mến mộ của anh đối với tinh thần mềm mỏng và sắc bén của con người này buộc anh nhắm mắt trước sự lựa chọn gây phẫn nộ của bạn mình về thời kỳ suy biến của lịch sử loài người này. Bất chấp nhược điểm chướng tai gai mắt này ở Marc, anh vẫn ngả về tin cậy bạn và anh vẫn thường buông trôi theo bạn trong những sự ngông cuồng ngu ngốc của một “ông” không một xu dính túi là bạn mình.

Ngay hôm nay, trong lúc rõ ràng rằng cái “ông” không một xu dính túi này dứt khoát là thất thế, rằng anh đang ở trong tình trạng trở thành cái gậy của kẻ hành khất, tóm lại anh cũng đang ở trong tình trạng rối rắm như bạn, ngay như vậy thì điều làm anh vui là Marc vẫn không bỏ vẻ ân cần và có sức thuyết phục uy nghi nhỏ bé của mình. Tất nhiên có chút chua chát nơi khoé mắt, cả nỗi buồn chồng chất, những cú sốc và những tiếng đồn ầm mà chắc chắn anh muốn cho trôi đi, phải, tất cả những thứ đó. Nhưng sự lôi cuốn của anh, những dấu vết của những giấc mơ của anh mà anh, Mathias này, đã để đánh mất trong những đoàn xe ở bến Châtelet.

Hẳn là Marc không có vẻ bỏ rơi thời Trung cổ. Nhưng dẫu sao Mathias vẫn đi cùng anh ta tới tận căn nhà tồi tàn ấy mà anh ta đang nói về nó với anh trong lúc bước đi. Bàn tay đầy nhẫn của anh ta xoay tròn trong không khí màu xám nhịp theo dòng những lời giải thích của anh ta. Vậy là, một căn nhà tồi tàn rách bươm bốn tầng gác kể cả những sườn mái với một mảnh vườn. Cái đó không làm cho Mathias sợ. Thử tập hợp số tiền thuê nhà. Đốt lửa cho lò sưởi. Với ông già đỡ đầu của Marc ở cùng. Ông bố già đỡ đầu này là gì? Không thể bỏ rơi ông ta, đúng thế hoặc là ông ta ở nhà nghỉ hưu. A, tốt thôi. Không có gì quan trọng cả. Mathias không cần.

Anh thấy bến xe Châtelet mờ nhạt đi. Anh đi theo Marc qua những dãy phố, hài lòng thấy Marc đang ở trong tình trạng rối rắm, hài lòng về sự vô ích gây sầu não của nhà Trung đại học thất nghiệp, hài lòng về căn nhà tồi tàn này trong đó chắc chắn họ sẽ rét cóng vì mới chỉ tháng ba. Đến nỗi đến trước hàng rào song sắt gãy đổ, qua đó người ta nhận ra căn nhà tồi tàn ở phía bên kia những đám cỏ cao, trong một cái phố khó tìm thấy ở Paris, anh không thể cân nhắc một cách khách quan sự đổ nát của khoảnh đất này. Anh thấy rõ tất cả. Anh quay về phía Marc và xiết chặt tay bạn. Thỏa thuận được quyết định. Nhưng chỉ với riêng số tiền kiếm được trong việc bán những đồ vô giá trị thì sẽ không đủ.

Marc tựa vào hàng rào song sắt đồng ý về việc đó. Cả hai người lại trở nên nghiêm trang. Một lúc lâu im lặng trôi qua. Họ tìm kiếm một gã điên khác cũng trong tình trạng rối rắm. Thế là Mathias gợi ý một cái tên. Lucien Devernois. Marc kêu lên.

- Cậu không nói nghiêm chỉnh đấy chứ, Mathias? Devernois ư? Phải chăng cậu không nhớ rõ cái gã ấy đang làm gì ư? Và gã là ai ư?

- Có chứ – Mathias thở dài – Nhà sử học về Đại chiến mười bốn-mười tám (1914-1918).

- Vậy sao! Cậu thấy rõ rằng cậu nói trật... Chúng ta không có điều gì đáng kể nữa và không phải lúc kể chi tiết, mình hiểu điều đó. Nhưng cũng thế thôi, vẫn còn ít quá khứ để mơ mộng về tương lai. Còn cậu, cậu trù tính gì? Đại chiến ư? Một người hiện đại ư? Rồi gì nữa? Cậu có biết cậu đang nói gì không?

- Có chứ – Mathias nói – Nhưng chàng trai ấy còn lâu mới là một kẻ ngu ngốc.

- Có vẻ thế. Nhưng vẫn cứ thế. Ta không thể nghĩ tới người ấy. Có những giới hạn cho mọi sự Mathias ạ.

- Việc đó làm mình đau như cậu mà thôi. Tuy rằng, đối với mình. Trung cổ hoặc Hiện đại, vẫn có chút giống nhau.

- Cậu vẫn cần chú ý tới những điều cậu nói.

- Ừ. Nhưng mình nghĩ mình hiểu rằng Devernois nhận một đồng lương ít ỏi, đang trong tình cảnh rối rắm.

Marc nhíu mắt.

- Trong tình trạng rối rắm ư? – Anh hỏi.

- Rõ ràng rồi. Đã thôi dạy trung học công ở Bắc-Pas-de-Calais. Chức vị thảm hại làm nửa ngày trong trường dòng tư. Buồn phiền, hết ảo tưởng, viết lách và cô đơn.

- Vậy thì cậu ấy đang trong tình cảnh rối rắm... Sao cậu không thể nói ngay đi?

Marc im lặng vài giây. Anh suy nghĩ nhanh.

- Chà, cái đó thay đổi tất cả! – Anh nói tiếp – Hãy nhanh lên, Mathias. Đại chiến hoặc không Đại chiến, chúng ta hãy nhắm mắt lại, hãy can đảm và kiên quyết và cậu hãy xoay xở để tìm và thuyết phục cậu ấy. Nhanh lên, cậu hãy xoay xở và có sức thuyết phục. Ba người trong tình cảnh rối rắm, không có lý do gì để không thắng một thảm hoạ hoàn toàn.

Họ ra hiệu rồi chia tay nhau, Marc thì chạy còn Mathias bước đi.

Đây là buổi tối đầu tiên của họ trong căn nhà tồi tàn ở phố Chasle. Nhà sử học về Đại chiến xuất hiện, bắt tay các bạn thật nhanh rồi lượn quanh trong bốn tầng gác và biến mất.

Những giây lát khuây khoả đầu tiên qua đi, lúc này hợp đồng thuê nhà đã được ký, Marc cảm thấy trở lại trong anh những nỗi sợ tồi tệ. Nhà hiện đại học sôi sục nổi bật ở đôi má tái nhợt, lọn tóc nâu không ngừng rủ xuống mắt, chiếc càvạt thắt chặt, chiếc áo vét màu xám, đôi giày da kiểu Anh vẹt gót gợi cho anh những nỗi e sợ ngấm ngầm.

Con người này cũng không nói tới thảm hoạ tạo thành sự lựa chọn của anh đối với Đại chiến, có vẻ khó hiểu giữa sự cứng nhắc và chủ nghĩa khoan hoà, giữa sự ồn ào và vẻ nghiêm trang, giữa sự châm chọc vui vẻ với thái độ trơ trẽn, và hầu như chuyển từ thái cực này sang thái cực khác với vẻ cuồng nhiệt và tâm trạng vui vẻ ngắn ngủi và xen kẽ. Thật hãi hùng. Không thể biết việc đó xoay thế nào. Sống với một nhà hiện đại học đeo càvạt là một trường hợp mới mẻ. Marc nhìn Mathias đi vòng quanh trong một gian phòng trống trải, vẻ bận lắm.

- Cậu khiến anh ta quyết định một cách dễ dàng chứ?

- Chỉ vài lời. Cậu ấy đứng lên, thắt lại càvạt, đặt bàn tay lên vai mình và nói: “Tình nghĩa anh em của những đường hào, việc đó không cần bàn. Mình là người của cậu. Hơi có vẻ sân khấu. Dọc đường cậu ấy hỏi mình chúng ta là gì, chúng ta làm gì. Mình nói một chút về tiền sử, về những tờ quảng cáo, về thời Trung cổ, về những tiểu thuyết tình và những chiếc động cơ. Cậu ấy bĩu môi, có lẽ vì lý do thời Trung cổ. Nhưng cậu ấy bình tâm lại, lẩm bẩm điều gì đó về sự nhào trộn sống thành đoàn ở những đường hào hoặc điều gì đó thuộc loại này, thế thôi.

- Còn bây giờ, cậu ấy đã biến mất.

- Cậu ấy đã để lại cái túi. Đây không phải là tín hiệu xấu.

Rồi con người của Đại chiến lại xuất hiện, vác trên vai một hòm củi đun.

Marc không ngờ cậu ta cũng khoẻ mạnh. Ít ra sức lực ấy sẽ có thể có ích.

*

Chính vì vậy, sau bữa ăn đơn sơ đặt trên đầu gối họ, ba nhà nghiên cứu trong tình trạng rối rắm lại ngồi sát vào nhau quanh ngọn lửa lớn. Chiếc lò sưởi phủ đầy cáu ghét và quan trọng. Lucien Devemois cười và thốt lên: “Lửa là điểm xuất phát chung. Giản dị nhưng là chung. Hoặc là một điểm sụp đổ, tuỳ ý bạn. Về mặt tình trạng rối rắm, từ ngày hôm nay là điểm kết hợp được biết duy nhất của chúng ta. Đừng bao giờ bỏ qua những sự kết hợp”.

Lucien phác một cử chỉ khoa trương. Marc và Mathias nhìn anh ta mà không tìm hiểu, hai tay giơ về phía ngọn lửa.

- Đơn giản – Lucien cất cao giọng nói tiếp – Đối với nhà tiền sử học lực lưỡng của căn nhà, Mathias Delamarre, lửa là cần thiết... Những nhóm nhỏ đàn ông có tóc dài yếu chịu rét tập hợp ở mép hang động quanh ngọn lửa bổ ích tách xa những thú dữ, tóm lại là Chiến tranh lửa.

- Chiến tranh lửa – Mathias ngắt lời – là một mớ...

- Cần gì! – Lucien nói tiếp – Hãy bỏ rơi cái học thức uyên bác của cậu mà mình hoàn toàn coi thường về những gì liên quan tới những hang ổ và hãy để chỗ ngồi danh dự của nó cho ngọn lửa tiền sử. Chúng ta hãy tiến lên. Mình chuyển qua Marc đang mệt mỏi tính tới số dân thời Trung đại như “lửa”. .. Họ rất bực bội những nhà Trung đại học với cái đó. Chúng ta lúng túng... Hãy cho qua. Trèo lên nấc thang thời gian, cuối cùng người ta đi tới tôi, tới tôi và tới ngọn lửa của Đại chiến. “Chiến tranh Lửa” và “Lửa của chiến tranh”, cảm động, phải không?

Lucien cười, hít một hơi dài và lấy chân đẩy một khúc củi to chất thêm vào lò. Marc và Mathias cười mơ hồ. Sẽ phải tập làm quen với cái gã kỳ quặc và cần thiết để góp phần thứ ba vào căn nhà.

- Vậy là – Marc xoay xoay những chiếc nhẫn của mình, kết luận – khi những sự bất hoà của chúng ta quá khó chịu và những khoảng cách niên đại không dung hoà được, sẽ chỉ cần tạo ra một ngọn lửa. Đúng thế chứ?

- Cái đó có thể giúp được – Lucien công nhận.

- Chương trình khôn ngoan – Mathias nói thêm.

Họ không nói tới Thời gian nữa và sưởi ấm. Nói đúng ra, chính là thời tiết bên ngoài là đáng quan tâm hơn đối với tối nay và những tối sẽ đến. Gió đã nổi lên và cơn mưa nặng hạt lùa vào nhà. Ba người đàn ông dần dần đánh giá bằng mắt tầm quan trọng của những việc sửa chữa phải tiến hành và những nỗ lực phải thực hiện. Trong lúc này, những gian phòng đang trống rỗng và những chiếc hòm được dùng làm ghế. Ngày mai, mỗi người sẽ mang hành lý của mình đến. Sẽ cần phải trát thạch cao, mắc điện, sắp xếp đường ống, chống cột. Và Marc sẽ đưa ông già đỡ đầu đến. Con người này là gì? Thì đấy là người đỡ đầu già cả của cậu ta, thế thôi. Đồng thời cũng là ông bác cậu ta. Ông bác đỡ đầu của cậu ta làm gì? Chẳng là gì nữa, nghỉ hưu thôi, về hưu gì? Thế thì nghỉ hưu một việc làm, thế đó. Việc gì? Lucien chán quá về những câu hỏi của mình, một việc của công chức, thế đó. Ông ta sau này sẽ giải thích cho họ.

Cái cây đã mọc cao hơn một chút.

Từ hơn một tháng nay, ngày nào Sophia cũng đứng ở gác hai quan sát những người láng giềng mới. Việc đó gây hứng thú cho bà. Có gì là xấu nhỉ? Ba người đàn ông khá trẻ, không có đàn bà, không có trẻ con. Đúng là chỉ có ba người. Bà lập tức nhận ra người đã bị gỉ sắt dính vào trán vì áp trán vào song sắt và là người nói với bà rằng cái cây ấy là cây sồi. Lại nhìn thấy anh ta ở đó làm bà vui. Anh ta đã đưa hai người nữa dáng vẻ rất khác nhau đến ở cùng anh ta. Một người cao lớn tóc hoe vàng đi dép và người kia vẻ sôi sục mặc bộ đồ xám. Bà bắt đầu nhận ra họ không khó khăn gì. Sophia tự hỏi rình mò họ như vậy có thích đáng không. Thích đáng hay không thì việc đó cũng làm bà giải trí, làm bà vững tâm và làm bà nghĩ tới một mánh khoé. Vậy là bà tiếp tục. Họ thường khoa chân múa tay trong suốt cả tháng tư này. Vận chuyển những tấm ván, những xô chậu, những túi đồ trên những chiếc xe cút kít và những cái hòm trên những xe ấy. Người ta gọi những cái bằng sắt với những bánh xe ở dưới là gì nhỉ? Tất nhiên nó phải có một cái tên. Phải, những cái xe đẩy hàng ở ga. Họ mang những cái hòm trên những xe đẩy hàng. Tốt. Vậy là những công việc. Họ nhiều lần qua vườn từ đủ mọi hướng và như vậy Sophia đã có thể biết tên họ khi để cửa sổ hé mở. Người mảnh khảnh mặc đồ đen là Marc. Người tóc hoe vàng chậm chạp là Mathias. Còn người đeo cavát là Lucien. Ngay cả khi đục thủng những cái lỗ trên tường, anh ta vẫn đeo cavát. Sophia đưa tay lên sờ chiếc khăn quàng của mình. Dẫu sao, mỗi người có cái ngón riêng của mình.

Qua cửa sổ ở bên tủ hốc tường gác hai, Sophia còn có thể thấy những gì diễn ra bên trong căn nhà tồi tàn. Những cửa sổ được sửa chữa không có rèm che và bà nghĩ chúng không bao giờ có rèm cả. Hầu như mỗi người chiếm một tầng gác. Vấn đề đặt ra là người tóc hoe vàng làm việc ở tầng gác của mình ở trần nửa người trên, hoặc hầu như khoả thân, hoặc hoàn toàn trần như nhộng, tuỳ lúc. Theo bà có thể đoán, thì anh ta có vẻ hoàn toàn dễ chịu. Buồn phiền thật. Người tóc hoe vàng có vẻ ưa nhìn, việc đó không thành vấn đề. Nhưng về việc này, Sophia cảm thấy mình thực sự không được phép đứng ngạo nghễ ở tủ hốc tường nhỏ. Về phần những công việc mà đôi khi họ có vẻ bận bù đầu nhưng lại làm một cách bền bỉ, ấy là đọc và viết nhiều trong đó. Những giá sách chất đầy sách. Sophia sinh ra trong vùng sỏi đá ở Delphes và được đưa đến thế giới qua tiếng hát duy nhất của mình, khâm phục mọi người bận bịu đọc sách ở một cái bàn dưới ánh sáng yếu ớt.

Thế rồi, tuần trước, một người nào khác đã đến. Lại một người đàn ông, nhưng già hơn nhiều. Sophia nghĩ tới một chuyến thăm. Nhưng không phải, người đàn ông khá già đã ở lại. Lâu dài ư? Dẫu sao đi nữa thì ông ta đang ở đây, trong sườn núi. Vẫn cứ là kỳ cục. Còn lâu mới là người đẹp nhất. Nhưng là người già nhất. Sáu mươi, bảy mươi tuổi. Người ta có thể ngỡ rằng từ cái miệng ấy thốt ra một tiếng nói vang to, nhưng trái lại là một âm tiết thật dịu dàng và nhỏ làm cho Sophia chưa hiểu một lời nào của ông ta nói ra. Thân hình thẳng, cao, rất có vẻ thủ lĩnh quân sự bị truất quyền, ông ta không mó tay giúp vào các công việc. Ông ta giám sát, hay nói chuyện. Không thể biết được tên ông già này. Trong khi chờ đợi, Sophia gọi ông ta là Alexandre cao lớn hoặc lão già quấy rầy tuỳ theo tâm trạng của ông ta.

Người mà người ta nghe tiếng nhiều nhất là Lucien, kẻ đeo cavát. Tiếng nói của anh ta vang xa và hầu như anh ta thích thú bình luận bằng một giọng khoẻ khoắn và đưa ra đủ mọi lệnh nhưng hai người kia ít nghe theo. Bà đã thử nói chuyện này với Pierre, nhưng ông không quan tâm tới những người láng giềng, không hơn gì cái cây. Chừng nào những người láng giềng không còn gây nên tiếng ồn trong căn nhà tồi tàn mục nát thì đó là tất cả những điều còn phải nói tới. Đồng ý, Pierre say mê về những công việc xã hội. Đồng ý, hằng ngày ông thấy chuyển qua những chồng hồ sơ ghê gớm về những cô gái chửa hoang dưới những cây cầu, những kẻ mặt ngoài xấu xa, những đứa trẻ hai tuổi không gia đình, những lão già hổn hển trong những tầng hầm mái và ông sưu tập tất cả những thứ đó chuyển cho Tổng trưởng. Và Pierre thực sự là con người làm công việc của mình một cách chu đáo. Cho dù Sophia không chịu nổi cái cách mà đôi khi ông nói tới những người thua thiệt “của ông” mà ông xếp từng loại và dưới loại như ông đã xếp loại những người hâm mộ. Pierre đã xếp bà vào loại nào khi ở tuổi mười hai, bà giới thiệu những chiếc khăn tay thêu cho những người du lịch ở Delphes? Bà thua thiệt gì? Cuối cùng đồng ý. Ta có thể hiểu rằng với tất cả những cái đó trong tay, ông coi thường cái cây hoặc bốn người láng giềng mới. Nhưng vẫn cứ thế thôi. Tại sao không bao giờ nói tới chuyện này? Dù chỉ đúng một phút?

Marc không thèm ngẩng đầu khi nghe thấy tiếng nói của Lucien từ chỗ nhô ra ở gác ba của anh ta đưa ra một lệnh báo động chung hoặc đại loại như vậy. Rốt cuộc, Marc ít nhiều quen với nhà sử học chuyên về Đại chiến, là người, một mặt đảm nhiệm một khối công việc đáng kể trong căn nhà tồi tàn, mặt khác có khả năng làm việc chăm chỉ thật lâu trong những thời kỳ lặng lẽ. Sâu sắc nữa. Anh ta không nghe thấy gì nữa khi anh ta chật vật trong sự thanh thản nghiên cứu về Đại chiến. Mọi người nợ anh về tất cả việc mắc nối mạng điện hết bế tắc và lắp đặt đường ống mà Marc không biết gì hết nên anh biết ơn anh ta suốt đời.

Mọi người nợ anh đã biến đổi những sườn mái thành một phòng kép rộng không lạnh lẽo cũng không thê thảm là nơi người đỡ đầu sống sung sướng. Mọi người nợ anh đã chịu một phần ba tiền thuê nhà và sự hào phóng như nước, mỗi tuần mang về căn nhà tồi tàn những món bổ sung tế nhị. Nhưng cả hào phóng về lời lẽ và những tiếng vang cửa miệng. Những trường thoại châm biếm mỉa mai, thái quá về đủ loại, những lời phán xét cay chua.

Anh có thể gào lên trong suốt một giờ về một chi tiết nhỏ nhặt. Marc đã tập quen với việc để cho những lời tràng giang đại hải của Lucien lọt vào và thoát ra khỏi cuộc sống của mình như những thứ quỷ quái vô hại. Lucien cũng không phải theo chủ nghĩa quân phiệt. Anh chạy theo với vẻ khắc nghiệt và quả quyết sau trung tâm của cuộc Đại chiến mà không thể chộp được nó. Có thể vì lẽ đó mà anh ta hét. Không phải, chắc chắn là vì việc khác. Dẫu sao chăng nữa thì tối hôm ấy, việc đó trở lại với anh. Lần này, Lucien cũng xuống cầu thang, vào nhà Marc mà không gõ cửa.

- Báo động toàn thể! – Anh hét lên – Vào nơi trú ẩn! Bà láng giềng đến đấy.

- Láng giềng nào?

- Bà láng giềng ở mặt trận phía Tây. Bà láng giềng ở bên phải, nếu cậu muốn biết rõ hơn. Người đàn bà giàu có quấn khăn quàng ấy. Không một lời nào nữa. Khi bà ta bấm chuông, mong rằng không một ai nhúc nhích. Cấm trại trong căn nhà trống. Mình chuyển lệnh cho Mathias đây.

Trước khi Marc có thể phát biểu ý kiến, Lucien đã xuống đến gác một.

- Mathias – Lucien kêu lên trong lúc mở cửa – Báo động! Cấm trại...

Marc nghe thấy Lucien ngừng nói. Anh cười và xuống sau anh ta.

- Chết tiệt – Lucien nói – Cậu không cần phải trần như nhộng để lắp đặt một tủ sách! Cái đó thúc đẩy cậu tới cái gì, chết tiệt? Nhưng mắc dịch, cậu không bao giờ thấy lạnh ư?

- Mình không hoàn toàn khoả thân, mình có đôi dép – Mathias ung dung nói.

- Đôi dép, câu hoàn toàn biết rõ rằng cái này chẳng thay đổi được gì hết. Nếu việc đó làm cậu tiêu khiển chơi trò người đàn ông của những thời gian tăm tối, tốt hơn là cậu in trong đầu óc cậu rằng người tiền sử, dù mình có nghĩ thế nào, thì chắc chắn không khá ngu đần, cũng không khá sơ đẳng để sống trần như nhộng. Mathias nhún vai rồi nói:

- Mình biết rõ điều đó hơn cậu. Cái đó không có gì liên can với người tiền sử cả.

- Vậy với cái gì?

- Với mình. Quần áo làm mình bị gò bó. Mình như thế đấy. Cậu muốn mình nói thêm gì với cậu chứ? Mình không thấy vì lẽ gì việc đó làm phiền cậu khi mình ở căn gác của mình. Cậu chỉ cần gõ cửa trước khi vào. Có chuyện gì xảy ra thế? Một việc khẩn cấp ư?

Khái niệm khẩn cấp không còn ở trong hoàn cảnh tuyệt vọng của Mathias. Marc cười khi bước vào và nói:

- Con rắn khi nhìn thấy một người đàn ông trần truồng thì nó sợ y và bỏ trốn hết sức nhanh, còn khi nhìn thấy một người mặc quần áo thì nó liền tấn công anh ta không chút sợ hãi. Thuộc thế kỷ thứ mười ba.

- Người ta đã rất tiến bộ – Lucien nói.

- Có chuyện gì xảy ra thế? – Mathias nhắc lại.

- Không có gì cả. Lucien đã nhìn thấy người đàn bà láng giềng ở mặt trận phía Tây tiến vào đây. Lucien quyết định không đáp lại tiếng chuông gọi.

- Chuông không được sửa mà – Mathias nói.

- Tiếc thay không phải là người đàn bà láng giềng ở mặt trận phía Đông – Lucien nói – Người đàn bà láng giềng phía Đông xinh đẹp. Mình thấy chúng ta có thể thoả hiệp với mặt trận phía Đông.

- Cậu biết gì về người ấy?

- Mình đã tiến hành vài hoạt động tình báo chiến thuật. Phía Đông thú vị hơn và dễ tiếp cận hơn.

- Này, đây chính là người đàn bà ở phía Tây – Marc nói quả quyết – Và mình không thấy vì sao chúng ta lại không mở cửa. Mình rất yêu mến bà ấy, chúng tôi đã trao đổi với nhau vài lời vào một buổi sáng. Dẫu sao chăng nữa, vì lợi ích của chúng ta được những người lân cận quan tâm Vấn đề chiến lược đơn giản mà.

- Tất nhiên – Lucien nói – Nếu cậu coi việc đó dưới góc độ ngoại giao.

- Chúng ta hãy công nhận là khách mời, nếu cậu thích, là tính người.

- Bà ta đang gõ cửa kìa – Mathias nói – Mình xuống mở cửa nhé.

- Mathias! – Marc nói trong lúc giữ lấy cánh tay bạn.

- Sao? Cậu vừa nói là cậu đồng ý mà.

Marc nhìn bạn, dùng bàn tay phác một cử chỉ.

- À phải, chết tiệt – Mathias nói – Quần áo, cần mặc quần áo.

- Chính thế, Mathias. Cần mặc quần áo.

Anh vơ lấy chiếc áo “pun” và chiếc quần trong khi Marc và Lucien bước xuống.

- Mình đã giải thích cho cậu ấy rằng chỉ đôi dép thôi là không đủ – Lucien bình luận.

- Còn cậu – Marc nói với Lucien – cậu im miệng đi.

- Thế nhưng, cậu biết rằng ngậm miệng không dễ dàng gì.

- Đúng thế – Marc thừa nhận – Nhưng hãy để mình làm việc này. Chính mình quen biết bà láng giềng, để mình mở cửa.

- Cậu quen biết bà ta ở đâu?

- Mình đã nói rồi, chúng tớ đã nói chuyện với nhau về một cái cây.

- Cây gì?

- Một cây sồi non.

Bối rối, Sophia ngồi thật thẳng trên chiếc ghế tựa mà người ta chỉ cho bà. Tách riêng thời gian ở Hy Lạp, cuộc sống từ đó làm bà quen với việc có tiếp hoặc từ chối những nhà báo và những người hâm mộ vào nhà, nhưng cũng không đến gõ cửa nhà những người khác. Hẳn đã hai mươi năm, bà không đến gõ cửa nhà ai như thế này mà không báo trước. Giờ đây bà đã ngồi trong gian phòng này với ba người đàn ông ở quanh bà, bà tự hỏi họ có thể nghĩ gì về hành động khó chịu này của người phụ nữ láng giềng đến chào họ. Không để xảy ra những cái cách này nữa. Vì vậy bà muốn biện minh ngay. Liệu bà có thể giải thích với họ như bà đã nghĩ từ cửa sổ gác hai của mình?

Cái đó có thể khác khi ta nhìn những người thật gần. Marc nửa đứng nửa ngồi trên chiếc bàn lớn bằng gỗ, đôi chân mảnh khảnh bắt chéo, tư thế đẹp, bộ mặt khá đẹp nhìn bà mà không có vẻ sốt ruột. Ngồi trước mặt bà là Mathias, cũng có những nét đẹp, hơi nặng nề về phía dưới, nhưng ánh mắt xanh rõ màu nước biển nhạt, không tránh né. Lucien bận lấy ra những cốc và chai, mái tóc từng đợt hất ra đằng sau, bộ mặt trẻ con nhưng thắt cavát của đàn ông. Bà cảm thấy vững tâm. Bởi vì rốt cuộc, vì sao bà lại đến đây, nếu không phải bà có nỗi sợ hãi?

- Thế này – Bà nói khi nhận cốc rượu mà Lucien mỉm cười đưa cho bà – tôi tiếc là đã quấy rầy nhưng tôi cần mọi người giúp đỡ tôi.

Hai bộ mặt chờ đợi. Lúc này cần phải giải thích. Nhưng nói thế nào về một việc khá kỳ cục này? Lucien không nghe. Anh đi đi lại lại, hầu như bận bịu việc nấu một món ăn với yêu cầu cao, đòi hỏi hết nghị lực của anh và anh giữ độc quyền.

- Vấn đề là một chuyện kỳ lạ. Nhưng tôi cần mọi người giúp tôi – Sophia nhắc lại.

- Loại việc gì? – Marc dịu dàng hỏi – Để giúp.

- Thật khó nói và tôi biết rằng các ông đã làm việc nhiều trong tháng này. Vấn đề là đào một cái hố trong vườn nhà tôi.

- Can thiệp thô bạo về mặt trận phía Tây – Lucien lẩm bẩm.

- Tất nhiên – Sophia nói tiếp – tôi sẽ trả thù lao cho các ông nếu các ông đồng ý. Công nhận... ba mươi nghìn frăng cho ba người các ông.

- Ba mươi nghìn frăng? – Marc lẩm bẩm – cho một cái hố ư?

- Mưu toan mua chuộc của kẻ thù – Lucien lẩm bẩm không nghe thấy được.

Sophia khó chịu. Tuy nhiên, bà nghĩ mình rơi vào một căn nhà tốt. Cần phải tiếp tục.

- Vâng, ba mươi nghìn frăng cho một cái hố và với sự im lặng của các ông.

- Nhưng – Marc bắt đầu nói – Thưa bà...

- Relivaux, Sophia Relivaux. Tôi là người láng giềng bên phải các ông.

- Không – Mathias nói nhẹ nhàng – Không phải.

- Có chứ – Sophia nói – Tôi là người láng giềng ở bên phải các ông.

- Đúng thế – Mathias tiếp tục nói nhỏ – Nhưng bà không phải là Sophia Relivaux. Bà là vợ ông Relivaux. Nhưng, bà, bà là Sophia Siméonidis.

Marc và Lucien ngạc nhiên nhìn Mathias. Sophia mỉm cười.

- Giọng nữ cao trữ tình – Mathias nói tiếp – Manon Lescaut, bà Butterfly, Aida, Desdémone, La Bohème, Elektra... Thế là đã sáu năm bà không hát nữa. Cho phép tôi nói rằng tôi rất vinh dự có bà là láng giềng.

Mathias khẽ cúi đầu như một lời chào. Sophia nhìn anh và nghĩ rằng quả thật đây là một ngôi nhà tốt. Bà thở phào hài lòng, đưa mắt nhìn quanh gian phòng lớn, lát gạch vuông, tường trát thạch cao, còn dội tiếng vì đồ đạc không nhiều. Ba cửa sổ trên cao trông ra vườn thành vòm bán nguyệt. Gian phòng hơi giống nhà ăn ở tu viện. Qua một cửa thấp cũng hình vòm, Lucien xuất hiện rồi lại biến mất với chiếc muôi gỗ. Trong tu viện, người ta có thể nói hết, nhất là ở phòng ăn, bằng giọng nhỏ nhẹ.

- Vì ông ấy đã nói hết, việc đó miễn cho tôi việc tự giới thiệu – Sophia nói.

- Nhưng không phải chúng tôi – Marc nói, có vẻ hơi xúc động – Anh ấy là Mathias Delamarre...

- Không cần – Sophia ngắt lời – Tôi lấy làm ngượng ngùng đã nhận ra các ông vì chúng tôi nghe được nhiều chuyện mà không cố ý từ mảnh vườn này đến mảnh vườn kia.

- Không cố ý? – Lucien hỏi.

- Đúng là có cố ý một chút. Tôi đã nhìn và nghe mà còn chăm chú nữa. Tôi nhận ra ông ấy.

Sophia nghỉ một lát. Bà tự hỏi có phải Mathias hiểu rằng bà đã nhìn anh từ ô cửa sổ nhỏ không.

- Tôi không dò xét các ông. Các ông làm tôi quan tâm. Tôi nghĩ mình cần đến các ông. Các ông sẽ nói gì nếu, một buổi sáng, một cái cây được trồng trong vườn các ông mà các ông không hiểu vì sao cả?

- Thành thật mà nói – Lucien nói – Xét về tình trạng khu vườn, tôi không biết có phải người ta không giải thích.

- Không phải vấn đề – Marc nói – Hẳn bà nói tới cây sồi non ấy phải không?

- Đúng thế – Sophia nói – Nó đến vào một buổi sáng, không một lời. Tôi không biết người nào đã trồng nó. Đây không phải một món quà tặng. Không phải người làm vườn trồng.

- Chồng bà nghĩ gì về việc này? – Marc hỏi.

- Ông ấy thờ ơ với việc dó. Đó là một người đàn ông bận rộn.

- Bà muốn nói rằng ông ấy hoàn toàn coi thường ư? – Lucien nói.

- Tồi tệ hơn thế. Ông ấy còn không muốn tôi nói tới cái cây ấy. Việc đó làm ông tức giận.

- Kỳ lạ thật – Marc nói.

Lucien và Mathias gật đầu.

- Các ông thấy việc đó là kỳ lạ sao? Đúng thế chứ? – Sophia hỏi.

- Đúng thế – Marc nói.

- Tôi cũng vậy – Sophia lẩm bẩm.

- Thứ lỗi cho tôi về việc không hay biết của tôi – Marc nói – Bà là ca sĩ rất nổi tiếng phải không?

- Không – Sophia nói – Không phải một người rất nổi tiếng. Tôi có những thành công. Nhưng chưa bao giờ người ta gọi tôi là Siméonidis “ấy”. Không. Nếu các ông nghĩ tới một người hâm mộ nhiệt tình như chồng tôi đã gợi ý thế thì lạc hướng rồi. Tôi có những người hâm mộ nhưng tôi không khích động những người cuồng nhiệt. Các ông hãy hỏi Mathias, bạn các ông, vì ông ấy biết chuyện này.

Mathias đành lòng phác một cử chỉ mơ hồ.

- Dù sao vẫn cứ hơn điều đó một chút – Anh lẩm bẩm.

Một lúc im lặng, vẻ lịch sự thời thượng, Lucien lại rót rượu đầy các cốc.

- Thực tế – Lucien nói trong lúc khua chiếc muôi gỗ – bà đã sợ. Bà không buộc tội chồng bà, bà không buộc tội ai cả, nhất là bà không nghĩ gì hết, nhưng bà sợ.

- Tôi không bình thản – Sophia khẽ nói.

- Bởi vì một cái cây đã được trồng – Lucien nói tiếp – Cái đó muốn nói tới đất, đất ở vườn, về đất mà người ta sẽ không khuấy động tới bởi có cái cây ở trên đó. Đất bị bịt kín. Nói như vậy là có một cái mộ. Vấn đề không thiếu lý thú.

Lucien là con người thô bạo và không vòng vo để nói ý kiến của mình. Trong trường hợp này, anh có lý.

- Không đi quá xa – Sophia nói, luôn thì thầm – Hãy công nhận rằng tôi muốn biết rõ ràng đích xác. Biết có phải có gì đó ở dưới đất ấy.

- Hoặc một người nào đó – Lucien nói – Liệu bà có một lý do để nghĩ tới một người nào đó không? Chồng bà? Vụ việc bí ẩn? Những người tình nữ quấy rầy?

- Đủ rồi, Lucien – Marc nói – Không ai yêu cầu cậu gánh trách nhiệm – Bà Siméonidis đến đây vì việc đào một cái hố chứ không vì việc gì khác. Chúng ta hãy dừng ở đây, nếu cậu vui lòng. Không cần gây ra những điều tổn hại chẳng vì cái gì hết. Trong lúc này, đúng là vấn đề đào đất, đúng thế chứ?

- Vâng – Sophia nói – Ba mươi nghìn frăng.

- Vì sao nhiều tiền thế? Tất nhiên thật hấp dẫn. Chúng tôi đang không có lấy một xu dính túi.

- Tôi biết điều đó – Sophia nói.

- Nhưng đó không phải là lý do để ép bà một số tiền như vậy chỉ để đào một cái hố.

- Đó là việc mà người ta không bao giờ biết cả – Sophia nói – Sau cái hố... nếu có những việc tiếp theo, có thể là tôi thích sự im lặng. Và điều đó, hẳn tốn kém.

- Hiểu rồi – Mathias nói – Nhưng mọi người ở đây liệu có đồng ý đào, những việc tiếp theo hoặc không tiếp theo không?

Lại một lúc im lặng. Vấn đề thật không dễ dàng gì. Tất nhiên, trong hoàn cảnh của họ, tiền thật hấp dẫn. Mặt khác, vì tiền thành tòng phạm. Đúng ra, tòng phạm về việc gì?

- Tất nhiên cần phải làm việc này – Một giọng nói dịu dàng cất lên.

Mọi người quay lại. Người đỡ đầu già vào phòng, tự rót lấy một cốc, coi như không có chuyện gì xảy ra, chào bà Siméonidis. Sophia quan sát ông già. Nhìn gần, đây không phải là Alexandre Đại đế. Bởi vì người ông ta rất thẳng và gầy, ông già cao nhưng không cao nhiều đến thế. Nhưng ông ta có bộ mặt. Một vẻ đẹp đã tàn nhưng còn tạo ấn tượng. Không cứng rắn nhưng có những đường nét rõ ràng, chiếc mũi khum, đôi môi không đều, mắt hình tam giác, nhìn chăm chú, tất cả được tạo ra để quyến rũ và quyến rũ nhanh. Sophia đánh giá, đem lại công bằng về mặt tinh thần cho bộ mặt này. Thông minh, xuất sắc, dịu dàng có thể có tính cách hai mặt. Ông già lùa bàn tay vào mái tóc không phải xám mà nửa đen, nửa bạc trắng, hơi dài thành lọn sau gáy, rồi ông ngồi xuống. Ông đã nói phải đào hố. Không ai nghĩ tới nói ngược lại.

- Tôi đã nghe ở cửa – Ông nói – Bà đây đã nghe rõ ở các cửa sổ – Ở chỗ tôi, việc đó thuộc thói tật, một thói quen cũ. Việc đó không hề làm tôi bối rối chút nào.

- Thật vui – Lucien nói.

- Bà đây có lý về mọi điểm – Ông già nói tiếp – Cần phải đào.

Bối rối, Marc đứng lên.

- Đây là ông bác tôi – Anh nói như thể điều này có thể làm giảm sự hớ hênh của ông. Người đỡ đầu của tôi, ông Annand Vandoosler. Ông ở đây.

- Ông ấy thích cho ý kiến về mọi chuyện – Lucien lẩm bẩm.

- Đủ rồi, Lucien – Marc nói – Cậu im đi, đó là trong hợp đồng.

Vandoosler xua bàn tay trong không khí kèm theo nụ cười.

- Đừng bực bội – Ông nói – Lucien không nhầm đâu. Tôi thích cho ý kiến về mọi việc. Nhất là khi tôi có lý. Vả lại cậu ấy cũng thích thế. Ngay cả khi cậu ấy nhầm lẫn.

Marc luôn đứng đưa mắt ra hiệu cho ông bác ý nói tốt hơn là ông hãy đi đi và ông không có gì để làm trong cuộc chuyện trò này.

- Không – Vandoosler nhìn Marc nói – Tôi có những lý do để ở lại đây.

Cái nhìn của ông dừng lại ở Lucien, ở Mathias, ở Sophia Siméonidis rồi trở lại Marc.

- Tốt hơn cả là nói với họ những sự vật đúng như chúng, Marc – Ông mỉm cười và nói.

- Đây không phải lúc. Bác làm cháu bực mình – Marc khẽ nói.

- Chính bác nói vì bác muốn thế. Đó là sự rối rắm của bác chứ không phải của cháu.

- Rầy rà quá! – Lucien nói trong lúc khua chiếc muôi gỗ – Bác của Marc là một cựu Cảnh sát và thế thôi! Người ta không đi qua đêm ở đó, có không?

- Thế nào mà cậu biết việc đó, cậu ấy? – Marc quay ngoắt về phía Lucien hỏi.

- Ồ... vài quan sát nhỏ nhặt trong khi mình sửa lại những sườn mái.

- Rõ ràng là mọi người lục lọi ở đây – Vandoosler nói.

- Người ta không phải là nhà sử học nếu không biết sục sạo – Lucien nhún vai nói.

Marc phẫn nộ? Lại một cơn bực mình tồi tệ. Sophia chăm chú và bình tĩnh, như Mathias. Họ chờ đợi.

- Lịch sử đương đại đẹp – Marc nói nhát gừng – Cậu đã tìm được cái gì khác?

- Những việc không quan trọng. Mong rằng ông bác đỡ đầu của cậu cứ làm những chuyện ngớ ngẩn, một toán những trò chơi...

-... Và mười bảy năm là cảnh sát trưởng ở Cục Hình sự – Vandoosler nói tiếp bằng một giọng bình thản – Người ta đã thải hồi, cách chức tôi. Cách chức mà không có Huân, Huy chương sau hai mươi năm công tác. Tóm lại, khiển trách, tủi nhục và bài xích công khai.

Lucien gật đầu.

- Đây là một bản tổng hợp hay – Anh nói.

- Kinh khủng – Marc nói, hai hàm răng nghiến chặt, mắt nhìn cắm vào Lucien – Tại sao cậu không nói tới chuyện này!

- Bởi vì mình coi thường – Lucien nói.

- Rất tốt – Marc nói – Bác, ông bác tôi ạ, không ai yêu cầu bác gì hết, kể cả xuống đây, cũng không cả nghe, còn cậu, Lucien, không ai yêu cầu cậu sục sạo cũng không lộ ra. Cái đó có thể chờ đợi, phải không?

- Đúng là không rồi – Vandoosler nói – Bà Siméonidis cần các anh vì một việc tế nhị, tốt hơn cả là bà biết có một cựu Cảnh sát già đang ở trong tầng nóc. Như vậy bà có thể rút lời đề nghị của mình hoặc tiếp tục. Đó là hết sức trung thực.

Marc bất chấp những bộ mặt của Mathias và Lucien.

- Rất tốt – Anh còn cao giọng nhắc lại – Armand Vandoosler là một cựu Cảnh sát già thối nát. Nhưng luôn là Cảnh sát và luôn bại hoại, hãy tin chắc điều đó, và ai nằm ngồi không ý tứ với công lý và với cuộc sống. Những sự thoải mái lại có thể hoặc không rơi vào mặt ông.

- Thường thường, việc đó lại rơi xuống – Vandoosler nói rõ.

- Tôi chưa nói hết – Marc nói tiếp – Bây giờ, các cậu làm gì tùy ý các cậu. Nhưng mình báo trước cho các cậu, đây là người đỡ đầu của tôi và đây là bác tôi. Anh trai của mẹ tôi, vậy dù sao chăng nữa, không có gì để bàn cãi cả. Đó là như vậy đấy. Nếu các cậu không muốn căn nhà tồi tàn này nữa...

- Căn nhà tồi tàn mục nát – Sophia Siméonidis nói - Người trong phường gọi nó như thế.

- Đồng ý... căn nhà tồi tàn mục nát, với cái cớ người đỡ đầu là một cựu Cảnh sát với phong cách hoàn toàn cá nhân của ông, các cậu chỉ việc rút đi. Ông già và tôi, chúng tôi sẽ xoay xở...

- Tại sao cậu ấy lại nổi đoá nhỉ? – Mathias hỏi, đôi mắt xanh luôn bình thản.

- Mình không biết – Lucien nhún vai nói – Đó là kẻ dễ bị kích thích, một kẻ giàu tưởng tượng. Cậu biết đấy, họ đều như vậy trong thời Trung cổ. Bà cô mình làm việc ở lò sát sinh Montereau và mình không gây chuyện ồn ào ở đó.

Marc cúi đầu, khoanh tay, đột nhiên bình tĩnh. Anh đưa mắt nhìn nhanh nữ ca sĩ ở mặt trận phía Tây. Liệu lúc này bà ta sẽ quyết định thế nào về viên cựu Cảnh sát già ở trong nhà, tức là trong căn nhà tồi tàn mục nát?

Sophia theo dõi dòng tư tưởng của họ.

- Việc ông ấy ở đây không làm tôi bối rối – Bà nói.

- Không có gì có khả năng vận động tốt hơn một cảnh sát bại hoại – Ông già Vandoosler nói – Việc đó có lợi là nghe, tìm hiểu và buộc phải ngậm miệng. Có thể nói là sự hoàn hảo.

- Cả nghi ngờ nữa – Marc khẽ nói thêm – Người đỡ đầu là một Cảnh sát lớn – Việc đó có thể có ích.

- Bà đừng lo ngại – Vandoosler quay mặt về phía Sophia nói – Bà Siméonidis sẽ phán xét. Nếu bất thần xảy ra một vấn đề, tất nhiên là sẽ có. Về phía ba người họ – Ông chỉ những chàng trai nói – đó không phải là những kẻ ngu ngốc. Họ cũng có thể có ích.

- Tôi đã không nói họ là những người ngu ngốc – Sophia nói.

- Không cần phải nói rõ những sự việc – Vandoosler trả lời – Marc, cháu tôi, tôi biết điều gì đó ở hắn. Tôi đã cho hắn ở Paris khi hắn mười hai tuổi... cũng như nói rằng hắn hầu như đã kết thúc. Đã mơ hồ, bướng bỉnh, dễ bị kích động, lúng túng nhưng đã quá láu lỉnh nên không thể thanh thản. Tôi đã không thể làm gì nhiều, trừ việc khắc sâu vào trí não hắn những nguyên tắc đúng đắn về những sự phóng túng cần thiết không ngừng phải thực hiện. Hắn biết làm. Hai người kia, tôi mới chỉ nhìn thấy họ từ một tuần nay, trong lúc này, việc đó tiến triển không quá tồi. Một sự kết hợp kỳ lạ và mỗi người có công trình lớn của mình. Thật vui. Dẫu sao chăng nữa, đây là lần đầu tiên tôi nghe nói tới trường hợp như của bà. Bà đã chờ đợi quá lâu để quan tâm tới cái cây ấy

- Tôi có thể làm gì? – Sophia nói – Cảnh sát sẽ cười vào mũi tôi.

- Cái đó là chắc chắn – Vandoosler nói.

- Và tôi không muốn báo động cho chồng tôi.

- Cũng là sự khôn ngoan.

- Vậy thì, tôi chờ đợi... biết rõ họ hơn. Họ ấy.

- Tiến hành thế nào? – Marc hỏi – Không làm chồng bà e ngại ư?

- Tôi nghĩ – Sophia nói – rằng các ông tự giới thiệu như những công nhân của thành phố. Kiểm tra những đường dây điện cũ hoặc việc gì đại loại như thế. Cuối cùng là bất kể việc gì cần đào một cái hào nhỏ. Một cái hào nhỏ tất nhiên đi qua dưới cái cây. Tôi sẽ cấp cho các ông tiền bổ sung cho thời gian làm việc, để thuê một chiếc xe tải nhỏ, để mua dụng cụ.

- Được – Marc nói.

- Có thể chơi được – Mathias nói.

- Từ lúc này là vấn đề cái hào – Lucien nói thêm – Tôi đồng ý. Tôi sẽ cáo ốm ở trường trung học. Ta cần tính hai ngày cho công việc này.

- Liệu bà có gan theo dõi sự phản ứng của chồng bà khi họ trình diện với kế hoạch cái hào chứ? – Vandoosler hỏi.

- Tôi sẽ cố – Sophia nói.

- Ông ta có biết mặt họ không?

- Tôi tin chắc là không – Ông ấy không hề quan tâm tới họ một chút nào.

- Tuyệt – Marc nói – Hôm nay là thứ năm. Thời gian để hiệu chỉnh những chi tiết... Sáng thứ hai, chúng tôi sẽ gõ cửa nhà bà.

- Cám ơn – Sophia nói – Thật kỳ cục, vào lúc này tôi tin không có gì dưới cái cây.

Sophia mở túi xách tay.

- Tiền đây – Bà nói – Số tiền đủ đấy.

- Đã ư? – Marc nói.

Ông già Vandoosler mỉm cười. Sophia Siméonidis là một người đàn bà đặc biệt. Rụt rè e sợ, dáng vẻ ngập ngừng, nhưng tiền thì đã sẵn sàng. Liệu bà có tin chắc là thuyết phục không? Ông thấy điều đó thật lý thú.

Sau khi Sophia Siméonidis đi khỏi, mỗi người đi vòng một lúc trong gian phòng rộng bất kỳ thế nào. Ông già Vandoosler muốn ăn tối trong những căn hộ của ông dưới bầu trời. Sau khi rời gian phòng, ông nhìn họ.

Mỗi người trong ba chàng trai đứng áp sát một cách kỳ lạ trước một ô cửa sổ lớn và nhìn đăm đăm mảnh vườn trong đêm tối. Dưới những vòm bán nguyệt của họ, có thể nói đó là ba bức tượng được trả về. Tượng Lucien ở bên trái, tượng Marc ở giữa, tượng Mathias bên phải. Thánh Lucien, thánh Marc và thánh Matthieu, mỗi người hoá đá trong một hốc kê giường. Những gã kỳ cục và những vị thánh kỳ cục.

Marc chắp tay sau lưng, đôi chân hơi doãng ra, đứng cứng đơ. Vandoosler đã gây nên nhiều điều ngu ngốc trong đời anh. Vandoosler rất yêu người con đỡ đầu của mình. Chưa bao giờ họ qua trên những vại nước rửa tội.

- Chúng ta đi ăn tối đi – Lucien nói – Mình đã làm món pa-tê.

- Pa-tê gì? – Mathias hỏi.

Ba người đàn ông không nhúc nhích và nói chuyện với nhau từ cửa sổ này qua cửa sổ khác trong lúc nhìn mảnh vườn.

- Thỏ rừng – Món pa-tê thật khô. Mình tin sẽ ngon miệng.

- Thỏ rừng đắt đấy – Mathias nói.

- Marc đã xoáy con thỏ rừng sáng nay và tặng mình - Lucien nói.

- Thật vui – Mathias nói – Cậu ấy giống tính bác cậu ấy. Vì sao cậu lại xoáy con thỏ rừng, Marc?

- Vì Lucien muốn có một con và thỏ rừng thì quá đắt.

- Rõ ràng rồi – Mathias nói – Là như vậy. Hãy nói cho mình biết, thế nào mà cậu gọi Vandoosler như bác ruột bên ngoại cậu?

- Vì mẹ mình cô đơn, đần độn.

- Chúng mình đi ăn tối đi – Lucien nói – Vì sao cậu làm ông ấy bực mình?

- Mình không làm ông bực mình. Mình yêu cầu ông thôi. Và Vandoosler, ông ấy đã làm gì để bị cách chức chứ?

- Ông đã giúp một kẻ sát nhân chuồn đi.

- Rõ ràng – Mathias nhắc lại – Vandoosler, tên ấy là sao?

- Bỉ. – Thoạt đầu, tên được viết là Van Dooslaere. Không thể thực hiện được. Ông mình ở Pháp năm 1915.

- A! – Lucien nói – Ông cả gan nhỉ? Ông có để lại những ghi chép và thư từ không?

- Mình không biết gì hết – Marc nói.

- Cần xới vấn đề – Anh nói không nhúc nhích khỏi cửa sổ.

- Trong khi chờ đợi – Marc nói – đó là cái hố mà chúng ta sẽ đào. Mình không hiểu chúng ta ném chân vào cái gì.

- Vào tình trạng rối rắm – Mathias nói – Con đường quen thuộc.

- Chúng ta đi ăn thôi – Chúng ta vờ đã ra khỏi đó.

Vandoosler đi chợ về. Đi mua bán dần dần là những sự đóng góp của ông. Việc đó không làm ông bối rối mà trái lại. Ông thích lê bước trong những phố phường, nhìn những người khác, chộp được những mẩu chuyện, can dự vào đó, ngồi trên những ghế dài, bàn về giá cả. Những thói quen của cảnh sát, những phản xạ của kẻ quyến rũ, những lề thói quen thuộc của cuộc sống, cả căn nhà tồi tàn mới nữa. Ông đã rời nơi ở cũ mà không trở lại, hài lòng là có thể bắt đầu việc khác. Ý nghĩ bắt đầu luôn hấp dẫn ông nhiều hơn là ý nghĩ tiếp tục việc cũ.

Vandoosler dừng lại ở chỗ dễ thấy phố Chasle và thích thú xem xét chi tiết cái khu ở mới này. Thế nào mà ông lại đến đây? Một loạt liên tiếp những sự ngẫu nhiên. Khi ông nghĩ tới người này, cuộc đời ông cho ông cảm giác là một mớ liên kết gắn bó chặt chẽ, tuy nhiên tạo ra những linh cảm không có tổ chức, cảm thấy được vào lúc qua đi và bay đi trong thời hạn dài. Những ý tưởng lớn, những dự định căn bản, phải, ông đã có được những cái đó. Không một dự định nào cả. Ông luôn thấy những quyết định kiên quvết nhất của ông tiêu tan trước những lời xin xỏ đầu tiên, những sự cam kết chân thành nhất của ông suy giảm đi trước một cơ hội nhỏ nhặt nhất, nhũng lời lẽ rung động nhất của ông tan đi trong thực tế. Đúng là như vậy. Ông đã quen với việc đó và không thấy có điều gì đáng kể để nói lại. Chỉ cần ông được biết.

Có hiệu quả và thường tự hào trong chốc lát, ông tự thấy mệt nhoài trong một thời gian vừa phải. Cái phố Chasle này, có vẻ tỉnh lẻ một cách kỳ lạ thật tuyệt. Lại một nơi mới. Trong bao lâu nhỉ? Một người đàn ông gặp ông và đưa mắt nhìn ông. Hẳn người này tự hỏi ông dừng lại trên vỉa hè với giỏ thức ăn để làm gì. Vandoosler cho rằng gã này sẽ lý giải vì sao ông sống ở đây và còn phác hoạ bức tranh tương lai của ông. Trong lúc chính ông đã khó mà tóm tắt cuộc sống quá khứ của mình. Ông cảm thấy cuộc sống như một mạng tình huống tuyệt vời, từng tình huống một, những cuộc điều tra thất bại và thành công, những thời cơ nắm bắt được, những người đàn bà quyến rũ, những sự kiện tuyệt vời mà mỗi sự kiện không kéo dài và quá nhiều con đường để, may thay, thuận với sự tổng hợp. Rõ ràng cái đó cũng tạo nên việc bị cách chức. Điều đó không tránh khỏi. Cần phải moi ở ông già này để biết cái mới.

Trước khi trở về căn nhà tồi tàn, viên cựu Cảnh sát ngồi trên bức tường thấp ở trước mặt mình. Một tia nắng tháng tư luôn tốt để sưởi ấm. Ông tránh nhìn về phía nhà Sophia Siméonidis là nơi ba công nhân thành phố đang mài miệt đào một cái hào từ hôm qua. Ông nhìn về phía nhà người láng giềng khác. Thánh Luc nói thế nào nhỉ? Mặt trận phía Đông. Một kẻ bị ám ảnh, cái gã này. Liệu cái đó có thể tạo cho gã cái gì. Đại chiến ư? Cuối cùng mỗi người có tình trạng rối rắm của mình. Vandoosler tiến về mặt trận phía Đông. Ông đã có được những tin tức nhỏ từ chỗ này, chỗ kia. Phương thức của Cảnh sát. Cô láng giềng này tên là Juliette Gosselin, sống với em trai là Georges, một kẻ hết sức trầm mặc. Để xem. Đối với Armand Vandoosler, mọi cái đều đáng xem cả. Hôm qua, cô láng giềng phía đông làm vườn. Đón mùa xuân. Ông đã nói chuyện với cô ta vài lời. Vandoosler mỉm cười. Ông đã sáu mươi tám tuổi và có được sự già dặn xét về mặt tương đối. Ông không thích bị từ chối. Vậy hãy thận trọng và điềm tĩnh. Nhưng cái đó không đáng gì để suy nghĩ.

Ông đã quan sát kỹ Juliette này theo ông là xinh đẹp và kiên nghị, trong quãng bốn mươi tuổi, và ông cho rằng cô ta chẳng có việc gì phải làm với một viên Cảnh sát già cả, theo như người ta nói là còn đẹp trai. Còn ông, ông không bao giờ thấy những nét mà những người khác thấy là đẹp ở bộ mặt ông. Quá gầy, quá gàn dở, không khá trong sáng ở phong cách của ông. Ông sẽ không yêu chút nào một kẻ thuộc loại ông. Nhưng những người khác thường là có. Cái đó giúp cho ông nhiều với tư cách là Cảnh sát, không nói tới phần còn lại. Cái đó cũng tạo nên việc cách chức. Armand không thích khi những ý tưởng của ông dẫn tới việc cách chức. Việc đó đã xảy ra hai lần chỉ trong mười lăm phút. Chắc chắn vì một lần nữa ông thay đổi cuộc sống, nơi ở và những người thân cận. Hoặc có thể vì ông đã gặp hai đứa sinh đôi ở cửa hàng cá.

Ông đổi chỗ để đặt chiếc giỏ của mình vào bóng râm, điều đó đồng thời làm ông đến gần mặt trận phía Đông. Chết tiệt, vì sao còn cần đưa những ý tưởng của ông đến đó nhỉ? Đơn giản là chỉ cần rình rập việc xuất hiện của người láng giềng phía trái và quan tâm tới con cá cho ba công nhân đào hào. Về việc cách chức ư? Phải, rồi sao nữa? Ông không phải là người duy nhất, thổ tả, rối rắm thật. Đồng ý, ông luôn mạnh mẽ. Nhất là đối với bà ta và hai đứa trẻ sinh đôi của ông mà ông đã rời bỏ vào một ngày vào hai thời gian và ba sự đi lại. Hai đứa sinh đôi lúc đó ba tuổi. Thế nhưng ông cho việc đó là do Lucien. Ông cũng nói rằng ông sẽ giữ bà mãi mãi. Rốt cuộc là không.

Ông đã nhìn họ rời xa trên một sân ke nhà ga. Vandoosler thở dài. Ông từ từ ngẩng đầu lên, hất mớ tóc ra đằng sau. Đối với hai đứa bé thế là đã hai mươi năm. Chúng hiện đang ở đâu. Rối rắm biết bao. Ngu ngốc biết bao. Chúng ở xa hay gần? Còn bà ấy? Không cần nghĩ đến chuyện này. Không nghiêm trọng. Không một chút quan trọng. Tình yêu, ông đẩy nó đi theo người ta muốn, tất cả không hơn gì nhau, chỉ cần cúi xuống để nhặt lấy chúng. Thế đó. Không nghiêm trọng. Vandoosler đứng lên, cầm lấy giỏ thức ăn và lại gần mảnh vườn của người láng giềng phía Đông. Juliette. Vẫn không có ai. Nếu ông đi xem xa hơn thì sao? Nếu ông được thông tin đầy đủ thì cô ta hiện đang quản lý cửa hàng ăn nhỏ Le Jonneau ở hai phố dưới. Vandoosler hoàn toàn biết nấu món cá nhưng cái đó không đáng gì để đòi một món thu nhập. Liệu ta chịu thiệt gì?

Ba người đào hào mệt nhoài đến mức ăn món cá mà cũng không nhận ra là cá gì.

- Không có gì cả! – Marc nói trong lúc tự rót cho mình một cốc – Tuyệt đối không có gì hết! Không tin nổi. Chúng ta đang lấp đất bịt lại. Việc đó sẽ kết thúc vào chiều nay.

- Cậu chờ đợi cái gì? – Mathias nói – Một cái xác ư? Cậu thực sự chờ đợi cái xác ư?

- Có nghĩa là càng nghĩ đến...

- Này, cậu đừng tự ép mình nghĩ ngợi. Người ta dù nghĩ mà không cố ý. Không có tí gì dưới cái cây, thế thôi.

- Chắc chắn chứ? – Vandoosler hỏi giọng trầm đục.

Marc ngẩng đầu. Cái giọng trầm đục này thì anh đã quen biết. Khi người đỡ đầu không còn hiểu gì nữa, đó là ông còn nghĩ.

- Chắc chắn – Mathias trả lời – Dưới cái cây, người trồng đã không đào rất sâu. Dưới mặt đất bảy mươi xăng-ti-mét, lớp đất còn nguyên vẹn. Một kiểu lấp đất ở thế kỷ thứ mười tám, tuổi của ngôi nhà.

Mathias lấy ở túi ra một mẩu tẩu thuốc bằng sét trắng với cái nõ đầy đất và đặt lên bàn. Vào cuối thế kỷ thứ mười tám.

- Thế đó – Anh nói – Dành cho những kẻ nghiệp dư. Sophia Siméonidis sẽ có thể ngủ yên. Và chồng bà ấy cũng không phản ứng khi người ta nói tới việc đào bới ở nhà ông ta. Người đàn ông bình thản.

- Có thể – Vandoosler nói – Nhưng rốt cuộc, cái đó không lý giải được cái cây.

- Đúng thế – Marc nói – Cái đó không lý giải được.

- Ta hãy vứt cái cây đi – Lucien nói – Cái đó hẳn là sự đánh cuộc, hoặc mình không biết cái gì thuộc loại đó. Chúng ta có ba mươi nghìn frăng và mọi người đều hài lòng. Chiều nay chúng ta sẽ lấp đất lại và vào chín giờ, chúng ta ngủ. Rút lui về đằng sau thôi. Mình mệt lử rồi.

- Không – Vandoosler nói – Tối nay, chúng ta ra ngoài.

- Ông Cảnh sát trưởng – Mathias nói – Lucien có lý. Chúng cháu đã mệt nhoài. Bác đi tuỳ ý bác, còn chúng cháu, chúng cháu ngủ.

- Cần cố gắng, thánh Matthieu ạ.

- Tên cháu không phải là Thánh Matthieu, mắc dịch!

- Tất nhiên – Vandoosler nhún vai nói – Nhưng cái đó có thể làm gì? Matthieu, một người... Lucien, Luc... cũng như nhau cả thôi. Còn bác, cái đó làm bác vui đấy. Bị vây quanh trong tuổi già của mình bởi những nhà truyền giáo. Thế người thứ tư ở đâu hử? Không ở nơi nào cả. Đó là gì... Một chiếc xe có ba bánh, một cỗ xe tứ mã có ba con ngựa. Thực sự nực cười.

- Nực cười ư? Bởi vì cái đó đổ vào hố phải không? – Marc bực tức hỏi.

- Không – Vandoosler nói – Bởi vì cái đó không bao giờ muốn đi tới nơi mà người ta muốn, tới nơi mà cái đó phải tới. Vậy là không thể dự kiến. Cái đó thật nực cười, phải không, Matthieu?

- Tuỳ ý bác – Mathias thở dài, vò hai bàn tay vào nhau.

- Không phải cái đó sẽ tạo cho cháu thành một vị thần. Nhưng chúng ta hãy bỏ qua. Tối nay có một cuộc tiếp khách ăn tại nhà người láng giềng phía Đông. Có vẻ việc đó thường xảy đến với cô ấy. Đây là một cuộc liên hoan. Tôi đã nhận lời, tôi nói rằng cả bốn chúng ta sẽ đến.

- Một cuộc tiếp tân mời ăn ư? – Lucien nói – Không có vấn đề. Những cái cốc bằng giấy, rượu vang trắng chát, nhũng chiếc đĩa bằng các-tông đầy những món vô giá rối rắm, bác có nghe cháu không, bác Cảnh sát trưởng, và nhất là trong tình trạng rối rắm, không thành vấn đề. Ngay cả đối với cỗ xe ba ngựa kéo của bác cũng không thành vấn đề. Một cuộc tiếp tân lớn xa hoa hoặc chẳng có gì hết. Đồ cứt ỉa, hoặc cao quý, miễn là không thoả hiệp, không môi giới. Không có môi trường thích đáng. Trong môi trường thích đáng, tôi mất mọi lý lẽ của mình và tự bản thân tôi rụng rời.

- Cái đó không xảy ra ở nhà cô ta – Vandoosler nói – Cô ta quản lý điều hành cửa hàng ăn ở dưới hơi xa, tiệm Le Tonneau. Cô ấy muốn tặng cậu một cốc. Có gì là xấu hử? Juliette phía Đông ấy đáng liếc nhìn và người em ở trong nghề xuất bản. Cái đó có thể có ích. Nhất là sẽ có Sophia Siméonidis và chồng bà ta. Họ thường đến đây. Và việc đó làm ta thích thú để xem cảnh ấy.

- Sophia và người láng giềng là bạn thân ư?

- Rất thân.

- Thông đồng giữa mặt trận phía Tây và mật trận phía Đông – Lucien nói – Chúng ta có nguy cơ mắc vào gọng kìm, cần phải tạo một lối thoát. Mặc kệ những chiếc cốc.

- Tối nay chúng ta sẽ thấy – Marc nói, dù những ước muốn thay đổi và hống hách của người đỡ đầu làm chán ngán. Ông tìm cái gì, ông già Vandoosler này? Một sự đánh lạc mục tiêu về những ý tưởng của ông chăng? Một cuộc điều tra ư? Cuộc điều tra đã kết thúc trước khi nó bắt đầu rồi.

- Cháu đã nói với bác rằng không có gì ở dưới cái cây – Marc nói tiếp – Hãy bỏ qua tối nay đi.

- Ta không thấy có mối quan hệ nào – Vandoosler nói.

- Xin lỗi, bác thấy rất rõ điều đó. Bác muốn tìm kiếm bất kể thứ gì và bất cứ ở đâu, miễn là bác tìm kiếm.

- Thế rồi sao nữa?

- Thế rồi không bày đặt ra cái không tồn tại với cái cớ rằng bác đã đánh mất cái tồn tại. Còn chúng cháu, chúng cháu đi lấp đất đây.

Cuối cùng, Vandoosler đã nhìn thấy những nhà truyền giáo đến tiệm ăn Le Tonneau vào chín giờ tối. Hào đã được lấp, quần áo đã thay đổi, họ trình diện với vẻ tươi tỉnh và đầu tóc chải gọn gàng. “Tình nguyện chịu đựng”, Lucien nói thầm vào tai ông cựu Cảnh sát trưởng. Juliette chuẩn bị bữa ăn tối cho hai mươi lăm người và đã đóng cửa tiệm ăn không tiếp khách. Thực tế, đây là một buổi tối tốt đẹp bởi vì, đi từ bàn này đến bàn kia. Juliette nói với Vandoosler rằng ba người cháu ông khá hấp dẫn và người này đã chuyển lời nói bằng cách làm cho tốt hơn. Điều đó lập tức làm cho Lucien thay đổi ý kiến về tất cả những gì vây quanh anh. Marc xúc động về lời ca ngợi và Mathias hẳn có thể đánh giá cao việc đó một cách lặng lẽ.

Vandoosler giải thích cho Juliette rằng ông chỉ có một người cháu trong số ba người, gã mặc đồ đen, dát vàng và bạc, nhưng Juliette không say mê về những lời giải thích rõ ràng về kỹ thuật và gia đình ấy. Đây là người đàn bà cười trước khi biết sự kết thúc của một câu chuyện hay. Vậy là cô thường cười và điều đó làm Mathias vui. Nụ cười rất đẹp. Cô nhớ tới người chị cả của mình. Cô giúp người phục vụ chuyển những món ăn và hiếm khi ngồi, do ý thích hơn là do cần thiết. Trái lại, Sophia Siméonidis, chính là sự điềm tĩnh. Thỉnh thoảng bà nhìn ba người cuốc đất và bà mỉm cười. Chồng bà được bố trí ngồi cạnh bà. Vandoosler kề cà nhìn người đàn ông này. Marc tự hỏi ông có thể hy vọng thấy được gì ở con người này. Vandoosler thường giả vờ. Giả vờ tìm được. Phương thức của Cảnh sát.

Mathias quan sát Juliette. Từng lúc, cô khẽ trao đổi những mẩu chuyện với Sophia. Họ có vẻ rất vui. Không có mục đích rõ ràng, Lucien muốn biết có phải Juliette Gosselin có một bạn tình, một bạn trai hoặc mọi mẫu thuộc loại này. Vì anh uống nhiều rượu vang ở tầm mắt anh, anh xét đơn giản hơn cả là hỏi trực tiếp. Thế là anh hỏi. Việc đó làm Juliette cười, nói rằng cô đã chuyển chỗ qua bên cạnh nên chưa hiểu rõ câu hỏi thế nào. Cô hoàn toàn có một mình trong cuộc sống, sao. Và việc đó làm cô vui đùa. Marc tự nhủ, tình hình tốt và anh thèm muốn.

Anh muốn biết mánh khoé. Về khuyết điểm, anh hiểu rằng tiệm ăn lấy tên từ hình dạng cửa hầm mà những cột chống bằng đá được khoét cho phép đưa qua những chiếc thùng tôn-nô lớn. Những gian đẹp có từ năm 1732 theo thời gian khắc ở lanh-tô cửa. Bản thân cái hầm hẳn ưa nhìn. Nếu việc tiến vào mặt trận phía Đông tiến triển, anh sẽ liếc mắt nhìn.

Việc tiến lên tiến triển. Người ta không biết thế nào, cơn buồn ngủ chinh phục được những kẻ xứng đáng nhất, vào ba giờ sáng chỉ còn Juliette, Sophia và những người ở căn nhà tồi tàn mục nát tì khuỷu tay lên cùng một chiếc bàn đầy cốc và gạt tàn thuốc lá. Mathias ngồi cạnh Juliette và Marc nghĩ rằng anh ta đã kín đáo ngồi chỗ ấy nhưng cố ý. Ngu ngốc biết bao. Anh tin chắc rằng Juliette bối rối dù cô hơn họ tới năm tuổi – Vandoosler đã được biết về tuổi cô và thông báo tin này cho họ. Da trắng, hai cánh tay mập mạp, áo dài bó khá chặt, bộ mặt tròn, tóc dài và màu sáng và nhất là nụ cười của cô. Nhưng phải nói ngay là cô không thử quyến rũ một ai. Cô có vẻ hoàn toàn quen với vai trò bà chủ quán cô đơn của mình như ban nãy cô đã nói. Nhưng chính Mathias là người lệch lạc. Không nhiều lắm nhưng vẫn cứ có một chút. Khi người ta đang ở trong tình trạng rối rắm, thật không rất láu lỉnh đem lòng ao ước người nữ láng giềng đầu tiên đón tiếp dẫu người ấy khá dễ chịu. Đó là một cách làm phức tạp cuộc sống trong khi không phải lúc. Vả việc đó có hậu quả nghiêm trọng. Marc biết có điều gì đó. Cuối cùng, có thể anh lầm. Mathias có quyền bối rối mà việc đó không có hậu quả nghiêm trọng.

Juliette không để ý đến sự bất động chăm chú của Mathias, cô kể những chuyện như chuyện một người khách ăn những lát khoai tây rán bằng nĩa, hoặc một gã hôm thứ năm ngắm mình trong chiếc gương bỏ túi trong suốt bữa ăn trưa chẳng hạn. Vào ba giờ sáng, mọi người độ lượng đối với những câu chuyện mà người ta nghe cũng như đối với những câu chuyện mà người ta kể. Vậy là người ta để ông già Vandoosler trình bày chi tiết vài tình tiết hình sự. Ông kể với giọng chậm rãi và có sức thuyết phục. Việc đó làm không khí dịu đi nhiều. Lucien mất những sự nghi ngờ về những cuộc tấn công từ những mặt trận Đông và Tây để chống lại. Mathias đi kiếm nước và ngồi lại ở bất cứ chỗ nào, không cả trong hướng của Juliette. Điều đó làm Marc sửng sốt vì anh không có thói quen lầm lẫn về những sự bối rối, dù là nhẹ nhàng hoặc thoáng qua. Vậy là Mathias không dễ đọc được ý nghĩ như mọi người. Có thể anh bí ẩn. Juliette nói thầm vào tai Sophia điều gì đó. Sophia lắc đầu.

Juliette năn nỉ. Mọi người không nghe thấy gì, nhưng Mathias nói:

- Nếu Sophia Siméonidis không muốn hát thì ta không nên ép bà ấy.

Juliette ngạc nhiên và chính vì thế, Sophia đổi ý. Vậy là xảy ra một lúc hiếm hoi mà, trước bốn người đàn ông giam mình trong tiệm vào ba giờ sáng. Sophia Siméonidis kín đáo hát, dưới tiếng đệm dương cầm của Juliette là người có chút tài năng nhưng nhất là rõ ràng quen đệm cho Sophia. Chắc chắn vào một số buổi tối, bà kín đáo hát đơn ca, xa sân khấu, cho riêng bà và bạn gái của mình.

Sau một lúc hiếm hoi, đúng ra, người ta không biết nói gì nữa. Những người đào hào cảm thấy đau vùng thắt lưng. Mọi người đứng lên, mặc áo vét. Cửa tiệm đóng lại và mọi người bước đi cùng một hướng. Chỉ đến khi đến trước nhà mình, Juliette mới nói rằng gã phục vụ đã không giữ lời hứa với cô hôm trước, gã đã bỏ cô mà không báo trước. Juliette ngập ngừng trước việc định nói tiếp. Cô tính để ngày mai mới báo tin, nhưng hầu như cô nghe nói rằng...

- Rằng chúng tôi đang ở trong tình cảnh khó khăn chứ gì – Marc bổ sung.

- Chính thế. Vâng – Juliette nói, nét mặt linh hoạt hẳn lên do qua được bước khó khăn lớn – Vậy thì, tối nay, khi tôi ngồi ở chiếc dương cầm, tôi nghĩ rằng dù sao, công việc nào cũng là công việc, vị trí nào có thể làm cho một người trong các ông quan tâm. Khi người ta nghiên cứu, vị trí người phục vụ có lẽ không phải là điều mơ ước, nhưng trong lúc chờ đợi...

- Thế nào mà cô biết chúng tôi nghiên cứu? – Marc hỏi.

- Rất dễ nhận biết khi người ta không tự mình làm – Juliette vừa nói vừa cười trong bóng đêm.

Không biết vì sao, Marc cảm thấy lúng túng. Bị theo dõi, bị đọc được, hơi phật ý.

- Những chiếc dương cầm? – Anh nói.

- Chiếc dương cầm là chuyện khác – Juliette nói – ông tôi là chủ trại và là người mê âm nhạc, lúa mạch và khoai tây. Trong mười lăm năm, ông ép tôi theo học các lớp nhạc. Một ý kiến dứt khoát ở ông... Khi tôi đến Paris, tôi làm những công việc nội trợ và thế là chấm dứt chơi dương cầm. Phải rất lâu sau tôi mới có thể chơi lại, khi, lúc ông mất, ông để lại cho tôi một số vốn lớn. Ông tôi có nhiều ruộng đất và những ý kiến dứt khoát. Ông đã đặt điều kiện nghiêm ngặt để tôi hưởng thừa kế của ông: Ông đòi hỏi tôi phải chơi lại dương cầm... Tất nhiên – Juliette vừa cười vừa nói tiếp – Viên công chứng nói với tôi rằng điều kiện không chấp nhận được. Nhưng tôi muốn tôn trọng ý kiến dứt khoát của ông tôi. Tôi mua nhà, tiệm ăn và một chiếc dương cầm. Thế đó.

- Chính vì lẽ đó mà Irona các món ăn có củ cải phải không? – Marc cười và hỏi.

- Chính thế – Juliette nói – Những lát củ cải.

Năm phút sau, Marc được tuyển dụng. Anh mỉm cười vò xát hai bàn tay vào nhau. Sau đó, khi trèo lên bậc thang gác, Mathias hỏi Marc vì sao anh ta nói dối bằng cách nói rằng anh không thể nhận vị trí ấy, rằng anh ta có việc nào đó trong tầm tay mình.

- Bởi vì đúng thế – Marc nói.

- Sai. Cậu không có gì hết trong tầm tay. Tại sao cậu không nhận vị trí ấy?

- Đó là người đầu tiên thấy thì nhận – Marc nói.

- Ai thấy gì?... Trời ơi, Lucien đâu? – Anh đột ngột nói.

- Chết tiệt, mình nghĩ là chúng mình đã bỏ cậu ấy ở dưới rồi.

Lucien đã uống tương đương hai mươi cốc cac-tông rượu, không thể vượt qua những bậc thang đầu tiên và đang ngủ ở bậc thang thứ năm. Marc và Mathias mỗi người nắm lấy một cánh tay cậu ta.

Vandoosler, hoàn toàn tỉnh táo, đĩnh đạc, đưa tiễn Sophia đến tận cổng nhà bà và bước vào.

- Tranh lụa đẹp thật – Ông bắt đầu nói – Ba gã truyền giáo ngoắc vào nhau và không trèo lên thang nổi.

- Mắc dịch – Mathias nói trong lúc đỡ Lucien dậy – vì sao chúng mình lại để cậu ấy ở gác ba nhỉ?

- Ta không thể đoán nổi cậu ấy lại có thể uống như một cái hố – Marc nói – Cậu nên nhớ rằng không có cách nào làm khác được. Trước hết là thứ tự niên đại: tầng trệt, vô danh, bí mật gốc, lộn xộn khắp, cháy lộn tùng phèo, tóm lại là gian chung. Gác một, nổi lên hơi lộn xộn, những mò mẫm bước đầu tầm thường, con người trần truồng có thái độ hiên ngang trong im lặng, tóm lại, cậu, Mathias. Lên cao hơn trước bức thang của thời gian...

- Có gì mà hắn rống lên như thế? – Ông già Vandoosler hỏi.

- Cậu ấy kịch liệt phản đối. Vẫn cứ là cái quyền của cậu ấy. Không có giờ cho những diễn giả đâu.

- Trèo lên nữa trước thang thời gian – Marc tiếp tục nói – vọt lên trên thời Văn minh cổ Đại, dễ dàng ghé tới thiên niên kỷ thứ hai vẻ vang, những sự tương phản, những sự táo bạo và những cực hình thời Trung Đại, tóm lại là mình, ở gác hai. Tiếp đó, ở trên, sự mờ dần, thời kỳ suy đồi, người đương thời. Tóm lại là cậu ấy – Marc nói tiếp trong khi lắc cánh tay Lucien – Hắn ở gác ba, khép lại từ cuộc Đại chiến đáng xấu hổ sự khảo cứu phân lớp Lịch sử và cũng là của cái thang. Trên cao nữa, người đỡ đầu tiếp tục xới tung những thời hiện đại theo cách rất đặc biệt của ông.

Marc dừng lại và thở dài.

- Cậu hiểu không, Mathias, cho dù thực tế hơn là cho gã ấy ở gác một, ta vẫn không thể cho phép mình làm đảo lộn thứ tự niên đại, lật nhào việc khảo cứu phân lớp cầu thang. Thang thời gian ấy. Mathias, đó là tất cả những gì còn lại cho chúng ta! Ta không thể phá hỏng cái lồng cầu thang này là vật duy nhất mà ta đặt trong trật tự tốt đẹp. Điều duy nhất đấy, ông bạn Mathias ạ! Ta không thể xáo tung nó lên.

- Cậu có lý – Mathias nghiêm trang nói – Ta không thể. Cần phải đưa gã Đại chiến này lên gác ba thôi.

- Nếu ta có thể đưa ra ý kiến của mình – Vandoosler dịu giọng nói xen vào – các anh, người này cũng như người kia đều bị nhồi nhét. Ta rất muốn các anh kéo Thánh Luc lên tới địa tầng thích đáng của anh ta để ta, ta có thể trở về những mức ô danh của những thời hiện tại là nơi ta ở.

*

Một bất ngờ lớn là mười một giờ rưỡi hôm sau, Lucien thấy Mathias chuẩn bị qua loa để đi làm. Những hồi cuối của buổi tối trước, đặc biệt là sự cam kết của Mathias làm người phục vụ tại nhà Juliette Goselin, anh hoàn toàn không biết.

- Có chứ – Mathias nói – Cậu còn ôm chặt Sophia Siméonidis trong vòng tay cậu hai lần liên tiếp để cảm ơn bà đã hát là gì. Hơi thân mật đấy. Lucien.

- Mình không nhớ gì hết – Lucien nói – Như vậy, cậu gia nhập vào mặt trận phía Đông hả? Và cậu ra đi hài lòng chứ? Bông hoa đầu nòng súng hả? Cậu có biết rằng ta luôn tin rằng ta sẽ chiến thắng tình cảnh rối rắm trong mười lăm ngày nhưng thực tế việc đó kéo dài vô tận chứ?

- Cậu thực sự đã uống như một cái hố – Mathias nói.

- Như một cái hố đạn cối – Lucien nói rõ – Chúc may mắn, anh lính.

Mathias làm việc chăm chỉ ở mặt trận phía Đông. Khi Lucien không kịp lên lớp, anh qua tiêu khiển với Marc và họ đi ăn trưa tại tiệm Tonneau để khích lệ anh ta và vì họ rất thông cảm nhau. Thứ năm, Sophia Siméonidis cũng tới ăn trưa ở đây. Từ nhiều năm, thứ năm nào bà cũng đến.

Mathias phục vụ chậm rãi, từng tách một, không giữ thăng bằng. Ba ngày sau, anh nhận ra người khách ăn khoai tây rán bằng nĩa. Bảy ngày sau, Juliette có thói quen cho anh thức ăn thừa ế và trong căn nhà tồi tàn mục nát, khẩu phần ăn tối của họ vậy là được cải thiện. Chín ngày sau, Sophia mời Marc và Lucien đến ăn bữa trưa ngày thứ năm với bà. Thứ năm tiếp tức là mười sáu ngày sau, Sophia biến mất.

Ngày hôm sau, không ai nhìn thấy bà. Lo lắng, Juliette hỏi Thánh Matthieu là cô có thể gặp ông già Cảnh sát trưởng sau khi đóng cửa tiệm không. Mathias rất phật ý thấy Juliette gọi mình là Thánh Matthieu, nhưng vì đó là những cái tên ngu ngốc và khoa trương mà ông già Vandoosler đã nói với cô lần đầu tiên về ba người đàn ông mà ông cùng sống với họ, những cái tên này ăn sâu vào đầu óc cô không thể thoát ra được nữa. Sau khi tiệm Tonneau đã khoá cửa, Juliette đi cùng Maihias đến tận căn nhà tồi tàn mục nát. Anh trình bày với cô hệ thống tăng dần niên đại lôgic của những thềm cầu thang để cô không bị sốc khi thấy người già nhất ở tầng gác trên cùng.

Mệt nhoài sau khi trèo nhanh lên bốn tầng gác, Juliette ngồi đối diện với Vandoosler mà nét mặt lập tức trở nên chăm chú. Juliette có vẻ đánh giá cao những nhà truyền giáo nhưng thích nghe ý kiến của ông Cảnh sát trưởng già. Mathias, tựa vào một cái xà, nghĩ rằng thực tế cô thích bộ mặt của ông Cảnh sát trưởng già, điều này làm anh hơi tức tối. Ông già càng chăm chú thì ông càng đẹp.

Lucien trở về từ Reins là nơi anh được mời dự một cuộc hội nghị được trả thù lao cao về đề tài “Sự sa lầy của Mặt trận” đòi hỏi tóm tắt những sự việc. Sophia đã không xuất hiện lại. Juliette đã đi gặp Pierre Relivaux là không xuất hiện lại. Juliette đã đi gặp Pierre Relivaux là người nói rằng đừng lo ngại, Sophia sẽ trở về. Ông tỏ vẻ lo lắng nhưng tự tin. Điều đó cho ta nghĩ rằng Sophia đã biện minh trước khi đi. Nhưng Juliette không hiểu vì sao mình không được báo trước. Việc đó làm cô khó chịu. Lucien nhún vai. Anh không muốn xúc phạm Juliette nhưng không có gì buộc Sophia phải cho cô biết mọi chuyện. Nhưng Juliette muốn thế. Chưa bao giờ Sophia bỏ lỡ bữa ăn ngày thứ năm mà không báo trước cho cô. Người ta nấu riêng cho bà một món thịt bê thái mỏng với nấm. Lucien lẩm bẩm. Như thể một miếng thịt bê thái mỏng có thể tính đối mặt với một việc khẩn cấp không thể dự kiến. Nhưng tất nhiên, đối với Julietle, trước tiên là miếng thịt bê thái mỏng. Tuy nhiên, Julietle thông minh. Nhưng vẫn thế thôi: thời gian bứt ý tưởng hằng ngày của cô, của chính cô và của miếng thịt bê làm người ta nói rằng đó là một sự ngu ngốc. Cô mong rằng ông già Cảnh sát trưởng có thể làm cho Pierre Relivaux nói ra. Mặc dầu cô hiểu rằng Vandoosler rõ ràng không phải là một sự chỉ dẫn.

- Nhưng vẫn cứ thế – Juliette nói – Một cảnh sát vẫn là một Cảnh sát.

- Không hẳn tất nhiên – Marc nói – Một Cảnh sát bị thải hồi có thể trở thành một kẻ chống Cảnh sát, một con ma sói.

- Bà ấy không chán ngấy cái món thịt bê ấy à? Vandoosler hỏi.

- Không một chút nào – Juliette nói – Và bà ấy còn ăn một cách kỳ lạ. Bà ấy sắp thành hàng những miếng nấm nhỏ, chút gì như những nốt nhạc trên khuông nhạc và bà ấy ăn hết đĩa đều đặn từng nhịp một.

- Một người đàn bà có tổ chức – Vandoosler nói – Không phải, loại người biến mất mà không có lời giải thích.

- Nếu chồng bà ấy không báo động – Lucien nói – đó là vì ông ấy có những lý do đúng đắn và ông ấy không bị buộc phải thổ lộ cuộc sống riêng tư của mình dưới cái cớ là vợ mình bỏ nhà đi và bỏ lỡ một miếng thịt bê. Chúng ta hãy bỏ qua chuyện này đi. Không có gì cấm một người vợ chuồn đi một thời gian nếu việc đó làm bà ta thích. Tôi không thấy vì sao chúng ta lại hăm hở săn tìm bà ấy.

- Tuy nhiên – Marc nói – Juliette nghĩ có chuyện gì đó mà bà ấy không nói với chúng ta. Không phải chỉ có món thịt bê làm bà ấy tức tối, phải không Juliette?

- Đúng thế – Juliette nói.

Cô xinh đẹp trong ánh sáng yếu ớt soi sáng sườn núi. Tập trung vào sự lo lắng của mình, cô không để ý đến tư thế của mình. Ngả người về phía trước, hai bàn tay đan chéo vào nhau, chiếc áo dài không bó sát lấy cơ thể cô và Marc để ý thấy Mathias đứng ngay trước mặt cô. Lại một cơn bối rối bất động. Cần phải công nhận có chuyện gì đó. Cơ thể trắng trẻo, đầy đặn, gáy tròn, đôi vai thanh thoát.

- Nhưng nếu ngày mai Sophia trở về – Juliette nói tiếp – tôi sẽ giận mình đã kể những chuyện nhỏ nhặt với những người láng giềng đơn thuần.

- Chúng tôi có thể là láng giềng nhưng không đơn thuần – Lucien nói.

- Còn có cái cây – Vandoosler nhẹ nhàng nói – Cái cây buộc phải nói.

- Cái cây? Cây nào?

- Để sau này – Vandoosler nói – Cô hãy kể những chuyện cô biết đi.

Khó mà cưỡng lại âm sắc tiếng nói của viên cảnh sát già. Người ta không hiểu vì sao Miette lại nói chuyện ngoại lệ.

- Bà ấy từ Hy Lạp đến cùng một bạn trai – Juliette nói – Anh ta tên là Stelyos. Theo lời bà ấy thì đó là một người trung thành, một người bảo vệ, nhưng nếu tôi hiểu rõ thì đó là một người say mê cuồng nhiệt, quyến rũ và hay sợ bóng sợ vía. Sophia được Stelyos ưa thích, ấp ủ tình yêu và bảo vệ. Cho đến khi bà ấy gặp Pierre và bỏ rơi bạn đường. Hầu như việc đó làm cho Stelyos tìm cách tung hê hết thảy lên trời hoặc việc gì đó đại loại như vầy. Phải, anh ta đã muốn nhảy xuống biển tự tử, đúng thế, nhưng không được. Thế rồi anh ta gào thét, khoa chân múa tay, đe doạ và cuối cùng, bà ấy không bao giờ được biết tin tức về anh ta. Hết đó. Vậy, không có gì khủng khiếp cả. Trừ cái cách mà Sophia nói tới. Bà ấy không bao giờ bình thản cả. Bà ấy nghĩ rằng một ngày nào đó, Stelyos sẽ trở lại và sẽ không có chuyện buồn cười cho ai hết. Bà ấy nói rằng tính cách anh ta “rất Hy Lạp”, bị nhồi nhét những câu chuyện cổ Hy Lạp, tôi tin rằng chuyên đó sẽ không bao giờ biến mất. Những người Hy Lạp, đây là một người có gì đó của ngày trước. Sophia nói rằng người ta không quên cái đó. Tóm lại, cách đây ba tháng, không, ba tháng rưỡi, bà ấy chỉ cho tôi xem một tấm thiếp mà bà ấy nhận được từ Lyon. Trên tấm thiếp ấy đúng là chỉ có một ngôi sao, nói thêm là vẽ không đẹp. Tôi thấy cái đó không thú vị gì nhưng cái đó đã đảo lộn Sophia. Còn tôi, tôi nghĩ rằng ngôi sao muốn nói tới tuyết, tới lễ Giáng sinh chẳng hạn, nhưng bà ấy tin chắc rằng cái đó muốn nói tới Stelyos và cái đó không báo điều gì tốt lành cả. Hầu như Stelyos luôn vẽ những ngôi sao, mà những người Hy Lạp đã bày đặt ý nghĩ coi thường những ngôi sao. Thế rồi không có chuyện gì xảy ra cả và bà ấy đã quên đi. Thế thôi nhưng giờ đây, tôi tự hỏi. Tôi tự hỏi có phải Sophia đã nhận một tấm thiếp mới không. Có thể bà ấy có những lý do đúng đắn để sợ hãi. Những thủ đoạn mà ta không thể hiểu nổi. Những người Hy Lạp có điều gì đó mờ ám.

- Cuộc hôn nhân của bà ấy với Pierre vào khi nào? – Marc hỏi.

- Lâu rồi... Mười lăm năm, hai mươi năm – Juliette nói – Thành thật mà nói, một kẻ mãi hai mươi năm sau mới muốn trả thù thì tôi thấy có vẻ phi lý. Người ta vẫn có việc khác để làm trong cuộc sống hơn là nghiền ngẫm về những nỗi thất vọng của mình. Các ông có biết không? Nếu tất cả những kẻ bị bỏ rơi trên đời này đều nghiền ngẫm thủ đoạn để trả thù thì trái đất này sẽ thực sự là một chiến trường. Một hoang mạc... Có đúng không?

- Có lúc người ta có thể nghĩ đến một người nào đó thật lâu sau này – Vandoosler nói.

- Thì người ta giết kẻ đó ngay lập tức, tôi đồng ý – Juliette nói mà không nghe – đó là những thủ đoạn đạt tới. Một cơn xuất huyết. Nhưng hai mươi năm sau mới nổi giận thì điều đó không hợp ý tôi. Nhưng Sophia có vẻ tin vào loại phản ứng ấy. Cái đó hẳn có tính cách Hy Lạp, tôi không hề biết gì chụyện này. Tôi kể chuyện này chính vì Sophia coi đó là điều quan trọng. Tôi nghĩ rằng bà ấy hơi giận mình đã bỏ rơi người bạn trai Hy Lạp của mình, và vì Pierre làm bà ấy thất vọng, có lẽ đó là lý do bà ấy nhớ đến Stelyos. Bà ấy nói rằng sợ anh ta nhưng tôi tin rằng bà ấy nghĩ nhiều đến Stelyos.

- Thất vọng bởi Pierre ư? – Mathias hỏi.

- Phải – Juliette nói – Pierre không quan tâm đến gì hết, cuối cùng cả bà ấy nữa. Ông ta chỉ nói chuyện với bà ấy, không hơn. Ông ta nói chuyện, như Sophia nói, và ông ta đọc báo trong nhiều giờ mà không ghếch mũi lên khi bà ấy đi qua. Hầu như việc đó choán lấy ông ta ngay từ sáng sớm. Tôi đã nói với bà ấy rằng đó là chuyện bình thường, nhưng bà ấy, bà ấy thấy đó là đáng buồn.

- Thế rồi sao nữa? – Lucien nói – Thế rồi sao nữa? Nếu bà ấy đi chơi với người bạn trai Hy Lạp của bà ấy thì việc đó không liên quan tới chúng ta!

- Nhưng còn món thịt bê với nấm – Juliette bướng bỉnh nói tiếp – Bà ấy phải báo trước cho tôi chứ. Dẫu sao chăng nữa, tôi rất muốn biết. Cái đó làm tôi yên tâm.

- Thực tế không phải là món thịt bê – Marc nói – Đó là cái cây. Tôi không hiểu làm sao ta có thể ngồi im trước một người đàn bà mất tích mà không báo trước, một người chồng thờ ơ và một cái cây ở trong vườn. Cái đó gây nhiều chuyện đấy. Bác nghĩ gì về chuyện này, bác Cảnh sát trưởng?

Armand Vandoosler ngẩng bộ mặt đẹp lão lên. Ông có đầu óc của Cảnh sát. Cái nhìn tập trung của ông hầu như lõm sâu vào dưới đôi lông mày, cái mũi tỏ vẻ mạnh mẽ, tấn công hơn. Marc biết điều đó. Người đỡ đầu có bộ mặt thật linh hoạt làm ta có thể đọc được những sắc vẻ nghiêm trang là ông nghĩ tới hai đứa con sinh đôi và người vợ biến mất không biết ở nơi nào, trong những sắc vẻ bình thường là nghĩ tới cuộc điều tra kiểu Cảnh sát, trong những sắc vẻ sắc sảo thì đó là một cô gái quyến rũ. Để đơn giản hoá. Đôi khi tất cả những mặt trộn lẫn vào nhau thì cái đó trở nên phức tạp hơn.

- Tôi lo ngại – Vandoosler nói – Nhưng một mình tôi không làm được gì nhiều, về những gì tôi đã trông thấy tối hôm nọ, Pierre Relivaux sẽ không nói trước người Cảnh sát già bại hoại gặp đầu tiên. Chắc chắn là không. Đây là một người đàn ông chỉ khuất phục trước nhà chức trách. Tuy nhiên ta cần biết.

- Gì? – Marc hỏi.

- Biết có phải Sophia đã cho chồng mình biết lý do việc ra đi của mình và nếu có thì lý do gì, và biết có phải có cái gì đó dưới cái cây không.

- Cái đó không thích hợp để lại bắt đầu! – Lucien kêu lên – Không có gì dưới cái cây tồi tệ ấy cả! Chỉ có những chiếc tẩu đất ở thế kỷ thứ mười tám! Hơn nữa chúng đều bị vỡ hết.

- Đã không có gì dưới cái cây – Vandoosler nói rõ – Nhưng... hôm nay thì sao?

Juliette lần lượt nhìn họ không hiểu ra sao.

- Nhưng câu chuyện cái cây ấy có nghĩa gì? - Cô hỏi.

- Cây sồi non – Marc sốt ruột nói – Nó ở gần bức tường cuối trong vườn của bà ấy. Bà ấy đã yêu cầu chúng tôi đào ở dưới.

- Cây sồi ư? Cây con mới ư? – Juliette nói – Nhưng đích thân Pierre đã nói với tôi rằng ông ấy đã cho trồng nó để che khuất bức tường.

- Này – Vandoosler nói – Ông ta không nói với Sophia như vậy.

- Có một người trồng một cái cây trong đêm mà không nói việc đó với vợ mình thì có lợi gì chứ? Để làm bà ấy hốt hoảng không vì việc gì cả ư? Đó là hành vi tai ác ngu ngốc – Marc nói.

Vandoosler quay về phía Juliette.

- Sophia không nói gì khác ư? Về Pierre ấy? Nữ tình địch trong tầm mắt chẳng hạn?

- Bà ấy không biết gì hết – Juliette nói – Pierre đôi khi vắng mặt lâu vào ngày thứ bảy hoặc chủ nhật để dạo mát. Những chuyện dạo mát ấy, không ai tin nhiều. Lúc đó, bà ấy tự đặt ra câu hỏi, như mọi người. Tôi chẳng hạn, đó là một vấn đề không làm tôi bực tức. Này, làm vẻ như không là điều lợi.

- Cô cười. Mathias luôn bất động nhìn cô chòng chọc.

- Cần phải biết – Vandoosler nói – Tôi sẽ thử xoay xở với người chồng, thu xếp một cuộc nói chuyện. Còn cậu, Thánh Luc, ngày mai cậu có lên lớp không?

- Cậu ấy tên là Lucien – Mathias lẩm bẩm.

- Ngày mai là thứ bảy – Lucien nói – Đó là ngày nghỉ đối với các vị thánh, những binh sĩ có phép và một bộ phận còn lại của thế giới.

- Cậu và Marc, các cậu sẽ theo dõi Relivaux. Đây là một người đàn ông bận bịu và thận trọng. Nếu có tình nhân, theo cách cổ điển thì ông ta sẽ cấp cho người ấy một túp lều vào thứ bảy, chủ nhật. Các cậu đã theo dõi ai chưa? Các cậu có biết làm thế nào không? Tất nhiên là không rồi. Thoát ra khỏi những sự theo đuổi dòng lịch sử, các cậu chỉ là những kẻ vô tích sự. Tuy nhiên, ba nhà nghiên cứu các Thời đại có thể tung ra những chiếc lưới để tái dựng một quá khứ không thể nắm được, hẳn có khả năng vây dồn cái hiện tại. Trừ phi việc hiện đại này làm các cậu chán ngán hử?

Lucien bĩu môi.

- Còn Sophia? – Vandoosler nói – Các cậu coi thường bà ấy ư?

- Tất nhiên là không – Marc nói.

- Tốt. Thánh Luc và Thánh Marc, các cậu săn đuổi Relivaux suốt ngày nghỉ cuối tuần, không rời ông ta một phút đấy. Thánh Matthieu làm việc, để cậu ta ở lại tiệm ăn với Juliette. Dỏng tai lên, không bao giờ ta không biết. Còn về phần cái cây...

- Làm gì? – Marc nói – Ta vẫn cứ không thể lập lại hành động của những công nhân thành phố được. Nhưng bác thực sự không nghĩ rằng...

- Tất cả đều có thể – Vandoosler nói – Đối với cái cây, dứt khoát phải đến đấy. Leguennec sẽ làm việc. Đó là một người kháng chiến.

- Leguennec là ai thế? – Juliette hỏi.

- Một gã mà tôi đã chơi những ván bài thật tuyệt vời với gã – Vandoosler nói – Chúng tôi đã sáng tạo một trò chơi chưa từng thấy gọi là “Thuyền đánh cá voi”. Tuyệt vời. Gã biết một khu vực trên biển, gã đã là ngư phủ trong tuổi thanh niên. Đánh cá xa khơi ở biển Ai-len. Tuyệt vời.

- Bác muốn ta làm gì với người chơi bài của bác ở biển Ai-len? – Marc nói.

- Gã đánh cá chơi bài ấy đã trở thành Cảnh sát.

- Thuộc loại bác ư? – Marc hỏi – Dễ gần hay tâm trạng nặng tổ chức?

- Cả mặt này và mặt khác đều không. Chứng cứ là ông ta luôn là Cảnh sát. Ngày nay, ông ta còn là Thanh tra trưởng ở Đồn cảnh sát quận mười ba. Ông ta là một trong số người hiếm hoi cố bảo vệ tôi khi người ta cách chức tôi. Nhưng đích thân tôi không thể báo trước cho ông, việc đó đặt ông ta vào vị trí tai hại. Cái tên Vandoosler vẫn còn hơi quá nổi tiếng ở nơi này. Thánh Matthieu sẽ chịu trách nhiệm đối với ông ta.

- Nhưng dưới cớ nào? – Mathias nói – Cháu sẽ nói gì với Leguennec này? Rằng một người đàn bà không trở về nhà mình và chồng người đó không lo ngại ư? Cho tới lệnh mới, mọi kẻ trưởng thành được tự do đi tới nơi mình muốn mà Cảnh sát không nhúng vào, chết tiệt.

- Cớ ư? Không có gì đơn giản hơn. Hầu như có tới hàng mười lăm cớ như ba kẻ đến đào trong vườn của một bà coi mình là người của thành phố. Sự gian trá. Đó là một cái cớ tuyệt vời. Cậu cung cấp cho ông ta những yếu tố khác và chỉ nửa lời, Leguennec sẽ hiểu. Ông ta sẽ tới.

- Cám ơn – Lucien nói – cảnh sát trưởng khích lệ chúng ta đi đào bới và rồi Cảnh sát trưởng lại đặt những Cảnh sát vào việc với chúng ta. Thật tuyệt.

- Hãy suy nghĩ, Thánh Luc. Ta đặt Leguennec vào việc với các cậu có điều hơi khác. Mathias sẽ không nói tên những người đào bới.

- Ông ta sẽ tìm ra, Leguennec ấy, nếu ông ta thật mạnh!

- Ta không nói ông ta mạnh, ta nói rằng ông là người kháng chiến. Quả thật ông ta sẽ tìm ra những tên người bởi vì đích thân ta sẽ nói với ông ta, nhưng là sau này, nếu cần thiết. Ta sẽ nói với cậu khi nào thì can thiệp, Mathias ạ. Trong khi chờ đợi, ta tin rằng Juliette đã mệt mỏi.

- Đúng thế – Cô đứng lên nói – Tôi về đây. Liệu có cần để Cảnh sát tham dự vào việc không?

Juliette nhìn Vandoosler. Những lời nói của ông có vẻ làm cho cô an toàn. Lúc này cô tươi tỉnh nhìn ông, Marc liếc nhìn Mathias. Vẻ đẹp của người đỡ đầu già nua rồi, đã sử dụng nhiều, nhưng còn hiệu quả. Những nét cân bằng của Mathias có thể làm gì để chống lại vẻ đẹp già nua mòn mỏi nhưng còn có hiệu lực?

- Ta nghĩ – Vandoosler nói – rằng trước hết phải đi ngủ. Ta sẽ đi gặp Pierre Relivaux vào sáng mai. Sau đó, Thánh Luc và Thánh Marc sẽ làm tiếp.

- Thi hành nhiệm vụ – Lucien nói.

Và anh cười.

Vandoosler trèo lên một chiếc ghế tựa, thò đầu qua một lá cửa con để giám sát sự biểu hiện của ngôi nhà bên phải. Mặt trận phía Tây như Lucien nói. Cái gã này thực sự là một kẻ điên khùng. Tuy nhiên, hầu như gã đã viết những cuốn sách rất vững vàng về nhiều mặt chưa được biết đến của cuộc chiến năm 1914-1918 ấy. Thế nào mà người ta lại có thể say sưa đối với cái thứ già cỗi ấy trong lúc có biết bao những mưu mô thủ đoạn có thể nổi lên ở những xó xỉnh của mọi khu vườn? Dẫu sao, có lẽ đó cũng cùng một công việc.

Có lẽ ông cần xem xét lại không gọi họ là Thánh Truc và Thánh Machin nữa. Cái đó làm họ tức giận và rất có thể hiểu được. Đó không phải là những chú bé nữa. Phải, nhưng ông, việc đó làm ông vui. Còn hơn cả thế. Cho đến nay, Vandoosler chưa bao giờ khước từ điều gì đó tìm kiếm cho ông niềm vui. Vậy là ông sẽ thấy họ sẽ đem cho hiện tại cái gì, ba gã nghiên cứu Thời đại này. Nghiên cứu để nghiên cứu, có sự khác nhau gì giữa cuộc sống của những kẻ săn-hái với cuộc sống của những thầy tu dòng Xi-tơ, cuộc sống của những binh nhì và cuộc sống của Sophia Siméonidis? Trong lúc chờ đợi, ông giám sát Mặt trận phía Tây, chờ đợi Pierre Relivaux thức dậy.

Việc đó hẳn không chậm trễ. Đây không phải loại người nằm ườn lâu trên giường. Đây là một người theo thuyết ý chí chăm chỉ, một loại người hơi gây bực mình.

Khoảng chín giờ rưỡi, với nhiều lần đi đi lại lại thoáng thấy lờ mờ, Vandoosler cho rằng Pierre Relivaux đã sẵn sàng đối với ông. Ông xuống bốn tầng gác, chào những nhà truyền giáo đã tụ tập trong gian phòng chung. Những nhà truyền giáo đang ngồi sát nhau ăn điểm tâm. Có lẽ chính sự tương phản giữa những lời nói và hành động làm ông vui. Vandoosler đi ấn chuông nhà người láng giềng.

Pierre Relivaux không thích sự xâm nhập vào nhà mình. Vandoosler đã dự kiến điều này và ông chọn cách tấn công trực tiếp là: cựu Cảnh sát, lo lắng về vợ ông ta mất tích, những câu hỏi đặt ra, ta sẽ khá hơn ở bên trong nhà, Pierre Relivaux trả lời những gì mà Vandoosler chờ đợi, có nghĩa là chuyện đó chỉ liên quan tới ông.

- Rất đúng – Vandoosler nói trong lúc vào trong bếp mà không được mời – nhưng có một hài cốt. Cảnh sát có thể đến thăm ông chốc lát vì họ cho rằng việc đó có liên quan tới họ. Vậy tôi xét rằng những lời khuyên trước của một cựu Cảnh sát già sẽ có thể có ích đối với ông.

Đúng như dự kiến, Pierre Relivaux cau mày.

- Cảnh sát ư? Nhân danh gì? Vợ tôi, theo tôi biết, có quyền vắng mặt.

- Tất nhiên. Nhưng đã xảy ra một chuỗi những tình tiết đáng buồn. Ông có nhớ cách đây mười lăm ngày có ba công nhân đến đào một cái hào trong vườn của ông không?

- Tất nhiên là biết. Sophia đã nói với tôi rằng họ kiểm tra những đường dây điện cũ. Tôi không quan tâm tới việc đó.

- Rất tiếc – Vandoosler nói – Bởi vì vấn đề không phải là những nhân viên của thành phố, cũng không phải bất cứ điều gì đáng kể. Không bao giờ có đường dây điện nào trong vườn của ông cả. Ba gã ấy đã nói dối đấy.

- Việc đó không có ý nghĩa chứ! – Relivaux kêu lên – Cái mớ lộn xộn ấy là gì? Có quan hệ gì với Cảnh sát hoặc với Sophia?

- Chính đó mà mọi thứ rối tung lên – Vandoosler nói, vờ như thành thực lấy làm tiếc cho Relivaux – Một người ở phường, một kẻ sục sạo, dù thế nào đi nữa đó là một người không mang ông ở trong lòng y, đã biết được sự gian trá. Tôi cho rằng người đó đã nhận ra một công nhân và đã hỏi anh ta. Dù sao thì người đó cũng báo cho Cảnh sát. Tôi biết chuyện đó, tôi còn có vài cuộc tiếp xúc ở đó.

Vandoosler nói dối với vẻ dễ dàng và thích thú. Cái đó làm cho ông hoàn toàn thoải mái.

- Cảnh sát đã bỡn cợt và bỏ qua – Ông nói tiếp – Cảnh sát đã bớt bỡn cợt khi vẫn nhân chứng ấy phật ý đã tăng cường sự sục sạo của mình và đã báo cho họ biết rằng vợ ông đã “mất tích mà không báo trước”, như người ở trong phường đã nói. Mặt khác cái hào trái phép ấy đã được chính vợ ông yêu cầu đào qua dưới cây sồi non mà ông trông thấy ở đó.

Vandoosler chỉ cái cây trong lúc lơ đãng chỉ ngón tay về phía cửa sổ.

- Sophia đã làm thế ư? – Relivaux nói.

- Bà ấy đã làm việc đó theo lời nhân chứng ấy. Đến nỗi Cảnh sát biết rằng vợ ông lo rằng cái cây từ trên trời rơi xuống bà. Bà ấy đã cho đào ở dưới cái cây. Từ đó, bà ấy mất tích. Đối với Cảnh sát thì mười lăm ngày là quá lắm. Ta nên hiểu họ. Họ lo lắng là có mất tích hay không. Họ sẽ đến để hỏi ông, việc đó là chắc chắn.

- “Nhân chứng” ấy là ai?

- Vô danh. Những người đó hèn nhát.

- Còn ông, ông đã làm gì trong việc này? Nếu Cảnh sát đến nhà tôi, việc đó liên quan gì tới ông?

Câu hỏi bình thường này cũng đã được Vandoosler dự kiến. Pierre Relivaux là một người chu đáo, cứng đầu cứng cổ, không có dấu vết rõ ràng kỳ quặc. Vả lại chính vì thế mà viên cảnh sát già tin là có nhân tình vào ngày thứ bảy – chủ nhật. Vandoosler nhìn ông ta. Có một nửa là thực. Trong lúc này, không quá phức tạp để điều khiển.

- Hãy công nhận rằng nếu tôi có thể xác nhận việc thuật lại những sự việc của ông, việc đó chắc chắn làm họ yên lòng. Tôi đã để lại những kỷ niệm tại chỗ họ.

- Tại sao ông giúp tôi? Ông muốn gì ở tôi? Tiền chăng?

Vandoosler mỉm cười, lắc đầu. Relivaux cũng ngạc nhiên.

- Tuy nhiên – Relivaux nhấn mạnh – hình như trong căn nhà tồi tàn mà các ông đang ở, thứ lỗi cho tôi nếu tôi nhầm lẫn, tất cả các ông đều có vẻ kỳ cục trong...

- Tình trạng khó khăn – Vandoosler nói – Đúng thế. Tôi thấy ông được thông tin khá đấy nhưng ông không để lộ ra.

- Những kẻ cháy túi, đó là nghề của tôi – Relivaux nói

- Dẫu sao chăng nữa, chính Sophia đã nói với tôi như vậy. Vậy lý do gì?

- Cảnh sát đã gây cho tôi những nỗi phiền muộn vô ích trước đây. Khi việc đó làm họ quan tâm, việc đó có thể đi xa, họ không biết dừng lại nữa. Từ đó, tôi có xu hướng cố làm cho những người khác tránh được những điều phi lý ấy. Một sự trả thù nhỏ, tuỳ ý ông nghĩ. Một quyết định chống Cảnh sát. Và rồi tôi quan tâm tới việc đó. Không lấy tiền.

Vandoosler để Pierre Relivaux suy nghĩ về cái lý do chỉ đúng bề ngoài ấy và lập luận tồi. Ông ta có vẻ nuốt trôi những lời nói đó.

- Ông muốn biết điều gì? – Relivaux hỏi.

- Điều mà họ muốn biết.

- Có nghĩa là?

- Sophia đang ở đâu?

Pierre Relivaux dứng lên, giang hai tay và quay vào bếp.

- Bà ấy đã đi. Bà ấy sẽ trở về. Việc nhỏ nhặt không cần để ý tới.

- Họ muốn biết vì sao ông không để ý tới việc nhỏ nhặt.

- Bởi vì tôi không có việc nhỏ nhặt. Bởi vì Sophia đã nói với tôi rằng bà ấy đi. Bà ấy nói với tôi có cuộc hẹn gặp ở Lyon. Đó không phải là chân mây cuối trời!

- Họ sẽ không miễn cưỡng tin ông. Hãy tỏ ra đúng đắn, thưa ông Relivaux. Tôi nghĩ có quan hệ đến sự thanh thản là điều quý giá đối với ông.

- Đó là một việc không có lợi ích gì – Relivaux nói – Thứ ba, Sophia nhận được một bưu thiếp. Bà ấy đã chỉ cho tôi xem. Bên trên là một ngôi sao vẽ nguệch ngoạc và một cuộc hẹn vào giờ ấy trong khách sạn ấy ở Lyon. Đi chuyến tàu tối hôm sau. Không có chữ ký. Thay cho bình tĩnh thì Sophia hối hả. Bà bới óc suy nghĩ cho rằng tấm thiếp ấy do Stelyos Koutsoukis, một người Hy Lạp, bạn trai cũ của bà ấy gửi tới, do hình ngôi sao. Tôi đã có việc giải quyết với gã này nhiều lần trước cuộc hiin nhân của tôi. Một kẻ hâm mộ – tê giác – xung động.

- Xin lỗi?

- Không dám, chẳng có gì. Đó là một kẻ trung thành của Sophia.

- Người tình cũ của bà ấy.

- Tất nhiên – Pierre Relivaux nói – Tôi tin chắc là Sophia đi. Nếu tấm thiếp không biết do ai gửi, có Trời biết điều gì có thể chờ đợi bà ấy. Nếu tấm thiếp do cái gã Stelyos ấy gửi, thật không tốt. Nhưng không có gì để làm, bà ấy lấy túi xách và ra đi. Tôi thú nhận rằng tôi nghĩ gặp lại bà ấy trở về hôm sau. Tôi không biết gì khác.

- Còn cái cây? – Vandoosler hỏi.

- Ông muốn tôi nói gì với ông về cái cây ấy? Sophia đã gây cho tôi cả một câu chuyện rắc rối! Tôi không nghĩ rằng bà ấy đi đến mức cho đào đất dưới cái cây ấy. Bà ấy còn đi tới tưởng tượng ra cái gì nữa? Bà ấy đang không ngừng nói lăng nhăng những chuyện bậy bạ... Hẳn đó là một món quà tặng, thế thôi. Có lẽ ông biết rằng Sophia đã khá nổi tiếng trước khi rút lui khỏi sân khấu. Bà ấy hát.

- Tôi biết chuyện ấy. Nhưng Juliette nói rằng chính ông đã trông thấy cái cây ấy.

- Vâng, tôi đã kể cho cô ấy như vậy. Một buổi sáng, ở hàng rào song sắt, Juliette đã hỏi tôi cái cây mới ấy là thế nào. Xét thấy vẻ lo lắng của Sophia, tôi không muốn giải thích cho cô ta rằng chúng tôi không biết cái cây ấy đến từ đâu và rằng chuyện đó được đồn đại quanh phường. Như ông đã hiểu, tôi thích sự bình thản. Vả lại đó là điều hẳn tôi phải nói với Sophia. Điều đó sẽ tránh được những nỗi buồn phiền.

- Tất cả chuyện đó đều hoàn hảo – Vandoosler nói – Nhưng ông là người duy nhất nói ra điều này. Sẽ rất tốt nếu ông có thể cho tôi xem tấm bưu thiếp ấy, để chúng tôi có thể gặp bà nhà.

- Rất tiếc – Relivaux nói – Sophia đã mang nó theo vì trong đó có những chỉ dẫn để làm theo. Ông hãy thông cảm.

- A! Đáng buồn nhưng không quá nghiêm trọng. Tất cả chuyện đó đứng vững được.

- Rõ ràng là chuyện đó đứng vững! Vì sao mà người ta chê trách tôi điều gì đó?

- Ông biết rõ những Cảnh sát nghĩ gì về người chồng khi vợ người đó mất tích.

- Thật ngớ ngẩn.

- Vâng, ngớ ngẩn thật.

- Cảnh sát sẽ không đi được tới đó – Relivaux nói trong khi đập bàn tay cứng rắn lên bàn. Tôi không phải như bất cứ ai.

- Vâng – Vandoosler nhẹ nhàng nhắc lại – Như mọi người.

Vandoosler từ từ đứng lên.

- Nếu những Cảnh sát đến gặp tôi, tôi sẽ theo hướng của ông – Ông ta nói thêm.

- Không cần. Sophia sẽ trở về.

- Chúng ta hy vọng điều đó.

- Tôi không lo ngại đâu.

- Vậy thì càng hay. Xin cám ơn sự thành thật của ông.

Vandoosler qua vườn để về nhà mình. Pierre Relivaux nhìn ông đi xa và nghĩ: Vì lẽ gì mà lão nhúng mũi vào, cái lão quấy rầy này?

Chỉ tới chủ nhật, ba nhà truyền giáo mới báo cáo việc gì đó hơi vững chắc. Thứ bảy, Pierre Relivaux chỉ đi mua báo. Marc nói với Lucien rằng Relivaux chắc chắn chỉ nói “báo chí” chứ không phải “những tờ báo” và một ngày nào đó cần kiểm tra điều đó chỉ để vui mà thôi. Dẫu sao chăng nữa, ông ta không nhúc nhích, giam kín trong nhà mình với báo chí của ông ta. Có thể ông ta sợ Cảnh sát đến thăm. Không có gì xảy ra và ông ta trở lại vững tâm. Marc và Lucien theo dõi không rời bước khi ông ta đi vào mười một giờ sáng. Relivaux kéo họ tới một căn hộ nhỏ ở quận mười lăm..

- Trong một dặm – Marc tóm tắt trong lúc báo cáo với Vandoosler – Cô gái ở gác tư. Cô ta thật dễ thương, khá ẻo lả, phong cách dịu dàng, thụ động, không tằn tiện.

- Hãy công nhận phong cách “thà là một người nào đó hơn là không ai cả” – Lucien nói rõ – về mặt cá nhân, có yêu cầu cao về tư cách, mình không tán thành sự hoảng sợ ấy làm cho các cậu chuyển hướng vào bất kỳ ai.

- Yêu cầu cao – Marc nói – nên cậu mới có một mình. Chúng ta hãy xác nhận điều này.

- Đúng thế – Lucien nói – Nhưng đó không phải là vấn đề buổi tối. Tiếp tục bản báo cáo của cậu đi, anh lính.

- Hết rồi. Cô gái được cất giấu, được nuôi bao. Cô ta không làm việc, chúng tôi có được tin này ở trong phường.

- Vậy là Relivaux có một người tình. Trực giác của bác rất tốt – Lucien nói với Vandoosler.

- Không phải trực giác đâu – Marc nói – Cảnh sát trưởng có bề dày kinh nghiệm.

Người đỡ đầu và người con đỡ đầu trao đổi với nhau bằng những lời ngắn gọn.

- Con hãy tham gia vào việc gì có liên quan tới con, Thánh Marc – Vandoosler nói – Liệu các cậu có tin chắc đó là một người tình không? Có thể đó là cô em gái hay em họ.

- Chúng cháu đã đứng ở sau cửa và đã nghe – Marc giải thích – Kết quả: Không phải là em gái y. Relivaux rời cô ta vào quãng bảy giờ. Gã này làm cho con có cảm tưởng là một kẻ nguy hiểm thảm hại.

- Đừng nhận xét nhanh thế – Vandoosler nói.

- Chúng ta đừng đánh giá thấp kẻ thù – Lucien nói.

- Kẻ săn-hái chưa về à? – Marc hỏi – Còn ở trong cái thùng ư?

- Ừ – Vandoosler nói – và Sophia đã không gọi điện thoại về. Nếu bà ấy muốn giữ bí mật việc của mình, lại muốn làm yên lòng những người thân cận, bà ấy sẽ báo lin cho Juliette. Nhưng không có gì, không có một tín hiệu nào cả. Đã bốn ngày rồi. Sáng mai, Thánh Mathieu gọi điện cho Leguennec. Ta sẽ nhắc lại cho ông ta nguyên văn của ông ta vào tối nay. Cái cây, con hào, cô người tình, người vợ bị mất tích. Leguennec sẽ tiến hành. Chiều nay ông ta sẽ tới.

*

Mathias gọi điện thoại. Anh trình bày những sự việc bằng một giọng nhạt nhẽo.

Leguennec ưng thuận tiến hành.

Ngay chiều hôm ấy, hai Cảnh sát tấn công cây sồi dưới sự chỉ huy của Leguennec là người hết sức tránh Pierre Relivaux ở gần mình. Thực tế ông không hỏi ông ta vì ông ta.

Thực tế ông không hỏi Relivaux bởi vì ông này ở giới hạn hợp pháp và ông biết điều này. Leguennec hành động dưới sự xung động và muốn nói hết những nơi này nhanh nhất nếu ở đây không xuất hiện điều gì. Hai Cảnh sát đang đào bới thu hút ông. Họ sẽ lấp kín cái hào.

Từ cửa sổ tầng hai, căn gác của nhà Trung đại học, Marc, Mathias và Lucien ép sát vào nhau nhìn.

- Cây sồi ấy, nó sẽ chán ngấy – Lucien nói.

- Cậu im mồm đi – Marc nói – Vậy cậu không hiểu việc đó là nghiêm trọng ư? – Vậy cậu không biểu vào lúc nào đó người ta có thể tìm thấy Sophia ở dưới cái cây chứ? Còn cậu cười bò ra hử? Trong khi mình, từ năm ngày nay, mình còn không viết nổi một câu nào chững chạc một chút phải không, ngay một câu hơn bảy từ?

- Mình đã nhận thấy – Lucien nói – Cậu thất vọng.

- Nhưng cậu, cậu có thể tự kiểm chế. Hãy lấy Mathias làm thí dụ. Cậu ấy có tiết độ. Cậu ấy im miệng.

- Đối với Mathias, việc đó là tự nhiên. Cái đó rốt cuộc sẽ chơi cậu ấy những vố. Cậu có nghe không, Mathias?

- Mình nghe. Mình không cần.

- Cậu không bao giờ nghe theo ai cả. Cậu chỉ nghe để mà nghe thôi, cậu lầm rồi.

- Cậu im đi, Lucien – Marc kêu lên – Mình nói với cậu việc đó là nghiêm trọng. Mình, mình rất yêu Sophia Siméonidis. Nếu người ta tìm thấy bà ấy ở đó, mình nôn mửa và mất trí mất. Hãy im lặng! Một viên Cảnh sát nhìn cái gì đó. Không... Hắn tiếp tục.

- Này – Mathias nói – Người đỡ đầu của câu đến đằng sau Leguennec kìa. Ông đến làm gì vậy? Ông không thể yên lặng được một lần sao?

- Không thể được, người đỡ đầu muốn có mặt ở khắp nơi – Marc nói – Tồn tại ở khắp nơi. Vả lại, hầu như đó là việc ông làm trong đời ông. Mọi chỗ mà ông không sống ở đó hầu như đối với ông là khoảng không hoang vắng đang giơ tay vẫy gọi ông. Càng cố nén mình trong bốn mươi năm ông càng không biết mình đang ở đâu nữa, không ai biết nữa. Thực tế, người đỡ đầu là một tụ hợp hằng nghìn người đỡ đầu dồn nén trong cùng một kiểu. Ông nói một cách bình thường, ông bước, ông đi mua bán, nhưng thực tế cậu bắt tay làm việc đó cậu không biết thoát ra thế nào. Một kẻ hay gây gổ, một Cảnh sát lớn, một kẻ phản bội, một kẻ phá hoại, một người bán hàng rong, một người sáng tạo, một người cứu nạn, một thuỷ thủ, một người đi tiên phong, một kẻ sát nhân, một người bảo vệ, một kẻ lười biếng, một hoàng thân, một kẻ tài tử, một kẻ cuồng nhiệt, cuối cùng thì tùy ý cậu gọi là gì cũng được. Trừ ra cậu không bao giờ là người lựa chọn mà là ông.

- Mình nghĩ cần ngậm miệng lại – Lucien nói.

- Mình dễ bị kích động – Marc nói – Mình có quyền nói. Mình vẫn cứ ở căn gác của mình.

- Về căn gác, chính cậu đã viết cẩu thả những trang giấy ấy mà mình đã đọc ở trên bàn cậu, phải không? Về thương mại đầu thế kỷ thứ mười một phải không? Chính cậu có những ý nghĩ ấy ư? Đã kiểm tra rồi chứ?

- Không ai cho phép cậu đọc. Nếu việc đó không làm cậu thích ló ra khỏi những đường hào của cậu thì không ai ép cậu.

- Có chứ. Cái đó làm mình thích. Nhưng người đỡ đầu của cậu làm gì?

*

Vandoosler lại gần những người đào đất mà không gây tiếng động. Ông đứng sau Leguennec và cao hơn hẳn một cái đầu. Leguennec là một người dân Bretoa, tầm vóc nhỏ, rộng vai, lực lưỡng, tóc cứng như rễ tre, hai bàn tay rộng.

- Chào Leguennec – Vandoosler nhẹ nhàng nói.

Viên thanh tra quay ngoắt lại. Ông chòng chọc nhìn Vandoosler vẻ bị tác động.

- Sao rồi? – Vandoosler nói – Cậu đã quên sếp của cậu rồi ư?

- Vandoosler... – Leguennec chậm rãi nói – Vậy là... chính bác ở đằng sau vụ việc bất chính này ư?

Vandoosler mỉm cười.

- Tất nhiên – Ông trả lời – Rất vui được gặp lại cậu.

- Tôi cũng vậy – Leguennec nói – Nhưng...

- Tôi biết. Tôi không để mình bị nhận ra. Không phải ngay lập tức. Cái đó sẽ gây một lối xấu. Cậu dừng băn khoăn lo lắng. Tôi sẽ câm lặng cũng như cậu im lặng là có lợi nếu cậu không tìm thấy gì hết.

- Tại sao lại gọi tôi?

- Tôi thấy đó là một việc tốt đối với cậu. Vả lại đây là khu vực của cậu. Hơn nữa, trước kia bản chất cậu là tò mò mà. Cậu thích câu cá và cả nhện biển nữa.

- Bác thực sự nghĩ rằng người đàn bà này bị giết à?

- Tôi không biết gì hết. Nhưng tôi tin chắc rằng có cái gì đó trục trặc. Chắc chắn như vậy, Leguennec ạ.

- Bác biết những gì?

- Không có gì hơn những điều đã nói với cậu ở điện thoại sáng nay. Một người bạn của tôi. Về việc này, đừng mệt lòng tìm hiểu những kẻ đã đào chiếc hào đầu tiên. Đó cũng là những người bạn cả thôi. Việc đó làm cậu có được thời gian. Đừng nói một lời nào với Relivaux đấy. Ông ta nghĩ rằng tôi tìm cách giúp ông ta. Môt cô người tình ngày thứ bảy – chủ nhật ở quận mười lăm. Tôi sẽ chuyển cho cậu địa chỉ nếu xét cần thiết. Nếu không, không có lý do gì làm ông ta bực mình, ta bỏ rơi và ta làm cho ngợp.

- Tất nhiên rồi – Leguennec nói.

- Bây giờ tôi chuồn thôi. Như thế thận trọng hơn đối với cậu. Đừng liều báo cho tôi về cái đó – Vandoosler nói trong lúc chỉ cái hố dưới gốc cây. Tồi có thể thấy tất cả chuyện gì đang xảy ra, tôi ở bên cạnh mà. Dưới bầu trời.

Vandoosler ra hiệu về phía những đám mây rồi lẩn đi.

*

- Họ lấp đất lại kìa! – Mathias nói – Không có gì hết.

Marc thở phào thực sự khuây khoả.

- Cái rèm – Lucien nói.

Anh xát hai bàn tay vào đôi chân tê cứng vì đứng giám sát lâu, bị kẹt giữa người săn-hái và nhà Trung đại học. Marc đóng cửa sổ lại.

- Mình sẽ nói chuyện này với Juliette – Mathias nói.

- Việc đó không thể chờ đợi được ư? – Marc hỏi – Dẫu sao thì chiều nay cậu làm việc ở đấy phải không?

- Không, hôm nay là thứ hai. Thứ hai đóng cửa tiệm.

- A phải. Vậy cậu hãy làm theo ý cậu.

- Hầu như – Mathias nói – báo cho cô ấy biết bạn gái cô ấy không có ở dưới gốc cây sẽ là nhân từ, phải không, người ta đã khá lo lắng như vậy. Thật dễ chịu khi biết rằng bà ấy dạo chơi ở nơi nào đó.

- Ừ. Cậu hãy làm theo ý cậu.

Mathias biến đi.

- Cậu nghĩ gì về chuyện này? – Marc hỏi Lucien.

- Mình nghĩ rằng Sophia đã nhận được tấm bưu thiếp của gã Stelyos ấy, bà ấy gặp lại gã và thất vọng về chồng mình, bà bực bội ở Paris, luyến tiếc mảnh đất quê hương, bà ấy đã quyết định chuồn đi với gã Hy Lạp. Sáng kiến hay. Mình không thích ngủ với Relivaux. Hai tháng nữa kể từ nay, khi những nỗi xúc động đầu tiên đã được dồn nén, bà ấy sẽ gửi tin về. Một tấm bưu thiếp nhỏ từ Athènes, Hy Lạp.

- Không, mình nói về Mathias cơ. Mathias, Juliette, cậu nghĩ gì về họ? Cậu không thấy gì sao?

- Không đáng kể gì.

- Nhưng những mánh khoé nhỏ? Cậu không thấy những mánh khoé nhỏ ư?

- Có chứ, những mánh khoé nhỏ. Cậu biết đấy, khắp nơi đều có những mánh khoé nhỏ. Không có chuyện bẻ gãy ba chân một con vịt. Cái đó làm cậu bực mình ư? Cậu muốn cô ấy à?

- Mà không – Marc nói – Thực tế mình không hề nghĩ tới cô ấy. Mình nói những điều ngu ngốc – Quên đi.

Họ nghe tiếng chân Cảnh sát trưởng bước lên cầu thang.

Không dừng lại, ông kêu lên khi đi qua, rằng không có gì để nói cả.

- Ngừng những cuộc chiến đấu – Lucien nói.

Trước khi đi ra, anh nhìn Marc còn đứng trước cửa sổ. Ngày tàn.

- Tốt hơn cả là cậu lại bắt đầu với việc buôn bán làng xã của cậu – Anh nói – Không có gì để xem cả. Bà ấy đang ở trên một hòn đảo ở Hy Lạp. Bà ấy đang chơi. Những người Hy Lạp là những dân chơi mà.

- Cậu lấy ở đâu cái thông tin này?

- Mình vừa bịa ra thôi.

- Cậu hẳn có lý. Hẳn bà ấy đã chuồn rồi.

- Cậu muốn ngủ với Relivaux à?

- Đáng thương hại – Marc nói.

- Vậy là cậu thấy rõ. Bà ấy đã chuồn rồi.

Lucien sắp xếp công việc vào nơi khổ cực của tâm trí mình. Tất cả những gì xảy ra ở nơi khổ cực của anh kết cục sau một thời gian khá ngắn rơi vào những ngăn khó tiếp xúc của ký ức anh. Anh mở lại cái chương truyền bá của anh đã đau khổ vì những sự xâm nhập trong mười lăm ngày này. Marc và Mathias trở lại với những tác phẩm của mình mà chưa bao giờ có một nhà xuất bản nào yêu cầu họ cả. Họ gặp lại nhau vào giờ ăn và Mathias đi làm về vào ban đêm, dè dặt đi chào các bạn mình và đến thăm qua ông cựu Cảnh sát trưởng. Không thay đổi, Vandoosler đặt cho anh vẫn một câu hỏi:

- Có những tin tức mới nào không?

Mathias lắc đầu trước khi xuống gác một của anh. Vandoosler không đi ngủ trước khi Mathias trở về. Anh hẳn là người duy nhất còn quan tâm với Juliette là người đều đặn rình rập ở cửa tiệm ăn vào mỗi thứ năm. Nhưng Sophia vẫn không trở về.

Ngày hôm sau, mặt trời tháng năm thật vừa ý. Sau cơn mưa tầm tã rơi từ một tháng nay, thời tiết này tác động tới Juliette như một chất phản ứng. Vào mười lăm giờ, cô đóng cửa tiệm theo thường lệ, trong khi Mathias với chiếc sơmi của người phục vụ, mình trần đứng trước một cái bàn tìm chiếc áo “pun” của mình. Juliette không vô cảm về tập tục hàng ngày này. Cô không phải loại phụ nữ buồn phiền nhưng từ khi Mathias phục vụ ở tiệm ăn, tình trạng có khá hơn. Cô cảm thấy ít có những điểm chung với một người phục vụ khác và người nấu bếp. Với Mathias, có không thấy có một điểm chung nào. Nhưng thật dễ dàng nói chuyện với Mathias về tất cả những gì mà họ muốn và đó thật dễ chịu.

- Đừng trở lại đây trước thứ ba – Juliette đột nhiên quyết định và nói với anh – Ta đóng cửa suốt ngày nghỉ cuối tuần. Tôi sẽ lánh mặt tại nhà tôi ở Normandie. Tất cả những chuyện về những cái hố, cái cây đã làm tôi buồn thảm. Tôi sẽ đi ủng và bước đi trong cỏ ẩm ướt. Tôi thích những đôi ủng và dịp cuối tháng năm.

- Đó là một ý hay – Mathias nói, hoàn toàn không nghĩ tới Juliette đi ủng cao su.

- Dẫu sao, nếu anh muốn, anh có thể đến đó. Tôi nghĩ trời sẽ đẹp. Anh hẳn là loại đàn ông thích nông thôn.

- Đúng thế – Mathias nói.

- Anh có thể rủ Thánh Marc và Thánh Luc đi cùng anh, cả ông già cựu Cảnh sát trưởng ngời sáng nữa, nếu anh vui lòng. Tôi không muốn cô đơn một cách đặc biệt. Ngôi nhà lớn, ta sẽ không lúng túng. Cuối cùng, tuỳ ý các anh. Anh có xe chứ?

- Chúng tôi không còn xe nữa, vì đang trong tình cảnh khó khăn. Nhưng tôi biết có chỗ để mượn được một chiếc. Tôi có một người bạn trong một ga-ra ô-tô. Tại sao cô nói “ngời sáng”?

- Như thế đấy – Ông ấy có cái đầu đẹp, phải không? Với những nếp nhăn, ông ấy làm tôi nhớ đến một nhà thờ trang trí rườm rà ở mọi phía, có vẻ lung lay như vải thủng nhưng vẫn đứng vững. Ông ấy làm tôi hơi kinh ngạc đấy.

- Bởi vì cô thông thạo về nhà thờ, phải không?

- Anh hãy hình dung tôi đi lễ khi tôi còn nhỏ. Nhiều lần bố tôi đưa chúng tôi tới tận nhà thờ Evreux vào ngày chủ nhật và tôi đọc cuốn sách mỏng trong lúc thuyết giáo dài dòng. Đừng tìm hiểu xa hơn, đó là tất cả những gì tôi biết về những nhà thờ rực sáng. Hẳn anh bực mình khi tôi nói ông già giống với nhà thờ Evreux phải không?

- Không – Mathias nói.

- Hãy lưu ý, tôi còn biết nhiều cái khác như Evreux. Nhà thờ nhỏ Caudebeuf, nặng nề, thanh cảnh, đến từ xa và làm tôi thư thái. Và chỉ dừng lại đó đối với tất cả những nhà thờ và tất cả những gì mà tôi biết về chúng.

Juliette mỉm cười.

- Với tất cả cái đó, tôi thực sự muốn đi. Hoặc đi bằng xe đạp.

- Marc hẳn đã bán chiếc xe đạp của cậu ấy rồi. Cô có nhiều xe đạp ở đằng ấy không?

- Hai cái. Nếu việc đi đến đó cám dỗ anh thì nhà ở Verny-sur-Besle, một ngôi làng không xa Bernay, một cái hố. Khi anh đến qua đường quốc lộ, đó là một trang trại lớn ở bên trái nhà thờ. Trang trại tên là “Le Mesnil”. Ở đấy có một con sông nhỏ và những cây táo, duy nhất chỉ có táo. Không có sồi. Anh nhớ chưa?

- Rồi – Mathias nói.

- Bây giờ tôi đi đây – Juliette nói trong lúc hạ những cánh cửa chớp xuống – Nếu các anh đến, không cần báo trước cho tôi. Dẫu sao, không có điện thoại mà.

Cô cười ôm hôn vào má Mathias và đi, huơ huơ bàn tay. Mathias đứng sững trên vỉa hè. Những chiếc xe bốc mùi khét. Anh nghĩ mình có thể tắm trong con sông nhỏ nếu chịu đựng được ánh nắng mặt trời. Juliette có nước da mịn màng, và thật dễ chịu được xích lại gần. Mathias nhúc nhích, bước thật chậm rãi tới căn nhà tồi tàn mục nát. Ánh nắng mặt trời hun nóng cổ anh. Anh bị cám dỗ, việc đó là rõ ràng. Bị cám dỗ đi chìm ngập trong cái nơi khỉ ho cò gáy Verny-sur-Besle ấy và đi bằng xe đạp tới Caudebeuf, tuy rằng anh không có việc gì đáng kể để làm ở những ngôi nhà thờ nhỏ. Nhưng ngược lại, việc đó sẽ làm Marc hài lòng. Bởi vì không có vấn đề đi đến đấy một mình. Một mình với Juliette, với nụ cười, cơ thể tròn trĩnh, mềm mại, trắng và thư giãn của cô, việc nhận chìm sẽ có thể xoay trở thành sự ngượng ngùng. Sự liều lĩnh này, Mathias nhận thức khá rõ và sợ hãi nó dưới góc độ nào đó. Trong lúc này anh cảm thấy thật nặng nề. Khôn ngoan hơn cả là dẫn hai người kia và Cảnh sát trưởng đi theo. Cảnh sát trưởng sẽ thăm Evreux, trong tất cả sự xa hoa to lớn và sự suy tàn tơi tả của nó. Thuyết phục Vandoosler sẽ dễ dàng. Ông già thích xê dịch, xem ngắm. Tiếp đó để ông cựu Cảnh sát trưởng khuất phục hai kẻ kia. Dẫu sao chăng nữa, ý kiến này là hay. Việc đó sẽ là tốt cho mọi người cho dù Marc thích lui tới những thành phố, dù Lucien sẽ gào lên chống sự quê kệch tầm thường của dự định.

*

Tất cả bọn họ lên đường quãng sáu giờ chiều. Lucien mang theo hồ sơ của mình, càu nhàu ở phía sau xe chống lại tính chất nông thôn thô lỗ của Mathias. Mathias mỉm cười trong lúc lái xe. Họ sẽ đến vào bữa ăn tối.

Trời sáng nắng. Mathias qua nhiều thời gian trần truồng trong dòng sông mà không ai hiểu thế nào mà anh không cảm thấy lạnh. Anh dậy rất sớm vào sáng thứ bảy, lang thang trong vườn, đi xem nơi xếp củi, hầm kho, chiếc máy ép cũ kỹ và đi tham quan Caudebeuf để xem có thật nhà thờ có giống mình không. Lucien để nhiều thời gian ngủ trong cỏ trên những tập hồ sơ của mình. Marc để nhiều giờ đi xe đạp. Armand Vandoosler kể cho Juliette nghe nhiều chuyện, như buổi tối đầu tiên ở tiệm ăn Tonneau.

- Những nhà truyền giáo của ông đều tốt – Juliette nói.

- Nói đúng ra, họ không phải người của tôi – Vandoosler nói – Tôi vờ thế thôi.

Juliette gật đầu.

- Thật cần thiết để gọi họ là Thánh Truc ư? – Cô hỏi.

- Ồ không... trái lại, đó là một ý ngông cuồng huênh hoang và trẻ con chợt đến với tôi vào buổi chiều khi nhìn thấy họ đứng trong những ô cửa sổ... Chỉ để đùa chơi thôi. Tôi là một kẻ chơi, cũng là một kẻ nói dối, một kẻ dối trá. Tóm lại, tôi chơi đùa, tôi lừa họ và cho cái tên đó. Sau đó, tôi nghĩ rằng mỗi người trong bọn họ có một chút đỉnh xuất sắc. Có phải không? Trong mọi trường hợp cái tên đó làm họ nổi giận. Giờ đây, tôi đã nhiễm cái nếp ấy rồi.

- Tôi cũng vậy – Juliette nói.

Lucien không muốn thoả thuận khi trở về vào chiều thứ hai, nhưng ba ngày thật tuyệt vời. Việc phân tích sự tuyên truyền dành cho quá khứ không tiến triển, nhưng sự khách quan thì có. Họ ăn tối trong sự bình lặng và không ai cất cao giọng, ngay cả anh ta. Mathias có thời gian để nói chuyện và Marc đặt vài câu thật dài về vấn đề những điều vụn vặt.

Chiều nào cũng vậy, Marc đưa túi rác ra trước hàng rào song sắt. Anh luôn nắm chặt túi rác bằng tay trái, bàn tay đeo nhẫn, để chống lại được bã thải. Anh trở vào không còn túi xách, vẻ bận tâm. Anh lại đi ra nhiều lần trong hai giờ tiếp theo, đi đi lại lại từ nhà ra hàng song sắt.

- Cậu có chuyện gì thế? – Cuối cùng Lucien hỏi – Cậu thăm sở hữu tài sản của cậu đấy à?

- Có một cô gái ngồi trên bức tường nhỏ, trước mặt ngôi nhà của Sophia. Cô ta bế một đứa bé trong vòng tay mình. Cô ta ở đấy đã hơn hai giờ rồi.

- Bỏ qua đi – Lucien nói – Chắc chắn cô ta đợi một ai đó. Đừng làm như ông bố đỡ đầu của cậu, đừng nhúng vào mọi thứ. Đối với mình, mình say rồi.

- Đó là đứa bé – Marc nói – Mình thấy trời bắt đầu mát.

- Hãy bình tĩnh – Lucien nói.

- Sẽ mưa suốt đêm mất – Malhias nói – Thật buồn đối với ngày ba mươi mốt tháng năm.

Marc cắn môi. Anh lại đi ra, rồi trở vào nói:

- Cô ta vẫn ở đấy. Cô ta quấn đứa bé trong chiếc áo blu-dông.

- Loại nào? – Mathias hỏi.

- Mình không nhìn kỹ – Marc nói – Mình không muốn làm cô ta sợ. Không phải loại rách rưới, phải chăng đó là điều cậu hỏi. Nhưng rách rưới hay không, ta cũng không để một cô gái và một đứa trẻ chờ đợi điều gì mình không biết suốt cả đêm dưới trời mưa, phải không? Có chứ? Vậy Lucien, tháo ca-vát của cậu ra. Nhanh lên.

- Ca-vát của mình ư? Để làm gì? Cậu định tóm cô ta bằng dây thòng lọng hả?

- Đồ ngốc – Marc nói – Đó là để không làm sợ hãi, thế thôi. Chiếc ca-vát có lúc làm yên lòng một chút. Nào nhanh lên – Marc huơ tay nói – Trời đang mưa.

- Tại sao không phải là đích thân mình đi? Hơn nữa hoa văn chiếc cavát không phù hợp với chiếc sơmi đen của cậu.

- Cậu không đi vì cậu không phải là kẻ làm yên lòng người – Marc nói trong lúc thắt vội chiếc cavát. Nếu mình đưa cô ta vào đây, đừng hau háu nhìn cô ta như miếng mồi đấy. Các người hãy giữ vẻ tự nhiên.

Marc đi ra và Lucien hỏi Mathias phải làm thế nào để có vẻ tự nhiên.

- Cậu ăn – Mathias nói – Không ai sợ kẻ đang ăn.

Mathias chộp lấy tảng bánh và cắt làm hai lát to bánh mì phết bơ. Anh đưa cho Lucien một lát bánh.

- Nhưng mình không đói – Lucien càu nhàu nói.

- Hãy ăn miếng bánh này đi.

Mathias và Lucien bắt đầu nhai lát bánh to thì Marc bước vào, khẽ đẩy trước mặt mình một phụ nữ trẻ lặng lẽ, mệt mỏi, ôm chặt vào người một đứa trẻ khá lớn, Marc thoáng tự hỏi vì sao Mathias và Lucien lại ăn bánh.

- Xin mời cô ngồi – Anh nói với vẻ trịnh trọng để làm cô ta yên lòng.

Anh cầm lấy quần áo ướt đẫm của cô.

Marc ra khỏi phòng không nói một lời rồi trở lại với chiếc chăn bông tơ và một cái gói bọc áo gối sạch sẽ. Anh ra hiệu mời người phụ nữ trẻ đặt đứa bé nằm vào chiếc giường nhỏ ở góc, cạnh lò sưởi. Anh đắp chiếc chăn bông tơ lên người nó với cử chỉ nhẹ nhàng rồi chuẩn bị đốt lửa. Lucien nhăn mặt nghĩ kẻ rất có vẻ săn-hái có tấm lòng rộng mở. Nhưng những cử chỉ lặng lẽ của Mathias làm anh xúc động. Anh ta không nghĩ tới bản thân mình. Lucien dễ dàng nghẹn họng.

Người phụ nữ trẻ hầu như không sợ và rất ít càm thấy lạnh. Hẳn do lửa trong lò sưởi. Việc đó luôn tạo hiệu quả tốt đối với nỗi sợ hãi, đối với cái rét và Mathias đốt to lửa. Nhưng sau đó thì anh không biết phải làm gì nữa. Anh chà xát mạnh hai bàn tay vào nhau như để nghiền nát sự yên lặng.

- Cháu là gì? – Marc hỏi để tỏ vẻ nhã nhặn – Tôi muốn nói tới đứa bé?

- Đó là con trai – Người phụ nữ trẻ nói – Cháu năm tuổi.

Marc và Lucien gật đầu, vẻ trịnh trọng.

Người phụ nữ trẻ cởi chiếc chăn quàng quấn quanh đầu, giũ mái tóc, đặt chiếc khăn quàng lên lưng ghế tựa và ngước mắt xem mình đã rơi vào nơi nào. Thực tế, mọi người tìm hiểu lẫn nhau. Phải mất một lúc để ba nhà truyền giáo hiểu rằng bộ mặt người lánh nạn của họ khá tinh tế nên không thể đày doạ một vị thánh như thế được. Đây không phải là vẻ đẹp tự biểu lộ ngay. Cô hầu như trong độ tuổi ba mươi. Bộ mặt sáng sủa, đôi môi trẻ thơ, đường nét ở hàm rất thanh thoát, mái tóc dày đen cắt ngắn trên gáy, tất cả những nét đó làm Marc muốn chiếm được bộ mặt ấy. Marc thích những thân hình thon thả và hầu như quá mảnh dẻ ấy. Anh không thể hiểu có phải cái nhìn thách thức, liều lĩnh, nhanh không hoặc cái nhìn ấy ẩn giấu, run rẩy, che bóng, nhút nhát.

Cô gái vẻ căng thẳng, luôn đưa mắt nhìn đứa con trai của mình đã ngủ. Cô khẽ mỉm cười. Cô không biết phải bắt đầu từ đâu và có cần bắt đầu nói không. Những cái tên chăng? Nếu ta bắt đầu bằng những cái tên? Marc giới thiệu mọi người. Anh nói thêm rằng ông bác anh, cựu cảnh sát, ngủ ở gác tư. Đó là một chi tiết hơi nặng nề nhưng có ích. Người phụ nữ trẻ tỏ vẻ yên tâm hơn. Vì vậy, cô đứng lên và đến sưởi ấm. Cô mặc một chiếc quần vải khá bó chặt dọc bộ đùi và hông hẹp và một chiếc sơ-mi quá rộng. Không một chút nào nữ tính theo cách của Juliette trong bộ váy áo hở vai. Nhưng có bộ mặt nhỏ xinh dẹp sáng sủa ở trên chiếc sơ-mi.

- Cô đừng nghĩ buộc phải nói tên cô – Marc nói – Đúng là vì trời mưa. Lúc ấy... với đứa bé, chúng tôi đã nghĩ... Cuối cùng, chúng tôi đã nghĩ...

- Cảm ơn – Người phụ nữ trẻ nói – Thật tử tế đã nghĩ, tôi không biết quyết định ra sao nữa. Nhưng tôi có thể nói tên tôi là Alexandra Haufman.

- Người Đức hả? – Lucien đột ngột hỏi.

- Một nửa thôi – Cô nói, vẻ hơi ngạc nhiên – Bố tôi là người Đức nhưng mẹ tôi là người Hy Lạp. Mọi người thường gọi tôi là Lex.

Lucien thốt lên tiếng kêu nhỏ vẻ hài lòng.

- Hy Lạp ư? – Marc nói tiếp – Mẹ cô là người Hy Lạp ư?

- Vâng – Alexandra nói – Nhưng liệu cái đó có thể làm gì? Việc đó thật kỳ lạ sao? Trong gia đình, chúng tôi xuất ngoại nhiều. Tôi sinh ra ở Pháp. Chúng tôi sống ở Lyon.

Trong căn nhà tồi tàn này, không có căn gác dự kiến cho người Cổ Đại, dù cô là người Hy Lạp hay La Mã. Nhưng tất nhiên mọi người lại nghĩ tới Sophia Siméonidis. Một phụ nữ trẻ nửa Hy Lạp ngồi nhiều giờ trong ngôi nhà của Sophia. Với mái tóc rất đen và đôi mắt rất sẫm màu, như bà ta. Với giọng nói êm tai và nghiêm trang, như bà ta. Với cổ tay mảnh mai, hai bàn tay dài và nhẹ, như bà ta. Về điều này thì Alexandra có những móng ngắn, hầu như bị ăn mòn.

- Cô đợi Sophia Siméonidis phải không? – Marc hỏi.

- Thế nào mà ông biết chuyện này? – Alexanclra hỏi – Ông quen biết dì ấy à?

- Chúng tôi là láng giềng mà – Mathias cho biết.

- Đúng thế, tôi ngốc thật – Cô nói – Nhưng dì Sophia chưa bao giờ nói về các ông trong những lá thư của dì ấy viết cho mẹ tôi. Cần nói rằng dì rất ít khi viết thư.

- Chúng tôi là những người mới – Marc nói.

Người phụ nữ trẻ tỏ vẻ hiểu. Cô nhìn quanh mình.

- Vậy là thực tế, chính các ông đã ở căn nhà bỏ hoang ư? Căn nhà tồi tàn mục nát ư?

- Đúng thế. – Marc nói.

- Ở đây không phải rất mục nát. Có lẽ hơi trống trải... hầu như đời sống tu sĩ.

- Chúng tôi làm việc nhiều ở đây – Marc nói – Không thú vị gì. Cô đúng là cháu gái của Sophia à?

- Đúng thế - Alexandra nói – Đó là em gái mẹ tôi. Việc đó có vẻ không làm các ông vui. Các ông không thích dì Sophia phải không?

- Có chứ, nhiều là đằng khác – Marc nói.

- Càng hay. Tôi gọi điện cho dì ấy khi tôi quyết định đến Paris và dì ấy đề nghị đón tôi và cháu bé về nhà dì ấy cho tới khi tôi tìm được việc làm mới.

- Cô không còn việc làm nữa ở Lyon à?

- Có chứ, nhưng tôi đã bỏ việc.

- Việc ấy không làm cô hài lòng à?

- Có chứ, đó là việc làm tốt.

- Cô không thích Lyon ư?

- Có chứ.

- Vậy thì – Lucien nói xen vào – vì sao cô đến ở đây?

Người phụ nữ trẻ im lặng một lúc, mím chặt môi, cố nén điều gì đó. Cô khoanh tay, còn chặt nữa là đằng khác.

- Tôi nghĩ rằng chuyện hơi buồn ở đằng ấy – Cô nói.

Mathias liền cắt ngay những lát bánh mới. Cuối cùng là để ăn. Anh mời Alexandra một lát bánh kèm mứt. Cô mỉm cười, giơ tay đón lấy. Cô lại ngẩng mặt lên. Có những giọt nước mắt rõ ràng ở trong đôi mắt. Cô nhăn mặt, giữ được những giọt nước mắt không để lăn xuống má. Nhưng đột nhiên đôi môi cô run rẩy, môi này hoặc môi kia.

- Tôi không thể – Alexandra nói tiếp trong lúc ăn bánh – Dì Sophia đã sắp xếp hết cả từ hai tháng nay. Dì ấy đã đăng ký cho đứa bé vào trường ở phường. Mọi thứ đã sẵn sàng. Hôm nay dì ấy đợi tôi và phải đến đón tôi ở ga để giúp tôi và cháu bé cùng hành lý. Tôi đã đợi dì ấy khá lâu và tôi nghĩ, sau mười năm có thể dì ấy không còn nhận ra tôi nên chúng tôi lỡ nhau trên sân ke. Tôi không hiểu. Tôi lại đợi. Có lẽ chú dì ấy đi xem chiếu bóng. Nhưng tôi thấy việc đó là kỳ cục. Sophia không thể quên tôi.

Alexandra lau mắt nhanh và nhìn Mathias. Mathias chuẩn bị lát bánh kẹp mứt thứ hai. Cô chưa ăn tối.

- Hành lý của cô để ở đâu? – Marc hỏi.

- Tôi để ở gần bức tường con. Nhưng các ông đừng đi lấy! Tôi sẽ đi tắc-xi, kiếm một khách sạn và ngày mai tôi sẽ gọi điện cho dì Sophia. Hẳn đã xảy ra một sự hiểu lầm.

- Tôi không nghĩ rằng đó là cách giải quyết tốt nhất – Marc nói.

Anh nhìn hai người kia. Mathias cúi đầu và nhìn lát bánh. Lucien lánh mặt bằng cách đi quanh phòng.

- Xin cô hãy nghe – Marc nói – Sophia đã mất tích từ hai mươi ngày nay. Chúng tôi đã không trông thấy bà ấy từ thứ năm hai mươi tháng năm.

Người phụ nữ trẻ đờ người trên chiếc ghế tựa và đăm đăm nhìn ba người đàn ông.

- Mất tích ư? – Cô lẩm bẩm – Chuyện này là thế nào?

Những giọt nước mắt lại trở lại trong đôi mắt hơi khép lại, yếu ớt và sóng sánh. Cô đã nói rằng cô hơi buồn. Có thể, nhưng Marc đoán chắc còn hơn thế nhiều. Hẳn cô thích dựa vào bà dì mình để trốn khỏi Lyon, trốn cái nơi có một thảm hoạ. Anh biết sự phản xạ này. Thế là vào cuối chuyến đi, Sophia lại không ở đây.

Marc ngồi cạnh cô. Anh tìm lời để kể về sự mất tích của Sophia, cuộc hẹn với ngôi sao ở Lyon, chuyến đi được coi như với Stelyos. Lucien qua đằng sau Marc, nhẹ nhàng lấy lại chiếc cavát của mình mà Marc có vẻ không nhận thấy.

Alexandra câm lặng nghe Marc nói. Lucien thắt lại chiếc cavát và thử làm giảm nhẹ mọi chuyện bàng cách nói ràng Relivaux không phải là con người ghê gớm. Mathias cựa quậy thân hình to lớn của mình, cho thêm củi vào lửa, qua phòng, kéo cao chiếc chăn lông tơ trên người đứa bé. Đó là một đứa bé xinh đẹp, mái tóc rất đen như mẹ nó, ngoại trừ rất xoăn. Lông mi cũng đen như thế. Tất cả những đứa trẻ khi ngủ đều xinh đẹp cả. Cần đợi sáng để biết chuyện. Tất nhiên, nếu người mẹ ở lại.

Alexandra mím chặt môi vẻ thù nghịch, lắc đầu.

- Không – Cô nói – Không. Dì Sophia không làm thế. Nếu có dì ấy sẽ báo trước cho tôi.

Lucien nghĩ: thế đó, đúng như Julietle. Tại sao những người lại tin chắc mình không thể bị bỏ quên được?

- Hẳn có chuyện gì khác kia. Hẳn đã có chuyện gl xảy ra với dì ấy – Alexandra khẽ nói.

- Không – Lucien nói trong lúc phân phối những cốc rượu – Chúng tôi đã hết lòng nghĩ tới điều xấu. Chúng tôi cũng đã tìm dưới cái cây.

- Đồ ngu – Marc rít răng nói.

- Dưới cái cây ư? – Alexandra nói – Tìm dưới cái cây ư?

- Không có gì – Marc nói – Cậu ấy sai lầm.

- Tôi không tin rằng ông ấy lầm – Alexandra nói – Đó là gì? Đó là dì tôi, tôi cần biết.

Với giọng nhát gừng, nén sự phẫn nộ chống Lucien, Marc kể những giai đoạn của cái cây.

- Và tất cả các ông quả quyết rằng dì Sophia vui chơi ở nơi nào đó với Stelyos phải không? – Alexandra nói.

- Vssng. Cuối cùng hầu như thế – Marc nói – Tôi tin rằng người đỡ đầu tức ông bác tôi, hoàn toàn không đồng ý như vậy. Còn tôi, cái cây luôn làm tôi bối rối. Nhưng Sophia hẳn ở nơi nào đó. Đó là chắc chắn.

- Còn tôi – Alexandra nói trong lúc đập tay lên bàn – tôi nói với các ông rằng không thể thế được. Dù từ Delos, dì Sophia cũng điện báo trước cho tôi. Ta có thể tin tưởng ở bà. Hơn nữa, dì ấy yêu Pierre. Hẳn đã có chuyện gì xảy ra với dì ấy. Đó là chắc chắn! Các ông không tin tôi hử? Những Cảnh sát, họ sẽ tin tôi! Tôi phải đi gặp cảnh sát!

- Để ngày mai – Marc nói vẻ dao động – Vandoosler sẽ cho mời thanh tra Leguennec tới và cô sẽ chứng minh nếu cô muốn. Ông ấy sẽ lại tiến hành cuộc điều tra nếu người đỡ đầu yêu cầu ông ấy. Tôi tin rằng người đỡ đầu dàn xếp một chút theo ý ông với Leguennec ấy. Đó là hai người bạn cũ chơi bài kiểu thuyền đánh cá voi ở biển Ai-len. Nhưng cô cần hiểu rằng Relivaux không thật kỳ cục như thế với Sophia. Ông ta đã không khai báo việc vợ mình mất tích và ông ta không muốn làm việc đó. Đó là quyền của ông ta để vợ mình tự do hành động. Cảnh sát không thể hành động.

- Ta không thể gọi họ bây giờ sao? Còn tôi, tôi sẽ khai báo với họ là mất tích.

- Cô không phải chồng bà ấy. Lúc này hầu như đã hai giờ – Marc nói – Phải chờ thôi.

Họ nghe thấy tiếng bước chân lại chậm rãi bước xuống cầu thang sau khi đã đi khỏi phòng.

- Thứ lỗi cho mình, Lucien – Anh nói trong lúc mở cửa phòng – Mình mượn cửa sổ ở căn gác của cậu. Cửa sổ của mình không khá cao.

- Khi người ta chọn những độ thấp – Lucien nói – Không nên than phiền sau khi không trông thấy gì.

- Relivaux đã về – Mathias nói tiếp, không để ý tới Lucien – Ông ta đã thắp đèn sáng, đi lại trong bếp và vừa đi ngủ.

- Tôi sẽ đến đấy – Alexandra đứng bật dậy, nói.

Cô thận trọng nâng đứa bé lên, ép sát đầu nó vào vai cô, hai mái tóc đen áp vào nhau, một tay cô với lấy chiếc khăn quàng và chiếc blu-dông.

Mathias chặn cửa ngăn cô lại.

- Không – Anh nói.

Alexandra thực sự không sợ. Nhưng giống như sợ qua việc đó. Và cô không hiểu.

- Tôi cảm ơn cả ba ông – Cô nói với vẻ kiên quyết – Các ông đã giúp tôi nhiều nhưng vì ông ấy đã về, bây giờ tôi sẽ đến nhà dượng tôi.

- Không – Mathias nhắc lại – Tôi không cố giữ cô ở lại đây. Nếu cô muốn ngủ ở chỗ khác, tôi đưa cô tới một khách sạn. Nhưng cô sẽ không đến nhà dượng cô.

Mathias chặn hết cửa, dáng nặng nề. Anh đưa mắt nhìn Marc và Lucien qua vai Alexandra, muốn áp đặt ý chí của anh hơn là cầu xin sự tán thành của họ.

Bướng bỉnh, Alexandra đối mặt với Mathias.

- Tôi rất tiếc – Mathias nói – Nhưng Sophia đã mất tích. Tôi sẽ không để cô đi đến đấy.

- Vì sao? – Alexandra nói – Các ông giấu tôi điều gì? Dì Sophia ở đó phải không? Các ông không muốn tôi gặp dì ấy phải không? Các ông đã nói dối tôi phải không?

Mathias lắc đầu.

- Không. Đó là sự thật – Anh nói chậm rãi – Bà ấy đã mất tích, ta có thể nghĩ rằng bà ấy đang ở với Stelyos ấy. Chúng tôi có thể nghĩ như cô rằng đã có chuyện gì đó xảy đến với bà ấy. Còn tôi, tôi nghĩ rằng người ta đã giết hại Sophia. Cho tới những gì mà chúng tôi biết, tôi sẽ không để cô đến nhà ông ta. Cả cô và không cả với cháu bé.

Mathias vẫn đứng trước cửa. Mắt anh nhìn không rời người phụ nữ trẻ.

- Tôi tin rằng ở đây tốt hơn ở khách sạn – Mathias nói – Đưa cháu đây cho tôi.

Mathias giơ đôi cánh tay vạm vỡ của mình và không nói một lời, Alexandra đặt đứa bé trên vai lên đôi cánh tay anh. Marc và Lucien ngồi im lặng, chịu đựng cuộc đảo chính lặng lẽ của Mathias. Mathias giải phóng cái cửa, đặt lại đứa bé vào giường và lại đắp chiếc chăn lông tơ cho nó.

- Nó ngủ say – Mathias mỉm cười, nói – Cháu tên là gì?

- Cyrille – Alexandra nói.

Giọng nói của cô mệt mỏi. Sophia bị giết hại. Nhưng con người cao lớn này biết gì về việc này? Và vì sao cô để anh ta làm thế?

- Ông tin chắc về những điều ông nói chứ? Đối với dì Sophia?

- Không – Mathias nói – Nhưng tôi muốn thận trọng.

Lucien đột nhiên thở ra một hơi thật dài.

- Tói nghĩ rằng tốt hơn cả là phó thác vào sự khôn ngoan bằng nghìn năm của Mathias – Anh nói – Sự sắc sảo bản năng của anh ấy bắt nguồn từ những sự đóng băng cuối cùng. Anh ấy biết những mối nguy hiểm của thảo nguyên và thú dữ đủ loại. Vâng, tôi nghĩ rằng tốt hơn cả là giao phó cô dưới sự bảo vệ của gã tóc hoe vàng thô lỗ với bản năng đơn sơ nhưng tóm lại có ích. – Đúng thế. – Marc nói vẫn bị choáng bởi những sự nghi ngờ của Mathias đưa đến cho anh – Cô có muốn ở đây cho tới khi mọi chuyện sáng tỏ không? Ở tầng trệt có một phòng kề bên mà chúng tôi có thể để cô ở. Nó sẽ không rất nóng; một chút... đời sống tu sĩ như cô nói. Thật kỳ cục, dì Sophia của cô gọi cái gian phòng rộng lớn này là “nhà ăn tập thể của những tu sĩ”, chúng tôi sẽ không làm phiền cô vì mỗi người chúng tôi có một căn gác riêng. Chúng tôi sẽ chỉ gặp lại nhau ở dưới để nói chuyện, kêu gào, ăn và đốt lửa để xua đuổi thú dữ. Cô có thể nói với dượng cô rằng, xét hoàn cảnh, cô không muốn làm phiền ông ta. Ở đây, dẫu có chuyện gì xảy ra, vẫn luôn có một người nào đó. Cô quyết định thế nào?

Alexandra đã hiểu khá rõ trong một buổi tối nên cảm thấy kiệt sức. Một lần nữa, cô nhìn kỹ bộ mặt ba người đàn ông này, suy nghĩ một lúc, nhìn Cyrille đang ngủ say và rùng mình.

- Đồng ý – Cô nói – Tôi xin cảm ơn các ông.

- Lucien, hãy đi lấy hành lý còn ở bên ngoài – Marc nói – Còn cậu, Mathias, hãy giúp mình chuyển chiếc giường của cháu bé sang gian phòng khác.

Họ chuyển chiếc tràng kỷ và trèo lên gác hai lấy chiếc giường phụ mà Marc giữ lại từ trước tốt hơn, một ngọn đèn và một tấm thảm mà Lucien bằng lòng cho mượn.

- Thật tốt vì cô ấy buồn – Lucien nói trong lúc cuộn tấm thảm lại.

Khi căn phòng đã gần như sắp đặt xong, Marc đổi chìa khoá vào bên trong cửa để Alexandra Haufman có thể khoá cửa nếu cô muốn. Anh làm việc này một cách khéo léo, không bình luận gì. Luôn với vẻ lịch sự kín đáo của một ông không một xu dính túi – Lucien nghĩ. Cần phải nghĩ tới mua cho hắn một cái vòng và một con dấu để hắn có thể niêm phong những thư tín của hắn bằng xi đỏ. Cái đó chắc chắn làm hắn rất hài lòng. Còn tôi, tôi đã biết ngay chuyện ấy. Leguennec đã kiểm tra và mẹ cô đã khẳng định chuyện ấy. Chỉ có một mình với Cyrille từ gần một năm nay, cô muốn trở về Paris. Nhưng điều mà mẹ cô không biết, đó là Sophia phải đón cô đến đây. Cô chỉ nói với bà về những bạn trai.

- Mẹ cháu luôn có chút đố kỵ với em gái bà – Alexandra nói – Cháu không muốn mẹ cháu nghĩ rằng cháu rời bỏ bà vì Sophia, cháu không muốn liều làm bà tự ái. Chúng cháu, những người Hy Lạp, chúng cháu sẵn sàng nghĩ tới nhiều chuyện và chúng cháu thích thế. Cuối cùng, theo như bà ngoại cháu nói.

- Lý do cao thượng – Vandoosler nói – Chúng ta hãy chuyển qua những gì Leguennec nghĩ... Alexandra Haufman, biến đổi bởi nỗi cô đơn tuyệt vọng, khao khát trả thù...

- Trả thù ư? – Alexandra lẩm bẩm – Trả thù gì?

- Cô vui lòng đừng ngắt lời tôi. Sức mạnh của một Cảnh sát là ở trong cuộc độc thoại dài đập bẹt như một búa tạ hoặc trong một cuộc đối đáp rất nhanh giết người như một cái chùy. Không nên tước đi những niềm vui được làm việc ấy của Cảnh sát, nếu không họ sẽ nổi giận. Ngày kia đừng ngắt lời Leguennec. Vậy, khao khát trả thù, thất vọng, bực tức, quyết định tìm kiếm những khả năng mới, đúng là không một xu dính túi, ghen tị cuộc sống dễ chịu của dì cô, thấy ở đây cái cách trả thù mẹ cô là người về phía mình chưa bao giờ thành đạt dẫu có vài toan tính hạn hẹp đã quên, cô định loại bỏ dì cô và có được một phần lớn tài sản của dì cô, qua mẹ cô.

- Kinh khủng – Alexandra rít răng nói – Phải chăng cháu đã không nói cháu yêu mến dì Sophia?

- Phòng thủ kiểu trẻ con, cô gái ạ, và khờ khạo. Một viên thanh tra không lằng nhằng với những lời vô vị ấy nếu y nắm được động cơ và biện pháp. Vì lẽ cô đã không gặp dì cô từ mười năm nay. Không đủ đối với đứa cháu gái yêu quý. Chúng ta nói tiếp nhé. Cô có một chiếc xe hơi ở Lyon. Tại sao cô lại đi tàu hoả?

Mười lăm phút sau cuộc gọi buổi sáng của Vandoosler thì thanh tra Leguennec đến. Ông bí mật nói chuyện với sếp cũ của mình trước khi yêu cầu một cuộc tiếp xúc với người phụ nữ trẻ. Marc ra khỏi gian phòng lớn, thô bạo kéo theo người đỡ đầu của mình nhằm để Alexandra yên tĩnh với người thanh tra bé nhỏ.

Vandoosler tản bộ trong vườn với người con đỡ đầu của mình.

- Cô ta không tới, ta nghĩ mình sẽ bỏ qua vụ này. Cháu nghĩ gì về cô gái này? – Vandoosler hỏi.

- Bác nói nhỏ hơn đi – Marc nói – Thằng bé Cyrille đang chơi ở trong vườn. Cô ấy không ngốc nghếch và xinh như mộng. Cháu cho rằng bác cũng biết điều này.

- Tất nhiên – Vandoosler tức tối trả lời – Cái đó làm nổ con mắt đấy. Nhưng sau đó thế nào?

- Thật khó phán xét phần còn lại với thời gian quá ít – Marc nói.

- Cháu luôn nói rằng chỉ cần năm phút đủ cho cháu nhìn nhận mà.

- Thế thì hơi sai rồi. Khi những người dựa vào một câu chuyện buồn thì ngăn việc nhìn nhận sáng suốt, về việc liên quan tới cô ta, nếu bác muốn biết ý kiến của cháu, việc này hẳn làm cho cô ta mệt lử. Vậy thì việc đó làm mờ mắt như trong một thác nước, một thác nước mưa và hết ảo tưởng. Cháu biết tai hoạ của thác.

- Cháu đã hỏi về việc đó chưa?

- Cháu đề nghị bác nói thật khẽ chứ. Trời ơi. Không, cháu chưa hỏi gì cả. Bác hãy hình dung là việc đó không xảy ra. Cháu đoán, cháu ước tính, cháu so sánh. Đó không phải là quá thầy bói đâu.

- Cháu nghĩ rằng cô ấy tự bỏ đi ư?

- Nói tiếp đi – Vandoosler nói.

- Vậy là cái thác. Thêm vào đó là sự mất tích của dì cô ấy. Cái đó gây ra nhiều chuyện. Cháu có cảm tưởng rằng cô gái trung thực. Dịu dàng, chân thật, mảnh mai, nhiều nét tinh tế không dễ làm hỏng được, như cái gáy của cô ấy. Tuy nhiên dễ nổi khùng và hay tự ái. Để nói có hoặc không, cô ấy hất hàm về phía trước. Vậy ta công nhận những ý tưởng tinh vi nằm trong một khí chất trọn vẹn. Hoặc trái lại, những ý tưởng trọn vẹn trong một khí chất tinh vi. Chết tiệt, cháu không biết gì hết, cóc cần. Nhưng trong vụ việc của dì cô ấy, cô ấy sẽ đi đến cùng, bác có thể tin chắc vào việc đó. Nói như vậy, liệu cô ấy có kể hết sự thật không? Cháu cũng không biết gì hết. Leguennec sẽ làm gì? Cháu muốn nói rằng cả bác và ông ấy sẽ làm gì? – Kết thúc việc đó với sự thận trọng. Dẫu sao chăng nữa, như cháu nói, cô gái này sẽ chọc trời khuấy nước. Vậy thì tiến lên mở cuộc điều tra với bất cứ cớ gì. Tất cả chuyện đó quá tiềm ẩn, sẽ thoát khỏi tay chúng ta. Ta nghĩ rằng cần lôi kéo ra những người đầu tiên. Nhưng không thể kiểm tra cuộc hẹn của “ngôi sao” ở Lyon, người chồng không nhớ tên khách sạn chỉ dẫn trong tấm bưu thiếp; kể cả tấm bưu thiếp được gửi ở đâu. Kẻ đó là một cái chao. Hoặc nữa y cố ý tạo ra như vậy và không bao giờ có tấm bưu thiếp cả. Leguennec đã cho gọi hỏi những khách sạn ở Lyon. Không có ai có tên đó.

- Bác có nghĩ như Mathias không? Có nghĩa là Sophia đã bị chết chứ?

- Từ từ đã, con trai ạ. Thánh Matthieu đi hơi quá nhanh đấy.

- Có thể Mathias nhanh khi thật cần thiết. Đôi khi những kẻ săn-hái đều như thế. Vì sao lại là một vụ giết người? Tại sao không phải là một vụ tai nạn?

- Tai nạn ư? Không. Nếu thế thì người ta đã tìm được thi thể từ lâu rồi.

- Vậy thì có thể là vụ sát hại phải không? Một vụ giết người?

- Leguennec nghĩ như vậy. Sophia Siméonidis thực sự rất giàu. Trái lại chồng bà ấy phó mặc cho sự biến động chính trị và trở về với một chức vị hạ cấp. Nhưng không có xác, Marc ạ. Không có xác thì không có vụ giết người.

- Khi Leguennec đi ra, ông lại có cuộc nói chuyện bí mật với Vandoosler.

- Ông ấy sẽ làm gì? – Marc hỏi.

- Mở cuộc điều tra. Chơi bài với ta. Làm việc với Pierre Relivaux. Không phải buồn cười được làm việc qua Leguennec, hãy tin ở ta. Sự kiên nhẫn của ông ta không mệt mỏi. Ta đã ở trên tàu kéo lưới rê với ông ta, ta biết ta nói gì.

*

Ngày hôm sau nữa, một cái tin hung dữ được tung ra. Leguennec báo tin này trong một buổi tối bằng một giọng thận trọng. Lính cứu hoả đã được gọi trong đêm để chế ngự một đám cháy dữ dội trong một phố nhỏ bỏ hoang khi lính cứu hoả đã can thiệp. Đám cháy chỉ được dập tắt vào ba giờ sáng. Giữa những đống vôi gạch đổ nát, ba chiếc xe biến thành tro tàn và trong một chiếc có một thi thể cháy thành than. Leguennec được tin đám cháy vào bảy giờ trong lúc cạo râu. Ông đến gặp Pierre Relivaux tại văn phòng của ông ta vào mười lăm giờ. Relivaux tin chắc nhận ra một hòn đá ba-dan nhỏ mà Leguennec chỉ cho ông ta. Một tấm bùa lấy ở núi lửa mà Sophia Siméonidis không bao giờ rời ra và được để trong túi xách tay hoặc túi áo của bà từ hai mươi tám năm nay.

Alexandra hoài nghi, mặc bộ đồ nữ ngồi trên giường, đôi chân dài bắt chéo, đầu úp vào hai bàn tay, đòi hỏi những chi tiết, những điều xác thực. Lúc này là bảy giờ tối. Leguennec cho phép Vandoosler và những người khác ở lại trong phòng. Tất cả sẽ được đăng trong các báo vào ngày hôm sau. Lucien nhìn xem đứa bé có lấy những chiếc bút dạ làm bẩn chiếc thảm của anh không. Việc đó làm anh lo ngại.

- Tại sao ông lại di chuyển tới tận Maisons-Alfort? – Alexandra hỏi – Ông biết gì rồi?

- Không có gì – Leguennec khẳng định – Tôi có bốn người mất tích trong khu của tôi. Pierre Relivaux không muốn khai báo vợ mình mất tích. Ông ta tin chắc vợ mình sẽ trở về. Nhưng vì cô đã tới, tôi đã, nói sao... thuyết phục ông ta khai báo việc đó. Sophia Siméonidis đang ở trong danh sách và đầu óc của tôi. Tôi đến Maisons-Alfort vì đó là nghề của tôi. Tôi không phải chỉ có một mình như có nói. Những viên thanh tra khác ở đó tìm kiếm những thiếu niên và những đôi vợ chồng biến mất. Nhưng tôi là người duy nhất tìm kiếm một phụ nữ. Những phụ nữ mất tích ít hơn đàn ông nhiều, cô biết điều đó chứ? Khi một người đàn ông có vợ hoặc một thiếu niên mất tích, người ta không quá lo ngại. Nhưng khi đó là phụ nữ, sẽ xảy ra chuyện lo sợ điều tồi tệ. Cô hiểu chứ? Nhưng thi hài, thứ lỗi cho tôi, không thể nhận dạng được, ngay cả răng đều bị vỡ tung hoặc biến thành bụi rồi.

- Leguennec – Vandoosler ngắt lời – Anh có thể chuyển qua nói chi tiết được chứ.

Leguennec lắc cái đầu nhỏ có đôi hàm rộng của mình.

- Tôi cố, Vandoosler, nhưng cô Haufman muốn những điều chính xác.

- Xin ông nói tiếp, thưa ông thanh tra – Alexandra khẽ nói – Tôi cần biết.

Người phụ nữ trẻ có bộ mặt tiều tuỵ vì khóc, mái tóc đen cứng dựng lên do hai bàn tay ẩm ướt luồn vào. Marc muốn mái tóc hoàn toàn khô ráo và được chải lại cẩn thận. Thực sự anh không thể làm được gì.

- Phòng thí nghiệm làm việc này và cần nhiều ngày tuỳ tình hình mới có những kết quả mới. Nhưng thi hài bị đốt cháy có tầm vóc nhỏ cho thấy đó là một phụ nữ. Khung xương xe được sàng lọc nhưng không còn gì, không một mảnh quần áo, không một đồ phụ tùng, không có gì hết. Đám cháy bị đốt bằng những lít xăng, rải khắp không chỉ trên thi hài và rất nhiều ở xe mà còn ở trên vùng đất xung quanh và mặt trước căn nhà ven sông, may thay nhà trống không. Không có ai ở trong cái phố nhỏ này. Nó được dành để san phẳng và vài khung xe mục nát ở đó, đôi khi là chỗ trú ẩn của những kẻ vô gia cư trong đêm.

- Vậy là nơi này đã được chọn kỹ, phải không?

- Phải. Bởi vì thời gian được báo động thì ngọn lửa đã làm cái công việc của nó rồi.

Thanh tra Leguennec tung lắc trên đầu các ngón tay chiếc túi đựng viên đá đen và Alexandra đưa mắt dõi theo cái hành động nhỏ đáng bực tức này.

- Sau đó thế nào? – Cô hỏi.

- Ở vị trí đôi chân, người ta tìm thấy hai cục vàng tan chảy vón cục lại, cho ta nghĩ rằng đó là những chiếc nhẫn hoặc một chiếc dây chuyền. Vậy là ai đó khá sung túc để ít ra có thể có vài đồ trang sức bằng vàng. Cuối cùng, trên ghế trước sót lại một viên đá đen chịu được lửa, một hòn đá ba-dan nhỏ, chắc chắn là di vật duy nhất đựng trong chiếc túi xách tay đặt ở chiếc ghế bên phải người lái xe. Ngoài ra không có gì khác. Những chiếc chìa khoá hẳn cũng chịu nổi lửa. Nhưng kỳ lạ thay, không có dấu vết những chiếc chìa khoá. Tôi đặt tất cả những hy vọng của mình vào hòn đá này. Cô hiểu tôi chứ? Ba người mất tích khác của tôi đều là đàn ông có tầm vóc cao lớn. Vậy là chuyến đến thăm đầu tiên của tôi là với Pierre Relivaux. Tôi đã hỏi ông ta có phải vợ ông ta khi đi có mang theo những chiếc chìa khoá không, như mọi người. Câu trả lời là không. Sophia giấu những chiếc chìa khoá trong vườn, như một bé gái. Relivaux nói như vậy.

- Tất nhiên – Alexandra nói kèm theo nụ cười mơ hồ. – Bà tôi sợ mất chìa khoá như sợ sét đánh. Bà thường dạy bảo tất cả chúng tôi phải giấu những chiếc chìa khoá như những con sóc. Chúng tôi không bao giờ để chìa khoá trong người cả.

- A! – Leguennec nói – Tôi hiểu rõ hơn rồi. Tôi đã chỉ cho Relivaux xem viên đá ba-dan ấy mà không nói cho ông ta biết việc phát hiện nó ở Maisons-Alfort. Ông ta không ngần ngại nhận ra nó ngay.

Alexandra giơ tay về phía cái túi.

- Dì Sophia đã nhặt được hòn đá này trên một bãi biển ở Hy Lạp, sau ngày đạt kết quả đầu tiên của dì ấy trên sân khấu – Cô lẩm bẩm – Dì ấy không bao giờ lấy nó ra, vả lại. việc đó làm Pierre rất tức giận. Còn chúng tôi, cái đó làm chúng tôi rất vui, và cuối cùng đó là hòn đá nhỏ này... Một hôm, hai người đi Dordogne và họ phải quay lại cách Paris hơn một trăm cây số vì Sophia đã quên hòn đá của dì ấy. Đúng rồi, dì ấy đã để hòn đá vào túi xách tay hoặc túi áo khoác của dì ấy. Trên sân khấu, dù là y phục gì, dì ấy cũng buộc phải khâu cho dì ấy một chiếc túi phía trong để đựng hòn đá cuội, không bao giờ dì ấy hát mà không có hòn cuội.

Vandoosler thở dài. Hoạ chăng chỉ có những người Hy Lạp mới có thể rầy rà như vậy.

- Khi cuộc điều tra của ông kết thúc – Alexandra khẽ khàng nói tiếp – Cuối cùng... nếu ông không buộc phải giữ nó, tôi muốn có nó. Trừ phi dượng tôi, Pierre, tất nhiên...

Alexandra trả lại chiếc túi cho thanh tra Leguennec và ông gật đầu.

- Trong lúc này tất nhiên chúng tôi giữ hòn đá cuội này. Nhưng Pierre Relivaux đã không yêu cầu tôi theo hướng này.

- Những kết luận của Cảnh sát thế nào? – Vandoosler hỏi.

Alexandra rất thích khi ông Cảnh sát già nói, nếu cô hiểu rõ thì đây là ông bác hoặc người đỡ đầu của người mặc đồ đen với những chiếc nhẫn. Cô hơi ngờ vực ông Cảnh sát trưởng già này nhưng giọng nói của ông làm dịu lòng và khích lệ. Ngay cả khi ông không nói điều gì đặc hiệt cả.

- Chúng ta qua phòng bên cạnh nhé? – Marc đề nghị – Chúng ta có thể uống cái gì đó.

Từng người di chuyển và Mathias mặc chiếc áo vét. Đã tới giờ anh phải đi phục vụ ở tiệm Tonneau.

- Juliette không đóng cửa tiệm à? – Marc hỏi.

- Không – Mathias nói – Nhưng tôi phải đến phục vụ cho hai người. Cô ấy không biết làm gì cả. Ban nãy khi Leguennec bảo cô ấy nhận diện viên đá cuội, cô ấy đã yêu cầu những lời giải thích.

Leguennec dang đôi cánh tay ngắn với vẻ ngao ngán.

- Mọi người muốn có những lời giải thích – Ông nói – đó là chuyện bình thường, sau đó họ không để ý tới nữa và đó cũng là bình thường.

- Hẹn tối nay, Thánh Matthieu nhé – Vandoosler nói – Hãy chăm sóc Juliette. Thế nào, Leguennec, những kết luận đầu tiên ấy?

- Bà Siméonidis đã được tìm thấy sau mười bốn ngày mất tích. Không phải tôi sẽ cho bác biết rằng trong tình trạng thi hài thành than, thành tro thì không thể nói rằng bà ấy chết khi nào; bà ấy có thể đã bị giết đã mười bốn ngày rồi bị đặt vào trong chiếc xe bỏ hoang đó hoặc bị giết đêm trước. Trong trường hợp này, bà ấy đã làm gì quãng giữa thời gian ấy và vì sao? Cũng có thể bà ấy đích thân đến cái phố nhỏ ấy, chờ đợi ai đó và mắc bẫy. Trong tình trạng ở cái phố nhỏ, không thể quan sát bất cứ cái gì. Khắp nơi là bồ hóng và vôi gạch vụn. Thành thật mà nói, cuộc điều tra cho thấy không thể nào tồi tệ hơn. Những góc độ tấn công đều yếu ớt. Góc độ “thế nào” đã bị bịt lại. Góc độ những cớ vắng mặt trải ra trên mười bốn ngày không cần những cớ vắng mặt trải ra trên mười bốn ngày không can dự vào. Góc độ những chỉ dẫn cụ thể khống có gì. Chỉ còn lại góc độ “vì sao?” và tất cả những gì tiếp theo. Những người thừa kế, những kẻ thù, người tình, ca sĩ bậc thầy và tất cả những lề thói quen thuộc giả thiết.

Alexandra đẩy chiếc tách không và ra khỏi “nhà ăn”. Con trai cô vẽ ở gác, đặt ở phòng Mathias một chiếc bàn giấy nhỏ. Cô lại đi xuống cùng con và cầm lấy chiếc áo vét trong buồng mình.

- Tôi đi đây – Cô nói với bốn người ngồi ở bàn – Tôi không biết khi nào tôi trở về, nhất là đừng đợi tôi.

- Cùng với đứa bé ư? – Marc nói.

- Vâng. Nếu tôi về muộn, Cyrille sẽ ngủ ở đằng sau xe. Các ông đừng lo ngại, tôi cần nhúc nhích.

- Xe nào? – Marc nói.

- Xe của dì Sophia. Chiếc xe màu đỏ. Pierre đã cho tôi những chìa khoá và bảo tôi có thể lấy đi khi tôi muốn. Dượng ấy có xe riêng rồi.

- Cô đã đến gặp Relivaux rồi ư? – Marc nói – Có một mình ư?

- Các ông không nghĩ rằng dượng tôi ngạc nhiên, nếu tôi không đến thăm ông trong hai ngày chứ? Marc có thể nói gì tuỳ ý nhưng Pierre đáng quý. Và tôi không thích Cảnh sát quấy rầy dượng ấy. Ông sẽ khá khổ sở vì chuyện ấy.

Alexandra rõ ràng là gan dạ. Marc tự hỏi có phải mình đã không hành động hơi vội vàng để cho cô ấy ở không. Tại sao không trả cô ấy đến nhà Relivaux? Không, hoàn toàn không phải lúc này. Và Mathias lại đứng ngang cửa như một tảng đá. Anh nhìn người phụ nữ trẻ giữ chặt tay con mình, nhìn đi đâu không biết. Một con thác cuốn đi hết ảo tưởng, anh sẽ quên con thác này. Cô ấy đi đâu bằng xe? Cô ấy đã nói mình không quen biết một ai ở Paris. Marc xoa mái tóc xoăn của Cyrille. Tuy nhiên mẹ nó, dù ẻo lả và xinh đẹp vẫn có thể rất ghê gớm khi cô ấy nổi khùng.

- Con muốn ăn tối với Thánh Marc – Cyrille nói – và với Thánh Luc. Con chán ngấy xe rồi.

Marc nhìn Alexandra và cho cô hiểu rằng việc đó không làm phiền anh, rằng tối nay anh không đi ra ngoài, anh sẽ trông nom đứa bé.

- Đồng ý – Alexandra nói.

Cô ôm hôn con trai, nói với nó rằng tên thật của họ là Marc và Lucien và khép chặt hai cánh tay vào mình, cô đi ra sau khi gật đầu ra hiệu với thanh tra Leguennec. Marc bảo Cyrille đi vẽ nốt trước bữa ăn tối.

- Nếu cô ấy đi đến Maisons-Alfort – Leguennec nói – Cô ấy sẽ tốn công vô ích. Cái phố nhỏ đã bị chặn lại.

- Tại sao cô ấy lại đến đó? – Marc hỏi, đột nhiên nổi giận, quên rằng chỉ vài phút trước đó, anh muốn Alexandra đi sống ở nơi khác. Cô ấy sẽ đi sang phải, sang trái, vả lại thế là hết!

Leguennec xoè hai bàn tay rộng, không trả lời.

- Các người sẽ đi theo dõi cô ta? – Vandoosler hỏi.

- Không, không phải tối nay. Cô ấy sẽ không làm điều gì quan trọng tối nay.

Marc đứng lên đưa mắt nhìn nhanh từ Leguennec đến Vandoosler.

- Theo dõi cô ta ư? Chuyện đùa này có ý nghĩa gì?

- Mẹ cô ta sẽ thừa kế và Alexandra sẽ hưởng lợi trong chuyện này – Leguennec nói.

- Thế rồi sao nữa? – Marc kêu lên – Tôi cho rằng cô ấy không phải là người duy nhất! Trời ơi, nhưng các người hãy nhìn xem! Không một cái chớp mắt, không một sự run rẩy! Trước hết chỉ là sự quả quyết và những mối ngờ vực! Cô gái này bộ dạng lộn xộn, đi sang phải, sang trái, xoay tròn, hình chữ chi còn các người, các người nối nhau giám sát! Những người đàn ông có nghị lực, những người đàn ông mà với họ người ta không thể nào làm tin được, những người có nhiều kinh nghiệm rồi! Những chuyện tầm phào? Mọi người đều có thể làm thế. Các người có biết tôi nghĩ gì về những người tiếp tục làm chủ tình hình không?

- Ta biết – Vandoosler nói – Cháu làm họ bực mình đấy.

- Hoàn toàn đúng, cháu làm họ bực mình đấy! Không có gì ngu đần tồi tệ như những người thỉnh thoảng còn không có cả khả năng có được kinh nghiệm! Kinh nghiệm dồi dào, mỏng manh, tràn đầy và cháu tự hỏi có phải bác không phải là người cứng rắn nhất trong tất cả những người Cảnh sát ấy dứt ra khỏi mọi kinh nghiệm!

- Tôi xin giới thiệu với anh Thánh Marc, cháu tôi – Vandoosler nói với Leguennec trong lúc cười – Xuất phát từ số không, hắn đang viết lại Sách Phúc âm đấy.

Marc nhún vai, uống cạn một hơi cốc rượu của mình và đặt mạnh xuống bàn.

- Cháu để lại cho bác lời cuối cùng, thưa bác, bởi vì dẫu sao, bác muốn biết việc đó.

Marc rời phòng và trèo lên cầu thang. Lucien lặng lẽ theo anh và nắm lấy vai anh trên thềm cầu thang gác một. Việc hiếm hoi, Lucien nói giọng bình thường.

- Hãy bình tĩnh, anh lính – Anh nói – Thắng lợi sẽ thuộc về chúng ta.

Marc nhìn đồng hồ đeo tay của anh khi Leguennec rời sườn mái của Vandoosler. Lúc này là mười hai giờ mười phút đêm. Họ đã chơi bài. Không thể ngủ được. Marc nghe thấy Alexandra về vào ba giờ sáng. Anh đã để ngỏ tất cả các cửa để có thể xem Cyrille có thức giấc không. Marc tự nhủ mình sẽ không đúng đắn nếu đi xuống để nghe ngóng. Tuy nhiên anh vẫn xuống và lắng tai nghe từ bậc thang thứ bảy. Người phụ nữ trẻ đi lại không gây tiếng động để không đánh thức ai dậy. Marc nghe tiếng cô uống nước. Đúng như anh nghĩ. Người ta đi nhanh thẳng trước mặt mình, người ta lạc trong nơi không biết với vẻ kiên quyết, người có vài quyết định kiên quyết trái ngược nhau, nhưng thực tế người ta mưu mô rồi người ta trở lại.

Marc ngồi ở bậc cầu thang thứ bảy. Những tư tưởng của anh đụng nhau, dồn nén rồi tách ra từng ý tưởng như những phiến của vỏ trái đất tìm cách trượt trên lớp trượt và nóng ở dưới. Trên lớp vỏ nóng chảy. Thật khủng khiếp là câu chuyện những phiến văng ra trong mọi hướng trên bề mặt của Trái đất. Không thể giữ tại chỗ. Sự kiến tạo các phiến, cái đó gọi tên thế nào. Còn anh, đó là sự kiến tạo những ý tưởng. Những sự trượt không dứt và đôi khi không tránh khỏi sự xô đẩy. Với những sự rầy rà mà ta biết. Khi những phiến tách ra là núi lửa phun trào. Khi những phiến va vào nhau cũng là núi lửa phun trào. Alexandra Haufman có cái gì? Những cuộc thẩm vấn của Leguennec sẽ diễn ra thế nào, tại sao Sophia bị thiêu ở Maisons-Alfort, liệu Alexandra có yêu cái kẻ là bố của Cyrille không? Phải chăng y cũng phải đeo nhẫn ở bàn tay phải, có một hòn cuội để hát thì có ích gì? A! Viên đá ba-dan. Khi những tấm giãn ra, đó là đá ba-dan thoát ra, và khi những phiến chồng lên nhau thì lại là chuyện khác. Của?... Từ...?... từ khoáng Ăng-đê-dit. Chính xác là từ Ăng-đê-dit. Tại sao lại có sự khác nhau này? Bí mật, anh không nhớ rõ nữa. Anh nghe thấy tiếng Alexandra chuẩn bị đi ngủ. Còn anh ngồi hơn ba giờ sáng trên một bậc thang gỗ, chờ đợi sự kiến tạo dồn lại. Tại sao anh lại sỉ vả người đỡ đầu như thế? Liệu Juliette ngày mai có làm cho họ một hòn đảo nổi như thường làm vào thứ sáu, liệu Relivaux có nói toạc ra về người tình của ông ta không? Ai hưởng thừa kế của Sophia, liệu kết luận của anh về việc buôn bán làng xã không quá táo tợn chăng, tại sao Mathias không bao giờ muốn mặc quần áo?

Marc đưa hai bàn tay lướt qua trên đôi mắt. Có lúc mà mạng tư tưởng trở nên lộn xộn dày đặc đến một cái kim không xuyên qua được. Chỉ còn bỏ qua hết thảy và thử đi ngủ. Rút lui về phía sau theo như Lucien nói, xa những vùng lửa bỏng. Còn Lucien, hắn đang phun trào ư? Phun trào ư, cái đó không tồn tại – Phun trào ư? Cũng không. Đúng là Lucien đang sắp xếp trong hoạt động địa chấn sôi sục kinh niên. Còn Mathias? Mathias không kiến tạo một chút nào. Mathias là nước, là mưa. Nhưng nước rộng là đại dương. Đại dương làm nguội những dung nham. Tuy nhiên ở đáy đại dương, không phải tĩnh lặng như ta tưởng. Cũng có những tình trạng rối rắm trong đó, nó không có lý trí. Những cái hố, những nếp gãy... Cũng có thể, ở tận cùng đáy là những loài vật vô danh đáng ghê tởm. Alexandra đã ngủ. Không còn tiếng động ở dưới nhà nữa, tất cả tối đen. Marc bị tê cóng nhưng anh không lạnh, ánh sáng trở lại trong cầu thang và anh nghe tiếng chân người đỡ đầu nhẹ nhàng bước xuống những bậc và dừng lại ngang tầm anh.

- Cháu phải đi ngủ chứ, Marc, đúng thế – Vandoosler nói thì thầm.

Và ông già rời xa với chiếc đèn pin của mình. Chắc chắn là đi tiểu ở bên ngoài. Hành động rõ ràng, giản dị và có lợi. Ông già Vandoosler không bao giờ quan tâm tới sự kiến tạo các phiến trên vỏ trái đất, tuy nhiên Marc thường nói với ông về chuyện này. Marc không muốn trở về với dáng đi của mình. Anh trèo lên nhanh, mở cửa sổ cho mát và đi ngủ. Tại sao ông bác đỡ đầu lại mang theo cái túi bằng chất dẻo để đi tiểu ở bên ngoài.