Dịch Em Gái Nhà Rimbaud

GIỚI THIỆU

Nhà thơ thiên tài trẻ tuổi Arthur Rimbaud dừng sáng tác thơ vào năm 19 tuổi, hai năm sau, một Rimbaud khác danh tiếng vang vọng trong giới văn đàn nước Pháp.

Xuyên không trở thành em gái của Arthur Rimbaud, người thành danh vào năm 17 tuổi, Vitalie bày tỏ, tôi khác anh trai mình!

Vitalie ngày ngày bĩu môi: Anh đúng là yếu kém!

Arthur ngày ngày ấm ức: Anh mới là đứa phản nghịch trong nhà!

*****

Arthur Rimbaud – nhà thơ Pháp, là một trong những người sáng lập trường phái thơ tượng trưng có ảnh hưởng lớn tới văn học và nghệ thuật hiện đại. Ông có mối tình đồng tính ‘khét tiếng’ trong giới văn đàn với nhà thơ Paul Verlaine. Arthur Rimbaud qua đời năm 1891 vì bệnh (hưởng dương 37 tuổi). 4 năm sau, Verlaine xuất bản toàn bộ các tác phẩm thơ của Rimbaud. Câu chuyện về mối tình của hai người đã từng được khắc họa qua những thước phim từ “Total eclipse – nhật thực toàn phần” năm 1995, do Leonardo DiCaprio thủ vai Arthur và David Thewlis thủ vai Verlaine. 

Hình ảnh của Arthur Rimbaud trong truyện được tác giả phác họa từ hình ảnh của Leonardo trong bộ phim trên, tuy nhiên, đây không phải là bộ phim “xuyên điện ảnh”, mà là xuyên không trở thành em gái có thực của Arthur ở thế giới thực.

Cuối tháng 2 năm 1871;

Charleville, Ardennes, nước Pháp.

Chiến tranh Pháp – Phổ – cuộc chiến được người Pháp gọi là “chiến tranh 1870” đã kết thúc vào cuối tháng trước, khi quân Phổ kéo vào tấn công thủ đô Paris.

Quận Charleville là tỉnh lỵ của tỉnh Ardennes ở đông bắc nước Pháp, giáp biên giới với Bỉ, trận Sedan mang tính quyết định trong chiến tranh Pháp-Phổ diễn ra ngay gần Charleville, cách chỉ khoảng 20 km.

Mà khoảng cách từ Charleville đến Paris là 240 km.

***

Số 5A phố duyên hà Madeleine, nhà Rimbaud.

Vì chiến tranh, ngôi trường Charleville mà hai cậu con trai trong nhà – Frederic 17 tuổi rưỡi và Arthur 16 tuổi rưỡi – đang theo học đã biến thành bệnh viện dã chiến, đến giờ vẫn chưa dạy học lại bình thường, các chàng trai đành ở nhà suốt.

Hai bé gái – Vitalie Rimbaud 12 tuổi rưỡi và Isabelle 10 tuổi rưỡi – cũng đành phải quay về từ trường nữ sinh nội trú của trường dòng, học việc nội trợ với mẹ là bà Rimbaud.

Tối ngày hôm nay, khi đêm khuya sắp đến.

Jeanne Rosalie Vitalie Rimbaud đang say giấc thì bỗng bị người ta lay dậy.

Cô mơ màng mở mắt, phát hiện mình bị bịt miệng, giọng thiếu niên thì thầm với vẻ vội vã bên tai cô: “Vitalie, em còn tiền không?”

Quấy rối giấc ngủ của người khác là không nên, cô tức giận há miệng cắn tay chàng trai.

Chàng trai *ối* lên một tiếng, “Làm gì cắn người ta như cún thế?”

“Thích cắn anh đó.”

“Suỵt!” Chàng trai vội bịt miệng cô lại, “Chớ đánh thức mẹ.”

“Anh muốn gì? Em không có tiền.” Vitalie trừng mắt cảnh giác nhìn anh.

Mà thực tình nào có thấy gì, đêm đã khuya, cửa sổ đã đóng, trong phòng không bật đèn cũng chẳng châm nến, giơ tay ra còn không thấy được năm ngón.

“Anh biết em tích cóp được không ít tiền, mấy tháng này em không đi thăm cậu Felix à?”

“Tiền của em là của em, không phải của anh, anh đừng có mà lần nào muốn lẻn ra khỏi nhà là lại lấy tiền của em.” Vitalie tức gần chết.

“Mẹ không cho anh tiền, anh tiết kiệm cũng không đủ. Hầy! Mẹ không cho anh đi xa, mà anh lại muốn ra ngoài.”

“Anh muốn đi đâu? Paris?”

“Đúng.” Chàng trai ôm ấp hy vọng, “Anh chỉ muốn tiền vé tàu và tiền cơm hai ngày là đủ. 100 đồng franc? 90 đồng franc? Không thể ít hơn được.”

Đúng là trơ tráo! Nếu trong phòng mà có đèn thì nhất định cô sẽ trợn mắt với anh, trợn một cách thật dữ, để xem anh có còn xấu hổ tới xin tiền em gái lẻn đi chơi không!

“Không cho. Không có. Một đồng franc cũng không có! Một centime cũng không!”

Chàng trai quàng vai cô, nịnh nọt: “Coi như anh mượn của em đi, sau này trả lại em 200 đồng franc, không, trả lại em 500 đồng franc!”

Vitalie hơi động lòng, “ ‘Sau này’ là lúc nào? Vài năm sau?”

Chàng trai suy nghĩ, “Ba năm nữa?”

Vitalie xem thường, “Bây giờ anh không có tiền, đến ba năm sau cũng sẽ không có tiền.”

Chàng trai ảo não, “Biết sớm thì anh đã tiết kiệm tiền rồi.”

Vitalie không tiếp lời.

Một lúc sau, chàng trai hỏi dò: “Không cho anh mượn thật?”

“Không phải em không cho anh mượn, mà là mẹ, mẹ muốn em để mắt đến anh, không cho anh lén rời nhà nữa. Nếu… Nếu lần này anh lại lẻn đi, mẹ không cho anh vào nhà thì anh phải làm sao?”

Chàng trai vô cùng tự tin, “Không đâu, mẹ bao giờ chẳng thế. Đợi tới khi anh xuất bản tập thơ của mình rồi, chắc chắn mẹ sẽ vui lắm cho coi, đến lúc đó mẹ sẽ không so đo chuyện anh lén chạy đến Paris nữa.”

Vitalie ôm trán: Ông anh này! Đúng là khờ khạo!

Cô rất phân vân, một mặt cô muốn nghe theo lời dặn của mẹ, để mắt tới anh hai đang trong thời kỳ phản nghịch; mặt khác, ông anh này quả thực không phải là người có thể ở nhà, tối nay mà anh không đi được thì cũng sẽ có ngày khác lén đi.

Vì sao bảo là “lại” ư? Vì Jean Nicolas Arthur Rimbaud từng lẻn đi một lần rồi.

Vitalie Rimbaud cho rằng hai anh trai nhà mình đều là kẻ ngốc!

Đầu tiên là anh cả Frederic, tháng 8 năm ngoái tự dưng theo một toán quân đi ngang qua Charleville, ra mặt trận tiền tuyến, rời nhà khoảng ba tháng, đến giữa tháng 11 năm ngoái mới về Charleville.

Thế nên mẹ rất tức giận, ra lệnh cấm cửa phòng Frederic, chép lại Kinh Thánh, thậm chí còn không được xuống lầu ăn cơm.

Frederic sinh tháng 9 năm 1853, tháng 8 năm ngoái còn chưa đủ 17 tuổi mà đã dám rời khỏi nhà!

Anh hai Arthur lại càng to gan hơn! Còn dám chạy đến Paris!

Vitalie đoán, hành động cả gan của anh cả đã cổ vũ cho anh hai lúc ấy còn chưa đến 16 tuổi. “Con nhà người ta”, học sinh xuất sắc nhất của trường Charleville bỗng biến thành “đứa trẻ hư đốn” kiêu căng ảo tưởng, cũng rất hay “trốn nhà đi chơi”.

Arthur có trí thông minh mà đứa trẻ 15 tuổi không có, nhưng vẫn chưa đủ nhìn nhận thực tế. Lúc ấy, khi trận Sedan còn đang nổ ra kịch liệt, tuyến tàu hỏa từ Charleville đến Paris đã bị dừng. Arthur phải đi đường vòng, đầu tiên là đến Charleroi ở nước Bỉ láng giềng, sau đó từ Charleroi đến Paris – anh tất phải đổi tàu giữa chặng đi, mà số franc ít ỏi mang theo đã được tiêu hết nửa.

Arthur Rimbaud mới đến Paris thì đã bị bắt ngay khi vừa xuống tàu – vì chiến tranh nên cảnh sát Paris rất cảnh giác với những người đến từ biên giới, sợ có gián điệp trà trộn vào thủ đô của đế quốc.

Thế là, chàng trai Arthur liều lĩnh bị tống vào ngục.

Sự việc này đã bị mẹ xem là vết nhơ, không chỉ là vết nhơ trong cuộc đời Arthur mà còn là vết nhơ trong gia đình Rimbaud.

***

Ngược lại với người em từ nhỏ đã có vẻ thông minh, Frederic là một cậu bé vụng về, năng lực bình thường, diện mạo cũng không bằng em trai, là một cậu bé không xuất sắc về mặt nào cả. Việc Arthur trở thành con cưng của mẹ, ngoài trí thông minh từ nhỏ ra thì còn nhờ vào gương mặt bé nhỏ kháu khỉnh đó.

Frederic không nói nhiều về quãng thời gian 3 tháng ở trong quân đội, nhưng qua việc anh ngoan ngoãn ngồi trong phòng chép Kinh Thánh thì có thể thấy, anh đã không còn nhiệt huyết tuổi trẻ nữa rồi.

Còn về Arthur – bà Rimbaud giao cho trưởng nữ thêm một nhiệm vụ là để mắt tới Arthur, không được để anh lén trốn nhà đi nữa.

Trời muốn đổ mưa, nhóc con muốn trốn nhà, trên thực tế chẳng hề ngăn cản nổi.

Vitalie cực kỳ ảo não.

***

Đêm hôm qua không thành công trốn đi, Arthur ủ rũ ở lại trong nhà.

Nhà không cho phép tụi nhỏ khóa cửa phòng, Vitalie bưng một chiếc mâm bằng hai tay, nhẹ nhàng đá mở cửa phòng Arthur.

Arthur không ngẩng đầu lên, nhưng vẫn nhanh nhảu rút một tờ giấy trắng che đậy tập vở trên bàn.

Chàng trai 16 tuổi rưỡi có nước da sáng màu, mái tóc màu vàng đã dài đến quá tai, có đôi mắt xanh sáng ngời.

Những người con nhà Rimbaud đều có đôi mắt xanh xinh xắn giống cha.

Vitalie nhìn anh, “Ăn cơm thôi.”

Arthur vội dọn chỗ trên bàn để đặt mâm. “Cám ơn.” Anh nhìn tóc em gái, lại nịnh nọt hỏi: “Sao em không buộc dây buộc tóc anh tặng em?”

“Cất rồi.”

“Dây cũ của em đã bị phai, xấu lắm. Mau lấy dây buộc tóc anh tặng em ra đeo đi, sau này anh sẽ mua rất nhiều buộc tóc mới ở Paris cho em.”

Vitalie buồn cười nói: “Số tiền em đưa anh hẳn cũng đủ mua rất nhiều buộc tóc mới.” Nhưng rồi lại nghĩ cảm thấy không đúng, “Khoan, anh vẫn chưa từ bỏ?”

Arthur vội bịt miệng của cô, “Suỵtttt! Nhỏ tiếng thôi, đừng để mẹ nghe thấy.”

Vitalie gỡ tay anh ra, trợn trừng mắt, “Anh mà còn dám lén bỏ nhà đi nữa là mẹ sẽ nổi giận cho xem!”

Arthur cười xảo trá: “Em còn nhỏ quá, nếu không thì anh đã đưa em đi cùng rồi.”

“Thôi đi. Một mình anh trốn nhà đi chơi, mẹ thấy vì anh là con trai nên không quá sốt ruột, nhưng em mà làm bậy theo anh thì mẹ sẽ điên mất.” Một mình bà Rimbaud nuôi dưỡng bốn đứa con rất vất vả, bà chỉ có thể và cũng chỉ biết nghiêm khắc quản thúc các con, nhưng vì Arthur luôn là con cưng của mẹ, nên cùng là bỏ nhà đi xa, Frederic bị phạt chép Kinh Thánh, còn Arthur thì không bị phạt nặng gì cả.

Đúng là không công bằng chút nào!

***

Trong chiến tranh, giá cả tăng vọt, vật tư cũng không phong phú, bữa tối toàn là thịt bò hầm với khoai tây, khoai tây nhiều còn thịt bò ít, băm nhỏ, thêm nhiều nước, đun lửa nhỏ nấu thành canh thịt, thêm hai chiếc bánh mì tròn có mùi vị bình thường. Đối với một đứa trẻ đang trong giai đoạn trưởng thành thì thực sự không đủ dinh dưỡng cũng như lấp bụng.

Nếu muốn nói lần trước trốn nhà đi xa có ảnh hưởng tích cực gì, thì có lẽ là yêu cầu về thức ăn của Arthur đã được giảm xuống.

Vì mới đi được nửa lộ trình mà đã tiêu hết tiền bạc, bình sinh Arthur lần đầu hiểu được “đói khổ” là gì.

Sau khi nghe được chuyện này, Vitalie cười thẳng vào mũi đến mức lạc giọng.

Bà Rimbaud không quá giàu, nhưng chưa bao giờ để các con thiếu ăn thiếu mặc. Họ thời con gái của bà là Cuif, tuy bà là con gái nông thôn, nhưng gia đình Cuif đã là địa chủ từ thời ông cố của bà. Bà Rimbaud cũng tên là Vitalie, Vitalie cùng tên với mẹ.

Hồi mới cưới Vitalie có đến 30.000 franc của hồi môn, trong giai đoạn giữa thế kỷ 19 này thì đúng là có tiền, nên tuy cha là đại úy Rimbaud không có nhà, bình thường cũng không đưa sinh hoạt phí, thì một mình bà vẫn duy trì được gia đình có bốn người con này. Chỉ là, Vitalie không khỏi cảm thấy xót cho mẹ.

***

Arthur xì xụp húp canh thịt, tranh thủ hỏi: “Em ăn chưa?”

“Ăn rồi.”

“Có no không?”

“No.”

Arthur lại trưng ra vẻ mặt đáng thương, “Có chút bánh mì đó, anh ăn chưa no.”

Vitalie cười nham hiểm, “Mẹ nói không thể để anh ăn no quá được, để anh không có sức lẻn đi.”

Arthur bất đắc dĩ, “Em đúng là cái đồ gián điệp!”

Không có tiền thì đến nửa bước cũng khó đi, lần trước trốn nhà đi xa anh đã thấu hiểu triệt để về chân lý này. Bà Rimbaud quản tiền rất nghiêm, ngoài đồ dùng học tập tất yếu ra thì anh gần như không có tiền tiêu vặt. Còn Vitalie học ở trường nội trú bên ngoài, nên trong tay cô vẫn có sinh hoạt phí.

Chính vì thế, Vitalie là người có tiền nhất trong bốn anh em.

Tiền riêng của cô không chỉ dựa vào việc tiết kiệm sinh hoạt phí, mà còn bởi tiết kiệm được số tiền lẻ khi mua đồ. Cô có diện mạo đáng yêu, miệng lưỡi thoa mật lại khéo xử lý, nên người bán thường xuyên bớt số tiền lẻ cho cô, tích lũy ngày qua tháng, cũng gom được mấy chục franc.

Có điều, hầu hết số tiền riêng của cô là từ cậu Felix cho.

Cậu Felix lớn hơn bà Rimbaud một tuổi, ông từng phục vụ trong quân đội tại châu Phi trong thời gian nhập ngũ, vì nước da rám nắng nên hàng xóm gọi ông là “người châu Phi”. Cậu Felix chưa kết hôn, sau khi kế thừa công việc kinh doanh của gia đình, cậu suốt ngày không có việc gì làm.

Đến năm 8 tuổi, Vitalie mới biết mình có một ông cậu rất giàu. Bà Rimbaud quyết định cho cô đi học, thế là cậu Felix đã lặn lội từ làng Roche cách Charleville 50 cây số tới, rất hào phóng cho bà Rimbaud 500 franc dùng để trả học phí và tiền nội trú cho Vitalie, hơn nữa còn hứa mỗi năm sau này cũng sẽ cho Vitalie 500 franc ăn học.

Vì cậu đã cho tiền, nên hễ đến ngày nghỉ là Vitalie sẽ về làng Roche thăm cậu. Cậu Felix thích cháu gái ngoan ngoãn đáng yêu, song lại không thích hai đứa cháu trai. Mà bà Rimbaud cũng không thích anh trai mình cho lắm, cảm thấy ông là người lông bông.

Nhưng chuyện này không liên quan đến Vitalie. Vì 500 franc mỗi năm, cô rất tình nguyện đến thăm cậu. Mỗi lần đến cậu lại cho cô thêm ít tiền tiêu vặt, số lượng không giống nhau, có lúc còn cho cô tới mấy chục franc.

***

Bánh mì trong nhà cũng có hạn, mỗi sáng sớm, bà Rimbaud sẽ cho Vitalie ít tiền lẻ, để cô đến tiệm bánh mì trên phố mua bánh mì cho cả ngày: bữa sáng, bữa trưa, bữa tối, dựa theo đầu người, mỗi người ăn 6 cái bánh mì tròn loại nhỏ mỗi ngày, không thể mua dư. Trong thời chiến, giá lúa mì tăng phi mã, mà bột làm bánh lại chủ yếu là bột lúa mì, nên giá bánh mì cũng tăng vọt theo, chứ hồi đầu nhà Rimbaud đâu đến mức phải đếm số lượng người ăn bánh mì.

Nhà có lò nướng, nhưng vì bột mì bị giới hạn lượng mua nên dù có tiền cũng khó mua được, đã lâu lắm rồi trong nhà không tự làm bánh.

Bà Rimbaud không có việc cần ra ngoài, công việc chính là chăm sóc bốn đứa nhỏ. Không chiến tranh thì tụi nhỏ phải đi học, hai cô con gái theo học nội trú tại trường dòng nữ, chỉ về nhà những ngày nghỉ, nên trọng điểm trong công việc của bà là chăm sóc hai cậu con trai.

Vì để Arthur thuận tiện đi học mà bà chuyển nhà nhiều lần, trong ký ức của Vitalie luôn là dọn nhà, thu dọn hành lý, sắp xếp hành lý.

Giữa và cuối thế kỷ 19 còn chưa có công ty chuyển nhà tiện lợi, gần như phải tự dọn dẹp thu xếp, rồi tự thuê xe để chở nội thất và hành lý. Bà Rimbaud là một người phụ nữ giỏi giang, cũng là một người phụ nữ bảo thủ, việc dọn nhà thường xuyên khiến bà mệt mỏi, nên thành ra càng không kiên nhẫn với tụi nhỏ.

Hai cậu con trai lần lượt trốn nhà đi xa đã khiến bà thêm phiền muộn. Một mặt, bà rất tức giận trước sự lỗ mãng và phản nghịch của các con, một mặt lại lo cho sự an toàn của chúng. Thế nên bà càng nghiêm khắc hơn với hai cô con gái, lúc nào cũng không quên giáo dục các cô phải nói năng cẩn thận, làm một cô gái tốt.

Ngày trước, nếu Vitalie muốn đến làng Roche thì có thể đi xe ngựa công cộng, tiền xe rất rẻ, trên nóc xe cũng có chỗ ngồi, chỉ tốn 2 centime; Nhưng bây giờ có quân Phổ đóng quân bên ngoài Charleville, quân của nước chiến thắng sẽ không có thái độ tốt với người dân nước bại trận, bà Rimbaud không cho lũ trẻ tùy tiện ra vì lo chúng sẽ gặp phải những tên lính Phổ tàn ác đó.

Vitalie chỉ có thể viết thư cho cậu, nói nhà cô ở trong thành phố, có rất nhiều thức ăn không thể mua được, ngày nào cũng thiếu ăn, muốn hỏi cậu có thể đưa mấy con gà, mấy túi bột mì đến trong nhà không, nếu có xúc xích thì cũng hy vọng cậu có thể đưa đến mấy cây. Cô viết ra hết số thức ăn mà cô nghĩ nhà Cuif ở làng Roche có thể có. Cô còn là một đứa trẻ, không cần cân nhắc tới vấn đề rốt cuộc nhà cậu có bao nhiêu thức ăn dự trữ, nếu cậu có khả năng thì dĩ nhiên sẽ cân nhắc có thể cho bọn họ bao nhiêu thức ăn.

May là chiến tranh không ảnh hưởng đến hoạt động vận chuyển của bưu điện, hôm trước cô mới gửi thư, hôm nay cậu đã đến Charleville, đem theo một ít thức ăn.

Quan hệ của bà Rimbaud và anh trai không tốt cũng không xấu, người anh đưa thức ăn cần thiết đến, bà cũng sẽ không kiểu cách từ chối.

***

Felix sai Vitalie đi chỗ khác rồi nói với bà Rimbaud: “Tụi nhỏ không đủ ăn, cô phải viết thư nói với anh sớm mới phải.”

“Em cũng hết cách rồi, ngày nào cũng phải kiểm soát chi phí sinh hoạt trong khoảng 5 franc.” Bà Rimbaud nói với vẻ mệt mỏi.

“5 franc? Ít quá. Có đủ mua bánh mì không?” Felix cau mày, “Anh không thể một lần đem nhiều đồ ăn đến được, cô dùng túi bột mì này làm bánh mì cho mấy cháu ăn trước, ít hôm nữa anh sẽ lại đến.”

Bà Rimbaud gật đầu rồi đứng dậy, đem túi bột mì cùng mấy cây xúc xích, mấy con vịt, một túi vải đựng rau cải cùng một tảng thịt bò nhận được cất vào trong tủ bếp.

Buổi tối giữ Felix ở lại ăn cơm, trong nhà nướng bánh sừng bò thơm phức, bánh crepe phết bơ, súp puff pastry hành tây, món chính là chân vịt quay, cả bốn đứa ăn no nê.

***

Nhà Rimbaud không có phòng dư để khách ngủ lại, bà Rimbaud ở phòng ngủ chính, hai đứa con trai mỗi người có phòng riêng, còn Vitalie và Isabelle chung phòng, thế nên, hoặc Frederic nhường phòng hoặc Arthur nhường phòng, mà trong trường hợp bình thường thì đều là con trai cả Frederic nhường phòng.

Cậu Felix không phải là người dí dỏm, Arthur không thích ông cậu này cho lắm, anh cho rằng ông ấy là người không có học vấn, lại còn thô lỗ.

Vitalie thì không như thế, cô cho rằng cậu không phải là thầy cô, không cần phải có nhiều kiến thức, chỉ cần ông thật lòng yêu thương cháu ngoại mình thì chính là một người cậu tốt, là người tốt.

Vitalie thay ga trải giường và chăn sạch cho cậu, lại châm mấy cây nến trên giá cắm nến.

“Cháu gái ngoan của cậu.” Felix vẫn gọi cô như bình thường, “Lại đây để cậu nhìn cháu nào.”

Ông đánh giá Vitalie: quá gầy, dáng vóc không cao, vẫn chưa trổ mã.

“Cháu phải ăn nhiều vào,” Ông bất mãn: “Nếu mẹ không cho cháu ăn nhiều thì cháu có thể tự mua đồ mà ăn.” Ông lấy túi tiền thêu hoa ra, lẩm bẩm, “Mẹ cháu quá thiên vị Arthur, cái thằng láo lếu! À, ở đây có 25 đồng vàng, là học phí của cháu năm nay. Cậu đã nói với mẹ cháu rồi, cháu không đi học nên năm nay cậu không đưa tiền cho bà ấy, bao giờ bà đưa cháu đến trường thì lúc đó cậu sẽ đưa tiền. Còn số tiền này cháu cứ cầm lấy trước, nếu đói thì mua ít bánh mì mà ăn, hoặc đến tiệm ăn uống. Bảo Frederic dẫn cháu đến tiệm.”

“Cám ơn cậu ạ.” Cậu đã cho tiền, dĩ nhiên cô sẽ không do dự. 25 đồng vàng tức là đồng xu vàng “Napoleon” có mệnh giá 20 franc. Cậu Felix không có khái niệm về tiền bạc, có vẻ ông không để ý đến chuyện đột nhiên Vitalie giữ “một số tiền lớn” —— đối với một đứa trẻ 12 tuổi, 500 franc quả thực là số tiền khổng lồ.

Cô cũng cảm thấy mình phải nên ăn nhiều vào. Có lúc Arthur chế giễu cô là “nhóc lùn tịt”, nhưng anh ấy cũng có cao đâu!

***

Trong tay có tiền, trong lòng không hoảng. Dù là ở thời đại nào thì có tiền mới là chân lý.

Đồng franc lúc này là đồng xu lưỡng kim bằng vàng và bạc, vàng thật trong đó có giá trị khá lớn. Kinh tế Pháp ổn định, giá cả không tăng cao trong nhiều thập kỷ, so với thời Napoleon 70 năm trước thì sức mua hiện tại cũng không chênh lệch nhiều, chẳng qua do Ardennes nơi này là vùng chiến sự nên gần đây, giá tăng cao đáng kinh ngạc. Đến khi các cuộc đàm phán bồi thường chiến tranh kết thúc, chính phủ mới ổn định giá cả.

Vitalie nghĩ thời gian vật giá tăng cao này chắc sẽ không kéo dài, cùng lắm là đến cuối năm, giá cả sẽ lần lượt hạ xuống, cô chỉ cần cố qua năm nay, đợi tới sang năm là có thể đến trường dòng nữ nội trú.

Không phải cô thích trường dòng. Ai cũng biết các xơ rất nghiêm khắc, ngày nào cũng đọc và chép Thánh Kinh, dạy các cô bé thêu thùa may vá, nấu nướng, còn chuyện đọc sách lại không được khích lệ, cũng không cho các cô đọc báo, tóm lại mục đích là dạy dỗ nên “vợ hiền mẹ đảm”.

Trình độ văn hóa của bà Rimbaud không cao, ngang với trình độ tốt nghiệp tiểu học ở đời sau, chỉ đủ để viết thư đọc báo, tính toán chi tiêu, và cũng chỉ hiểu được lời phê bình của thầy giáo trong việc học của các con. Bà không có khái niệm “tất thảy đều kém cỏi, chỉ có học mới giỏi”, nhưng Arthur được các thầy trong học viện Charleville khen nên bà có thể hiểu được khái niệm “đứa trẻ ưu tú”.

Còn về việc giáo dục các cô con gái thì bà không quá chú tâm, chỉ cần sau này các con giống mình là được.

Nhưng Vitalie muốn đến Paris học đại học – dưới sự thống trị của Napoleon Đệ Tam, trường đại học Sorbonne đã bắt đầu nhận nữ sinh nhập học.

***

Arthur khinh bỉ nói: “Muốn tăng kiến thức không nhất thiết phải lên đại học.” Đứa trẻ phản nghịch rất ngạo mạn, “Đọc hết sách anh đưa em là được.”

Vitalie lườm anh, “Sách của anh đã bán cho em, không còn là ‘sách của anh’ nữa.” Lần trước anh lén trốn nhà, không có tiền nên đành phải bán sách, khách hàng lớn Vitalie mua trọn cặp sách của anh, tổng cộng đưa anh 50 franc.

Arthur rất biết lắng nghe, “Được, giờ đã là ‘sách của em’ rồi. Lúc anh vắng nhà, em có đọc số sách đó không?”

“Có đọc một chút.” Vitalie mệt mỏi, “Em không có thời gian đọc sách, suốt ngày mẹ toàn bắt em làm việc.”

“Thì tối đọc.”

“Anh tưởng em là anh à?” Cô tức giận trợn mắt với anh, “Mẹ cho phép anh buổi tốt đốt rất nhiều nến đọc sách, còn em chỉ có một cây. Không đủ ánh sáng, em không đọc sách được.”

Mẹ rất thiên vị Arthur, đây là chuyện không thể thay đổi.

“Anh không tin. Em có tiền mà, chắc chắn em đã mua rất nhiều nến.”

Nhắc đến chuyện mua nến là cô lại đau lòng, rõ ràng đây cũng là thứ người lớn cần cung cấp, nhưng cô không thể không dùng đến kho bạc nhỏ của mình để mua.

Cô tức tối, “Cha bọn mình vẫn chưa chết mà, anh nói xem, có phải chúng ta nên đi tìm ông ấy, bắt ông ấy thanh toán các khoản tiền cấp dưỡng nuôi con trong những năm qua không?”

Arthur khiếp hồn trước suy nghĩ này của em gái, “Đi tìm cha?”

“Đúng, đi tìm ông ấy. Ông ấy ở đâu?”

Arthur nghĩ ngợi, “Ông ấy ở Dijon.”

“Dijon là ở đâu?” Cô lôi bản đồ ra.

“Tỉnh Côte-d’Or.” 

“Có xa không?” Cô tìm tới vị trí tỉnh Côte-d’Or.

“Xa cực, còn xa hơn từ Charleville đến Paris, từ Dijon tới Paris mất hơn 290 km.”

Vitalie lấy thước gỗ loay hoay một hồi trên trang bản đồ toàn nước Pháp, đúng vậy thật, từ Dijon đến Paris có xa hơn chút. Charleville ở đông bắc Paris, còn Dijon nằm phía đông nam Paris.

“Sao ông ấy lại đi xa vậy?” Cô tức giận.

“Cha là người Burgundy. Nói cho chính xác thì tổ tiên ông ấy là người Provence, sau đó di cư tới vùng Burgundy, ông ấy chào đời ở Dole gần Dijon.”

Nói như thế, sau khi giải ngũ ông ấy chọn về quê cũng là điều bình thường, nhưng sao ông ấy có thể quên mình còn có 4 người con ở Ardennes chứ?

Bình thường Vitalie không hay nghĩ đến “người cha” này. Cô không như hai anh, con trai luôn canh cánh chuyện không có cha trong nhà. Đại úy Rimbaud chỉ là người đàn ông cung cấp t*ng trùng, không ở bên vợ và con nhỏ lâu ngày, tình cảm với bọn nhỏ có khi còn không sâu đậm bằng chó nghiệp vụ nuôi trong quân đội.

Nghe Frederic nói, trước khi cha rời nhà từng gây gổ rất nhiều lần với mẹ, đại úy Rimbaud không có “tính tình mềm mỏng” như nhiều người nói, mà ông còn ném đồ đạc về phía mẹ. Lúc ấy cô chỉ mới hơn 2 tuổi nên không nhớ rõ; nhưng Frederic đã 7 tuổi, nhớ rất rõ nên rất sợ hãi.

Vitalie nghiêm túc cau mày, “Anh muốn đi Paris, em sao cũng được, cũng có thể cho anh 100 franc, nhưng có điều kiện.”

“Điều kiện gì?” Chàng trai bỗng biết được tin tức về lộ phí thì mừng ra mặt.

“Thứ nhất, anh phải bớt thì giờ đến Dijon một chuyến, xem cha có còn sống thật hay không, nếu ông ấy còn sống thì tìm ông ấy đòi tiền.”

Arthur ra chiều khó xử.

“Anh đừng có nghĩ đòi tiền là chuyện xấu hổ, không có tiền mới khổ. Ông ấy làm mẹ sinh ra chúng ta thì cũng phải có trách nhiệm với chúng ta! Em không muốn ông ấy sống vui vẻ một mình sớm thế đâu. Hơn nữa ai mà biết liệu ông ấy có tình nhân không?”

Arthur vội bịt miệng cô, nhưng lại cười nói: “Xem ra em ở trường dòng học không ra gì rồi.”

“Thứ hai, sau khi đến Paris anh phải viết thư cho em ngay, nếu không đủ tiền thì em cũng có thể gửi tiền cho anh. Nhưng đừng có tưởng tiền của em là tiêu mãi không hết, cũng đừng mơ quỵt tiền em.”

“Em yên tâm! Anh xuống tàu là viết thư cho em ngay.”

“Còn nữa, đừng có lêu lổng với mấy người xấu.” Lúc Vitalie nhắc đến cái từ ‘người xấu’ này thì rất giống mẹ bọn họ, “Anh phải thề tuyệt đối không được sa đọa.”

“Thế em phải nói rõ xem ‘sa đọa’ là gì.”

“Thì là… dù nghèo cũng phải ngủ dưới gầm cầu chứ không được ăn trộm.” Cô cầm thước đập nhẹ vào tay phải của anh, “Tay của anh là dùng để làm thơ, chứ không phải để móc ví tiền của người ta.”

“Anh thề, tuyệt đối sẽ không sa đọa.” Arthur nghiêm túc giơ tay phải lên.

Đúng thế, em gái nói không sai, dù thế nào đi chăng nữa anh cũng không cho phép mình biến thành gã trộm đầu phố.

“Vậy, giờ em có thể cho anh tiền được chưa?”

“Giờ thì chưa được. Đợi ngày mai đã, ngày mai em sẽ đi tiễn cậu, lúc em không ở nhà anh có thể tìm thời gian chạy đi.”

“Thì đưa bây giờ cho anh luôn đi.” Arthur khăng khăng.

“Được rồi. Phải nhớ kỹ, anh chỉ được đi lúc em không ở nhà.” Cô lấy túi tiền của mình ra, đổ ra 5 đồng tiền vàng Napoleon mệnh giá 20 franc, ngoài ra còn có mấy đồng sou và centime* có mệnh giá cao, tổng cộng là 10 franc. “Tiền lẻ đi xe ngựa, vé tàu tới Paris là hơn 20 franc, về ăn uống thì, ăn sáng ăn trưa chỉ được mua bánh mì, tối thì có thể đến tiệm ăn cơm, không được ăn quá đắt, đủ no là được. Cũng không được uống rượu, nghe nói giờ rượu ở Paris cũng lên giá, đắt lắm. 100 franc đủ cho anh làm lộ phí khứ hồi, còn có thể ở lại Paris một tuần.”

(*1 franc = 20 sou = 100 centime.)

“Chỉ được có một tuần.” Arthur thở dài.

“Nếu anh có thể tìm được công việc ở tòa soạn hay tạp chí thì chỉ cần đối phương bao ăn ở là được rồi. Anh chớ có cho là mình thông minh, chỉ muốn làm nhà văn nhà thơ, nếu anh muốn thì có thể bắt đầu từ những việc linh tinh hoặc gửi nhận thư. Anh vẫn còn là trẻ con, bọn họ sẽ không cho anh làm công việc của người lớn ngay đâu.”

Arthur không phục, “Anh đã 16 tuổi rồi.”

Anh hồ nghi: “Sao em có vẻ biết nhiều thế?”

“Đây có phải tin tình báo quân sự gì đâu, chỉ cần đọc báo nhiều là biết thôi. Được rồi, anh đi ngủ đi.” Cô phất tay, đuổi anh trai đi.

Trước khi đi, Arthur cười hì hì hôn lên mặt cô, nói nhỏ: “Em gái ngoan của anh.”

***

Hầy, tóm lại là sự kiêu căng của một chàng trai trong thời kỳ thích ảo tưởng, khăng khăng muốn đến thánh địa của mình để lễ bái. Lần trước đến Paris thì vừa xuống tàu đã bị bắt giam, coi như chưa được đến Paris, nên lần này muốn đến đó một chuyến mới bằng lòng.

Có lẽ lúc này anh vẫn chưa viết thư cho Paul Verlaine, nhưng anh đã bộc lộ sự tán thưởng dành cho Verlaine. Anh có một số người bạn lớn tuổi hơn mình – trong số đó có cả giáo viên của anh, bọn họ rất yêu mến cậu bé vừa thông minh vừa xinh trai này. Vitalie không rõ những người đàn ông trẻ ấy có ảnh hưởng thế nào đến Arthur, chỉ là trong năm tháng trưởng thành của anh thiếu sự hướng dẫn của đàn ông, anh không có cha, hai người cậu cũng không đáng tin cậy, nên về mặt lý thuyết hẳn anh rất dễ bị ảnh hưởng bởi những người đàn ông lớn tuổi có ý chí mạnh mẽ.

Nhưng đây không phải là tuyệt đối.

Thật ra tương lai của anh trai không cần cô bận tâm, anh có suy nghĩ của mình, người trong nhà, thậm chí cả mẹ cũng không thể quản anh, chứ đừng nói gì đến người cha không biết đang vui vẻ ở chốn quái quỷ nào. Nghĩ tới cha là cô lại không cam lòng: Vì sao người đàn ông này lại có thể không chu cấp đến một xu tiền nuôi dưỡng như vậy?

Cô biết đại úy Rimbaud đã giải ngũ, chắc chắn sẽ có một khoản tiền giải ngũ; sĩ quan tham gia chiến đấu sẽ còn có tiền chiến tranh, đại úy Rimbaud đã tham dự rất nhiều chiến dịch, nếu kể ra ắt cũng tích góp được không ít tiền thưởng, đủ để ông có cuộc sống về hưu êm đềm ở Dijon.

Cô đang cân nhắc có nên nói với mẹ về đề nghị đi tìm cha đòi tiền cấp dưỡng không.

***

Sáng hôm sau, Vitalie tiễn cậu Felix về.

Cô nhỏ giọng hỏi cậu, “Mấy năm qua đại úy Rimbaud có cho mẹ con cháu tiền không ạ?”

Felix ngẫm nghĩ rồi lắc đầu, “Cậu không nghe thấy mẹ cháu nhắc đến. Sao bỗng dưng cháu lại nghĩ tới ông ấy?”

“Thì là ——” Cô thở dài thườn thượt, “Thời gian này Arthur rất không nghe lời, mẹ giận lắm, nhưng lại không nỡ đánh anh ấy. Cháu nghĩ, nếu có cha ở nhà thì có lẽ anh ấy sẽ không như vậy.”

Felix bĩu môi, “Ngày trước mẹ cháu kết hôn, cậu không có ở nhà, nếu không cậu chắc chắn sẽ không đồng ý. Ông ngoại cháu gấp gáp muốn gả mẹ cháu đi, lo không ai muốn lấy, cứ ở nhà nữa thì sẽ thành gái trinh già.”

“Cậu!” Thật ra cậu nói cũng không sai, lúc bà Rimbaud kết hôn đã là 27 tuổi, với làng quê ở nước Pháp xa xôi mà nói thì chính là nữ thanh niên lớn tuổi chưa chồng, chắc chắn sẽ bị người ta chỉ trỏ sau lưng, nói con gái nhà Cuif thành gái trinh già không ai muốn.

“Hây dà! Đừng nói với mẹ cháu nhé.” Felix cười xấu hổ, “Hai ngày rồi cậu không uống rượu, đầu óc không được tỉnh táo.”

Chỉ có kẻ say mới nói lời như thế. Vitalie không để ý đến chuyện đó nữa, “Đợi một tháng nữa, thời tiết ấm lên, trong thành phố cũng yên ổn thì cậu tới đón cháu nhé, cháu muốn đến làng Roche ở mấy ngày.”

“Được, tới lúc đó cháu cứ viết thư cho cậu, cậu sẽ lái xe ngựa đến đón cháu.” Felix đồng ý. Ông có một chiếc xe nhỏ được kéo bởi hai con ngựa, không phải là loại không có mui dùng để chở hàng thường thấy ở nông thôn, mà là xe ngựa có chỗ ngồi đàng hoàng, bình thường khi vào thành phố thì toàn đi xe ngựa này, còn dân quê ư, không cần phu xe, tự mình lái xe luôn.

Bà Rimbaud không mua nổi xe ngựa, xe ngựa quá đắt, là một thứ xa xỉ phẩm trong thời đại này. Nếu đi xa thì đi xe ngựa công cộng, còn gần thì đi bộ.

***

Tiễn cậu đi rồi, Vitalie nhanh chóng xuống bếp, mẹ muốn dạy cô làm việc.

Việc nhà là không bao giờ hết, ngày nào cũng có cả đống việc chờ để làm. Chuyện trong phòng bếp, từ rửa dụng cụ làm bếp cho đến lau sàn nhà, từ chọn rau củ thịt cá thế nào cho đến nấu nướng, phải học tất. Isabelle vẫn chưa tới 11 tuổi mà đã bắt đầu học làm việc nhà rồi. Vitalie giao chuyện rửa dụng cụ làm bếp cho em gái, ăn tối xong, hai chị em còn phải lau sàn bếp, còn sàn nhà phòng khách thì một tuần lau hai lần.

Lau sàn tức là, quỳ xuống sàn, dùng giẻ ướt lau.

Mùa hè còn đỡ, chứ mùa đông mà lau sàn thì đúng là lạnh!

Nhà thời này vẫn làm bằng gỗ, sàn nhà cũng chỉ là tấm ván, không có sáp đánh bóng nền mà phải tự tay lau sàn để giữ nhà sạch sẽ. Lẽ ra phòng khách nên được lau mỗi ngày, nhưng vì nước quá lạnh nên phải dùng nước ấm, song mới lau được nửa phòng thì nước trong thùng cũng lạnh đi. Thời đại này chưa có bao tay cao su lót bông bên trong, bàn tay bé nhỏ của Vitalie cóng tới mức đỏ lên, còn bị nứt da, cuối cùng cô khóc lóc nói với mẹ, có thể lau ít đi lại được không, bình thường dùng cây lau nhà lau qua là được rồi.

Cây lau nhà đã có, là một thanh gỗ gắn thêm ít vải vụn, rất dễ dùng, nhưng bà Rimbaud cảm thấy cây lau nhà lau không sạch nên không thích dùng.

Bà Rimbaud nhìn đôi tay sưng đỏ của hai cô con gái, cuối cùng cũng đau lòng, thế là giảm bớt số lần lau nhà xuống.

Con trai chẳng cần làm việc nhà, cùng lắm là giữ sạch phòng mình, không cần giặt quần áo cũng không cần lau sàn nhà. Đúng là không công bằng!

Khái niệm của bà Rimbaud là đàn ông không cần làm việc nhà, việc nội trợ chỉ là chuyện của phụ nữ, bà phải giáo dục tốt hai cô con gái, để các cô trở thành chủ nhà giỏi giang, hiền thê lương mẫu tương lai.

Vitalie từng thăm dò một lần, nói sau này muốn đến Paris học đại học, ngược lại lại bị mẹ hỏi, lên đại học có ích lợi gì không? Không phải rồi cũng kết hôn sinh con sao? Là phụ nữ thì sẽ biết sinh con, không cần học đại học cũng biết. Còn về chuyện kết hôn, dĩ nhiên cũng là chuyện của phụ nữ, là số mệnh của người con gái.

Vitalie không dám mạnh miệng nói là, mẹ thử nhìn xem mẹ đã tìm một người chồng thế nào.

*Chương này có nội dung ảnh, nếu bạn không thấy nội dung chương, vui lòng bật chế độ hiện hình ảnh của trình duyệt để đọc.

Bà Rimbaud không đánh con, nhưng vẻ mặt nghiêm túc cùng cách giáo dục nghiêm khắc cũng đủ khiến bọn trẻ sợ hãi. Cũng chỉ có hai cậu con trai mới dám phản kháng, nhất là Arthur – con cưng của mẹ. Nhưng anh cũng biết sợ, chỉ cần mẹ dọa, nói anh không muốn về nhà nữa thì mãi mãi đừng có về, là Arthur sẽ ngoan ngoan nghe lời về nhà.

Vitalie có thể hiểu được mẹ, nhưng lại không tán thành. Có điều cô mới là một đứa trẻ, không thể thay đổi được suy nghĩ của mẹ. Cô chỉ biết tự an ủi mình, tốt xấu gì bà Rimbaud cũng có chút ít của cải, không đến nỗi để con cái ăn đói mặc rách, so ra đã hơn dân nghèo nhiều lắm rồi.

Bà Rimbaud quá bảo thủ tằn tiện, bà không nói ra lời yêu thương với các con, trái lại đôi lúc còn giận tụi nhỏ đáng ghét. Làm bà mẹ đơn thân đúng là rất mệt, nhưng nói như thế nào đây? Con đường này là tự bà chọn, ngày trước mắt mù chọn phải người chồng không đáng tin, hiện tại không thể không tiếp nhận hậu quả.

Với phụ nữ, kết hôn là chuyện mất nhiều hơn được, không tìm được người đàn ông đáng tin thì còn không bằng sống độc thân.

***

Để trở thành một người nội trợ giỏi, chuyện cần học liên tục là làm việc nhà, nấu ăn và học quản lý sổ sách. Mẹ của bà Rimbaud mất khi bà còn rất nhỏ, trong gia đình chỉ có một cô gái là bà, con gái lớn lên mà không có mẹ thì rất vất vả, rất nhiều chuyện nhà phải tự mò mẫm một mình. Vì vậy bà rất nghiêm khắc với Vitalie – vì bà không có mẹ dạy bảo, lại kết hôn muộn, nên rất không muốn con gái cũng lãng phí tuổi trẻ trong chuyện hôn nhân.

Bà đối xử với Vitalie như một người lớn, có chuyện gì cũng nói với cô, ví dụ như sinh hoạt phí của một tháng là bao nhiêu franc, chi phí hằng ngày tốt nhất chỉ nên trong vòng 5 franc đổ lại, tốt nhất là 4 franc, một tháng khoảng 120 đến 150 franc, một năm khoảng 1500 franc, tốt nhất là không được vượt quá 200 franc; bọn nhỏ phải cố giữ gìn sức khỏe không được đau ốm, tiền thuốc men là một khoản chi rất lớn, cũng khó kiểm soát kỹ.

Của hồi môn 30.000 franc năm ấy dùng đến bây giờ đã chẳng còn lại bao nhiêu, may sau khi ông ngoại qua đời, bà Rimbaud được thừa kế ít ruộng đất ở làng Roche, có thu nhập từ tiền thuê ruộng, nếu không thời gian qua khó mà sống nổi.

Vitalie nhân đó thăm dò: “Cha có cho chúng ta sinh hoạt phí không?”

Bà Rimbaud xụ mặt, nghiêm túc nhìn cô, một lúc sau mới miễn cưỡng trả lời: “Mấy năm trước có cho.”

“Cho mấy năm rồi? Vì sao sau đó không cho nữa? Không phải ông ấy có tiền trợ cấp sĩ quan sao? Con nhớ tiền trợ cấp cho đại úy trong quân đội không ít đâu.”

“Đúng là không ít, nhưng…” Bà Rimbaud buồn rầu thở dài, “Đừng hỏi chuyện này nữa. Lại đây, để mẹ xem con thêu hoa thế nào rồi.”

Vitalie đưa miếng vải đã thêu cho bà xem, “Hai người… ly hôn rồi ạ?”

Bà Rimbaud vừa cầm miếng vải, lập tức ngạc nhiên nhìn con gái, “Con nói gì! Ly hôn? Trời ơi! Con lấy đâu ra suy nghĩ này vậy!”

“Ông ấy đã không đưa sinh hoạt phí thì vì sao mẹ không đi tìm ông ấy đòi?”

Bà Rimbaud mím môi, “Đây không phải là chuyện con nên hỏi.”

“Con là con gái của ông ấy, ông ấy nên trang trải chi phí sinh hoạt cho con mới đúng. Nếu ông ấy không muốn có con thì đừng kết hôn.”

“Vitalie!”

“Mẹ, mẹ dễ tính quá. Giống như con ở trường dòng, nếu mẹ quá dễ tính thì bọn con gái đó sẽ ăn hiếp mình, bọn chúng sẽ giật dây buộc tóc, lại còn trấn lột tiền tiêu vặt, nếu không đưa, đến tối chúng sẽ xúm lại đánh đập.”

Bà Rimbaud vừa bực lại vừa buồn cười, “Nên đấy là nguyên nhân mà mỗi hai tháng là con được tiễn về?”

Vitalie nhún vai, “Bọn chúng thấy con gầy gò nhỏ con nên toàn ăn hiếp. Mẹ, con không muốn đến trường dòng nữa đâu.” Cô nhân đó đề xuất yêu cầu.

“Không phải con muốn đến trường à?”

“Con muốn đi học ở các trường như học viện Charleville, chứ không phải là trường dòng gì hết. Các xơ không cho con đọc sách, bọn họ thấy con quá nghèo nên xem thường con.”

“Làm gì có chuyện đó? Các xơ rất khiêm tốn tốt bụng, họ là người hầu của thượng đế mà.”

Vitalie bĩu môi, “Nhưng bọn họ vẫn phải ăn uống vệ sinh ngủ nghỉ thôi, bọn họ chỉ là ‘người’, mà người thì cũng có khuyết điểm. Mẹ, con thấy trước cuối năm nay, trường dòng sẽ không để chúng con về lại nữa đâu, con có thể ở nhà học được không? Con nghe nói, nếu học được tốc ký thì sau này có thể ra ngoài tìm việc. Mà học tốc ký thì phải học viết, các xơ không biết nhiều chữ để dạy, bọn họ nói chỉ cần có thể viết thư để người ta đọc hiểu là đủ, con gái không cần học nhiều tri thức làm gì. Rõ ràng chuyện này không đúng.”

Bà Rimbaud do dự, “Giờ con còn nhỏ, nói gì mà tìm việc. Sau này, bốn đứa các con mỗi người một phần đất ở làng Roche, con và Isabelle là nữ, trong tay phải có nhiều tiền mới tốt.” Bà được thừa hưởng cơ nghiệp từ gia đình và được hưởng lợi rất nhiều, nên bà cho rằng việc con gái mình được thừa kế tài sản trong tương lai cũng không có gì lạ, điều này Vitalie cũng đồng ý.

Thái độ của bà Rimbaud có vẻ lạ, có lẽ cho rằng việc chạy đến Dijon tìm chồng đòi tiền là chuyện đáng xấu hổ? Hay là quá rắc rối? Nên cô cũng không khư khư thảo luận việc này nữa. Có điều chuyện này tạm thời không vội, Vitalie định tháng sau đến làng Roche thì sẽ hỏi ý kiến cậu. Nếu thật sự có khả năng, cô sẽ xúi cậu dẫn mình và Frederic đến Dijon, Frederic là con cả, anh ấy cũng nên làm chuyện gì đó cho trong nhà rồi.

***

Không biết Arthur chuồn đi lúc nào, tận đến giờ cơm trưa, bà Rimbaud mới phát hiện con trai không ở nhà.

Anh đem theo mấy bộ y phục, đem luôn cả áo khoác nhung hay mặc đến trường, bà Rimbaud lục tung tủ quần áo, tức tới nỗi hai mắt đỏ bừng.

“Cái thằng hỗn láo này!” Bà vừa giận vừa bất đắc dĩ, “Vitalie, nhanh đến nhà ga tìm xem! Frederic, đi cùng Vitalie.”

Frederic không tình nguyện mặc áo khoác vào, dẫn Vitalie ra khỏi cửa, đi tới ga tàu.

***

Họ đi xe ngựa công cộng trên phố đến nhà ga. Xe ngựa công cộng là phương tiện giao thông công cộng của thời đại này, xe rất dài có thể ngồi được hơn chục người, trên nóc cũng có thể ngồi được vài người. Thông thường để tiết kiệm chi phí, các chàng trai sẽ chọn ngồi trên nóc xe. Nhưng hiện tại là mùa đông, trời quá lạnh, có tiết kiệm tiền cũng không phải tiết kiệm khoản này. Frederic dẫn Vitalie ngồi trong xe, tiền xe không đắt lắm. Hai người chỉ mất 3 sou. Lái xe cho Frederic ôm Vitalie ngồi trên chân, như thế có thể dư được một chỗ ngồi, vì vậy chỉ tính phí một ghế rưỡi.

(*Ảnh minh họa xe ngựa công cộng thời bấy giờ. )



Charleville có diện tích không lớn, từ nhà Rimbaud đến ga tàu cũng không xa, chỉ mười mấy phút đồng hồ là tới nơi. Frederic và Vitalie tìm trong ngoài nhà ga một lượt, nhưng đương nhiên không tìm thấy Arthur.

“Anh thấy mẹ không cần phải để chúng ta tới tìm nó. Chắc chắn nó đã lên tàu đến Paris rồi.” Frederic thở dài.

“Dù gì cũng phải đến xem.”

“Phí tiền!” Anh sẵng giọng.

“Đi thôi, về nhà đi, em đói rồi.” Hai người bọn họ còn chưa kịp ăn trưa thì đã phải ra đây.

“Em có đem theo tiền không? Chúng ta ăn ở ngoài rồi về sau.” Anh đáng thương nói: “Hai cái bánh mì nhỏ xíu, anh thực sự không no.”

Vitalie đảo mắt xem thường anh: Đáng giận! Các anh sao ai cũng thế vậy! Bọn họ biết cô có tiền riêng, lần nào cũng đòi cô tiêu tiền, Frederic thì chủ yếu muốn ra ngoài lén ăn, Arthur thì còn yêu cầu nhiều hơn, ngoài ăn ra còn muốn ít bạc mua sách nữa.

“Không được. Nếu chúng ta ăn ở ngoài rồi về nhà không ăn được nữa, thì mẹ sẽ biết em có tiền.”

“Đừng lo, anh sẽ ăn hết sạch phần cơm trưa của anh!” Sức ăn của con trai trong thời kỳ trưởng thành rất khỏe, không cần lo đến vấn đề không ăn nổi.

“Chúng ta có thể đi bộ về, như thế sẽ tiết kiệm được tiền xe. Mình ăn chút gì đó ở trên đường đi.”

“Được. Nếu em đi không nổi thì anh cũng có thể cõng em.”

Trên đường, hai người đi ngang qua tiệm bánh ngọt, mua hai chiếc bánh giòn sữa hạnh nhân, lại mua thêm bánh mì dài mà sau này được gọi là Baguette.

“Bánh mì dài là cơm tối.” Cô để anh trai cầm chiếc túi giấy đựng bánh mì, sau đó đưa cho anh một cái bánh mì giòn sữa hạnh nhân, “Mau ăn đi.”

***

Hai anh em không tìm được Arthur bỏ nhà ra đi, bà Rimbaud cũng đành bất đắc dĩ chấp nhận hiện thực. Bà không nói gì với tụi nhỏ, chỉ bảo hai đứa mau ăn cơm.

Hôm qua Felix có đưa thịt đến để ăn, hôm nay cắt một nửa số xúc xích rồi hấp chín, một đứa trẻ chỉ có thể được chia vài miếng. Vitalie không thích ăn xúc xích nên đã chia hết cho anh trai với em gái. Cô có tiền trong tay, dự định vài ngày nữa sẽ bí mật đi ăn nhà hàng một bữa no nê, cũng chẳng quan tâm đến chút thịt này ở nhà.

Hầy, đúng là có tiền mới hạnh phúc, muốn ăn cái gì thì ăn!

Ăn cơm xong, Isabelle dọn dẹp bàn ăn, rửa bát đũa. Bà Rimbaud khó chịu trong người nên đã về phòng nằm. Vitalie rót cho mẹ một cốc nước nóng, hòa thêm ít mứt chanh rồi đưa tới phòng mẹ.

Bà Rimbaud nằm trên giường, vì mệt mỏi nên không nói chuyện với con gái.

Vitalie cẩn thận rời khỏi phòng, khép cửa lại, âm thầm thở phào.

***

Quay về phòng mình, cô lấy sách của Arthur ra xem.

Cô không hiểu sách vở ghi chép của anh lắm, tuy Arthur là đứa trẻ thiên tài song lại không phải là thầy giáo giỏi; Frederic thì càng khỏi nhắc đến, học lực của anh trong lớp hầu như toàn đếm ngược từ dưới lên. Nếu cô muốn đến học viện Charleville học thì có rất nhiều nội dung cần giảng giải kỹ, ví dụ như tiếng Latinh mà Arthur học, ví dụ như giáo viên sẽ giảng giải phân tích và sáng tác thi từ.

Arthur có viết một vài bài thơ, cả tiếng Latinh lẫn tiếng Pháp, có rất nhiều bài tuy còn vụng nhưng đã cho thấy thiên phú và điểm sáng ở anh —— 

“Tuổi mười bảy say mê nhưng nhút nhát

Chiều lang thang, ly nước đá chanh đường

Quán cà phê, ánh đèn vàng hiu hắt

Vườn cây xanh lững thững dáng chiều buông

…

Làn hương dại thơm lừng đêm tháng sáu

Nghe mơ hồ gió thoảng dáng hương xưa

Không xa lắm, tiếng ồn ào đô thị

Rượu nồng cay mùi nho chín xuân thì…”

(*Tôn Thất Phú Sĩ phỏng dịch.)

Bài thơ “Truyền thuyết” này tổng cộng có bốn phần, không tới 20 câu, viết trên đường rời nhà đi năm đó, nghe nói anh đã gặp một thiếu nữ xinh đẹp ở trên tàu, anh yêu cô gái ấy…

Arthur là một cậu chàng xinh xắn, điều đó khiến anh rất được mọi người yêu mến – dù là nam hay nữ. Nữ giới đương nhiên cũng thích những chàng trai đẹp, nên có những lúc dễ dàng tha thứ cho hành động lỗ mãng của anh.

Vitalie cực kỳ nghi ngờ, rốt cuộc Arthur đã từng yêu bao giờ chưa? Thích hoặc yêu một cô gái xinh đẹp là điều rất bình thường, nhưng khái niệm về tình yêu của anh lại chỉ đạt được thông qua sách vở.

Anh ấy vẫn còn trẻ mà! Vẫn chưa đến thời điểm suy xét về tình yêu. Có điều, Verlaine… Arthur vẫn tán dương Paul Verlaine, đương nhiên, giới hạn hiện tại là tán dương thơ ca của Verlaine.

Vitalie nghĩ trái nghĩ phải, cũng không rõ vì sao sắp tới Rimbaud lại nảy sinh quan hệ xác thịt khó tả với Verlaine, Arthur là chàng trai nhỏ bé thanh tú, còn Verlaine chỉ lớn hơn anh có 10 tuổi nhưng đã bị hói sớm…

Về phương diện sắc đẹp thì cô rất không ưa Verlaine.

Mà hình như nam thanh niên văn nghệ sĩ ở Paris không quan tâm đến chuyện hói trước tuổi cho lắm, quan trọng là… tài năng.

Không lẽ ngưỡng mộ về tài năng có thể biến thành ngưỡng mộ về chính con người đó? Hình như chuyện này cũng bình thường, chỉ là, Arthur là người đồng tính? Là em gái, Vitalie không thấy anh có xu hướng giới tính rõ ràng. Con trai ư, bàn luận về các cô gái xinh đẹp là chuyện rất bình thường, nếu không nói cụ thể là cô gái nào thì không thể xem là có “ý thức tình dục” được, càng đừng nói đến “khuynh hướng tình dục”.

Đây đúng là một điều bí ẩn.

***

Con trai lại bỏ trốn khiến bà Rimbaud rất giận, nhưng cuộc sống vẫn phải tiếp tục.

Buổi chiều bà Rimbaud xuống giường, lại bận rộn chuyện nhà, dạy dỗ hai cô con gái.

Bà không đề cập đến Arthur, Vitalie cũng sẽ không chủ động nhắc tới anh trai.

Theo như đã hứa, Arthur vừa đến Paris là viết thư cho Vitalie ngay, sáng ngày thứ ba thư được đưa tới nhà Rimbaud.

Thư viết không dài, chỉ ngắn gọn nói anh đã đến Paris, ở trong khách sạn, nhưng khéo léo không viết tên khách sạn; nói anh định ngày mai (tức là ngày hôm qua) muốn đi tìm vài nhà thơ, còn muốn đến tòa soạn xem thế nào.

Bà Rimbaud nghiêm túc hỏi: “Thằng bé nói gì?”

“Anh ấy… muốn đi gặp mấy nhà thơ nổi tiếng, còn hy vọng có thể tìm được công việc ở tòa soạn.” Vitalie cho rằng những chuyện này có thể cho mẹ biết.

“Tìm việc?” Bà Rimbaud ngạc nhiên, “Nó muốn tìm việc?”

“Vâng. Con có nói với anh ấy, miễn người ta muốn nhận anh ấy thì dù thu phát thư hay làm việc vặt cũng được. Có điều anh ấy tự đề cao mình quá, chắc không muốn làm việc vặt trong phòng đâu.”

“Thế nó muốn làm gì?”

“Nhà sáng tác.”

“Nó có nổi không? Ý mẹ là, nhà sáng tác ấy.” Bà Rimbaud khó khăn nói ra danh từ mới.

“Anh ấy viết rất tốt, nhưng anh ấy còn quá trẻ, người ở tòa soạn có lẽ sẽ coi thường anh ấy.”

Bà Rimbaud mím môi không vui, “Nó là đứa trẻ thông minh, mọi người không nên coi thường nó chỉ vì tuổi còn nhỏ.”

Vitalie nhún vai, lập tức bị mẹ trách, “Con làm động tác kỳ quặc gì thế?”

“À, không có gì ạ.” Cô vội vàng chạy trốn.

***

Quay về phòng, Vitalie viết thư hồi âm cho Arthur. Tuy anh không đề địa chỉ nhưng có thể để thư lại bưu điện, anh sẽ đến bưu điện lấy thư. Cô nói sẽ gửi kèm cho anh 100 franc, để anh lập tức xuất phát đến Dijon.

Arthur chưa bao giờ nghĩ đến, anh không quen biết một người nào ở Paris thì với một chàng trai ở trấn nhỏ hẻo lánh như anh, những nam thanh niên văn nghệ đã thành danh hoặc có danh tiếng sẽ không để anh vào mắt.

Khi anh còn chưa đi là Vitalie đã biết, nhất định lần này anh sẽ quay về trong thất vọng.

Dù có nhiệt tình và tài năng thì vẫn chưa đủ, phải có quan hệ, anh cần một “người dẫn đường” coi trọng sự tài hoa của anh.

Quả nhiên, bức thư thứ hai của Arthur nhanh chóng đến. Anh có chán nản nhắc tới chuyện các nhà thơ ở Paris không một ai để ý đến anh, anh đã chép tập thơ của mình gửi cho vài người trong số đó, song không ai hồi âm lại anh, anh cũng không biết đi đâu mới có thể tìm được những người này.

Về chuyện đi Dijon, anh bày tỏ, việc gì phải đi tìm người đàn ông đó? “Mẹ già” cũng không muốn nhắc đến ông ta thì việc gì phải tìm.

Vitalie hồi âm: Dựa vào việc chúng ta và ông ta cùng họ Rimbaud! Mau đi mau đi! Nếu đại úy Rimbaud đồng ý cho anh ít tiền thì anh có thể ở lại Paris thêm một thời gian; Còn nếu ông ta không cho một đồng franc nào thì, hừ hừ, cô tuyệt đối sẽ không để ông ta được sống vui vẻ qua ngày!

Có lẽ chuyện gặp phải ở Paris đã khiến anh thất vọng, hoặc có lẽ tiền cảnh có tiền đã khiến anh rung động, nói tóm lại, sau khi nhận được thư của em gái, Arthur thực sự đã tới Dijon.

***

Vitalie không biết Arthur đã gặp gì ở Dijon, sau hai tuần rời nhà, Arthur Rimbaud về lại Charleville.

Bà Rimbaud nghiêm khắc hỏi anh một hồi, anh kể lại chút chuyện ở Paris, kể ra thì cũng suýt đã đến cảnh lưu lạc đầu đường, làm bạn với trộm cướp. Bà Rimbaud có vẻ thất vọng, hỏi anh rốt cuộc là muốn làm gì.

Arthur mù mờ, sau đó lại nói: “Con muốn trở thành nhà thơ.”

Bà Rimbaud hoang mang, “Nói vậy là có ý gì?”

“… Thì là, mọi người không hiểu hành văn của mẹ, nhưng vẫn cho rằng mẹ viết hay!” Anh nói rồi mỉm cười.

Lúc này anh mới phát hiện, thật khó để giải thích cho mẹ hiểu lý do anh muốn trở thành nhà thơ, nhưng Vitalie thì khác, cô ngay lập tức hiểu “tại sao” và cực kỳ ủng hộ anh.

Một lần nữa anh lại lén trốn nhà đi xa, nhưng vẫn không phải chịu phạt.

Anh về phòng, không cởi giày mà nằm dài trên giường. Nửa tiếng sau, Vitalie đi vào.

Cô cẩn thận khép cửa lại, lấy ghế gỗ chèn phía sau cửa.

Vitalie bực dọc nói: “Cởi giày ra! Anh có biết mùa đông giặt khăn trải giường lạnh lắm không.”

Arthur hừ hừ hai tiếng, vẫn nằm lì.

Cô tự thân vận động, “Anh bẩn chết đi được!” rồi cởi giày giúp anh.

“Rửa chân!”

Lúc này anh mới ngồi dậy, cởi đôi tất thối ra, ngâm hai chân vào thùng gỗ cạnh giường.

“Ây da, thoải mái quá!”

Dù trong nhà có bà mẹ nghiêm khắc hay càm ràm khiến anh lúc nào cũng muốn chạy trốn, nhưng có người em gái ngoan ngoãn lại cần cù như thế thì căn nhà này cũng không quá tệ.

“Nói nhanh đi, anh có đến Dijon không? Dijon thế nào?” Vitalie vừa nghĩ đến 100 franc của cô là lại đau lòng: Mới có nửa tháng mà 500 franc cậu cho đã đi tong 200 franc rồi.

“Dijon cũng không tệ, tốt hơn Charleville nhiều.” Miền bắc nước Pháp nghèo khổ, lại vì chiến tranh nên nghèo rớt mùng tơi; nam bộ giàu có sung túc thì tùy chỗ, nhưng Dijon là nơi rất êm đềm.

“Có gặp được đại úy Rimbaud không?”

Arthur sầm mặt, “Có gặp.”

“Ông ta nói gì?”

“Ông ta nói mình không có tiền, mua nhà hết rồi.”

Vitalie hừ một tiếng, “Còn gì nữa không? Ông ta có tình nhân không?”

Hai anh em đang thì thào nói chuyện, nói đến đây, Arthur dứt khoát nói vào tai cô: “Có.”

Vitalie cũng không ngạc nhiên: “Ông ta mà không có tình nhân thì em còn bội phục là đàn ông đấy.”

“Trong nhà ông ta có một thằng nhóc tầm 10 tuổi, nhưng anh không rõ là con do tình nhân đưa đến, hay là… em trai của chúng ta.” Lúc nhắc đến hai chữ “em trai”, vẻ mặt anh rất lạnh lẽo.

Lượng tin tức siêu lớn!

Sau khi giải ngũ, đại úy Rimbaud có tình nhân! Và cả con!

Tính xem nào, năm nay đại úy Rimbaud 57 tuổi, ông ấy về hưu lúc 50 tuổi, nhưng thực tế 10 năm trước ông ấy đã rời khỏi Charleville. Một người đàn ông 47 tuổi bỏ vợ, nhiều năm như thế lại không có người phụ nữ khác bên cạnh, Vitalie chẳng tin.

Có người tình là chuyện bình thường, không ai để ý cả, nhưng có một đứa con riêng lớn đến thế rồi ư? Có thể Arthur đoán tuổi của đứa bé đó không chính xác, nhưng rất có thể đó là con của đại úy Rimbaud với người phụ nữ khác sau khi rời Charleville.

Lửa giận trong lòng Vitalie bốc cao.

“Sau đó thì sao? Đến một xu ông ta cũng không cho anh mà đuổi anh đi?”

“Ông ta cho anh 100 franc.” Arthur mỉa mai, “Anh thực sự rất muốn quẳng 5 đồng vàng đó vào mặt ông ta!”

Vitalie vội nói: “Không được quẳng!”

Arthur cười, “Không quẳng. Nè, cho em.”

Anh lấy túi tiền ra, “Em cất đi.”

Vitalie nhận lấy túi tiền, nghiêm túc nói, “Em đã tính rồi, 4 đứa chúng ta sinh hoạt phí một năm vào khoảng 1.000 franc, sau khi Isabelle chào đời, 10 năm là 10.000 franc; Trước khi Isabelle ra đời thì số tiền này giảm dần từng năm, 7 năm tổng cộng phải chi 3.500 franc, tính thêm lãi này nọ, tổng cộng ông ta phải trả 15.000 franc tiền nuôi dưỡng.”

“Ây dà! Đúng là một khoản tiền lớn!” Arthur thán phục.

Vitalie cảm thấy nhất định phải mở lớp kế toán gia đình cho ông anh mình mới được.

“Bây giờ một nhà năm miệng ăn chi ra khoảng 1.500 franc một năm, khoản tiền này đại úy Rimbaud vốn nên trả hết, hiện tại em giảm xuống một năm 1.000 franc là giá đã ưu đãi lắm rồi.”

“Giá ưu đãi là gì?” Có lúc em gái hay nói mấy từ rất mới mẻ.

“Thì là —— Anh đừng có đánh trống lảng! Em còn chưa tính toán ông ta phải trả tiền lương và tiền cấp dưỡng cho mẹ đâu. Dạy con không chỉ là vấn đề về tiền mà còn tiêu tốn rất nhiều sức lực. Sao hả? Anh tưởng khăn trải giường và quần áo tự được giặt phơi khô, rồi tự nhảy vào tủ của anh à?” Vitalie trợn mắt nhìn anh, “Anh nên học cách lau sàn nhà, giặt khăn trải giường đi, như thế anh mới biết làm việc nhà không dễ dàng.”

Arthur vội ôm lấy bả vai cô, cười nói: “Anh biết rồi anh biết rồi, ngày nào em cũng rất vất vả.”

Cô hừ một tiếng, “Anh thấy, em có nên đi tìm ông ta đòi khoản tiền này không?”

Arthur lại sầm mặt, “Đương nhiên phải tìm đòi rồi! Ông ta mà không đưa nổi thì bắt ông ấy bán nhà!”

Ấy, tâm trạng như thế có không đúng lắm. Bình thường Arthur không coi trọng tiền, dẫu anh biết tiền quan trọng song cũng không để tâm nhiều như thế. Không lẽ lần này đã chịu đả kích gì ở chỗ đại úy Rimbaud sao?

Có điều nghĩ cũng phải, đại úy Rimbaud bạc đãi con mình, có con riêng rồi thì dùng 100 franc đuổi mình đi, ai mà không phẫn nộ, huống hồ là Arthur vốn không phải đứa trẻ ngoan.

Bây giờ Arthur là thiếu niên nổi loạn đúng nghĩa. Nói một cách dễ nghe thì ấy là “một cậu bé nghịch ngợm”, nói không khách khí thì là một “cậu bé đầu gấu”.

Hình như con trai người nào cũng có giai đoạn khó ở, chẳng có chút “vui vẻ”, mà nhiều khi còn bất cần đời. Hồi mười một mười hai tuổi, Arthur vẫn còn là cậu bé ngoan đạo, nhưng nay thay đổi quá chóng vánh, trở thành đứa trẻ khiến mẹ đau đầu.

Anh ủng hộ cách mạng, cho rằng công xã Paris là một chính quyền tốt; anh nuôi tóc dài, để quả đầu bù xù như tổ quạ, thậm chí còn bắt đầu hút thuốc! Nên nói tục hay vô duyên vô cớ mắng chửi lại càng bình thường.

Có lẽ nghĩ, nếu làm thế thì sẽ tỏ ra mình “trưởng thành” chăng? Có lẽ anh cho rằng những chàng trai thời thượng ở Paris đều có tính cách như vậy?

Không thể xác định được chính xác những suy nghĩ bên trong anh lúc này, đây là trạng thái chỉ có thể hiểu mà không thể diễn đạt bằng lời, Vitalie có thể hiểu anh, cũng rất ghen tị với anh – con trai thì có thể làm ra những chuyện như thế này cả ngày, còn con gái thì không thể! Ví dụ, cô không thể tùy tiện rời nhà khi mới 16, 17 được. Nếu cô dám rời quê mà không có sự đồng hành của người nhà thì đừng mơ quay về nữa. Mọi người chắc chắn sẽ đồn thổi là cô bỏ trốn cùng người ta, ngay cả khi hoàn toàn không có ‘người ta’ nào cả; trinh tiết của cô sẽ bị hồ nghi, mẹ cô có thể bị chọc giận tức chết.

Arthur không thích làng Roche, cũng không thích Charleville, nhất là khi anh đã đến Paris thì càng không thích cuộc sống ở trấn nhỏ heo hút này. Anh cùng với mấy người bạn thường xuyên tụ tập ở ngôi làng hay trấn nhỏ ở gần Charleville. Bà Rimbaud cho rằng anh đi chơi, nhưng không có cách nào nghiêm khắc ép buộc anh, chỉ có thể không cho anh tiền để anh chịu đầu hàng.

Anh ăn cơm qua đêm ở nhà bạn, vui vẻ ba hoa những lời tràn ngập sự cuồng vọng của thiếu niên.

Đồng thời anh cũng viết rất nhiều thơ ca và văn xuôi. Arthur là một tác giả chăm chỉ, đầy mãnh liệt ham muốn sáng tác.

Không lâu sau khi anh trở lại Charleville, Paris truyền tới tin tức thành lập công xã Paris*, Arthur và bạn kích động tới nỗi đứng ngoài quảng trường Charleville hô hào “trật tự bị đả đảo!”, cảm thấy nước Pháp đã có hy vọng!

(*Công xã Paris chính thức thành lập ngày 28 tháng 3 năm 1871.)

Vitalie cũng đọc báo, có thể nói công xã Paris là chính quyền của giai cấp vô sản đầu tiên trên thế giới, nhưng vì từ khi thành lập đã non yếu nên cô không xem trọng.

Arthur lại khờ dại cho rằng, công xã Paris có tương lai! Anh lại muốn đến Paris nữa rồi.

Trường Charleville sẽ bắt đầu dạy học lại bình thường vào đầu tháng 4, nhưng Arthur không muốn đi học nữa. Thế nên anh tất phải tìm việc, hoặc là giả vờ đang tìm việc, nếu không mẹ đã không dễ dàng bỏ qua cho anh.

Anh vốn làm việc vài ngày ở “báo Tiến bộ Ardennes” có bạn là chủ biên, phụ trách phân loại thư từ độc giả. Đó là công việc rất được, nhưng không may là 5 ngày sau, tờ báo bị buộc phải ngừng xuất bản, thế nên Arthur rất phẫn nộ.

“Đám quan liêu hèn hạ ngu xuẩn!” Anh mắng.

Nếu đã ghi rõ là “báo Tiến bộ” thì tức nghiêng về phía công xã Paris, chuyện diễn ra ở cách xa Paris, dĩ nhiên chính quyền bên dưới sẽ không thích. Thực chất công xã Paris chỉ “quản lý” Paris ở bề ngoài, không có thẩm quyền đối với các tỉnh bên dưới, thế là bắt đầu gấp rút đưa ra chính lệnh mới.

Vitalie cũng chẳng thấy lạ, “Cơ sở của công xã Paris không ổn định, thất bại chỉ là vấn đề sớm muộn.”

“Em đừng có bi quan như thế.”

“Anh thì lạc quan quá rồi.”

“Sao em lại nghĩ sẽ thất bại?”

Bà Rimbaud nghiêm nghị nói: “Ăn cơm.” Bà không thích đề tài này.

Vitalie làm mặt quỷ với Arthur.

***

Đến tối, Arthur chủ động pha nước rửa chân, Vitalie cầm khăn lau chân và tất mới đến cho anh.

“Nhìn đi, đây là em tự đan đó.” Cô lấy làm đắc ý. Phương pháp chiết xuất sợi hóa học chưa được phát minh trong thời đại này, cho nên nguyên liệu dệt đều là sợi thiên nhiên, sợi để đan tất về cơ bản là sợi bông và sợi len. Mùa hè đi tất bông, mùa đông đi tất len ​​lày. Cô chọn sợi len màu tự nhiên đan cho anh một đôi tất vừa dày vừa mềm.

Nhiệt độ tháng 4 đúng là ỡm ờ, nói lạnh thì không hẳn, mà bảo nóng cũng chẳng phải.

“Cám ơn.” Arthur nhận lấy đôi tất.

“Đi bây giờ chắc sẽ nóng, đợi mấy hôm nữa em sẽ đan cho anh đôi tất bông.” Đan tất là chuyện của bà Rimbaud, cô mới theo học gần đây, vì rất hăng hái nên cũng đan hết cho các anh và em gái.

“Mẹ vẫn để em làm nhiều việc nhà à?”

“Ừm.” Cô gật đầu, “Hết cách rồi, Isabelle còn nhỏ, cũng không làm được gì.”

“Sao em không về trường dòng?”

“Không muốn đi, các xơ chẳng dạy được gì cả.” Cô rầu rĩ, “Em muốn tới trường Charleville, nhưng bây giờ bọn họ vẫn chỉ nhận nam sinh.”

Arthur suy nghĩ, “Em muốn đi thật à?”

“Ừ. Em đọc sách vở của anh không hiểu, em muốn học hệ thống ở trường hơn.”

“Em cũng đến tuổi rồi, nhưng mà… mẹ có cho em đi không?”

“Em học ở Charleville, buổi chiều có thể về nhà, em nghĩ chỉ cần em có thể đi học thì bà sẽ không từ chối đâu.”

Đúng thế.

“Để anh hỏi thầy với hiệu trưởng xem sao.”

“Nhưng bọn họ muốn anh về học mà?”

Arthur ủ rũ, “Thực ra anh cũng không học được tri thức mới ở trường, không bằng đi học đại học luôn, nhưng đúng là học đại học quá đắt.”

“Em thấy anh không cần phải học đại học đâu.” Mới trước đây anh còn nói không cần phải đi học đại học mà.

“Nếu có thể đến Paris học đại học thì hay quá, nhưng…” Có thể học đại học ở Paris là chuyện rất thời thượng, tuy không nhất định phải học đại học, song nếu có thể ở lại Paris nhiều năm thì đúng là chuyện tốt.

“Một năm học đại học cần ít nhất bao nhiêu franc?”

Arthur không có khái niệm trong chuyện này, “Chắc một năm cần cỡ 1.500 franc?”

“Đó là sinh hoạt phí à? Còn học phí thì sao?”

“Không biết.”

Vitalie cười lớn: có lẽ anh chưa bao giờ suy nghĩ đến vấn đề “tiền bạc”.

“Đây là vấn đề toán học. Giả dụ một ngày ở Paris anh phải tiêu một đồng rưỡi franc mới đủ sống, không đến mức đói chết, như thế một năm anh phải ở Paris chín tháng, một tháng tiêu 45 franc, 9 tháng là 405 franc. Nhưng thực tế anh cần thêm vào các chi phí khác, tiền thuốc men là 50 franc, tiền xe đi lại là 50 franc, tiền tiêu vặt thì làm tròn 100 franc, như thế chi phí sinh hoạt và xã giao cơ bản nhất của anh là 600 franc, 4 năm 2.400 franc, chưa kể học phí.

Hiện tại một năm phí sinh hoạt của nhà ta là 1.500 franc, tiền thuê nhà không tính, có lẽ mẹ có thể cho anh 300 franc mỗi năm để trang trải sinh hoạt phí, em cũng có thể thêm cho anh 100 đến 150 franc. Nếu anh lại đến Paris thì có thể hỏi thăm xem học phí đại học như thế nào, nếu có học bổng thì anh có thể xin học bổng. Nếu không có học bổng, chúng ta đành phải đi tìm đại úy Rimbaud đòi tiền nuôi dưỡng.”

Arthur Rimbaud im lặng. Em gái tính nhẩm rất giỏi, cô cũng tính toán cho anh thấy vấn đề thực tế nhất: đi đến đâu cũng không thể xa rời tiền bạc, đúng là ghê gớm!

Trước khi trốn nhà anh chưa bao giờ ý thức được tiền bạc quan trọng, vì bà Rimbaud không nói cho anh biết những chuyện này, chỉ bảo anh học hành cho giỏi, hiện tại xem ra, cái nhìn về cuộc sống của anh quá thiếu thốn rồi.

***

Ngày hôm sau, Vitalie được cậu Felix đến đón đi.

Arthur không đến làng Roche với em gái, trong ngày hôm đó, anh lại rời khỏi Charleville để đi Paris.

Lần này anh không xin tiền Vitalie nữa. Anh không đem theo một xu nào trong người, không thể đi tàu; mà tuyến tàu đi Paris cũng đang bị dừng, thế là, anh quyết tâm đi bộ đến Paris.

***

Làng Roche.

Nhà Cuif là một tòa nhà hai tầng giản dị, trong ngoài không bắt mắt.

Vitalie ở căn phòng phía nam trên tầng hai.

Nhà ở làng quê nào có đồ trang trí, nhưng không biết cậu tìm đâu ra được một tấm thảm Thổ Nhĩ Kỳ mà trải lát sàn trong phòng cô. Tấm thảm khá cũ, có nhiều chỗ bị mòn, lộ cả phần thân vải.

Cậu Felix không kết hôn, nhưng em trai của bà Rimbaud là Charles đã kết hôn, có một người con ốm yếu, cũng tên là Charles.

Charles Nhỏ lớn hơn Arthur mấy tháng, sinh vào tháng 6 năm 1854, sắp 17 tuổi rồi mà vẫn là một chàng trai nông thôn gầy gò. Anh có đi học nhưng không có hứng thú với việc học, chỉ dừng lại ở trình độ đọc hiểu sách báo.

Mấy năm sau khi cha anh rời nhà, mẹ của anh cũng rời khỏi thôn Roche, Charles Nhỏ là đứa trẻ tội nghiệp cha không thương mẹ không yêu.

Cậu Charles là người nghiện rượu, quanh năm thường xuyên làm việc linh tinh ở bên ngoài, thỉnh thoảng đi ngang qua Charleville hay làng Roche thì sẽ tới thăm gia đình chị gái và con trai mình. Bà Rimbaud rất ghét ông em nát rượu này, vừa gặp mặt là chỉ muốn mắng ông, mà cậu Charles cũng không ưa gặp bà, chỉ lén đi gặp hai đứa cháu ngoại.

Nhà Cuif sống nhờ vào việc thu địa tô*, cậu Felix sẽ không làm việc nhà nông, cũng chưa bao giờ ra đồng, anh họ Charles đã không biết làm nông mà cũng không biết làm việc nhà nốt. Trong nhà thuê một người phụ nữ cùng làng dọn dẹp, Vitalie cũng chẳng cần làm lụng ở nhà cậu, nên ở đây cô thấy thoải mái hơn so với khi ở nhà. 

(*Địa tô là phần sản phẩm thặng dư mà những người sản xuất nông nghiệp tạo ra và nộp cho người chủ sở hữu ruộng đất.)

***

Cô nói đến chuyện đại úy Rimbaud với cậu, ông Felix có vẻ do dự.

“Mẹ cháu không thích khơi chuyện về cha cháu, bà ấy có biết việc này không?”

“Bà ấy không biết. Có điều việc này cũng không cần bà ấy đồng ý. Cháu là con của ông ta, cháu có quyền đòi tiền nuôi dưỡng của bọn cháu. Ông ta cũng không phải tới mức không có 1 đồng franc nào, ông ta có nhà cửa yên ổn, lại còn nuôi tình nhân với con riêng, mà đáng lẽ số tiền đó nên đưa cho mẹ.”

Felix rót một cốc rượu, “Hồi trước do cậu không ở nhà, cậu mà ở nhà thì tuyệt đối sẽ không để nó cưới một sĩ quan! Bản thân cậu cũng từng ở trong quân đội, sĩ quan luôn phải thay đổi nơi đóng quân, chắc chắn ông ta sẽ không ở mãi Ardennes.” Ông nhìn cháu gái ngoại nhỏ tuổi của mình, lại chê bai, “Nhìn xem, sao cháu vẫn gầy còm thế hả! Lần này cháu ở lại đây nhiều vào, ở lại một tháng luôn đi, dù sao cháu cũng không cần về trường dòng. Cậu nghe nói các xơ không cho cháu ăn no?”

“Vâng. Các xơ nói, con gái không cần ăn quá no, ăn no 7 phần là đủ.” Cô có ý kiến rất lớn về chuyện này! Trường dòng vẫn thu học phí và phí ăn ở như thường, thế mà các xơ lại cắt xén thức ăn, thỉnh thoảng có khách quý tới thăm thì mới cho các cô ăn no. Bà Rimbaud chỉ có thể đưa cô đến các trường dòng phổ thông, chứ bà không gánh nổi chi phí cho trường dòng cao cấp.

*Chương này có nội dung ảnh, nếu bạn không thấy nội dung chương, vui lòng bật chế độ hiện hình ảnh của trình duyệt để đọc.

Felix mắng mỏ các xơ ở trường dòng mà không để ý đến chuyện cháu gái ngoại nghe mấy lời tục tĩu. Vitalie tự động bỏ ngoài tai những từ thô tục.

Cậu không có tật xấu gì quá đáng, chỉ là thích uống rượu và hút thuốc, không quan hệ nam nữ bừa bãi, thu nhập địa tô cũng đủ để ông và anh họ Charles sinh hoạt, không tới nỗi phá sản, nhưng đương nhiên cũng không phải là tấm gương cần cù làm giàu chi, ông chơi bời lêu lổng, chỉ muốn sống trên đất của tổ tiên, thậm chí còn không nghĩ đến việc mở rộng kinh doanh của gia đình.

Anh họ Charles cũng tương tự thế.

Lên 13 tuổi thì Charles thôi học, suốt ngày tụ tập với đám thanh niên đi đánh gà bắt chó, cực kỳ đáng ghét; giờ lớn hơn thì cũng học uống rượu hút thuốc. Felix không biết dạy cháu, gần như nuôi thả, chỉ không để anh phải lo ăn mặc, còn những chuyện khác thì không quản.

Vitalie không ghét anh họ, Charles gây chuyện bên ngoài nhưng lúc ở nhà thì rất hiền – chọc giận bác trai thì anh cũng chẳng được tiền tiêu vặt đâu. Felix không quá rộng rãi với Charles, cũng không nói tương lai Charles sẽ được thừa kế gia sản nhà Cuif, trái lại từng nói sau này khi Vitalie và Isabelle kết hôn, ông sẽ cho bọn họ ít mẫu ruộng làm quà cưới.

Felix kế thừa hầu hết điền sản của nhà Cuif, là đại địa chủ ở làng Roche, thu nhập mỗi năm được chừng 6.000 franc, hai năm qua vì chiến tranh nên không được nhiều như vậy. Song vì gửi ngân hàng nên chí ít có 50.000 franc, ông không tiết kiệm tiền giỏi như ông ngoại, năm đó bà Rimbaud có thể có đồ cưới 30.000 franc thì tiền mặt tiết kiệm trong nhà ít cũng phải 100.000 franc.

Số tiền này – dù là 30.000 franc hay 100.000 franc – có vẻ rất nhiều, nhưng là được tính theo mức sống của Charleville, nếu tính theo mức sống của Paris thì không nhiều lắm đâu. Arthur nói, giá thuê xe ngựa ban đêm ở Paris – tương đương với taxi đêm của các thế hệ sau – bắt đầu từ hai franc; một căn hộ bình thường ở khu vực giàu có có giá khoảng 2.500 franc một năm; một bữa trưa ở quán cơm thông thường với thực đơn cố định (tương đương một bữa ăn trưa trong nhà hàng ở các thế hệ sau) có giá hai franc, cùng một chai rượu không ngon; suất rẻ hơn không bao gồm rượu.

Paris khổng lồ đâu dễ gì!

Nói chung, một nhà năm người muốn duy trì mức sống tiêu chuẩn ở Paris gần Charleville thì 1.500 franc chắc chắn không đủ, ít cũng phải 2.500 franc mới đủ; Arthur muốn đến Paris học đại học, ngoài học phí ra, một năm tiêu 600 franc coi như tính khá chuẩn.

Đến trường nữ tu học một năm chỉ tốn chưa đến 500 franc, cô và Isabelle hai người cộng lại chỉ mới tốn 600 franc, tính cả học phí và tiền ăn ở, một người chi tiêu mỗi ngày nhỉnh hơn 1 franc; không có nghỉ hè, chỉ có 3 tháng nghỉ đông, sở dĩ nghỉ đông 3 tháng vì trời quá lạnh, như thế phải mất thêm chi phí sưởi ấm, nên trường dòng đã nhanh trí cho học sinh về nhà trong mùa đông, nói cho oai là “kỳ nghỉ giáng sinh”.

***

Suốt ngày Vitalie toàn rầu rĩ vì tiền bạc.

Tiền là thứ tốt, không có tiền tuyệt đối không được. Nhưng cô vẫn còn nhỏ, hiện tại không có cách nào để kiếm tiền. Nhưng cô cũng không biết tương lai có thể làm gì để mưu sinh.

Môi trường nhỏ ở nhà không tốt. Mẹ là một tín đồ sùng đạo cứng nhắc, nghiêm khắc và bảo thủ. Mẹ chỉ biết rằng con gái sau này phải lấy chồng. Bà không hiểu và không nghĩ ra cách sống khác. Môi trường bên ngoài cũng không ổn, mặc dù đã có trường đại học bắt đầu tuyển nhận nữ sinh, nhưng những nữ sinh đó hầu như đều là con gái trong gia đình ít cũng phải khá giả, còn điều kiện kinh tế giống như gia đình Rimbaud thì không đủ khả năng cho con học đại học, hơn nữa cô còn chưa được giáo dục có hệ thống chứ nói gì đến việc thi đậu vào trường.

Nên việc cấp bách trước mắt là nghĩ cách vào trường Charleville, sau đó tìm phương pháp đến Paris học.

Lúc này cô vẫn nghĩ cách đi tìm đại úy Rimbaud đòi tiền, nếu có thể đòi được tiền nuôi dưỡng trong những năm qua thì cô và Arthur đều có tiền đến Paris học.

Ừ! Cứ quyết định vậy đi!

***

Những ngày sống ở làng Roche thực sự quá thoải mái, không cần dậy sớm nấu cơm, đến tối thì lau nhà, cực kỳ sung sướng.

Mỗi ngày ngủ tới tận khi mặt trời lên cao ba sào, cơ thể trẻ vị thành niên vốn cần ngủ nhiều để phát triển tốt mà; bữa nào cũng ăn thịt, ngay cả bữa sáng cũng có chân giò hun khói, thơm nức mũi. Cô không thích xúc xích mà rất thích thịt nguội. Buổi tối không phải xúp gà thì cũng là xúp xương. Bữa ăn nào cũng béo ngậy no nê.

Ăn xong không có gì làm, anh họ Charles còn có thể dẫn cô đi chơi. Nhóm thanh niên của họ không phải ai cũng tốt tính, nhưng nếu đã là em họ của bạn thì sẽ không bắt nạt. Bọn họ đi lang thang trong các ngôi làng gần đó, cho cô mặc quần áo con trai kiểu nông thôn, kéo theo xe ngựa không có mui dùng để chở hàng, giả làm tướng quân La Mã đang chơi trò đánh giặc.

Vì chiến tranh, nhiều gia đình giàu có ở Charleville và Mezieres vùng lân cận đã dẫn con cái trốn khỏi thành phố, đến sống trong biệt thự hoặc nhà họ hàng ở quê, cho nên dạo này ở gần đó cũng có nhiều cậu ấm cô chiêu.

Dù nhóm cậu ấm mặc giày nam nông thôn, nhưng chỉ nhìn qua cũng có thể nhận ra không phải là con trai nông thôn.

Một cậu bé tầm 14 tuổi rưỡi mặc áo sơ mi cổ đứng màu gai kiểu nông dân, ngoài áo khoác len mỏng màu xám sẫm, bên dưới mặc chiếc quần dài quá khổ, để lộ đôi giày da bò cao cấp dưới chân; con trai trong thời kỳ phát triển tay dài chân dài, động tác có phần lóng ngóng vụng về, khuôn mặt tròn trịa có vẻ phúng phính của trẻ sơ sinh. Bên thì ghét cái trò nhà quê ngây thơ này, bên thì lại chơi rất vui vẻ.

Các cậu bé hét lớn “Xông lên!”, kẹp dưới nách những thanh gỗ dài hoặc đơn giản là một cành cây dài, giả làm giáo gỗ của các hiệp sĩ cổ đại, chọc vào nhau khi xe ngựa chạy qua. Đó là trò chơi khá nguy hiểm, rất có thể sẽ khiến đối phương bị thương, nhưng đám con trai chẳng quan tâm chút nào.

Charles để Vitalie đứng trên xe ngựa, giả vờ cô là binh lính, vót cho cô một thanh kiếm dài kiểu La Mã bằng cọc gỗ. Cô khua khoắng thanh kiếm gỗ, miệng hét lớn.

“Xông lên!”

Đám con nít nông thôn chiến thắng, thiếu gia trong thành phố không phục.

“Vì các anh nhiều người, không tính!” Tính hiếu thắng mãnh liệt khiến cậu không chịu hô đầu hàng.

Charles cùng đồng bọn cười ha hả, “Thua rồi, muốn chơi xấu hả?”

Cậu bé không vui dẩu môi, “Còn lâu!” Cậu móc một đồng tiền vàng từ túi áo khoác ra, ném xuống bùn, “Cho đấy!”

Vitalie cau mày: Đúng là thiếu gia thành phố!

Đám Charles lại không để bụng, một trong số họ nhặt đồng tiền lên, đưa cho Charles. Charles giơ tay lau bùn dính trên đồng tiền, hân hoan hô: “Đi! Đi uống rượu!”

Đám con trai hô hào chạy đi

Charles đánh xe ngựa, đưa Vitalie đi.

Cô ngoái đầu nhìn cậu ấm trong thành phố nọ, cảm thấy cậu ta đúng là ngốc.

***

Đồng vàng mà cậu ấm kia ném đi là một đồng Napoleon, 20 franc đủ để bọn con trai chạy tới quán rượu trong thành phố nhậu một chầu. Thời đại này không có quy định luật pháp về độ tuổi tối thiểu được cho phép uống rượu, nên cũng chẳng lạ gì khi các chàng trai không đi học cũng không có công ăn việc làm cứ ở lì trong quán rượu nửa ngày.

Cũng không phải rượu gì ngon, chỉ là loại rượu vang đỏ rẻ bèo. Tỉnh Ardennes nằm giáp với tỉnh Champagne, không mua được rượu ngon nhưng vẫn mua được rượu vang đỏ giá rẻ.

Charles hỏi Vitalie có muốn uống rượu không, cô nếm thử một hớp, cảm thấy không dễ uống, còn không bằng loại rượu cậu Felix hay uống. Charles nhân đó xúi giục cô, muốn cô lén lấy rượu ở dưới hầm. Sâu rượu có tiền ư, hễ mua rượu là phải tính bằng “thùng”, đặt trong hầm ở nhà mình, muốn uống bao nhiêu thì uống bấy nhiêu.

Charles đúng là một anh chàng xấu!

Cô suy nghĩ, “Được, nhưng anh phải nói hộ em với cậu Felix, dẫn em và Frederic đi tìm cha em.” Có thể trộm rượu giúp anh, nhưng có điều kiện.

“Đi tìm đại úy Rimbaud?” Charles bị chính cha mẹ ruột vứt bỏ nên rất đồng cảm với anh họ và em họ nhà bác gái.

“Ừ.”

“Sao thế? Em muốn ông ấy quay về à?”

“Ông ta về làm gì? Bắt ông ta đưa tiền.”

Charles nháy mắt, ra hiệu cô để ý không được để người khác nghe trộm. Anh đổi chủ đề, cười hì hì chỉ thùng rượu xếp ở đâu trong hầm, rồi chìa khóa được bác trai cất chỗ nào, nếu bác trai cho cô xuống hầm lấy rượu thì cô có thể lén đem thêm nhiều chai ra.

Vitalie không biết Charles nháy mắt ra dấu với cô là có ý gì. Cảm thấy chuyện xấu trong nhà không thể truyền ra ngoài? Nhưng thực tế đàn ông bỏ vợ bỏ con gặp đâu ít, mọi người cùng lắm cũng chỉ thở dài, đúng là gã đàn ông tệ bạc nào cũng như nhau, chỉ thế thôi chứ cũng chẳng có gì để nói, trái lại còn rất đồng cảm với người phụ nữ và đứa trẻ bị vứt bỏ.

***

Chơi đến khi trời nhập nhoạng, Charles dẫn Vitalie về nhà. Cô lên lầu rửa tay rửa mặt thay quần áo rồi đi xuống ăn cơm.

Charles thì không chú ý nhiều như thế, chỉ rửa mỗi tay.

Cứ trước bữa ăn là Felix bắt đầu uống rượu, gặm một cái chân giò lợn béo ngậy. Vitalie chê chân giò béo nên chỉ xé một ít thịt nạc, còn lại đưa cả cho Charles ăn. Khẩu vị của Charles rất tốt, ăn cũng nhiều, thế nhưng từ nhỏ đến lớn cứ gầy, ăn thế nào cũng không thêm nổi lạng thịt.

Anh ăn mặc cũng rất tùy tiện, không hề chú trọng diện mạo, toàn mặc đại đồ cũ tồi tàn ra ngoài, không biết sao con trai lại hay phá quần phá áo thế nữa. Sau khi Vitalie đến làng Roche, vì cô đã cao lên, không mặc vừa váy năm ngoái nên cậu đã làm cho cô hai bộ váy mới, đồ lót, áo sơ mi cùng với áo khoác rộng, thuận tiện làm cho Charles hai bộ đồ mới.

Vải vóc không phải loại cao cấp nhưng cũng được coi là phong cách hợp thời Paris, song cũng đã là phong cách nửa năm trước rồi, lại vì được thợ may bản xứ cắt giảm nên thành ra không có gì nổi bật.

Tóc cô màu vàng nâu, không khác mấy so với tóc Arthur, tóc dài đến quá bả vai, bình thường bện thành hai bím tóc, đội mũ vành mềm bằng vải cotton và ren. Phụ nữ Pháp thường đội loại mũ vành mềm này. Buổi chiều khi mặc quần áo con trai, cô không đội mũ kiểu nữ mà là một chiếc mũ quả dưa* của nam giới trông rất buồn cười.

(*Ảnh minh họa.)



Cô muốn cắt tóc ngắn, nhưng chắc chắn bà Rimbaud sẽ không cho phép cô tự ý cắt ngắn. Haiz! Bao giờ thì mới có thể tự do cắt tóc đây?

Isabelle viết thư cho cô, nói Arthur lại lén trốn đi nữa rồi. Arthur biết cô không ở nhà nên cũng không gửi thư về, chẳng rõ không có tiền thì anh đến Paris thế nào. Đi bộ? Hình như cũng chỉ mất vài hôm, có điều bên ngoài có vẻ đang rất loạn, không biết anh sẽ gặp người nào, chuyện gì.

Trong nhà thiếu đi hai người nên việc nhà cũng có thể bớt chút, song vẫn cần người làm việc. Isabelle phàn nàn nói việc nhà nhiều quá, hỏi bao giờ thì cô về. Isabelle hơi ghen tị vì chị gái được cậu mến, cảm thấy cậu quá thiên vị, Vitalie chỉ là trưởng nữ mà lại được cậu yêu quý, còn cho tiền tiêu nữa, đúng là bất công!

Ây da, Isabelle ngây thơ rồi, giữa họ hàng cũng cần bảo vệ tình cảm, em không chịu bớt thì giờ đến chơi với cậu, dĩ nhiên cậu sẽ thích đứa hay gặp mặt nhất chứ.

Cũng không khó để tìm ra chìa khóa hầm của cậu, hoặc là đem theo người hoặc cất trong phòng của ông, cuối cùng cô tìm được ở ngăn kéo tủ trong phòng cậu. Vitalie cầm chìa khóa, xuống hầm lấy hai chai rượu đưa cho Charles. Charles còn đòi cô lấy thêm mấy chai nữa, còn cô thì giục Charles giúp mình chuyện kia.

Thế là lần sau khi có mặt Charles, Vitalie lại nói với cậu Felix chuyện muốn đến Dijon tìm đại úy Rimbaud, cùng Charles một xướng một họa, diễn tả cảnh mấy anh em họ vô cùng đáng thương: Không cha lại không tiền, giờ cô muốn đi học cũng không có tiền.

Felix hỏi: “Không phải một năm cậu cho mẹ cháu 500 franc à? Sao vậy, không đủ cho cháu đi học?”

“Cháu muốn sau này có thể đến Paris học đại học.”

Felix ngạc nhiên, “Sao cơ? Cháu muốn học theo tiểu thư nhà giàu người ta, đi học đại học?”

“Học đại học tốt mà cậu, có thể học được nhiều kiến thức, còn có thể đến Paris trải đời.”

“Nhưng cháu là con gái…” Cậu còn chưa nói hết câu song ý tứ thì quá rõ: Con gái không cần học nhiều.

Phải nói với ông ấy thế nào đây? Người Pháp thời đại này không nói con gái không được đi học, nhưng con gái bình thường chỉ cần học đủ để đọc báo, viết thư, tính toán, con gái nhà giàu thì có thể học nhiều thêm chút, nhưng cũng chỉ để sau này có thể kết hôn với người con trai môn đăng hộ đối, mục đích chủ yếu cũng là đóng vai trò tương ứng trong gia đình, không phụ thuộc vào ý muốn bản thân của các cô gái, rằng là “tôi thích” hay “tôi muốn”.

Theo bề sâu tư tưởng của bà Rimbaud và cậu Felix, bọn họ sẽ cảm thấy cô học mấy năm ở trường dòng nữ là đủ, sau này còn có tiền thu nhập cho thuê ruộng đất, lấy một chàng trai gia cảnh không tệ trong trấn chính là đường đời của cô. Không thể nói suy nghĩ của bọn họ là sai, trong hoàn cảnh trước mắt thì điều họ nghĩ mới là “bình thường” nhất.

“Chắc chắn Paris rất thú vị”, cô không nghĩ được gì để thuyết phục cậu, nhạt nhẽo nói: “Con người dù sao cũng nên đi đây đi đó, biết một ít về thế giới bên ngoài. Hơn nữa, sau này bất kể cháu muốn làm gì, đại úy Rimbaud cũng phải đưa đủ tiền nuôi dưỡng cho bọn cháu.”

Felix do dự, “Cháu định tìm ông ta lấy bao nhiêu tiền?”

“Cháu tính rồi, không dưới 15.000 franc, càng nhiều càng tốt.”

“15.000 franc…” Ông trầm tư, “Cậu có thể cho cháu chừng đó tiền, cháu không cần cứ phải đến Dijon tìm ông ta.”

Charles la lên, “Bác trai, bác sợ đại úy Rimbaud à?”

“Nói bậy! Bác mà sợ ông ta?” Felix trợn mắt.

“Cháu thấy chúng ta đi tìm ông ta ngay luôn đi! Đi Dijon! Nếu ông ta không có tiền thì chúng ta xúm lại đánh ông ta! Đánh mạnh vào!” Cũng không hiểu vì sao Charles lại kích động đến thế.

Nếu mà nói, dù Charles bị cha mẹ vứt bỏ nhưng từ nhỏ đến lớn anh đều không thiếu tiền, không lo cái ăn cái mặc cũng như ấm no, Felix chưa bao giờ hà khắc với anh trong vấn đề vật chất, điều này còn tốt hơn nhà Rimbaud nhiều. Bà Rimbaud rất ngang ngạnh, khó khăn tới mấy cũng sẽ không mở miệng nhờ cậy anh trai, giống như mấy tháng trước tụi nhỏ ăn không đủ no, bà cũng không nói với Felix, cuối cùng phải là Vitalie viết thư cho cậu xin đồ ăn.

Haiz! Mẹ đúng là không dễ dàng gì.

Vitalie nghĩ miên man.

Charles hùng hổ như muốn đánh nhau tới nơi, Felix mắng anh mấy câu thì Charles lại càng mạnh miệng, hai người đang cãi nhau ầm ĩ thì đột nhiên Felix thấy Vitalie khóc.

Ông hết hồn, vội hỏi cô: “Cháu gái ngoan của cậu, sao cháu lại khóc?”

Vitalie thút thít, “Cháu, cháu cũng không nhớ ông ấy thế nào nữa, cháu, cháu chỉ muốn hỏi ông ấy, tại sao không cần chúng cháu nữa, là vì chúng cháu không ngoan sao? Mấy đứa con gái khác mắng cháu không có cha, là con hoang, là tạp chủng. Cậu ơi, cháu có cha mà, vì sao ông ấy không muốn cháu?” Cô càng đau lòng khóc lớn.

Charles ngẩn người.

Felix xót xa ôm cháu, “Đừng khóc nữa cháu gái ngoan của cậu. Là cha cháu, ông ta… Hầy! Chuyện của người lớn rất rắc rối, cậu cũng không rõ. Được rồi được rồi, cháu đừng khóc nữa, đợi mấy hôm nữa cậu sẽ nói chuyện với mẹ cháu, rồi chúng ta sẽ đến Dijon.” Ông lại mắng chửi đại úy Rimbaud bằng lời lẽ thô tục đến mười mấy phút, cuối cùng cho cô một túi tiền vàng, dỗ cô vui vẻ.

***

Charles buồn bã đã mấy hôm.

Vitalie thấy thương anh. Anh không như cô, thực ra từ đầu cô đã không quan tâm đến chuyện đại úy Rimbaud bỏ vợ bỏ con, ông ta không làm tròn trách nhiệm của một người cha thì cô không coi ông ta là “cha”. Charles thì thảm hơn, cha bỏ vợ bỏ con, mẹ cũng bỏ đi cho nhẹ việc, anh ấy có vấn đề kép trong việc tự nhận định, bình thường chẳng đoái hoài, nhưng khi nghe thấy cô nói “vì sao không cần cháu” thì cũng tự vấn, vì sao cha mẹ không cần mình nữa?

Charles có sự vô tâm của con trai mười mấy tuổi, nếu ở trong trường học đời sau thì anh chính là trùm trường chuyên đi bắt nạt những đứa yếu thế. Trong lòng anh không vui, cũng không xả ra được, thế là bộc phát làm chuyện xấu, rủ mấy người bạn đi tìm cậu ấm nhà giàu ngốc nghếch kia, không biết làm thế nào mà lại lừa thiếu gia kia nhảy xuống sông.

Sông Meuse chảy qua trấn Charleville, lân cận có một số nhánh sông nhỏ, gần làng Roche cũng có mấy con sông nhỏ, tụi Charles đã chơi trên sông từ khi còn bé tí, nhưng hiện tại mới là cuối tháng 4, nước sông vẫn khá lạnh.

Hôm nay Charles lại kéo một chiếc xe ngựa chở hàng không biết của nhà nào đến, để Vitalie ngồi trên sàn xe, trên sàn trải một tấm thảm cũ, cô vẫn mặc đồ cũ mấy năm trước của Charles, không đội mũ, buộc hai bím tóc đuôi ngựa thả trên đầu vai, quàng khăn len lông dê mỏng.

Bọn con trai đứng trên bờ sông vui đùa ầm ĩ, còn cô ngồi trên xe ngựa đọc sách, đến khi cô nhận ra bọn họ làm gì thì cậu thiếu gia kia đã rơi xuống sông.

Đám con trai xúm quanh trên bờ, liên tục đẩy cậu không cho cậu trèo lên. Cậu thiếu gia rất lì, không ầm ĩ cũng chẳng kêu la, chỉ cố gắng bơi vòng qua bên cạnh.

Bọn con trai cười cậu là con vịt đột, vịt đần, thiếu gia tức đến tím mặt – đương nhiên cũng có thể là do nước sông quá lạnh – song vẫn không hé răng.

“Này, các anh làm gì thế?” Vitalie nhìn không nổi, cầm cây giáo gỗ đi tới bên bờ sông, “Trời này rất lạnh, anh ta bị cóng sinh bệnh mất. Tránh ra, để anh ta lên.”

Một anh chàng cười hềnh hệch: “Em xót hả? Có phải em thích nó rồi không?”

“Nói xằng xiên gì vậy?” Cô dùng phương ngôn Charleville mắng anh ta, “Có anh mới thích cậu ta, cả nhà anh thích cậu ta!”

Đám con trai cười ầm.

Charles nhìn cô, “Em mặc xác nó đi.”

“Các anh phải cẩn thận, không biết cậu ta là thiếu gia nhà nào, không là có người đến đánh các anh đấy.”

Bọn con trai trợn mắt, “Nó mà là thiếu gia á? Không thể nào!”

Vitalie thấy lạ, “Đừng nói các anh vẫn tưởng cậu ta là con nhà nghèo nhé? Cậu ta có thể lấy ra một đồng Napoleon mà các anh vẫn thấy cậu ta nghèo à?”

Lúc này đám con trai mới giật mình.

Charles nhíu mày, “Đi thôi, chúng ta qua kia chơi.” rồi dẫn cả băng rời đi. Trêu chọc một tên nhà nghèo là một chuyện, nhưng nếu đối phương là thiếu gia nhà giàu thì nguy.

***

Cậu thiếu gia nhà giàu ướt sũng, cuối cùng cũng lên được bờ, miễn cưỡng nói với Vitalie: “Cám ơn em.”

Cô đánh giá cậu ta: nhìn có vẻ bằng tuổi cô, nhưng có vài đứa con trai dậy thì muộn, có lẽ hơn cô vài tuổi; vóc dáng không quá cao, chỉ cao hơn cô một vầng trán.

“Anh ở đâu? Anh đừng đi theo bọn họ chơi nữa, bọn họ toàn ăn hiếp người khác.”

Thiếu gia cắn môi, không nói chuyện.

“Nè, anh ở đâu? Tôi đưa anh về.”

“Tôi tự về được.”

“Anh bao nhiêu tuổi? Tên gì?”

“14 tuổi, Gabriel Oran.”

“Anh cũng 14 tuổi rồi, người ta có chơi được với mình hay không thì cũng nên biết chứ.”

Gabriel im lặng.

“Đi thôi, tôi có xe ngựa, tôi đưa anh về.”

***

Vitalie chỉ định đưa cậu ta đến cửa rồi về, nhưng không ngờ nhà Oran lại là một biệt thự nhỏ khá đặc biệt, có sân vườn có đài phun nước, là nơi ở rất được ở gần đây.

Paris được xem là “kinh đô nghệ thuật” đúng chẳng sai, nhưng các tỉnh ở xa lại không cầu kỳ nên cô thực sự ngạc nhiên khi một biệt thự nhỏ tinh tế lại bỗng xuất hiện giữa những khu trang trại ở nông thôn.

Gabriel thấy cô cứ dán mắt nhìn đài phun nước thì không kiềm được, “Cái đó thì có gì mà nhìn? Đài phun nước ở biệt thự ngoại ô Paris của nhà tôi mới đẹp!”

Vitalie thành thật trả lời: “Tôi chưa đến Paris.”

“Em có muốn vào không?”

Cô do dự, đoạn gật đầu, “Được. Anh mau gọi người hầu thay đồ mới cho anh đi.”

Gabriel nhanh chóng đi vào biệt thự, mấy người hầu bận rộn, một hầu gái lớn tuổi dẫn anh lên lầu, còn người khác trẻ tuổi hơn thì mời Vitalie đến phòng khách ngồi, hỏi cô muốn uống gì.

“Có cacao nóng không?”

Có, thế là rất nhanh một ly cacao nóng cỡ lớn được đưa tới.

Mặc dù hạt của cây cacao đã từ lục địa Mỹ truyền vào lục địa châu Âu từ lâu, chúng vẫn là mặt hàng tiêu dùng đắt đỏ đối với dân thường.

Cacao nóng cùng bánh su kem hình thiên nga, đúng là một bữa trà chiều ngon tuyệt.

*Chương này có nội dung ảnh, nếu bạn không thấy nội dung chương, vui lòng bật chế độ hiện hình ảnh của trình duyệt để đọc.

Có ăn có uống, đương nhiên còn gì vui bằng.

Người hầu có vẻ không nhiều mà cũng không thấy đi loanh quanh, có lẽ là đang làm việc. Mười mấy phút sau, Gabriel thay quần áo mới đi xuống lầu, bảo hầu gái cũng lấy cho cậu cacao nóng và bánh su kem.

“Anh ở một mình à?” Cô tò mò hỏi.

“Cứ xem là vậy đi.”

“Cha mẹ anh đâu?” Hỏi thế này có phải không hay không? Nhưng có vẻ cũng chỉ biết hỏi vậy.

“Bọn họ ở… London.” Sắc mặt chàng trai có vẻ muộn phiền.

“Thế sao anh lại đến Ardennes? Ardennes hẻo lánh vậy mà, lại còn là chiến trường.”

Chàng trai do dự, đoạn bảo: “Có hơi phức tạp. Nhưng bây giờ về Paris cũng không phải là ý kiến hay.”

Cũng đúng, xem ra Công xã Paris không duy trì được bao lâu, sẽ nhanh chóng bị nhóm người khác thay thế.

Chẳng mấy chốc cô đã mất hứng thú về cậu ta, bọn họ không thuộc cùng tầng lớp, khả năng trở thành bạn không cao. Thiếu gia nhà giàu quay về thay quần áo, cô không biết bộ quần áo giày dép đó tốn bao nhiêu tiền, nhưng nhìn qua là biết được làm rất tinh xảo, giá trị không nhỏ. Nhìn lại cô đi, mặc đồ cũ của Charles, đúng là con gái nghèo ở quê.

***

Sau đó Charles hỏi, thằng ngu đó là thiếu gia nhà giàu thật à? Vitalie dạy anh cách nhận diện xuất thân của đối phương: Dù người giàu cải trang thành người nghèo, mặc đồ con trai nông thôn thì cũng sẽ không vứt đôi giày vừa chân thoải mái. Lúc bấy giờ Charles mới hiểu ra.

Tuy đàn ông ở quê mặc giày da và ủng da nhưng vẫn bị lấm bẩn, không chú ý giữ sạch sẽ như người thành phố.

Hơn nữa, một cậu bé 14 tuổi tiện tay lấy ra một đồng tiền vàng 20 franc như thế thì sao có thể là dân quê được? Charles đã được coi là đứa có tiền nhất trong đám con trai rồi, nhưng anh cũng không thể thong thả lấy ra một đồng Napoleon mà không xót ruột được.

Nghĩ đến tiền tiêu vặt, Charles lại bất mãn: Vì dỗ cô vui mà bác trai cho cô hẳn một túi tiền vàng! Chừng đó cũng phải mấy chục đồng! Ít cũng khoảng 1.000 franc. Vitalie không hẹp hòi, ngày hôm sau cho anh 10 đồng tiền vàng, chẵn 200 franc, cũng coi như là một khoản tiền nhỏ.

Đối với chuyện Vitalie được bác trai thích hay thậm chí là nuông chiều, Charles đã sớm giác ngộ, anh không được đáng yêu như em họ nên đành chấp nhận thôi. Mà em họ cũng rất tốt, mỗi lần được cho tiền là sẽ chia cho anh một ít, thế là đủ rồi.

***

Vitalie cứ tưởng sẽ không gặp lại thiếu gia nhà Oran nữa, nhưng không ngờ cách một ngày sau, Gabriel lại tìm được nhà Cuif, trả lại cuốn Những Người Khốn Khổ cô bỏ quên trong biệt thự hôm đó.

“Cám ơn anh, tôi còn tưởng mình đánh rơi trên đường rồi chứ.” Gabriel mặc áo sơ mi và áo khoác âu phục của thiếu gia nhà giàu, thoạt trông rất phi phàm. Vitalie cũng mặc váy ở nhà.

“Em thích sách của Victor Hugo à?”

“Cũng bình thường.”

“Có thích Nhà thờ Đức Bà Paris không?”

“Không thích lắm.”

“Vì sao?”

“Chắc là vì khổ quá.”

“Những Người Khốn Khổ thì không khổ à?”

“Vẫn còn đỡ hơn.”

“Còn thích đọc sách của ai nữa?”

“Lord Byron*.”

(*Lord Byron là nhà thơ lãng mạn nước Anh, thường được gọi là Lord Byron. Ông được coi là một trong những nhà thơ lớn của thế giới thế kỷ 19. Ông được biết đến với lối sống tai tiếng về tình ái và lỗi lạc về ngôn ngữ thơ.)

Gabriel cười, “Em học giỏi tiếng Anh lắm hả?”

“Bình thường.”

“Em học ở đâu?”

“Trường dòng nữ Santa Maria.”

“Chưa từng nghe đến.”

“Là một trường dòng nhỏ ở Ardennes.”

Gabriel gật đầu, “Em chưa từng nghĩ đến chuyện đi học ở trường tốt hơn à?”

“Có nghĩ. Nhưng không có trường công lập cho nữ, mà nhà tôi lại không gánh nổi chi phí ở trường nữ cao cấp.”

Chàng trai ngẩn người trước câu trả lời của cô, sững sờ một lúc lâu.

***

Sau đó Gabriel có ghé lại hai lần, đem theo ít sách vở cho cô, cả tiếng Pháp lẫn tiếng Anh, bản thân cậu có thể nói tiếng Anh rất lưu loát, mẹ cậu là người Pháp, cha là người Anh, nhưng tính ra cũng đã di dân từ Pháp sang Anh hơn 200 năm.

Charles rất không vui khi thấy Vitalie chơi chung với Gabriel, hai đứa nói gì anh nghe không hiểu, thế là lại càng gai mắt tên thiếu gia nhà giàu đó. Vì vậy khi Gabriel ghé đến lần thứ ba, anh đã đánh nhau với Gabriel.

Cả hai thằng con trai đều rất gầy, song không phải dạng gầy yếu, Charles không bao giờ lo chuyện ăn uống, chỉ là không thêm nổi thịt; Gabriel thì cường tráng hơn chút, nhưng vóc dáng không cao. Con nhà có tiền từ nhỏ đã ăn sơn hào hải vị, không lo bỏ đói, nhưng không như đám trẻ con ở quê lớn lên qua việc đánh nhau với đồng bọn, chẳng mấy chốc cậu đã bị Charles đè xuống đất đấm túi bụi.

Vì chuyện diễn ra quá nhanh, Vitalie còn không kịp phản ứng thì Gabriel đã bị quật ngã. Charles không nói một câu gì, kể cả lý do đánh. Cô đang tiễn Gabriel ra cửa, cậu vẫn chưa lên xe ngựa thì đã bị Charles xông vào.

Người lái xe ngẩn ra, Vitalie vội kêu gã, “Mau tách họ ra!”

Lái xe vội vã đi tới kéo Charles ra, đẩy anh ra rồi kéo thiếu gia nhà mình dậy.

Vitalie bất bình, “Anh làm gì thế? Sao lại đánh anh ấy?”

“Không vì sao cả, anh thích đánh thì đánh.” Anh bắt chước giọng Vitalie, nói với vẻ khinh miệt, “Đánh hắn mà còn cần chọn ngày?”

Đây là câu ngày trước Vitalie thường giễu cợt anh, giờ anh lấy ra dùng.

Cô tức giận đá vào bắp chân anh, “Người đâu vô lý!”

Rồi xoay người toan đi vào nhà, không ngờ Charles giơ tay kéo mạnh bím tóc đuôi sam của cô, làm cô ngửa đầu ra sau, da đầu đau rát.

Cô đau tới mức phát khóc, xoay người bổ nhào vào anh, “Cái tên thối tha này!”

Hai người lao vào đánh đấm, Gabriel vừa đứng dậy đã trợn mắt há mồm nhìn hai người họ đánh nhau. Một phút sau anh mới phản ứng lại, vội bảo lái xe tách hai người họ ra.

Vitalie hô: “Đợi cậu về, em sẽ bảo cậu trói anh lại dùng roi ngựa quất đau!” Không biết Charles đã đánh trúng chỗ nào trên người cô, chỉ cảm thấy khắp mình mẩy đau nhức.

Lái xe giữ chặt Charles, anh dùng sức vùng vẫy khua tay khua chân, cuối cùng cũng thoát khỏi được cánh tay của người lái xe, chạy biến đi như một làn khói.

***

Vitalie tức điên, lau nước mắt. Cô không mắng người, nếu mà mắng thì sẽ thốt ra mấy câu vô cùng tục tĩu mà cậu Felix hay nói, khó nghe lắm, cô nói không nổi.

Gabriel mặt dính đất người dính bụi, nom khá chật vật, mà bản thân cô cũng chẳng khá hơn. Cậu lấy khăn tay ra nhẹ nhàng lau mặt cho cô, thấp giọng nói: “Mau đi rửa mặt đi, đừng để bụi lẫn vào mắt.”

“Ừ.” Cô vẫn thút thít, “Anh cũng thế, anh vào rửa mặt đi.”

Cô vào phòng, đầu tiên là lấy một chậu nước rửa mặt cho mình; rồi múc chậu nước sạch khác, lấy một chiếc khăn lông mới ra đưa cho Gabriel lau mặt.

“Anh ấy đúng là vô lý, đợi lát nữa cậu về, tôi sẽ bảo cậu đánh anh ấy một trận nhừ tử!”

“Tôi, tôi không đánh thắng anh ta, không bảo vệ được em.” Gabriel xấu hổ nói.

“Anh ấy làm hỏng áo khoác của anh rồi, tôi thay mặt anh ấy xin lỗi, đền tiền áo khoác cho anh.”

Cậu tính nói “không cần”, nhưng nghĩ lại thì không nói. Váy của cô cũng đã bị rách, tay áo bị toạc nửa bên, lộ ra áo sơ mi bên trong.

“Váy của em… rách rồi.” Nghĩ nhà cô không phải dạng khá giả, một chiếc váy ở quê cũng đến mười mấy franc, có lẽ cô sẽ bị mắng.

“Ồ, không sao, tôi còn có váy mới.” Cô không để ý lắm, nhưng đương nhiên món nợ này vẫn cần tính lên đầu Charles, “Anh mau về đi, tôi sợ lát nữa anh ấy lại về thì mệt.”

Kể ra thì tiểu tử Charles đánh nhau rất thạo, chỉ quan tâm đến mặt Gabriel, đánh bầm mắt trái của cậu; còn đánh cô thì chỉ đánh trên người, không đánh mặt – nếu Felix thấy mặt cô sưng thì Charles không chỉ bị đập một trận bằng roi ngựa thôi đâu.

Gabriel đi rất nhanh.

Vitalie quay về phòng mình, cởi váy kiểm tra. Tên Charles này ra tay ác thật, mạng sườn bên trái phía trên thắt lưng đau nhức, có chỗ sưng đỏ to bằng lòng bàn tay. Cô rít lên, bụng nghĩ cậu mà về thì cô phải thêm dầu thêm mỡ báo lại chuyện này với ông mới được. Không biết thằng nhóc thúi kia nổi điên gì nữa!

***

Felix về nhà, biết Charles đánh Vitalie thì nổi trận lôi đình, bảo đợi thằng khốn đó về thì nhất định phải thưởng cho nó một trận roi ngựa, dạy dỗ lại nó. Mà Charles tự biết mình gây họa nên mấy ngày đó đều không dám mò mặt về nhà.

Vitalie không ở lại làng Roche chờ anh về, hai hôm sau, Felix dẫn cô trở lại Charleville.

***

Arthur vẫn chưa về, tâm trạng bà Rimbaud đang không được tốt. Bà rất phản đối chuyện ông anh mình muốn dẫn Frederic và Vitalie đến Dijon tìm đại úy Rimbaud, hai anh em cãi nhau ỏm tỏi.

Frederic cũng cảm thấy chuyện này không ổn. Lúc cha rời nhà anh mới vừa 7 tuổi, trong bốn đứa, anh có ấn tượng về cha nhất, nhưng ấn tượng cũng không sâu, vì người được gọi là “cha” đó rất ít khi ở nhà.

Cậu và mẹ gây gổ, ba đứa bé run rẩy ôm nhau trong góc.

Isabelle khó hiểu hỏi: “Vì sao cậu Felix lại muốn dẫn anh chị đi… đi tìm cha?”

“Frederic là con trai cả.” Vitalie nói.

Frederic thở dài: Đúng thế, vì anh là con cả nên không thoát được chuyện liên quan tới cha.

Chuyện này khiến anh rất đau đầu.

Tụi con trai là tụi nít quỷ độc địa, những lời như “đồ không có cha”, “đồ tạp chủng” nói suốt ngày, không nhớ anh và Arthur đã vì chuyện đó mà đánh nhau với đám trẻ bao nhiêu lần. Hồi nhỏ anh cũng từng buồn bã hỏi mẹ vì sao cha không về, nhưng sắc mặt tối tăm của bà đã khiến anh im miệng.

Hầy!

Người đàn ông đó rốt cuộc thế nào anh cũng chẳng nhớ rõ. Mẹ đã cất hết mọi thứ đồ liên quan đến cha, Arthur tìm được vài bản nháp của cha, thích tới nỗi không buông tay, nấp mẹ lén lấy ra xem mấy lần, ngẫm lại, thật đáng thương.

Còn vì sao lại tìm cha thì anh cũng không biết nốt.

“Cậu nói gì với em à?” Anh hỏi Vitalie.

“Cậu muốn dẫn chúng ta đi tìm ông ta, đòi lại phí nuôi dưỡng mấy năm qua.”

“Phí nuôi dưỡng?” Frederic trầm ngâm. Một từ xa lạ.

“Chính là tiền sinh hoạt.”

Hiểu rồi. Frederic và Isabelle bừng tỉnh.

“Ông ta là cha chúng ta, cũng nên đưa tiền nuôi dưỡng cho mẹ chúng ta, chứ không phải để một mình mẹ nuôi chúng ta. Tiền có thể mua được rất nhiều thứ, có thể cho chúng ta ăn uống tốt hơn, tốt nhất còn có thể thuê một hầu gái làm việc nhà.”

Isabelle vẫn chưa hiểu khái niệm thuê người làm là như thế nào, nhưng có người làm thì sẽ lo liệu hết việc nhà, chuyện này cô bé biết, cho nên rất tán thành.

Còn về Frederic, đương nhiên từ lâu anh đã biết tiền là thứ tốt. Nghĩ như vậy, trái lại cũng là ý kiến hay.

***

Bà Rimbaud cho rằng bọn họ đến Dijon chỉ tốn tiền tốn bạc, song cuối cùng vẫn đồng ý.

Việc này không thể chậm trễ, đi sớm về sớm, quyết định 3 ngày sau lên đường. Bà Rimbaud muốn bọn họ dừng lại ở Paris mấy hôm, tìm Arthur rồi đưa anh đi. Một mình anh ở Paris, mẹ cũng không yên tâm.

Felix nghỉ lại quán trọ ở Charleville, ông tính mua một bộ đồ mới nhưng Vitalie nói, có thể đến Paris rồi mua sau. Ra ngoài làm việc thì cần chú trọng ăn mặc, dù đi đòi tiền cũng không thể ăn mặc mộc mạc, lại phải bày ra cái kiểu “tôi không cần ít tiền này”, nếu không sẽ bị đại úy Rimbaud coi như bà con nghèo, cho 100 franc rồi đuổi đi.

Vitalie cũng tính may hai bộ váy đẹp ở Paris. Có ai mà không thích váy đẹp? Còn hứa cũng sẽ mua váy mới kiểu Paris về cho Isabelle, Isabelle rất vui, hào hứng chúc mọi người lên đường thuận buồm xuôi gió.

***

Ba ngày sau, tại ga tàu Charleville.

Tàu đến Paris vẫn chưa khởi hành lại, phải đi đường vòng, hành trình trước tiên là đến Reims, sau đó đến Chalons ở gần đấy rồi từ Chalons đến Paris*.

(*Bản đồ cho các bạn dễ hình dung.)



Reims là thành phố lịch sử vang danh, thành phố lớn của tỉnh Marne này có rất nhiều thánh đường nổi tiếng, đã từng có 25 vị vua lên ngôi tại nhà thờ Đức Bà ở Reims, được mệnh danh là “thủ đô đăng quang” của nước Pháp, Gioanna xứ Arc* cũng từng để lại dấu chân ở lại thành phố này, từ lâu Vitalie đã muốn đến Reims thăm thú.

(*Gioanna xứ Arc, biệt danh “Trinh nữ xứ Orléans”, được xem là một nữ anh hùng người Pháp, chiến đấu trong cuộc Chiến tranh Trăm Năm giữa Pháp và Anh, dù bà chết trong lửa thiêu vì khép tội dị giáo, nhưng 500 năm sau đã được Giáo hội Công giáo La Mã phong thánh, sau này được nền Cộng hòa Pháp lấy làm biểu tượng “Mẹ Tổ quốc”.)

Đây là lần đầu tiên cô đi xa nên bà Rimbaud rất không yên tâm, cứ dặn dò Frederic phải chăm sóc kỹ em gái.

***

Vitalie vô cùng phấn khởi.

Cô đã nói với cậu, đến Paris là phải đi mua váy mới ngay. Cậu rất thương cô, lập tức đồng ý. Chuyện đi tìm cha không còn là chuyện quan trọng nhất nữa, trên đường đi còn có thể đến Reims, Chalons, Paris, Dijon, tuyệt vời biết bao! Tuy nhiên, bà Rimbaud lo lắng cô ra ngoài sẽ chạy lung tung như Arthur – mới đến Paris một lần (mặc dù chỉ coi là giẫm chân lên đất Paris) mà lòng đã hoang hoải, không còn thành thật ở nhà nữa.

Mẹ lo lắng cũng đúng thôi, đã nhìn thấy thế giới đầy màu sắc bên ngoài thì làm sao có thể ở lại một thị trấn biên giới nhỏ như Charleville?

Nán lại Reims một ngày, đi tham quan nhà thờ Đức Bà. Chiều hôm sau, mọi người thuê xe ngựa đến Chalons rồi ở lại đây thêm một ngày nữa. Cậu Felix đến nhà máy rượu địa phương mua rượu, vì uống trên đường đi nên cũng không mua nhiều, chỉ mua một thùng, còn hẹn với chủ nhà máy rượu là bao giờ về sẽ mua thêm. Vitalie thở dài, ông cậu đúng là đồ nghiện rượu.

Từ Chalons đến Paris mất mấy tiếng đi tàu, tối ngày thứ tư, mọi người đã tới Paris.

***

Cậu Felix dẫn hai đứa bé vào quán trọ gần ga tàu, thuê hai gian phòng ở cuối hành lang, cho Vitalie và Frederic ở phòng cuối cùng. Làm thế là vì sợ có người quấy rầy, quán trọ mà, giá cả thì rẻ, khách ở trọ càng chẳng tốt đẹp gì.

Bọn họ ở lại Paris ba ngày nhưng không tìm được Arthur. Dẫu gì Paris cũng rất lớn, lại có đến 3 triệu người dân, đâu dễ dàng tìm được một anh chàng chưa tới 17 tuổi? Vitalie để lại thư cho Arthur ở bưu điện lần trước đã gửi, song không rõ anh có đến lấy thư không.

***

Đã là tuần thứ ba của tháng 5 rồi, tình hình ở Paris đang rất căng thẳng. Lực lượng chính phủ đang tập trung ở ngoại ô Paris, chuẩn bị tấn công Paris, hòng “giải cứu thủ đô vĩ đại” khỏi Công xã Paris. Vitalie thúc giục cậu nhanh chóng rời khỏi đây. Cô không nhớ Công xã Paris thất bại khi nào, nhưng qua các tờ báo và những thông tin nhặt nhạnh được lúc ra ngoài thì xem chừng một cuộc thanh trừng lớn sắp diễn ra.

Cậu Felix không phải người nhanh nhạy, nhưng ông cũng từng ở trong quân đội, cũng cho rằng quân đội chính phủ sớm muộn gì cũng sẽ tấn công vào Paris, đến lúc đó ắt sẽ hỗn loạn, người ngoại tỉnh như bọn họ sẽ gặp rắc rối, nên khi cảm thấy thực sự không còn cách nào tìm được Arthur, vào buổi trưa ngày thứ bảy, ông lập tức dẫn hai cháu ngoại vội vã đến ga tàu, rời khỏi Paris.

6 giờ sáng ngày thứ tám khi đến Dijon, bọn họ nghe thấy những đứa trẻ bán báo ở trên đường rao tin tức mới nhất về Paris, nói quân đội chính phủ đang tấn công Paris, Công xã Paris rất hỗn loạn.

Felix vui ra mặt, “May mà trốn kịp.”

Vitalie cũng rất vui, “Chậm một ngày nữa là không đi được rồi.”

Ngày hôm đó là ngày 24 tháng 5*.

(*“Tuần lễ đẫm máu” trong chiến tranh bảo vệ Công xã kéo dài từ 21 tới 28 tháng 5. Tới ngày 28, cuộc kháng cự của Công xã Paris hoàn toàn thất bại.)

***

Lần trước Arthur đã tới Dijon nên có cho cô địa chỉ của đại úy Rimbaud. Felix muốn đi ngay nhưng Vitalie lại nói, nên tìm một quán trọ trước đã, nghỉ ngơi nửa ngày rồi chiều hẵng tới.

Người ngoại tỉnh khẩu âm vùng Charleville hiển nhiên rất nổi bật ở phố phường Dijon, cũng may bọn họ ăn mặc không tệ, là trang phục mua ở Paris. Felix và Frederic mặc áo sơ mi vải bông giá 20 franc, bên ngoài mặc âu phục giá 80 franc, đi đôi giày da bò 10 franc, đầu đội mũ quả dưa 15 franc, cả hai tốn hết hơn 200 franc; Vitalie cũng tiêu hao hơn 200 franc mua hai chiếc váy mới, còn mua cho Isabelle một bộ mới nữa. May mà lúc tìm Arthur đã tranh thủ đi mua đồ, chứ lúc về chắc chắn sẽ không đến Paris, không có cơ hội mua áo quần đâu.

Bọn họ tìm một quán trọ ở gần ga tàu, vẫn thuê hai gian phòng.

Rửa mặt thay quần áo, ăn bữa sáng tại nhà ăn gần quán trọ, lúc quay về trọ, Vitalie đem đồ mới của cậu và anh đi giặt giũ là nóng, đến mai mới lấy được, chi phí hết thảy là 4 franc.

Trở lại phòng, cô tìm miếng giẻ lau đôi giày da mới của mình, giày nữ đắt hơn giày nam, một đôi giày trẻ em thế này mà mất những 12 franc. Dù không tới giá một đồng Napoleon vàng, tự cô cũng mua được song vẫn cảm thấy quá đắt, khi mà ăn một bữa tối không quá tệ tại quán ăn Paris thì cũng chỉ mất có 2 franc.

Trong tay cô có không ít tiền, đa số đều do cậu cho, mấy năm qua đủng đỉnh cũng cho 300 franc tiêu vặt, lần trước cho 500 franc, ở làng Roche lại cho thêm 1.000 franc, làm tròn là được 1.800 franc; trừ đi 50 franc dùng bình thường, mua sách cho Arthur tốn 50 franc, lần thứ hai Arthur đi Paris đã cho 200 franc, lại cho Charles 200 franc nữa, bây giờ cô còn lại 1.300 franc.

Với một cô gái 12 tuổi trong trấn nhỏ thì đây chắc chắn là một số tiền kếch xù.

Lần này ra ngoài cô chỉ đem theo 300 franc, nghĩ phòng trường hợp có tiền để dùng mà cậu thì không có bên cạnh, cô sẽ không đến mức trong tay không có một đồng. Bà Rimbaud cũng cho tiền, nhưng là cho Frederic, cô không lấy được xu nào, cũng đừng mơ là ông anh sẽ cho cô ít tiền xài.

Con trai cẩu thả vậy đấy!

Cô định bụng lúc về sẽ xin anh ít tiền. Lần này đi toàn tiêu tiền của cậu chứ tiền mẹ cho không dùng bao nhiêu. Có điều nếu có thể thuận lợi lấy được tiền nuôi dưỡng, thì cô cóc quan tâm đến chút tiền tiêu vặt đó nữa.

Vitalie cũng đã nghĩ nên tìm cha đòi tiền nuôi dưỡng như thế nào rồi, đương nhiên chuyện này cần người lớn ra mặt, nhẽ ra bà Rimbaud đi là tốt nhất, nhưng bà không muốn gặp lại người đàn ông đã vứt bỏ mình, âu cũng là chuyện hợp lý. Cậu ra mặt cũng được, có lẽ sẽ tốt hơn, Felix luôn không thích đại úy Rimbaud nên chắc sẽ không mềm lòng.

Rồi chắc chắn là con trai cả phải đến, vai trò của trưởng nữ cô đây chính là khóc, có bao nhiêu đáng thương thì khóc bấy nhiêu, con trai bị vứt bỏ, cô con gái khóc đến tội nghiệp, chậc chậc, tình cảnh ấy chắc sẽ đẹp lắm. Hễ là người có lương tâm thì ắt sẽ thấy áy náy. Thà ông ta nghèo rớt mồng tơi thì thôi, nhưng ông ta đâu có nghèo, thậm chí còn sống thoải mái nữa là, không hề quan tâm đến vợ con ở Ardennes xa xôi, đúng là tức giận!

***

Không biết cậu đã đi đâu, Vitalie bảo Frederic tìm quanh đó, có thể cậu đang uống rượu ở quán rượu nào rồi. Cô cũng bó tay trước tính nghiện rượu của Felix, dù là cháu gái ngoại thì cũng không nên nói quá nhiều, nếu không sẽ làm người ta ghét; Nhưng cũng không thể cứ thế mà im im được, dù không phải ai cũng biết hút thuốc lá có hại cho sức khỏe, nhưng nát rượu có hại cho sức khỏe là điều đã được công nhận.

Cô hỏi chủ quán trọ chỗ thuê xe ngựa, đến đại lộ Napoleon thì mất bao nhiêu tiền, ông chủ nói có thể gọi xe ngựa giúp cô, hỏi muốn đi lúc nào.

“Sáng mai ạ, 9 giờ rưỡi.” Cô suy nghĩ, 9 giờ rưỡi chắc là thích hợp rồi, nếu muộn hơn thì có thể đại úy Rimbaud đã ra ngoài, hoặc là đi ăn.

Tỉnh Côte d’Or giàu hơn tỉnh Ardennes, và Dijon cũng rộng lớn hơn Charleville. Những khu vực giàu có thì có chỉ số sống cao hơn, ăn uống đắt đỏ, chỗ ở đắt đỏ, và thuê xe ngựa cũng đắt hơn, chi phí chạy một chiều là 2,5 franc, còn một chuyến khứ hồi là 4,5 franc. Vitalie đặt cọc trước 1 franc, hẹn xe ngựa sẽ đến vào lúc 9 giờ sáng mai, khởi hành trước 9 giờ 30, như thế có thể đến đại lộ Napoleon vào khoảng 10 giờ.

Ông chủ không khỏi nhiều chuyện, hỏi bọn họ đến đại lộ Napoleon thăm người thân hay bạn bè.

“Cháu đi tìm cha.” Vitalie ngẩng mặt lên, cười đáp, “Đã 10 năm rồi cháu chưa gặp ông ấy.”

__

*Qin: Nói qua về hai bộ tiểu thuyết của văn hào Victor Hugo, hẳn dù chưa đọc thì mọi người cũng đã nghe đến. Tóm tắt về vấn đề “khổ” mà Vitalie nhắc tới, thì kết thúc của Nhà thờ Đức Bà Paris là thằng gù Quasimodo và vũ nữ Esméralda cùng chết trong hầm mộ và hầu hết các nhân vật khác cũng chết; Ở Những Người Khốn Khổ, dù đại đa số nhân vật đều bỏ mạng (vì cuộc đời, vì cách mạng), thì kết truyện Cosette và Marius Pontmercy kết hôn, và nhân vật chính Jean Valjean cũng ra đi trong hạnh phúc, cách mạng cũng bước nào thành công. Cosette cũng là nhân vật nữ duy nhất trong tác phẩm được Hugo ưu ái dành cho một kết thúc có hậu như cổ tích. Nhìn chung, mình cảm thấy cái kết của Những Người Khốn Khổ có ánh sáng hơn Nhà thờ Đức Bà Paris. Và không chỉ ở mỗi kết, cái “khổ” còn nằm tại vấn đề cách mạng cũng như giá trị quan trong tư tưởng của các nhân vật trong hai câu chuyện.

Số 114 đại lộ Napoleon, Dijon.

Cuộc sống về hưu của đại úy Rimbaud rất nhàn hạ, buổi sáng ở nhà giết thời gian, xế chiều đến câu lạc bộ đọc báo đánh bài uống cà phê, ăn tối ở câu lạc bộ xong thì thong dong ngồi xe ngựa về nhà.

Ông ta có bất động sản dưới tên mình, một biệt thự hai tầng có sân trong, một chiếc xe ngựa lớn có mái che, cũng được coi là mức sống trung lưu vừa phải ở Dijon.

Lúc nghe Arthur miêu tả nhà đại úy Rimbaud như thế nào, Vitalie cực kỳ tức giận: Bà Rimbaud nuôi 4 đứa con chỉ có thể thuê nhà, nếu không có 3.000 franc kia thì làm gì đủ dùng đến giờ, vậy mà gã đàn ông vô trách nhiệm này lại sống ở biệt thự, còn có xe ngựa riêng! Nếu họ của mấy anh em không phải là Rimbaud mà là Cuif thì cô cũng đã chẳng tức như thế: Nếu đã dùng họ của ông thì ông cũng phải có dáng vẻ của một “người cha” chứ!

Sau 10 giờ sáng.

Ánh nắng phía đông nước Pháp sáng hơn rất nhiều so với mặt trời phía bắc, nhiệt độ thời tiết cuối tháng 5 dễ chịu, không nóng cũng không lạnh, rất thích hợp để đi du lịch.

Giá thuê xe ngựa rất dễ chịu, có thể làm người ta tỏ vẻ có thân phận, ít nhất họ sẽ không bị chế giễu là “ma nghèo ngoại tỉnh”. Dù ở đất nước nào hay thời đại nào thì nguyên tắc “người dựa vào cách ăn mặc” cũng luôn đúng.

Đại lộ Napoleon cách ga xe lửa không xa, chỉ mất hai mươi phút là đến nơi.

Xuống xe ngựa, cậu Felix cảm thán nhà em rể đúng là không tệ. Vitalie bảo anh trai đi gõ cửa, lại dặn người đánh xe đậu xe ngựa ở ven đường, khoan đi đã, cho gã một đồng sou để gã đi mua nước uống.

Một quản gia hơn 50 tuổi mở cửa, thận trọng hỏi bọn họ là ai.

Frederic lúng túng, ngoái đầu nhìn cậu và em gái.

“Mau gọi Rimbaud ra đây!” Felix hét lớn. Vừa nghe đã biết khẩu âm của ông không phải là khẩu âm vùng Burgundy, là người ngoại tỉnh.

“Xin hỏi ngài là ai?”

Vitalie ở đằng sau chọc vào eo Frederic, anh đành nói: “Tôi là Jean Nicolas Frederic Rimbaud, tôi đến gặp cha tôi, đại úy Rimbaud.”

Người quản gia ngạc nhiên mở to mắt: “Chúa ơi! Tôi chưa bao giờ nghe nói lão gia nhà tôi có con trai lớn như vậy!”

Vitalie chỉ muốn trợn trắng mắt: Lừa ai thế hả? Không phải lần trước Arthur đã đến rồi sao? Chẳng lẽ đại úy Rimbaud không nói với quản gia chàng trai đó là con trai ông ta? Hừm, có khả năng lắm.

***

Đại úy Rimbaud vội vã đi ra. Ông ta không cao mấy, chỉ khoảng 1m7, tóc màu vàng kim hơi sẫm, để ria mép trông rất oai, coi như là người già dáng vóc không tệ.

Mà cũng không thể xem là người già được, năm nay ông ta 57 tuổi, miễn cưỡng coi là người trung niên.

Có lẽ vì xuất thân từ quân nhân nên dáng người rắn rỏi, sắc mặt nghiêm nghị. Ông nhìn Felix một lúc, lại nhìn bé trai bé gái bên cạnh ông.

Frederic lắp bắp, “Ch… cha… Con là Frederic Nhỏ.”

“Con là Vitalie.”

Dường như không ngờ lại gặp hai người con này, ông ta vừa giật mình vừa lúng túng.

Vitalie suy nghĩ, đoạn hốc mắt rưng rưng, thân thiết gọi ông, “Cha ơi! Cuối cùng con cũng được gặp cha rồi!”

***

Ngồi trong phòng khách là một phụ nữ trung niên trông còn rất trẻ, như mới ngoài 30, nhưng khi nhìn kỹ sẽ thấy nếp nhăn nơi khóe mắt đã bán đứng bà. Bà là một người phụ nữ xinh đẹp, trông rất có giáo dưỡng, mái tóc đen dày, giọng nói êm ái, dáng điệu thanh thoát. Bà mời khách ngồi xuống, ân cần hỏi bọn họ đến từ đâu, đi bộ mấy ngày đường có mệt hay không, đến Dijon hôm nào?

Frederic thành thật trả lời.

Là tình nhân của đại úy Rimbaud chắc rồi.

Vitalie âm thầm trợn mắt, nhưng ngoài mặt lại ra vẻ khôn khéo.

Thằng bé 10 tuổi kia cũng có mặt.

Trong 4 đứa, Isabelle là đứa có bề ngoài tương đối giống bà Rimbaud, 3 đứa còn lại thì giống đại úy Rimbaud hơn, Vitalie rất không cam lòng: Ai mà thèm giống cái người vô trách nhiệm này!

Nhưng cậu bé đó… Nhợt nhạt, gầy gò, có mái tóc đậm gần như là màu đen, không giống đại úy Rimbaud lắm. Dáng dấp cũng khác, dễ nhìn hơn Arthur, chủ yếu là mắt rất to, mắt hai mí, đồng tử màu xanh thẳm gần như trong suốt tinh khiết.

Đại úy Rimbaud giới thiệu với Felix, “Đây là Mandarien, còn đây là con trai cô ấy, Louis.”

Felix lưỡng lự, rồi vẫn gỡ mũ xuống, “Chào bà Mandarien.”

Ồ… Đại úy Rimbaud dùng từ hơi lạ, nói thế tức là, Louis là con trai của bà Mandarien chứ không phải là… con riêng của ông?

Louis buồn ra mặt, dẩu môi, không vui nhìn bọn họ.

Con nít quỷ có gì mà mất hứng? Vitalie đè lại kích động muốn trợn mắt.

Dựa theo như lời đã tập trước đó, Felix không nhìn bà Mandarien mà nói thẳng với đại úy Rimbaud: “Anh nhìn đi, anh rời Charleville đã mười năm, tụi nhỏ cũng đã lớn rồi.”

Đại úy Rimbaud khôi phục lại thần thái, không còn lúng túng, “Đúng thế, tụi nhỏ cũng đã lớn rồi.” Rồi ông ta lại bất an cau mày, “Anh dẫn bọn trẻ đến, thế còn Vitalie?”

“Nó không muốn gặp anh.”

Đại úy Rimbaud cau mày, “Cô ấy bao giờ cũng vậy.”

Bầu không khí trở nên ngột ngạt, bà Mandarien liếc nhìn Felix, dịu dàng nói với đại úy Rimbaud: “Tụi nhỏ cũng đã đến đây rồi, có chuyện gì thì các anh vào thư phòng mà nói. Để tụi nhỏ ở lại phòng khách, em bảo người hầu nấu thêm vài món, hai đứa từ xa tới, cũng phải ăn chung một bữa với anh.”

Nghe đi! Nếu không phải người phụ nữ này là tình nhân của cha thì Vitalie thật sự rất muốn vỗ tay!

Đàn ông chắc hẳn đều thích như vậy, quả nhiên đại úy Rimbaud nghe theo đề nghị của bà ta, đưa Felix vào thư phòng.

Bà Mandarien quay mặt sang, dịu dàng cười với Vitalie, “Cháu mấy tuổi rồi? Tên là gì?”

“12 tuổi, Vitalie. Cháu cùng tên với mẹ.” Vitalie cũng cười với bà ấy, “Cô là gì của cha cháu? Là họ hàng của ông ấy? Cháu không có nghe mẹ nhắc đến cô.”

Một thoáng khó xử, bà Mandarien ngẩn người.

Louis tức giận, “Mẹ à, mẹ, mẹ là nữ chủ nhân của nhà này, mẹ không cần tốt với tụi nó!”

“Nhưng đấy là con của cha con ——”

Gương mặt nhợt nhạt của Louis lập tức đỏ bừng, “Con không mang họ Rimbaud!”

Vitalie âm thầm lắc đầu: Đúng là con trai!

Cô vẫn giả vờ ngây thơ, hoang mang hỏi: “Louis cũng là con của cha sao? Vì sao Louis không ở chung với chúng ta?”

Frederic không nhịn được nói: “Đừng có ngốc, đó là… con hoang của cha.” Anh phát âm từ “bâtard” một cách nặng nề, vẻ mặt đầy kinh tởm như thể đó là một từ rất bẩn thỉu.

Louis giận dữ, “Có anh mới là đồ bâtard!” Nhưng sức không đủ, căm tức lẫn uất ức nhìn sang bà Mandarien, “Mẹ! Sao chúng ta không về Marseille?!”

Bà Mandarien vội ôm lấy con trai, vuốt ve gương mặt bé nhỏ đỏ bừng vì giận của cậu, dịu dàng nói, “Louis của mẹ, đừng như thế mà.”

Vitalie vẫn chê chưa đủ, nói nữa: “Bâtard gì vậy? Louis không phải là con của mẹ à? Cha với mẹ vẫn chưa ly hôn, con của ông ấy cũng là con của mẹ.”

Louis tức tới mức trợn mắt, cáu gắt: “Còn khuya! Đây mới là mẹ tôi, chứ không phải là cái bà, cái bà Rimbaud ở nơi ma quỷ vắng vẻ nào hết! Cái tên Rimbaud này khó nghe muốn chết!”

Vitalie làm như kinh hãi, “Thế tức là sao?”

“Tức là, mẹ của nó không phải là vợ của cha chúng mình.” Frederic rất tốt bụng giải thích cho em gái.

Bà Mandarien phẫn nộ trong lòng: Cặp anh em này thoạt trông là đồ nhà quê heo hút, nhưng nói câu nào là đâm thọc câu đó. Song bà không thể so đo với hai đứa trẻ mười mấy tuổi được, thế là gọi hầu gái đến, bảo cô ta đi lấy ít đồ uống tráng miệng đến để tiếp khách.

Hầu gái nhanh chóng đưa đồ lên: sữa bò, cacao nóng, chùm nho đen tím, bánh su kem, bánh crepe.

Bây giờ vẫn chưa phải là mùa nho chín, phải đến cuối tháng 9 thì nho mới có thể chín trên diện rộng, chắc chắn đây là nho trồng trong nhà kính; cacao nóng ư, người có tiền đều thích uống, không ai mà không thích cacao nóng cả; bánh su kem và bánh crepe cũng là đồ tráng miệng trong nhà tự làm.

Vitalie đã ăn sáng no nê, nhưng bây giờ đã hơn 10 giờ, bụng đã hơi đói. Vậy là cô ăn hai chiếc bánh su kem, uống nửa cốc cacao nóng.

Louis không muốn ngồi lại trong phòng khách nữa, chào mẹ một tiếng, cũng chẳng thèm chào hỏi hai anh em Rimbaud mà kiêu căng hất mặt rời đi.

Vitalie hừ lạnh trong bụng: Đồ nít ranh! Thái độ mi như thế, sau này sẽ bị bắt nạt cho xem!

Cô chẳng buồn quan tâm Louis có phải là con của đại úy Rimbaud không, chỉ cần lần này có thể thuận lợi lấy được tiền, mấy chục năm sau cũng không cần gặp mặt lại nữa, không cần lo lắng tâm tư nhỏ bé của cậu ta có bị tổn thương hay không. Nếu nó không kiêu ngạo, dễ nói chuyện thì cô còn có thể miễn cưỡng đối xử tốt với nó, nhưng sự thật thì không như thế. Nó hẳn luôn cho rằng mình là con một của đại úy Rimbaud, giờ lại có đến mấy anh chị em, chắc chắn rất tức giận.

Nhưng mục đích chính của cô cũng không phải là thằng nít quỷ này, mà là bà Mandarien. Cô muốn nhìn xem, người phụ nữ có thể có được tình yêu của đại úy Rimbaud rốt cuộc có bao nhiêu thủ đoạn cao tay.

Cô vẫn còn là cô bé nhỏ tuổi, vóc dáng cũng nhỏ, nói ra lời chọc giận nữ chủ nhân cũng bởi cô là đứa trẻ đến từ làng quê, cô không biết gì hết! Hơn nữa, nữ chủ nhân trong cái nhà này phải là mẹ cô, bà Rimbaud mới đúng!

Có thể không cần tên đàn ông vô trách nhiệm, bỏ rơi vợ con, nhưng thể diện thì vẫn phải cần.

***

Tuy nhiên hành động lại không thuận lợi, đại úy Rimbaud quá giảo hoạt, chuốc say cậu Felix mất rồi.

Hầy! Chắc chắn trong thư phòng có chứa các loại rượu mạnh.

Đi ra khỏi thư phòng, xem chừng cậu Felix đã uống nhiều, đến lúc ăn trưa, đại úy Rimbaud lại rót thêm rượu cho ông.

Vitalie nổi giận, chỉ hận không thể kéo cậu rời đi luôn.

Dù gì Vitalie cũng đã lường trước, lần này đến Dijon sẽ không dễ dàng đạt được mục đích như vậy. Đại úy Rimbaud sống cuộc sống “độc thân” 10 năm, đâu có nghĩ đến vợ con khốn khó đang sống qua ngày ở nơi xa, nên làm gì có chuyện bọn họ tới đòi tiền là chủ động đưa ngay? Ai cũng biết tiền là thứ tốt, không có tiền thì làm sao ông ta sống những ngày tháng an nhàn như hiện nay, khéo còn không thuê nổi người hầu.

Vitalie tính toán, trong nhà đại úy Rimbaud có ít nhất 4 người hầu: một quản gia, một hầu nữ trong phòng, một hầu nam trong phòng, một nữ đầu bếp. Kể ra cũng không tính là nhiều, thua xa nhà giàu quý tộc cần mười mấy người phục vụ, nhưng so với nhà Rimbaud ở Charleville thì cũng đã là khác biệt một trời một vực rồi.

Cô phải quần quật làm việc nhà suốt ngày, tay ngâm trong nước, dù có bảo dưỡng cẩn thận tới mấy thì ngón tay vẫn thô ráp, da nứt nẻ. Có ai muốn làm việc nhà suốt ngày đâu? Mệt chết đi được luôn ấy! Cô cũng muốn nhà có tiền để thuê người giúp việc.

Bữa trưa trôi qua không mấy vui vẻ, nhưng cũng không đến mức cãi nhau ỏm tỏi. Vitalie cụt hứng, cứ xụ mặt hoài.

Đại úy Rimbaud và bà Mandarien lần lượt ngồi ở vị trí nam nữ chủ nhân, tuy Vitalie không coi trọng ghế ngồi của nữ chủ nhân nhưng bà Rimbaud vẫn còn sống, hai người họ còn chưa ly hôn, sao cô có thể chịu nổi khi một người phụ nữ khác ngồi vị trí nữ chủ nhân đối diện “cha”?

Thức ăn không quá đa dạng nhưng vẫn đủ để đãi khách. Cô vừa dùng nĩa đâm xuống chân giò hun khói trên đĩa, vừa suy nghĩ phải làm cách nào đây. Cô đã nghĩ lui nghĩ tới chuyện này trong đầu nhiều lần, cũng đã nghĩ đến cảnh tượng tương tự, tình nhân của đại úy Rimbaud sẽ có hai kiểu phản ứng: Nổi trận lôi đình hoặc coi như bà Rimbaud không tồn tại.

Phản ứng của đại úy Rimbaud cũng có lẽ sẽ có hai kiểu: Một là đưa đẩy, đưa đẩy tới mức bọn họ không chịu nổi nữa, cậu Felix đâu thể ở lại Dijon nửa năm một năm được? Đến khi bọn họ chịu không nổi thì đưa ra một khoản tiền, cùng lắm là đưa mấy ngàn franc rồi đuổi bọn họ đi; Kiểu còn lại thì hèn hơn, ông ta có thể dẫn tình nhân và con riêng chạy đi, không cho một franc nào.

Nghe lời Louis nói thì bà Mandarien đến từ Marseille, thực sự không biết bọn họ quen nhau thế nào, dựa vào dung mạo và sự giáo dưỡng của bà ta, ắt không đến mức nhìn trúng một người bình thường xuất thân bình thường. Vitalie nghĩ mãi cũng không hiểu vấn đề này.

Trước khi chưa gặp bà Mandarien, cô cứ tưởng tình nhân của ông Rimbaud sẽ là một người đàn bà thô lỗ, không ngờ lại ngoài dự liệu của cô. Cô không muốn lấy mẹ ra so sánh với người phụ nữ cam tâm làm tình nhân của người khác, nhưng nếu đặt hai người phụ nữ này lại với nhau, thì bà Rimbaud còn lâu mới bằng được đối thủ về ngoại hình lẫn học vấn.

Nhưng nếu ngày trước bọn họ có thể kết hôn, thì chí ít lúc đó hai người vẫn yêu nhau —— cô mơ hồ nhớ lại, hình như cậu Charles có đề cập là ban đầu đại úy Rimbaud cũng không muốn kết hôn với mẹ lắm, nhưng khi ông ta biết Vitalie Cuif có 30.000 franc của hồi môn thì đồng ý kết hôn. Vậy tức là, lúc ấy không phải ông ta coi trọng con gái nhà Cuif đã 27 tuổi mà là 30.000 franc của nhà Cuif?

Mẹ có ngốc mà cho ông ta tiền không vậy?

Cô càng nghĩ càng tức.

Theo nền giáo dục mẹ hiền dâu đảm mà bà Rimbaud tiếp nhận từ nhỏ thì đúng là có khả năng bà sẽ cho chồng mình tiền, ví dụ, nếu đại úy Rimbaud nói ông ấy muốn có tiền mua quà tặng, xã giao quan hệ để dễ thăng chức, dù gì đại úy Rimbaud cũng chỉ là sĩ quan cấp trung, nếu có thể thăng lên thiếu tá thì sẽ được xem là sĩ quan cấp cao, sẽ có phụ cấp mới, đồng thời tiền thưởng chiến tranh nhận được cũng sẽ nhiều lên.

Rất có khả năng!

Càng nghĩ càng đau lòng.

***

Louis ngồi gần mẹ, vừa vặn đối diện Vitalie. Sắc mặt nó đã khá hơn, song vẫn là nít quỷ cứ xụ mặt hoài.

Cô cảm thấy buồn cười.

Bé trai xinh xắn rất đáng yêu, nhưng cứ bày ra cái vẻ mặt thối đó thì cô cũng chẳng việc gì nể mặt. Thế là, lúc thì hỏi nó đây là món gì, lúc lại muốn nó lấy hộp muối tới, khi thì bảo nó lấy hộp tiêu, tóm lại không để yên cho nó ăn uống.

Bà Mandarien không vui nhưng cũng không thể nói gì, đành gọi hầu gái đem mấy hộp gia vị muối tiêu đến, đặt bên cạnh đĩa thức ăn của Vitalie.

Cô đã có một bộ lọ gia vị riêng cho mình, không thể sai bảo Louis được nữa. Nhưng vẫn chưa hết, cô còn cách.

“Cô Mandarien, chồng cô đâu?”

“Chồng trươc đã bất hạnh qua đời rồi.” Bà ta nói rất trưởng giả, khẩu âm ư, giọng Burgundian, có lẽ đó là tiếng Provencal ở Marseille? Vitalie có thể hiểu được, nhưng hơi khó nghe.

“Louis nói nó không mang họ Rimbaud là sao? Nó mấy tuổi rồi?”

Louis tức giận trợn mắt nhìn cô, “Dĩ nhiên tôi mang họ Mandarien.” Rồi nó nhanh chóng liếc đại úy Rimbaud ngồi bên kia.

Í, nói thế tức là, Louis thực sự không phải con của đại úy Rimbaud? Nhưng bà Mandarien còn nói đại úy Rimbaud là cha của Louis…

Vitalie cau mày: Hay là muốn Louis coi đại úy Rimbaud là cha dượng? Nhưng ngày nào đại úy Rimbaud còn chưa ly hôn thì bà Mandarien vẫn chưa phải là “bà Rimbaud” chính thức. Mà nước Pháp là quốc gia của Công giáo, giáo đồ Thiên Chúa ly hôn khá khó khăn, gần như là không thể, trừ khi bà Rimbaud chết —— 

Cô vốn cho rằng việc Công giáo cấm ly hôn là quá vô lý, nhưng bây giờ ngẫm lại, đối với loại đàn ông bỏ vợ bỏ con này thì cấm ly hôn chính là hình phạt lớn nhất.

Nhưng vẫn chưa đủ.

Bà Rimbaud nuôi 4 đứa trẻ, không thể tìm lại mùa xuân thứ hai được nữa; Thế nhưng gã bội bạc lại có thể sống sung sướng vui vẻ với tình nhân, đúng là không công bằng!

Những lời bào chữa mà đám cặn bã thường sử dụng cũng chỉ quanh quẩn như: Anh không có tình cảm với vợ anh, bọn anh không hề yêu nhau, anh yêu em nhất; Anh bị ép hôn; Hồi còn ngây dại đi nhầm bước. Nhưng những điều này lại không tồn tại với đại úy Rimbaud, lúc ông ta kết hôn cũng đã 40 tuổi, không còn là chàng trai mới lớn tuổi 20, cho nên không tồn tại tiền đề vì hormone mà mê muội kết hôn qua loa, cũng không có cha mẹ nào ép ông ta kết hôn cả; Hơn nữa bà Rimbaud cũng không phải dạng xinh đẹp, dĩ nhiên không thể vì cái đẹp mà gây ra họa; Có lẽ lúc ấy chẳng qua là cảm thấy “mình nên kết hôn thành gia lập thất” mà thôi. Ông chẳng yêu vợ, cũng không muốn có con, vậy vì sao phải kết hôn?

Không lẽ thực sự vì không có lựa chọn nào tốt hơn? Ít nhất nhà Cuif còn có thể cho 30.000 franc của hồi môn, nhất định đây là điều kiện quan trọng.

***

Bà Mandarien mỉm cười với cô, “Lát nữa còn có bánh ngọt, mousse sô cô la hạnh nhân, cháu có thích không?”

“Cũng bình thường. Là cô làm à?”

“Không phải.”

Mười ngón tay bà ta mảnh khảnh, thon dài trắng nõn, không giống đôi tay làm việc nhà.

Vitalie lại nhìn tay mình, không kìm được thở dài trong bụng.

“Đã 10 năm rồi cháu chưa gặp cha, lúc cha rời khỏi Charleville cháu chỉ mới hơn hai tuổi. Louis đúng là hạnh phúc, có thể lớn lên bên cạnh cha.”

Louis lại tức tối trợn mắt với cô.

“Mẹ nói cháu nên ở lại nhà cha ít bữa, đã 10 năm rồi cha chưa gặp cháu, nhất định cũng muốn cháu ở bên ông ấy.” Cô nở nụ cười ngọt ngào.

Bà Mandarien không thể từ chối thẳng, chỉ nói khéo: “Trong nhà không có phòng dư.”

Vitalie giật mình, “Biệt thự lớn thế mà không có phòng cho cháu ở? Nếu không được thì cháu có thể miễn cưỡng ở chung với Louis.”

Cô nhìn Louis, nhưng Louis đã tức giận đứng bật dậy, suýt nữa đã vỗ bàn.

Bà Mandarien vội kéo tay cậu lại, “Con ăn xong chưa?”

Louis nhẫn nhịn, “Con no rồi mẹ.” Nó cầm khăn ăn lau qua loa, không chào đại úy Rimbaud mà cứ thế rời khỏi phòng ăn.

Vitalie híp mắt nhìn nó rời đi: Đồ nít quỷ!Chọc tức chết mi!

Bà Mandarien cười khổ, dịu dàng nói: “Cô muốn bàn bạc với cha cháu đã.”

Vitalie lại ngạc nhiên: “Chuyện này mà còn cần bàn bạc? Cháu họ Rimbaud, cháu ở trong nhà ông ấy, đấy là quy tắc có từ sau khi Adam Eva rời khỏi vườn địa đàng. Ý nghĩa của ‘gia đình’ không phải là cha mẹ và con cái ở bên nhau ư?”

Nói rất có lý, không thể phản bác!

Bà Mandarien rất đau đầu: Đây mà là cô con gái lớn lên ở thị trấn nhỏ heo hút? Rốt cuộc người phụ nữ kia đã sinh ra quái vật gì vậy?!

***

Đại úy Rimbaud cũng không có cách nào từ chối yêu cầu của Vitalie, thấp giọng trao đổi với bà Mandarien một hồi rồi đi tới nói với Vitalie: “Con có thể ở lại nhà vài hôm, nhưng không cần nói gì với Louis, thằng bé còn nhỏ… Con bao nhiêu tuổi?”

“Con sắp 13 rồi, con sinh ngày 15 tháng 6 năm 58.”

“Louis nhỏ hơn con, sinh tháng 12 năm 59. Con cứ xem nó như em trai mà bảo vệ.”

“Nó là em trai con ạ?”

“Thằng bé không mang họ Rimbaud.”

À, đã rõ rồi, không phải con riêng của ông ta. Trông sắc mặt ông ta, còn cảm thấy rất đáng tiếc! Bất kể đó có phải là con ruột của ông ta hay không, nhưng Louis đã lớn lên cạnh ông ta, tức là, ông ta vứt bỏ con ruột của mình ở trấn nhỏ xa xôi để nuôi con của người đàn ông khác, rốt cuộc là tinh thần chủ nghĩa cộng sản gì thế này!

Nếu chuyện này xảy ra với người đàn ông khác thì cô có thể vỗ tay cho tình yêu lớn lao của người đàn ông đó, nhưng nếu nó xảy ra trong chính gia đình của cô thì chắc chắn không phải là điều dễ chịu gì. Tiền và tình yêu của người cha nên dành cho bốn anh chị em bọn họ mới phải, chứ không phải vô duyên vô cớ cho một tiểu thiếu gia ở vùng Marseille.

***

Ăn trưa xong, Vitalie tiễn cậu Felix và anh trai ra ngoài, dặn Frederic lát nữa đưa hành lý của cô đến. Người đánh xe còn có thể chạy thêm chuyến nữa nên cũng không nói gì.

Frederic lo lắng, “Nếu người phụ nữ kia bắt nạt em, anh sẽ đón em về nhà trọ.”

Cô gật đầu, “Em biết rồi. Anh phải canh cậu đấy, đừng để ông ấy ra ngoài uống rượu nữa. Cậu mua rượu còn chưa đủ uống sao?” Rượu vào là nhỡ việc, cô còn phải tìm hiểu xem rốt cuộc cậu đã nói gì với đại úy Rimbaud, có nhắc đến số tiền cụ thể không. Trước đó bọn họ đã bàn bạc ở quán trọ rồi, 15.000 franc là ranh giới cuối cùng, nhất định đại úy Rimbaud sẽ ép giá, nên lúc đưa ra giá tuyệt đối không được quá thấp, chí ít cũng bắt đầu từ 50.000 franc.

__

Nhìn bộ dạng say mèm của Felix, có hỏi ông chắc ông cũng không nhớ mình đã nói gì, hầy, đúng là đáng lo!

Cô buồn bực để bọn họ đi.

Dĩ nhiên căn biệt thự hoành tráng thế này còn phòng trống chứ, hầu gái đang dọn phòng, dựa theo yêu cầu của cô mà thay khăn trải giường và chăn mới.

Cảm giác có thể sai người hầu làm việc đúng là sung sướng!

Cô nghĩ, chả trách những người giàu toàn thích thuê nhiều người hầu, cuộc sống áo đến tay cơm đến miệng quả là quá thoải mái! Quả nhiên con người rất dễ sa đọa mà!

***

Đại úy Rimbaud đã ra ngoài.

Lúc này Vitalie mới sực nhận ra mình bị ép một mình đối mặt với tình nhân của cha. Được rồi, bà Mandarien cũng không thể đánh đập cô hay sai người làm gì cô cả, không cần hoảng.

“Cha đi đâu rồi?” Bà Mandarien không phải nội trợ, không cần làm việc nhà, buổi chiều rảnh rỗi thì cầm tiểu thuyết đọc.

“Ông ấy đến câu lạc bộ rồi.”

“Câu lạc bộ? Ông ấy đến đó làm gì?”

“Đọc báo, chơi bài với bạn, cháu biết đấy, xã giao đàn ông ấy mà, ở nhà thì không xã giao được.”

“Chỉ cho đàn ông vào câu lạc bộ thôi đúng không?”

“Đúng.”

“Vậy có câu lạc bộ cho nữ không?”

Bà Mandarien mỉm cười, “Cũng có, nhưng bọn cô không gọi là ‘câu lạc bộ’.”

“Hội đọc sách?”

“Dạng dạng như vậy.”

Không có hứng. Cô cũng không muốn thảo luận với bà ta về váy mới, mẫu vải mới hay những thứ tương tự, bà ta là địch không phải bạn, không cần phải có quan hệ tốt.

“Louis đâu? Nó không đi học à?”

“Gần đây thằng bé bị bệnh nên không cần đi học.”

Ừm, đúng là trùng hợp.

“Vậy cháu đi tìm nó chơi vậy.” Vitalie đứng dậy.

Bà Mandarien vội nói: “Thằng bé đang ngủ, cháu đừng đánh thức nó.”

Đúng là cụt hứng mà. “Thế cháu đến thư phòng của cha xem có sách gì đọc không.”

Bà Mandarien gật đầu.

***

Thư phòng của một quân nhân giải ngũ thì có gì hay ho? Cùng lắm cũng chỉ có vài tác phẩm lớn để trưng bày, có khi chủ nhân còn chưa lật ra trang nào. Nhìn kệ sách mấy phút, Vitalie lập tức tổng kết về tu dưỡng nghệ thuật của đại úy Rimbaud: Chẳng ra thể thống gì.

Mục đích của cô cũng không phải là tìm sách đọc mà là tới tìm chỗ giấu rượu. Quân nhân ấy hả, không có ai là không thích uống rượu cả, cậu của cô chính là ví dụ sờ sờ ra đó. Nhưng ngẫm cũng đúng thôi, khi mà bạn ngày đêm chung sống với một đám đực rựa trong chiến hào suốt mấy tháng trời, ngoài uống rượu ra thì biết làm gì?

Chẳng mất nhiều thời gian cô đã tìm được tủ rượu, trong ngăn kéo dưới kệ sách nào đó: mấy chai rượu khác hãng cùng mấy ly rượu. Nhìn vào nhãn rượu, có rượu brandy, cũng có Whisky và Gin, trái lại không thấy Vodka đâu, có lẽ vì quá mạnh nên không hợp khẩu vị.

Cô rót chút rượu brandy, khẽ nhấp một hớp: Không cay miệng như cô nghĩ.

Đồ đạc trong thư phòng không có gì đặc biệt, cô ngồi trên chiếc ghế gỗ sau bàn làm việc, tự hỏi rốt cuộc bà Mandarien thích đại úy Rimbaud ở điểm nào: Tiền? Ông ta không phải dạng quá giàu, cùng lắm là có gia sản mấy chục nghìn franc; Ngoại hình? Một người đàn ông trung niên 57 tuổi dẫu có đẹp đi nữa thì cũng đã là một lão già; Tình yêu? Chuyện này thì còn mơ hồ hơn.

Sau đó lại nghĩ, không biết giá nhà ở Dijon như thế nào, căn biệt thự nhỏ này trị giá bao nhiêu? Là đại úy Rimbaud bỏ tiền mua hay là người phụ nữ này bỏ tiền? Năm đó Vitalie Cuif là một cô gái nông thôn đơn thuần, không tránh khỏi bị lời ngon tiếng ngọt của đại úy Rimbaud lừa, bà Mandarien không đến nỗi đơn giản vậy chứ? Có điều cũng chưa chắc, con gái nhà giàu được nuông chiều thì còn ngây thơ hơn, vì được bảo vệ tốt quá.

Nếu nhà do bà Mandarien mua thì chứng tỏ đại úy Rimbaud theo bà ta vì tiền.

Có điều lúc nãy khi cô nói đây là nhà của đại úy Rimbaud thì bà Mandarien không nói gì thêm, thằng nít quỷ kiêu ngạo Louis cũng không phản bác lại điểm này, vậy coi như là tài sản của đại úy Rimbaud rồi.

Cô quyết định đợi lúc Frederic đưa hành lý tới, nhờ anh đi hỏi thăm giá nhà rồi sẽ quyết định tiếp.

***

Nửa ngày hôm đó trôi qua rất nhanh, cô tìm đại một cuốn tiểu thuyết ở trong thư phòng, ngồi trên ghế salon trong phòng khách đọc hơn một tiếng đồng hồ. Nhân lúc Frederic đưa hành lý đến, cô dặn anh đi nghe ngóng giá nhà, canh chừng cậu, không được để ông ấy lại uống rượu, rồi sáng ngày mai hai người bọn họ hãy lại đến.

Sau đó bà Mandarien đi tản bộ trong sân, uống trà chiều, cô cũng theo gót. Bà Mandarien hỏi cô bình thường làm gì, cũng chẳng ngại gì để người khác biết chuyện đó, cô bèn kể ở nhà phải làm việc nhà, mẹ rất vất vả, cuộc sống khó khăn.

Có vẻ bà Mandarien không ngờ bọn họ lại sống “khó khăn” như thế, bèn lấy làm kinh ngạc, “Cô cứ tưởng… Frederic sẽ chăm sóc các cháu.” Đại úy Rimbaud cũng tên Frederic, anh cả và cha cùng tên.

Vitalie cũng bất ngờ khi bà ta nói vậy, “Cô không biết cha có cho bọn cháu sinh hoạt phí hay không ư?”

Bà ta mất tự nhiên, “Cô không rõ về chuyện kinh tế của ông ấy.”

Louis không vui đứng bên liếc cô.

“Vậy cô và Louis sống dựa vào gì?” Không đợi bà ta trả lời, Vitalie đã nói tiếp: “Mấy tháng trước vì chiến tranh mà vật giá ở Charleville tăng phi mã, giờ trong nhà không mua được bột mì, cũng không có tiền mua bánh mì, không được ăn uống no đủ.”

Bà Mandarien vội nói: “Cô không nghĩ… Các cháu…” Bà càng nói càng mất tự nhiên.

Lúc Louis không công kích cô nữa mà nói với vẻ rất thương cảm: “Chả trách cô gầy thế!”

“Lần trước Arthur tới, cậu có gặp anh ấy không?”

“Arthur? Là ai?”

“Một người anh khác của tôi, anh ấy đến tìm cha. Cậu không gặp anh ấy sao?”

Louis lắc đầu, “Có khi lúc đó bọn tôi còn chưa tới.” Nói rồi nó lại cau mày ảo não, có vẻ bực vì mình nói năng nhẹ nhàng với Vitalie.

***

Sau khi đại úy Rimbaud về nhà, bốn người ngồi lại ăn tối cùng nhau.

Bầu không khí trên bàn ăn tối nay khá hơn so với hồi trưa, đại úy Rimbaud và bà Mandarien cười đùa nói chuyện, vui vẻ với Louis, còn đối mặt với Vitalie thì có phần ngại ngùng. Có điều chuyện này cũng bình thường, dù gì cũng đã 10 năm không gặp, lấy đâu ra tình cảm.

Vitalie đặt mình vào góc độ của người ngoài mà nhìn: Ba người này đúng là giống gia đình! Hòa thuận vui vẻ còn cô mới là “người ngoài”, “phá hoại”. Hừ! Việc này sao có thể trách cô đến không đúng thời điểm được? Nếu người đàn ông này không làm ra chuyện bỏ vợ bỏ con, thì cặp mẹ con này đâu có bị đẩy vào vị trí xấu hổ. Nhưng chỉ e từ đầu đại úy Rimbaud đã không có giác ngộ này.

Vitalie đột nhiên nói xen vào, “Cha, tội thông dâm là gì?”

Đại úy Rimbaud sửng sốt, một lúc sau mới phản ứng lại được, vừa lúng túng vừa tức giận: “Ai dạy con cái từ này?”

“Con học ở trường dòng nữ, các xơ nói thông dâm là chuyện ác nhất trên thế giới, gần với mưu sát.” Cô lạnh lùng đáp: “Thông dâm là có ý gì? Có phải tức là một người đàn ông, một người chồng rõ ràng đã có vợ con, nhưng lại quan hệ với một người phụ nữ khác?”

Đại úy Rimbaud giận tím mặt: “Các xơ dạy con thứ này hả?!”

Bà Mandarien đặt dao nĩa xuống, ôm mặt vội vã rời nhà ăn.

Vitalie vẫn làm mặt vô tội, thờ ơ nói: “Cô Mandarien lạ thật, con có trách gì cô ấy đâu.”

“Con câm miệng lại cho ta!” Đại úy Rimbaud phẫn nộ ra mặt, như thể rất muốn ném nĩa vào mặt cô.

“Cha!” Cô lập tức hoảng hốt, “Cha đừng nóng, con không biết thật mà.”

“Mẹ con giáo dục con thế đó hả?” Đại úy Rimbaud có vẻ đang kìm nén lửa giận.

“Mẹ không rảnh để quản con, việc nhà đã đủ khiến bà mệt muốn chết rồi. Bọn con không có tiền ăn uống, càng không có tiền thuê người hầu, đến mùa hè thu hoạch lúa mì, bọn con còn phải về làng Roche. Lần trước Isabelle lỡ cắt vào chân mình, chảy máu rất nhiều, xém nữa em ấy chỉ còn một chân.” Đương nhiên chuyện cắt lúa mạch đâu có để cho tụi nhỏ mười mấy tuổi như các cô làm, nhưng nghĩ chắc đại úy Rimbaud cũng không biết chuyện này, cô chẳng ngại thêu dệt.

Cô còn nói rất nhiều về cuộc sống khó khăn, phải làm rất nhiều việc nhà từ nhỏ, Isabelle mới 10 tuổi cũng đã phải làm việc nhà. Mùa đông nước lạnh như vậy nhưng không có thêm tiền mua củi hay than đá, chỉ có thể giặt quần áo bằng nước lạnh, lại phải quỳ xuống lau sàn nhà, thật là vất vả đối với trẻ con!

Đại úy Rimbaud vẫn xụ mặt, biểu cảm nghiêm túc có vẻ không vui lẫn mất kiên nhẫn, dường như rất thờ ơ trước điều này.

Vitalie càng nói càng tức, nhưng không thể phát tiết; lại nhìn bộ dạng thờ ơ của đại úy Rimbaud, cô càng tức điên: Người đàn ông này không có chút thương tiếc nào cả! Đúng vậy, ông ta chỉ là được sướng mấy lần, cho một ít t*ng trùng, chưa bao giờ tự tay nuôi con lấy một ngày thì làm sao có thể cảm thấy cô khác với đứa trẻ xa lạ khác? Cô thực sự không nên hy vọng gì vào ông ta.

Có thể cuộc sống trong quân đội đã mài dũa ông ta có vẻ ngoài lãnh đạm và trái tim lạnh lùng, nhưng nhiều khả năng bản thân người đàn ông này là một “kẻ xấu xa”!

Cô dừng lại, thôi nói tiếp. Trong lòng rất tức giận: Cái ngày quỷ quái này đúng là khó chịu! Tìm người ta đòi tiền cũng quá khổ sở! Nhưng cô không muốn từ bỏ quyền lợi của mình, dù có khó chịu tới mấy cũng phải nhịn, cho đến khi hoàn thành mục tiêu.

Đại úy Rimbaud thấy cô không nói gì thì trầm giọng bảo: “Đi giải thích với cô Mandarien đi.”

Cô rất không kiên nhẫn, đặt dao nĩa xuống, đẩy ghế ra đứng dậy: “Người khiến bà ấy lúng túng không phải con, mà chính là cha. Cha làm ra chuyện trái đạo đức xã hội, kết quả người chịu chỉ trích lại là cô Mandarien, con nghĩ chuyện này con không cần nói với cha đâu nhỉ? Cha cùng bà ta và Louis sống với nhau, Louis không mang họ Rimbaud, bà ta cũng không mang họ Rimbaud, người khác có biết đây rốt cuộc là chuyện gì không?”

Cô không cho ông ta thời gian lên tiếng, lập tức nói: “Con ăn no rồi, con muốn đi ngủ sớm.”

Đại úy Rimbaud chưa gặp cô gái nào giống như cô, lại còn là con gái mang họ ông, trong phút chốc không biết phải làm thế nào với cô, đành để cô rời đi.

Lên lầu, quay lại phòng mình – mà nói vậy cũng không chính xác lắm, chỉ là phòng cô ở tạm thôi.

Riêng căn phòng này đã tốt hơn căn nhà thuê ở Charleville gấp mười lần, phòng ốc bày biện đẹp đẽ, chăn ga gối đệm đều bằng vải dạ, món nào cũng có giá đắt hơn 1 franc một mét, một tấm ga trải giường ít nhất cũng hơn 10 franc. Thời bấy giờ đã có thương hiệu, phương pháp marketing thương hiệu cũng có, thậm chí còn quảng cáo trên báo, thế nên chỉ cần là bộ đồ chăn ga gối đệm có chút tiếng tăm thì đều không dưới 20 franc;

Giường là giường có bốn cột, buông màn, tấm màn màu xanh da trời dịu mắt có hoa văn chìm, nếu không có 50 franc thì sẽ không mua nổi đâu.

Ầy! Nghĩ đến tiền bạc là Vitalie lại đau lòng, bản thân cô chỉ có 1.300 franc… À, tính thêm 100 franc lần trước Arthur đưa cô thì là 1.400 franc. Đối với một cô bé 12 tuổi thì đúng là “khoản tiền lớn”, song tại Paris, tiền thuê một gian phòng ở khách sạn thượng hạng là 12 franc, 1.400 franc chỉ đủ ở khách sạn 3 tháng; chỉ đủ để một sinh viên duy trì mức sinh hoạt thấp nhất trong hai năm, thực sự không thể xem là nhiều.

Cô lại nghĩ đến Arthur, ông anh này tâm tính buông thả, trấn nhỏ Charleville chẳng thể giữ được chân anh, bà Rimbaud hay đại úy Rimbaud khó mà hiểu được anh, đến cô cũng chỉ miễn cưỡng lý giải anh rằng, thiên tài luôn không hòa nhập với thế giới hiện thực. Anh cần tiền, cô không hy vọng vì tiền mà anh bị vây hãm, dù là bị vây bởi mẹ của bọn họ cũng không được. Arthur không thích “giam chân”, và cô cũng vậy.

Hiện tại cô còn nhỏ, đến tháng 6 cô mới tròn 13 tuổi, không thể rời khỏi nhà bây giờ được.

Cần làm gì để có nhiều tiền hơn đây? Trước mắt cô không nghĩ ra được cách gì cả, chỉ có thể đòi tiền nuôi dưỡng về, chí ít tiền nuôi dưỡng cũng là quyền lợi danh ngôn chính thuận.

Trong phòng thắp đèn dầu, đui đèn làm bằng đồng, chụp đèn tròn trịa. Dầu hỏa không có mùi hôi, mà đèn dầu cũng sáng hơn nến nhiều. Lúc bấy giờ công cụ chiếu sáng mới này là vật dụng mới toanh, chỉ có gia đình tân thời mới sử dụng. Bà Rimbaud xót nên không mua đèn dầu.

Cô quan sát ngọn đèn dầu một lúc.

Vẫn còn sớm, mới 7 giờ, còn một lúc nữa mới đi ngủ, phải làm gì giết thời gian đây? Có vẻ như cũng không có việc gì làm. Cô mở chiếc túi vải thô bên cạnh giường ra, bên trong đựng vài bộ quần áo của cô cùng một số đồ dùng du lịch như bàn chải đánh răng, cốc súc miệng, cốc uống nước, túi vải đựng dây buộc tóc và lược – cô luôn mang theo túi tiền bên mình, thậm chí phải để dưới gối khi ngủ – còn có một chiếc túi đựng cuốn tiểu thuyết Therese Raquin của Emile Zola.

–– Có vẻ cuốn sách này thích hợp để đại úy Rimbaud và bà Mandarien đọc hơn, tốt nhất là đọc thêm cả bộ Madeleine Ferat cùng loại.

Vụng trộm yêu đương không phải là tội không thể tha thứ, nếu bị ép buộc hay lừa gạt thì Vitalie còn có thể thông cảm; Nhưng đại úy Rimbaud không xuất phát từ bị ép buộc hay lừa gạt, bà Mandarien cũng biết là bà Rimbaud còn sống, hai người đều xấu như nhau, bà Mandarien cũng không phải vô tội.

Cô đặt cuốn tiểu thuyết trên chiếc ghế đẩu thay đồ ở cuối giường, chuẩn bị đưa nó cho “cha” vào ngày mai.

Thời đại này ít có tủ đứng, đa số vẫn sử dụng tủ kiểu ngăn kéo. Tủ nhiều ngăn được đặt đối diện với ghế đẩu thay đồ ở cuối giường. Mở từng ngăn kéo ra, bên trong trống trơn. Cô đặt quần áo của mình vào, chỉ dùng một ngăn tủ.

Ừm, xem ra ngày mai có thể mời bà Mandarien dẫn cô ra ngoài mua quần áo. Ai mà không thích đồ mới? Nói thế chắc bà Mandarien sẽ không từ chối cô.

Ai khiến cô sống không thoải mái, cô sẽ trả lại người đó gấp đôi.

***

Có người gõ cửa: “Tiểu thư.” Là cô hầu gái nọ.

Vitalie đi tới mở cửa, “Chuyện gì ––” thì bất thình lình bị đẩy mạnh một cái, ngã xuống đất.

Cô bối rối, đầu óc choáng váng.

Cánh cửa nhanh chóng bị đóng lại, Louis dạng chân ngồi lên bụng cô, đầu tiên là tát cô, sau đó dùng hai tay bóp cổ cô, lực mạnh đến nỗi nó như thực sự muốn bóp cổ cô đến chết.

Chẳng mấy chốc cô đã không thở nổi, cũng không thể kêu la. Lòng cô lộn xộn, nghĩ chẳng lẽ mình lại cứ thế chết ở đây? Cô cố gắng gỡ tay nó ra, hai chân vùng vẫy, sợ hãi cực kỳ.

Hai mắt cô dần biến thành màu đen, trước mắt sao bay tứ phía, tay chân cũng dần mất sức.

Có lẽ cũng chỉ diễn ra 1, 2 phút thôi, nhưng trong trí nhớ của Vitalie, sự việc ấy kéo dài đến mức đáng sợ.

***

Cô gái dưới thân đã bất động.

Như bỗng không còn đối tượng để phát tiết, lửa giận của Louis lập tức tắt phụt.

Nó vốn chỉ túm cô lắc lắc, nhưng thấy cô không có phản ứng gì thì bắt đầu hoảng hốt: Nó không muốn giết cô.

“Vitalie? Vitalie? Nè, cô tỉnh lại đi.”

Vitalie không nhúc nhích.

Nó lúng túng, “Vitalie!” Lay mạnh người cô, đưa tai đến gần miệng cô hòng lắng nghe hơi thở.

***

Vitalie cảm thấy có thể mình đã hôn mê bất tỉnh.

Dường như cô trông thấy rất nhiều người, nhưng không nhớ là người quen hay người lạ, chỉ cảm thấy có rất nhiều người đi qua và vẫn nói chuyện bên tai, nhưng nói gì thì không rõ.

Cổ họng rất đau, lại còn nóng rát; đầu óc mù mịt rối bời, có một thoáng cô đã chẳng hiểu chuyện gì xảy ra.

Trước mắt lúc trắng lúc đen, chẳng hay đã bao lâu trôi qua mới nghe được là Louis đang gọi tên cô, âm thanh có phần bối rối.

Cô ho khan mấy hồi.

Louis kích động cố đỡ cô dậy, để cô tựa vào ghế thay đồ, gấp gáp hỏi: “Có cần uống nước không? Cô ––”

Cô mở mắt ra, nhìn thẳng vào nó.

Nó vừa bướng vừa xấu hổ, hoảng loạn nhìn cô nhưng rồi lại nhanh chóng dời tầm mắt, không dám nhìn thẳng vào cô.

“Nhìn tôi.” Giọng cô khản đặc, miễn cưỡng thốt ra lời. Không dám nhìn cô là vì nó biết rõ việc mình làm không đúng, nó thấy xấu hổ. Cô sẽ không tha thứ cho nó.

–– Cậu càng chột dạ xấu hổ thì phải càng nhìn tôi, nhìn xem cậu đã làm gì với tôi.

Louis đành xoay chuyển tròng mắt, nhìn vào cô.

“Cậu muốn giết tôi?”

“Tôi, tôi không muốn.” Nó bối rối lắc đầu, “Để tôi đi lấy nước cho cô, cô khàn giọng rồi.”

Nó rót cho cô một ly nước trong bình thủy tinh trên bàn gần đó, dùng chính cốc của cô, quỳ trên sàn, cẩn thận đút cho cô uống vài ngụm nước.

Sau khi uống nước, cổ họng đỡ đau hơn phần nào, song vẫn còn rát. Sức nó rất lớn, quả nhiên là chênh lệch thể lực giữa nam và nữ, dù trông Louis không cao lớn, cường tráng nhưng vẫn rất mạnh.

Cô sờ yết hầu: Có lẽ là đã sưng tấy lên rồi, đến mai chắc sẽ biến thành màu xanh tím.

Louis cúi gằm đầu, vẫn không có can đảm nhìn cô.

“Nhìn tôi.” Cô lại nói. “Cậu… ghét tôi vì đã chỉ trích mẹ cậu, thế còn mẹ tôi? Bà ấy đã kết hôn với đại úy Rimbaud, là vợ của ông ta, còn mẹ cậu… Vì sao phải làm tình nhân cho một người đàn ông như thế? Cậu đã 11 tuổi rồi, cậu nên hiểu rõ một điều, ông ta có thể vứt bỏ mẹ tôi thì sau này cũng sẽ vứt bỏ mẹ cậu.”

Louis cực kỳ nhục nhã, “Mẹ… muốn tôi coi đại úy Rimbaud là cha, nhưng với cô thì tôi không thể.”

“Trước đó anh trai Arthur của tôi từng đến tìm ông ta, nhưng ông ta chỉ đưa 100 franc rồi đuổi Arthur đi. Cậu xem, Arthur là con ruột của ông ta đấy, nhưng ông ta có thương Arthur đâu. Cậu còn không có quan hệ huyết thống với ông ta thì ông ta sẽ thực sự thương cậu?”

Louis cúi đầu không đáp.

“Louis, nói chuyện với tôi, nhìn tôi.” Cô lạnh lùng lên tiếng, “Sau này cậu phải tuyệt đối nhớ kỹ, nói chuyện với ai thì phải nhìn thẳng vào mắt đối phương.”

“Tôi, tôi… xin lỗi, nhất định ban nãy là tôi phát điên rồi. Cô chớ nói cho mẹ với… cha cô biết.” Lúc này nó mới thấy sợ, “Mẹ khóc trong phòng lâu lắm, tôi chưa thấy bà ấy khóc lần nào, lúc nào bà ấy cũng cười… Đại úy Rimbaud có thể khiến bà ấy cười, tôi nghĩ, chắc là bà ấy yêu cha cô. Nhưng…”

Cậu bé 11 tuổi vô cùng rầu rĩ, “Tôi không thích Dijon, tôi muốn về Marseille.”

“Thế thì cậu về Marseille đi. Mẹ con cậu không về được?”

“Về được.” Louis nhìn cô, hít sâu một hơi, “Xin lỗi cô, là tôi sai. Cô, cô đánh tôi đi, hay là, cô cũng đẩy tôi đến cửa tử đi, tôi tuyệt đối không phản kháng.”

“Tôi sẽ không đánh cậu, nhưng cậu phải mãi mãi ghi nhớ, hôm nay, ngày 24 tháng 5 năm 1871, Louis Mandarien xém đã giết chết Vitalie Rimbaud. Đây là cậu nợ tôi, là thân sĩ thì cậu phải nhớ kỹ, cậu nợ tôi nửa cái mạng.”

***

Sáng ngày hôm sau.

Vitalie không nói gì, nhưng vết bầm trên cổ cô làm sao che giấu được: Đã là tháng 5 rồi, đâu thể dùng khăn quàng cổ che đi vết thương.

Đại úy Rimbaud liếc nhìn vết bầm trên cổ cô. Nước da cô rất nhạt, dấu tay tím bầm nổi bật rõ mồn một, là dấu tay trẻ con. Không cần đến đại trinh thám cũng đoán được chuyện này do ai gây ra.

“Louis,” Ông ta sầm mặt, “Tối qua con đã làm gì với Vitalie hả?”

Vẻ mặt Louis vốn đã xanh xao, giờ lại còn tái nhợt hơn, “Con đánh chị ấy.”

“Vitalie?”

Vitalie gật đầu.

Bà Mandarien không xuống lầu, trong phòng ăn chỉ có ba người bọn họ.

“Về phòng đi, không có ta cho phép thì không được xuống lầu.”

Louis đứng dậy, lạnh lùng nhìn lướt qua đại úy Rimbaud, “Vâng, thưa ngài.”

***

“Có đau không?” Đại úy Rimbaud bình tĩnh hỏi.

“Giờ thì không đau nữa.”

“Muốn Louis xin lỗi con không?”

Vitalie nhìn ông với vẻ lạ lùng: “Vậy sao lúc nãy cha không để nó xin lỗi con.”

Đại úy Rimbaud không nói gì, một lúc sau mới nói: “Louis bị chiều hư rồi.”

Cô cúi đầu, “Cha, cha thương Louis hơn thương con sao?”

“Louis… là một đứa trẻ tốt, chỉ là bị chiều hư mà thôi.”

“Nhưng cha, con mới là con gái của cha.” Cô ngẩng đầu lên, vành mắt ươn ướt, “Mẹ chưa bao giờ đánh con, Arthur và Frederic cũng chưa từng đánh con, Louis… Louis là đứa trẻ xấu, con không thích nó.”

“Hôm nay để cô Mandarien dẫn con đi mua váy mới nhé, được không? Con có thích váy mới không?” Ông ta vội chuyển đề tài.

“Thích.” Cô thầm thở dài, “Con muốn 3 bộ, à không, 5 bộ váy mới, cả giày da và tất mới nữa.”

“Được, mua 5 bộ váy mới.” Ông nói, xem chừng có vẻ nhẹ nhõm: “Để bảo cô Mandarien dẫn con đi.”

__

*Chú thích thêm của tác giả: 

Truyện Therese Raquin (bản dịch tiếng Việt là Thiếu Phụ Đam Mê) kể về một người phụ nữ trẻ tên Therese Raquin. Cô không thỏa mãn với cuộc hôn nhân của mình, cô đã ngoại tình với Laurent, người bạn thời thơ ấu của Camille – chồng của cô. Để hợp pháp hóa việc ngoại tình, Therese và Laurent đã sát hại Camille. Sau đó đôi tình nhân ngoại tình này đã chính thức kết hôn, nhưng hình ảnh người đã khuất luôn đeo bám họ, dày vò thần kinh của bọn họ. Hối hận và bất an đã khiến họ thường xuyên cãi vã thành thù, cuối cùng uống rượu độc để tự sát.

Cũng như Therese Raquin, Madeleine Ferat (đồng tác giả, hiện chưa có bản dịch tiếng Việt) cũng phản ánh những vết nhơ đạo đức và những biến thái tâm lý gây ra bởi những sai lầm trong mối quan hệ tay ba giữa nam và nữ.

Đại úy Rimbaud có vẻ rất sốt ruột để cô đi mau mau.

Ngẫm xíu là hiểu ngay thôi: Ông ta không muốn Felix và Frederic thấy vết bầm trên cổ cô. Mà dù khi Felix gặp cô thì kiểu gì cũng sẽ thấy vết bầm đó, nhưng đại úy Rimbaud hy vọng thời điểm ấy đến càng trễ càng tốt.

Ông ta có vẻ cũng chẳng thông minh cho lắm

Lúc đi dạo tiệm may, Vitalie tìm nhân viên hỏi mượn giấy bút, viết lời nhắn cho cậu, rồi nhờ người đó tìm giúp cô tìm chú bé đưa thư đưa tới quán trọ.

Bà Mandarien không dẫn Louis theo, nhưng không chỉ mua cho cô 5 chiếc váy mà còn là 5 bộ đồ từ ngoài vào trong: Váy lót, quần lót, áo sơ mi, mũ, giày; Cũng mua rất nhiều đồ dùng hàng ngày và mỹ phẩm: khăn tắm, kem dưỡng, phấn rôm, nước hoa, bút chì kẻ mày. Tiêu gần 1.000 franc trong một buổi chiều.

Bà Mandarien trông có vẻ u sầu, cũng không nói chuyện nhiều với cô; mà cô cũng chẳng buồn trao đổi gì với tình nhân của cha cả. Nếu Louis thông minh thì hẳn sẽ cố gắng thuyết phục mẹ rời đi, quay về Marseille; còn bà Mandarien nếu có lý trí thì hẳn sẽ rõ, ông ta chưa ly hôn, bọn họ mãi mãi không thể trở thành người nhà thực sự, ông ta đã có vợ con, chẳng qua vì Dijon xa xôi nên không ai biết người đàn ông này đã bỏ vợ bỏ con, nếu không, ông ta ắt sẽ bị lên án.

Đạo đức xã hội chắc chắn ủng hộ mối quan hệ gia đình ổn định. Địa vị của một người đàn ông trong xã hội là do người khác quy định. Là một người đàn ông bỏ rơi vợ con thì người ta sao có thể tin mình là người bạn trung thành được?

Với bà Mandarien mà nói, đại úy Rimbaud đâu phải là lựa chọn tốt, dựa vào ngoại hình và học vấn của mình, đáng nhẽ bà nên là phu nhân quý tộc nào đó mới phải. Louis chưa từng nhắc đến xuất thân của mẹ nó, nhưng rõ ràng không chỉ đơn giản là con gái của nhà có tiền bình thường, có thể là con gái của một gia đình quý tộc nhỏ nào đó, chung quy là không nên có qua lại gì với sĩ quan xuất thân bình dân như đại úy Rimbaud.

Vấn đề này không cần truy cứu sâu, tóm lại, đòi tiền là chuyện của cậu Felix, cô chỉ phụ trách nghĩ cách làm sao để bà Mandarien rời khỏi ông ta.

Cô nhắc đến 5 người anh em bọn họ —— giữa cô và Arthur còn có một cô em gái vừa chào đời mấy tháng thì chết yểu —— đại úy Rimbaud cũng không thích trẻ con, lại càng không yêu vợ, có thể chỉ yêu 30.000 franc kia hơn; Nếu con gái nhà Cuif không có của hồi môn 30.000 franc thì sẽ thế nào đây; Đại úy Rimbaud là tên đàn ông bạc tình bạc nghĩa, dù người đàn ông như vậy có yêu Louis đến đâu thì cũng cần tham khảo thái độ của ông ta đối với con ruột của mình.

Bà Mandarien dẫn cô đến nhà hàng bên ngoài ăn trưa, thực đơn phong phú, một bữa ăn của hai người hết 7 franc. Đến lúc bọn họ về lại nhà đại úy Rimbaud thì Felix và Frederic đã tới.

Đại úy Rimbaud gọi Vitalie lên lầu, có lẽ là muốn bàn bạc chuyện này với bà Mandarien. Tóm lại là ông ta muốn lấy tiền, khác biệt là ở số lượng.

Vitalie bảo người hầu đưa hộp đựng váy lên phòng cô, còn mình đi tìm Louis.

Louis đã ở trong phòng nửa ngày, nó đi ra mở cửa cho cô, để cô vào phòng.

“Hôm nay cậu không xuống nhà à?”

Nó lắc đầu, “Không có. Sao thế?”

“Nghe lời vậy hả?” Cô cũng không tin.

“Tôi biết cậu với anh của cô đã đến.”

“Cậu có biết bọn tôi đến làm gì không?”

“Biết. Tiền nuôi dưỡng anh em các cô.” Nói đoạn, Louis nhíu mày.

“Cậu có nghĩ chúng tôi nên tìm ông ấy lấy khoản tiền này?”

Louis gật đầu, “Nên chứ. Ông ta là cha, nên nuôi dưỡng các cô.”

Câu này nói đúng. Cô mỉm cười, “Mẹ ruột cậu nói không biết đại úy Rimbaud có bao nhiêu tiền, chắc cậu cũng không biết. Nếu đại úy Rimbaud không có tiền thì liệu có đòi tiền mẹ cậu không?”

Louid cau mày, “Mẹ có bao nhiêu tiền tôi cũng không rõ, nhưng mà…” nói rồi lại nhìn cô.

“Tôi hiểu ý cậu. Tiền của mẹ cậu hẳn là dùng để nuôi cậu khôn lớn, cho cậu ăn ngon mặc đẹp, sống vô tư như con nhà giàu, không thể cho người khác được. Ừ, tôi ủng hộ suy nghĩ này của cậu. Nhưng nếu mẹ cậu mềm lòng thì sao?”

Nó quẫn bách, nhìn cô thăm dò.

“Cậu có người nhà nào ở Marseille không?”

“Có, tôi có một chị gái, đã kết hôn rồi.”

“Chị cậu có con không?”

“Vẫn chưa, chị ấy mới kết hôn mấy tháng. Sao vậy?”

“Cậu lập tức viết thư cho chị ấy, bảo chị ấy viết thư lại cho mẹ cậu, gọi mẹ cậu về. Dù là bị ốm hay mang thai cũng được, cứ tìm đại lý do.”

Louis khó hiểu nhìn cô, “Không phải cô đến đòi tiền à?”

Vitalie buồn cười, “Cậu đúng là đồ ngốc. Tôi muốn tiền, nhưng không phải tiền của nhà Mandarien, tôi chỉ muốn tiền của đại úy Rimbaud. À đúng rồi, chủ nhà của căn biệt thự này là ai?”

“Đại úy Rimbaud.”

“Ừ, rất tốt. Cậu và bà Mandarien mau chóng rời khỏi đây, ông ta không thể lấy được tiền thì chỉ có nước bán nhà. Ông ta không có nhà, mẹ cậu có chịu đi thuê nhà trọ không?”

Nó lắc đầu. Nó hiểu mẹ mình, bà đâu chịu nổi khi thuê nhà. Nó mơ hồ cảm thấy Vitalie thực sự là một cô gái thông minh, nó không chỉ ra được kế hoạch của cô có gì không ổn, tình cảm giữa nó và đại úy Rimbaud cũng không sâu sắc đến thế, nếu mẹ có thể thoát khỏi người đàn ông này thì đúng là quá tốt.

***

Gần đây đại úy Rimbaud có vẻ mệt mỏi.

Cô con gái không phải thiên thần nhỏ như bề ngoài, thậm chí còn rất biết gây chuyện, dùng đủ cách thức nhưng lại khiến ông không thể nào nổi trận lôi đình. Cô là người rất biết phá hoại bầu không khí, bà Mandarien suốt ngày cứ lo Vitalie đột nhiên nói ra câu ẩn dụ đả kích mình, mà ông cũng không chịu nổi châm chọc của Vitalie.

Vitalie lần lượt đưa hai cuốn Therese Raquin và Madeleine Ferat cho hai người, bà Mandarien vừa căm phẫn vừa xấu hổ, ngày nào cũng khóc tức tưởi; Phụ nữ có điềm đạm tới đâu thì khi khóc tính khí cũng không tốt, mà ông ta cũng chẳng có kiên nhẫn để dỗ dành bà;

Felix là một người thô tục, vô lại, thô lỗ và nhỏ mọn, luôn miệng đòi cho bằng được 50.000 franc, thiếu một xu cũng không được; Frederic đã là chàng trai 17 tuổi, tướng mạo rất giống cha, nhìn con trai đã trưởng thành, ít nhiều ông ta cũng thấy áy náy. Nhưng điều đó không có nghĩa là ông ta yêu quý đứa con trai này, chỉ là chút lương tâm còn sót lại mà thôi.

Bà Mandarien muốn ông ta sớm giải quyết vấn đề tiền nuôi dưỡng, nói đợi ông ta giải quyết xong thì hãy viết thư cho bà, rồi vội vã dẫn Louis rời đi, quay về Marseille. Đấy là chuyện của ngày 28 tháng 5.

Ngày hôm đó, Công xã Paris chính thức thất bại, quân đội chính phủ chiếm cứ toàn thành phố Paris.

***

Chuyện lớn thay đổi cả xã hội xảy ra ở Paris chẳng ảnh hưởng gì đến chuyện ở nhà đại úy Rimbaud. Ngày hôm ấy, các tờ báo ở Dijon vẫn chưa nhận được tin tức mới nhất về Paris, vẫn đang bàn tán chuyện xảy ra ít hôm trước: Trước khi đối mặt với thất bại, Công xã Paris đã phóng hỏa đốt cháy một số kiến trúc quan trọng trong thành phố, bao gồm Cung điện Hoàng gia Tuileries và Cung điện Hoàng gia Louvre nơi Napoleon III sống trước đây, các tác phẩm nghệ thuật và kho báu trong cung điện không được hoàng gia mang đi đã bị cướp phá sạch bách, hoặc là bị lửa thiêu rụi;

Quân đội chính phủ đã bắt đầu truy bắt các thành viên của Công xã Paris trên quy mô lớn, tại các khu vực nội thành và ngoại ô Paris, hàng người đã bị bắn chết, máu của thành viên Công xã nhuộm đỏ đường phố Paris.

***

Bà Mandarien đã dẫn Louis đi, trong biệt thự chỉ còn lại cha con Rimbaud.

Mặc váy mới, trang điểm như con gái nhà giai cấp trung lưu ở Dijon, Vitalie cảm thấy mình rất đẹp.

Đại úy Rimbaud để bà Mandarien dẫn cô ra ngoài ba ngày liền, không cho cô gặp cậu và anh trai; Hai người họ không gặp cô đâu biết gì, nghĩ Louis chỉ là một cậu bé 11 tuổi rưỡi thì lấy đâu ra sức mạnh? Nay không có ai dẫn cô ra ngoài, cuối cùng cô cũng có thể để cậu và anh thấy được vết thương của mình.

Đã ba ngày rưỡi rồi, vết bầm… vết tụ máu đã mờ mờ, nhưng vẫn thấy rõ dấu tay. Felix đau lòng, gào to: “Cháu gái ngoan của cậu!” Sau đó la lên với đại úy Rimbaud, dẫu đã biết tỏng: “Là ai làm? Là anh hả? Là anh! Cái tên cầm thú này! Anh muốn giết con mình hả!”

Nói đoạn, ông tức giận xông về phía ông ta.

Đại úy Rimbaud khổ sở né tránh, “Chớ —— Felix! Dù tôi đúng là kẻ khốn nạn, nhưng tôi chưa bao giờ muốn làm tổn thương họ.”

Felix không nghe vào tai, đánh đập ông ta một trận. Đại úy Rimbaud chỉ tránh mà không đánh trả.

Frederic nhanh trí kéo Vitalie ra ngoài phòng khách.

“Còn đau không?” Frederic cũng đau lòng, “Anh không thấy Louis đâu, nếu không đã đánh nó một trận no đòn rồi!”

Vitalie cười thầm: Louis đâu phải đứa ngu, chắc chắn sẽ không dám để Frederic bắt được mình; Mà anh trai trút giận cho em gái cũng là lẽ thường tình.

“Đỡ hơn rồi anh.”

“Có đưa 50.000 franc anh cũng thấy ít.” Frederic tức giận nói, “Nếu mà… nếu mà em gặp chuyện gì, anh sẽ giết!”

“Giết ai?”

“Còn là ai nữa? Đương nhiên là cha của chúng ta rồi! Em ở trong nhà ông ta mà ông ta còn không thể bảo vệ được em, ‘người cha’ như thế, có cho anh cũng cóc cần!” Anh cố trưng ra bộ mặt hung tợn.

Rồi anh sẽ xuất hiện trên “bản tin xã hội” của báo chí đấy. Vitalie thầm nhủ.

“Em còn trị giá hơn 50.000 franc nhiều.” Anh nhéo gương mặt bé nhỏ của cô.

“Dĩ nhiên rồi!”

***

Đại úy Rimbaud cũng chẳng có hơi sức đâu mà cò kè, cuối cùng hứa đưa 35.000 franc, 5.000 franc trong đó là cho riêng Vitalie, không để bọn họ giấu chuyện Vitalie bị thương thì chắc chắn họ sẽ nói lại với bà Rimbaud.

Mấy ngày sau, đại úy Rimbaud vẫn ra ngoài vào buổi chiều. Không thấy ai đến xem nhà, ông ta cũng không bán nhà bán cửa, không biết lấy đâu ra 35.000 franc này nữa. Đến ngày 7 tháng 6, ông ta đưa hai tờ chi phiếu cho Felix: Một tờ 30.000 franc, một tờ 5.000 franc.

Từ khi Vitalie biết mình được cho riêng 5.000 franc, cô bắt đầu lo lắng: Nên giao khoản tiền này cho ai giữ đây? Cô không muốn đưa cho bà Rimbaud, lo mẹ sẽ dùng số tiền này trang trải sinh hoạt. Không phải cô bủn xỉn, chỉ là, có tiền trong tay thì mới yên tâm. Hơn nữa nếu sau này Arthur cần tiền, cô thà đưa cho anh còn hơn là thông qua mẹ. Arthur là con cưng của mẹ, nếu anh xin tiền mẹ thì mẹ vẫn cho thôi, nhưng chắc chắn sẽ còn cằn nhằn. Arthur không thích nghe mẹ cằn nhằn, còn lén nói mẹ là “khẩu xà”.

Cậu Felix là bợm rượu, nhưng may không phải là kẻ phá của, chẳng qua là không biết tiến thủ chút thôi, hầu như bao giờ cũng ở trong trạng thái say mèm. Song lần này ông rất được, khi nghiêm túc thì phát huy cực kỳ tốt, lấy được tiền nuôi dưỡng gấp đôi con số cô mong đợi.

Ưu điểm của ông là bản thân có tiền, không cá độ cũng không mê gái, không có nhiều nơi để tiêu tiền nên ông chỉ mua rượu, nhưng ông không muốn uống rượu quá ngon, chi phí có hạn. Để ông ấy giữ tiền của cô là tốt nhất.

Sau đó còn cho Frederic một ít làm “phí giữ miệng”, không thể đưa nhiều quá được, chỉ cần đưa 300 franc cô có là được —— anh trai lớn thế rồi, nhưng chưa bao giờ có nhiều đến 300 franc đâu!

Còn về “ông bố” tốt của cô, không thể khiến ông ta vất vả bán nhà bán cửa, mà cô không ngờ chỉ trong vòng một tuần ông ta đã lấy ra được số tiền này. Giá nhà ở Dijon còn tùy vào vị trí khu vực, đại lộ Napoleon được coi là khu trung lưu, giá một căn biệt thự nhỏ như vậy khoảng 50.000 franc, tiền tiết kiệm của đại úy Rimbaud có lẽ chỉ đủ mua một căn nhà, cộng với chi tiêu trong 10 năm qua, hẳn ông ta không có nhiều tiền tiết kiệm… Vậy ông ta lấy 30.000 franc ở đâu? Không lẽ ngoài bà Mandarien, ông ta có “hầu bao” nào khác ở Dijon nữa?

Vitalie phẫn nộ.

Nói về đại úy Rimbaud thì ông ta không làm ra điều gì ghê tởm. Đúng, bỏ rơi vợ và con cái là điều rất tệ, nhưng chưa đến nỗi phải giết ông ta. Giờ để ông ta mất một số tiền lớn đến thế, rồi lại để tình nhân rời bỏ ông ta thì đã đạt được mục tiêu chính của mình rồi. Về việc liệu sau này có còn cần tìm ông ta đòi tiền nuôi dưỡng nữa không thì… Cả cô và Isabelle đều chưa trưởng thành, hoàn toàn có thể đi thêm chuyến nữa.

Cô lén nói với cậu đợi mấy năm sau quay lại lần nữa, vậy mà Felix khen cô một hồi, nói cháu đúng là cô bé thông minh!

***

Louis viết thư cho người chị ở Marseille, nhưng còn chưa nhận được hồi âm thì bà Mandarien đã dẫn nó đi. Thế là bức thư hồi âm này vào tay Vitalie. Vitalie viết thư cho Louis, ám chỉ trong ngoài muốn nó tìm cách để bà Mandarien đừng bao giờ trở lại Dijon.

Ngày rời khỏi Dijon, Vitalie nhận được thư của Louis, hỏi cô bao giờ thì về Charleville, lại hỏi địa chỉ nhà cô ở đó.

Cô trả lời ngắn gọn, nói hôm nay sẽ xuất phát, đừng nghĩ đến chuyện phát triển tình hữu nghị gì cả, mỗi người đã đạt được mục đích riêng, có thể đường ai nấy đi rồi, từ nay về sau đừng bao giờ gặp lại nữa.

***

Bà Rimbaud cho Frederic 200 franc, trên đường đi anh tiêu mấy chục franc, còn lại khoảng 150 franc; lại có thêm 300 franc Vitalie cho anh lấy lòng, nhất thời trở thành “kẻ có tiền” có đến 450 franc “giàu sụ”. Anh vui vẻ tính toán, muốn dùng 450 franc này để ngày ngày ăn thịt, lại còn mua âu phục đẹp đẽ.

Lúc trước ở Paris, cậu Felix đã mua cho anh một bộ đồ mới từ đầu đến chân, Frederic mặc âu phục trông không tệ, thoạt nhìn như một người đàn ông trưởng thành.

“Sau này anh muốn làm gì?” Trên chuyến tàu từ Dijon đến Chalon, Vitalie hỏi anh.

“Cái đó… chắc là đi tìm công việc nào đó thôi.” Như Arthur, Frederic cũng không muốn đến trường. Arthur cho rằng mình không học thêm được tri thức cao thâm nào ở học viện Charleville nữa, còn Frederic chỉ đơn giản là ghét học.

“Em nghe mẹ nói, anh muốn đi nghĩa vụ quân sự.”

“Đúng, anh cũng sắp 20 tuổi rồi.” Nói đến nghĩa vụ quân sự, anh có vẻ rầu rĩ. Pháp hiện đang thực hiện chế độ nghĩa vụ quân sự bắt buộc, nam giới trong độ tuổi từ 20 đến 25 phải phục vụ trong quân đội, thời hạn phục vụ tại ngũ là 3 năm, sau 36 tháng có thể lựa chọn ở lại nhập ngũ hoặc về nhà để chuyển sang lực lượng dự bị. Anh là con trai cả, nhất định phải đi phục vụ, nếu không Arthur sẽ phải đi phục vụ, nhưng chắc chắn Arthur không muốn ở trong quân đội 3 năm.

Ở trong quân đội có cái lợi là sẽ có một khoản phụ cấp nho nhỏ, nếu không làm gì lung tung thì tiền trợ cấp cũng đủ để anh tiêu vặt, dù sao ở trong quân đội, chỉ có thể mặc quân phục cả ngày, là quân đội chi tiền, bao ăn uống và vật dụng hàng ngày, căn bản không cần tự tiêu tiền.

“Anh mà đi rồi, Arthur cũng sẽ không ở nhà đâu.” Cô thở dài.

Arthur vẫn không muốn ở nhà, cứ nhìn anh ấy suốt ngày muốn đến Paris là biết. Nếu Frederic nhập ngũ thì Arthur sẽ không ở nhà nữa, mẹ lại càng quản thúc hai cô con gái nghiêm ngặt hơn. Đến lúc đó khéo tới trường dòng học còn tốt hơn!

Frederic xoa đầu cô, “Sao vậy? Em cũng không muốn ở lại nhà hả?”

Cô gật đầu, “Em muốn tới học viện Charleville, nhưng bọn họ không nhận nữ sinh. Em muốn đi học.”

“Học viện Charleville toàn bọn trẻ hư.” Anh nói bằng giọng điệu “cái này anh biết”: “Đừng đến học viện làm gì. Hiện tại em có tiền, có thể mời gia sư về.”

“Nhưng gia sư giỏi đâu dễ tìm.” Cô thở dài.

“Để Arthur ——” Anh vừa nói ra tên em trai thì sực nhớ, thằng nhóc Arthur vẫn chưa về nhà. Sau khi đến Dijon mọi người có viết thư gửi về cho mẹ ở Charleville, thư trả lời của mẹ được gửi đến bưu điện gần đại lộ Napoleon ở Dijon chứ không phải đến nhà đại úy Rimbaud. Arthur vẫn chưa về nhà, nhưng đã rời Paris và không biết anh đã đi đâu.

“Arthur đi đâu rồi? Mẹ viết thư không thấy nhắc đến anh ấy.”

“Ai biết? Chắc là đang tụ tập với đám người nào đó.”

Trong thư bà Rimbaud không nói nhiều, chỉ nhắc đến có lẽ Arthur đã rời Paris, nhưng không dám về nhà, với Vitalie cũng không có ở nhà nên nó đã đi đến chỗ khác rồi.

Hai anh em ôm ấp tâm sự.

Vitalie muốn đến trường, hiện tại trong tay cô có tiền, hoàn toàn có thể đến nhà giáo viên để học, điều kiện trong nhà không tốt, có giáo viên tư thục dạy tại nhà thì tốt hơn. Cô muốn đến học viện Charleville, nhưng nghĩ tới chuyện trường không nhận nữ sinh, tình hình chính trị lại đang hỗn loạn, cho nên nếu muốn giải quyết vấn đề này thông qua các biện pháp hành chính hoặc pháp lý thì sẽ rất khó khăn, tốt hơn hết là nên tìm một gia sư dạy riêng; Hơn nữa môi trường trong trường quả đúng là không tốt, nếu cô là nữ sinh duy nhất trong trường thì chắc chắn sẽ gặp trùm trường – loại chuyện bắt nạt học đường này cũng chẳng phải mới mẻ gì.

Điều Frederic muốn không phải là nhập ngũ mà là tìm việc. Bà Rimbaud bất đắc dĩ chấp nhận thực tế là anh không muốn quay trở lại trường, nhưng sẽ không chấp nhận anh ở nhà suốt ngày. Bà đã nói với anh rồi, sau khi từ Dijon về thì phải ra ngoài tìm việc. Nhưng anh có thể làm gì được đây? Nghĩ đến thôi đã thấy đau đầu.

***

Tại Charleville.

Bà Rimbaud không ngờ bọn họ đi ba tuần mà lấy về được 30.000 franc thật! Khoản tiền này đòi được bằng lý do nuôi dưỡng bốn anh em bọn họ nên lẽ dĩ nhiên sẽ giao cho bà Rimbaud. Ba đứa ở nhà đã nhao nhao đòi hỏi, Frederic yêu cầu rất đơn giản, có thịt là được! Isabelle thì muốn ngày ngày ăn no, được ăn thịt, còn muốn mặc váy đẹp; Vitalie cũng muốn mỗi ngày được ăn uống no nê, sau đó còn có thể có tiền đi học.

Yêu cầu của Frederic và Isabelle thì dễ rồi, hơn nữa Isabelle biết chị có đem váy mới siêu đẹp mua ở Paris về cho mình, thế là sốt sắng về phòng thay váy; Nhưng yêu cầu của Vitalie thì hơi khó. Bà Rimbaud cùng Vitalie và Frederic bàn bạc rất lâu trong phòng khách.

Đại công thần lần này chắc chắn là Vitalie rồi, nếu không có cô xúi Felix dẫn bọn họ đi Dijon thì 30.000 franc này cũng sẽ không từ trên trời rơi xuống. Có tiền có gì không tốt? Có tiền lại có thể sống tốt hơn, cũng có thể bù đắp tổn thương khi bị chồng vứt bỏ. Nếu không có tình yêu thì có tiền như vậy cũng được.

Khoảng 10 tuổi Arthur đã bộc lộ tài năng trong chuyện học hành, hiện tại Vitalie lại muốn đi học, bà Rimbaud dao động: Không chừng Vitalie cũng là đứa có tài năng. Bà không biết con gái thông minh thì có ích gì, nhưng nhất định vẫn hơn đứa ngốc nghếch, đây là đánh giá rất bình thường.

Thế là bà quyết định viết thư gọi Arthur về nhà, dẫn Vitalie đi gặp giáo viên dạy riêng gì đó, có mấy thầy giáo ở học viện Charleville sẽ lén nhận học trò; Sau khi quyết định chuyện đi gặp giáo viên, Frederic sẽ phụ trách đưa đón Vitalie.

***

Vitalie rất vui: Đã đạt được mục tiêu bé nhỏ đầu tiên rồi, mục tiêu bé nhỏ thứ hai cũng đang chờ hoàn thành!

Ngày trước cô muốn đi học thì trở ngại lớn nhất là bà Rimbaud, có lẽ mẹ không biết con gái cũng cần học tập, nhưng 30.000 franc đã khiến bà vui vẻ nên cũng dễ dàng đồng ý với cô.

Kiến thức mà các cô gái trong trường dòng có thể học được rất hạn chế, môi trường sống lại không tốt, cô đã muốn rời khỏi trường dòng từ lâu, về phần Isabelle, có lẽ em ấy phải đến trường dòng nữ hai năm nữa.

***

Hai hôm sau, Arthur nhận được thư đã quay về số 5A phố duyên hà Madeleine.

Vóc dáng anh không cao, mà bốn anh em cũng chẳng cao mấy, hiện tại Frederic chỉ cao 1m7, Arthur thì thấp hơn, chỉ có 1m6. Vitalie sắp 13 tuổi mà chỉ cao 1m2, thậm chí còn chưa bắt đầu trổ mã.

Arthur rất ngạc nhiên khi bọn họ đến Dijon một chuyến lại đem về được 30.000 franc.

“Ông… ông ta thế nào?”

“Ai cơ?” Vitalie biết tỏng mà cố ý hỏi.

Arthur miễn cưỡng nói: “Cha.”

“Ông ta? Ông ta sống tốt lắm. Nhưng sau này có sống tốt được vậy nữa không thì em không biết, cũng không quan tâm.”

Arthur thở dài.

“Anh thì sao? Anh vẫn chưa nói gì, lần này đi Paris thế nào?”

Anh buồn phiền gãi đầu, “Không ổn lắm. Anh không biết phải làm cách nào mới khiến bọn họ đọc thơ của anh. Nói cho đúng, anh cho rằng bọn họ đọc cũng không hiểu.”

“Đọc không hiểu?” Nghĩa là gì?

“Em đọc hiểu thơ anh viết à?”

Vitalie nghĩ ngợi, “Miễn cưỡng có thể ‘đọc hiểu’.”

“Đây là cảm… cảm giác không nói rõ được, cũng không giải thích được. Thứ anh viết là thứ anh muốn biểu đạt. Em phải ‘đọc’ từng chữ từng chữ một.”

“Cái này thì em biết.”

“Em đọc thơ rồi à?”

“Có đọc một ít.”

“Ví dụ?”

“Lord Byron.”

Arthur cười, “Ông ấy cũng viết hay. Nhưng anh khác Byron, anh là… anh hy vọng có thể ‘giữ mọi giác quan hỗn loạn trong thời gian dài một cách minh mẫn’ – Em hiểu ý anh không? Ý anh là, anh phải là một người chưa từng có trước đây, là một thiên tài! Anh là nhà thơ, điều này không có gì nghi ngờ! Anh là ‘anh’, mà cũng không đơn giản là ‘anh’. Anh là ‘người hướng dẫn linh hồn’, khả năng này rất điên, em có hiểu anh đang nói gì không?”

“Có thể hiểu được chút chút.” Vitalie đáp thật.

Arthur uể oải nghiêng người tựa vào đầu giường, “Mẹ chẳng bao giờ hiểu được anh muốn cái gì, muốn làm gì. Anh muốn người khác biết đến anh, nhưng không cần bọn họ hiểu anh.”

“Thế rốt cuộc anh muốn gì? Nói dễ hiểu như cách mẹ hiểu thì, anh muốn có được danh tiếng như các nhà thơ khác hay thực tế nhất là muốn tiền?”

Có vẻ anh cũng đang nghĩ xem nên trả lời như thế nào, đoạn đáp: “Anh không biết. Anh muốn tiền, nhưng dựa vào viết thơ thì…” Chính anh cũng hiểu chỉ viết thơ thì không thể nuôi sống mình được.

“Chắc chắn làm thơ thì không thể kiếm được nhiều tiền trong thời gian ngắn, trừ khi anh là nhà thơ như Byron.”

“Tiền bạc” là thứ tục tằn, Arthur lại chẳng xấu hổ đàm luận “tiền bạc”, “Đúng, điều này thì anh biết. Nhưng em phải hiểu, có vài thứ có giá trị cao hơn tiền rất nhiều.”

Vitalie gật đầu. Từ khi đến Dijon cô cứ nghĩ mãi vấn đề này, cân nhắc xem phải nói thế nào: “Em có thể cho anh tiền, một năm… 300 franc, xem như em cho anh, anh không cần trả.”

Arthur bất ngờ, “Em có nhiều tiền vậy hả?”

“Anh cũng có biết em có bao nhiêu tiền đâu.” Cô lấy túi tiền trong ngăn kéo ở tủ đầu giường ra, là 100 franc lần trước Arthur cho cô.

“Đây là 100 franc, anh cầm trước đi. Hiện trong tay Frederic có 450 franc, anh có thể tìm anh ấy xin thêm 50 franc. Anh cầm tiền rồi cũng đừng tiêu lung tung, chỉ được dùng lúc cần dùng. À, còn nữa, anh có thể dùng số tiền này để ăn uống đàng hoàng, đừng có nhịn ăn sáng.”

Arthur cười hì hì nhận lấy túi tiền, xán lại gần hôn lên mặt cô, “Em gái tốt của anh.”

“Anh nhớ nhé, nếu viết được gì thì phải gửi về nhà, không được vứt lung tung. Nếu sau này anh thành nhà thơ nổi tiếng, nói không chừng em có thể bán bản nháp của anh để kiếm nhiều tiền đó.”

Arthur ôm cô cười to.

***

Arthur là người rất chăm chỉ, đi đâu cũng không quên tiện tay viết viết, có khi là thơ ca, có lúc là văn xuôi tản mạn, nhưng nhiều nhất là viết thư. Anh viết thư cho Vitalie, viết thư cho bà Rimbaud, viết thư cho bạn bè, đi đến đâu gặp người nào chuyện gì cũng sẽ viết thư kể lại. Thư của anh rất tỉ mẩn, lựa từ đặt câu tuy đơn giản nhưng toàn mỹ từ, Vitalie nhạy cảm phát hiện, anh chỉ nói khi đến Paris thì mình có tham gia một “đội quân” ​​du kích, nhưng hầu như không đề cập đến bất cứ điều gì trong giai đoạn đó.

Cô cảm thấy, liệu có phải Arthur gặp chuyện “không hay” gì trong quân đội chăng? Dáng anh không cao, trông lại nhỏ bé như con gái, có khi nào…

Không được nghĩ nữa không được nghĩ nữa.

Arthur dẫn cô đến viếng thăm vài vị giáo sư có học vấn, trong đó cũng có giáo viên già ở học viện Charleville. Bọn họ bày tỏ tiếc nuối khi Arthur không thể về trường, cũng đề cập Arthur nên làm bài kiểm tra tốt nghiệp trước, lấy chứng chỉ, sau đó đợi tình hình ở Paris ổn định rồi hẵng đến trường đại học ở Paris. Bọn họ nhất trí Arthur nên vào đại học.

Arthur rất cuồng vọng, cho rằng đại học cũng không thể dạy anh thêm được nhiều, làm một nhà thơ, anh đã học đủ kiến thức cần có rồi, còn những điều khác thì anh không quan tâm.

Vitalie rất phản đối thái độ này của anh, “Anh nói không đúng, những gì trường đại học mang lại cho anh là kinh nghiệm sống, là kiến ​​thức mà anh không thể học ở học viện Charleville.”

“Ví dụ?”

“Chính trị, lịch sử.”

“Anh có thể đọc sách, đọc sách vậy là đủ rồi.”

“Thế cũng không đúng. Anh nên thảo luận, biện luận cùng những người khác, như vậy mới có thể mở rộng tầm nhìn của mình.”

“Em nói cũng có lý. Nhưng giờ Paris đang rất loạn, anh vẫn chưa muốn nghĩ đến chuyện này.”

“Dù sao anh vẫn thi tốt nghiệp trước đúng không?”

Anh miễn cưỡng nói: “Anh sẽ thi.” Kỳ thi tốt nghiệp toàn quốc vẫn rất quan trọng, dù là để sau này tìm việc hay học lên đại học thì vẫn phải cần có chứng chỉ của kỳ thi.

***

Tìm giáo viên dạy bé gái 13 tuổi rất dễ, Arthur nhanh chóng tìm được giáo viên phù hợp cho Vitalie. Thời gian học là 5 ngày mỗi tuần, học lúc 8 giờ sáng, buổi trưa ăn tại nhà giáo viên, 4 giờ chiều tan học. Học phí bao gồm cả tiền ăn trưa là 150 franc một tháng, 9 tháng một năm, vị chi học phí là 1.350 franc một năm.

Bà Rimbaud cảm thấy tiếc vì khoản học phí này, nhưng cậu Felix hứa sẽ trả một nửa học phí, bà chỉ phải trả nửa còn lại là 675 franc, thế là bà lại vui vẻ đồng ý cho Vitalie đi học.

***

Sắp xếp việc học cho em gái xong, Arthur lại đi lang thang. Anh có một người bạn tốt tên Ernest Delaet ban đầu sống ở thành phố Mezieres lân cận. Trong thời kỳ chiến tranh, nhà của De Laet bị đạn pháo phá nổ, gia đình gấp gáp chạy đến vùng quê Charleville bên này. Thế là hai anh chàng thường xuyên đi từ thôn này sang làng nọ, đi tới lúc trời tối đen mới về nhà của De Laet, thỉnh thoảng cũng sẽ đến làng Roche ở lại vài hôm.

Felix không thích Arthur, nhưng lấy tình cảm với Vitalie làm chuẩn thì cũng chỉ là “không quá thích” chứ không đến nỗi ghét anh, thực tế còn rất tốt với anh. Anh ở nhà cậu rất sướng, Felix không quản anh, anh còn lén lấy trộm rượu của cậu, uống cùng đồng bọn.

À, còn nữa, anh nghe nói lần trước Charles Nhỏ đánh Vitalie, thế là cùng De Laet tẩn cho Charles một trận túi bụi.

***

Lần trước Charles gây họa xong bỏ chạy, một tuần không dám về nhà, mãi đến khi bác trai và Vitalie về Charleville rồi đi Dijon, thì anh mới dám về nhà.

Felix ra ngoài gần một tháng, Charles xưng bá xưng vương, sung sướng được một thời gian, đến khi cậu Felix về thì anh lại chuồn, thỉnh thoảng một tuần mới về một lần. Nhưng vẫn không may khi gặp Arthur và Delaet ở làng Roche, cuối cùng cũng không thoát khỏi trận đánh tơi bời.

Đánh xong rồi, Arthur lại ép anh ta thề với chúa là từ nay về sau không được đụng vào một đầu ngón tay của Vitalie nữa, nếu không sẽ chặt cả hai tay anh ta.

***

Ngày 15 tháng 6 là sinh nhật 13 tuổi của Vitalie.

Cả gia đình chỉ đơn giản làm bữa tối thịnh soạn hơn bình thường một chút, dù cho đó có là sinh nhật của cô đi chăng nữa. Mà Vitalie không quan tâm đến sinh nhật lắm, đối với cô sinh nhật tức là cô đã thêm một tuổi. Trẻ con đứa nào cũng muốn nhanh chóng lớn nhanh.

Sau sinh nhật của mình, cô chính thức bắt đầu tham gia lớp học tại nhà của thầy Pierre.

Thầy Pierre có 5 học sinh, thêm cô nữa là 6. Tuổi cả đám thì xấp xỉ nhau, lịch học tuy có khác nhau, nhưng hầu hết đều học chung các môn với nhau, chủ yếu là văn học và lịch sử, địa lý, toán học, sinh học và hóa học. Lúc bấy giờ sách giáo khoa của những môn này có rất ít nội dung, thậm chí có trường còn không có môn sinh và hóa, nên thầy Pierre cũng không dạy hai môn này.

Vào ngày đầu tiên đến lớp, một cậu bé 14 tuổi tên Jules liên tục kéo bím tóc khiến cô rất khó chịu. Chiều tan học, Frederic đến đón cô về nhà, lúc đi ngang qua cửa tiệm cắt tóc, Vitalie ghé vào cắt ngắn thành kiểu tóc con trai.

Quay về nhà, bà Rimbaud giật mình khi thấy cô cắt ngắn tóc đến thế, nhưng nghe cô giải thích xong thì cũng hiểu được cắt tóc sẽ bớt việc hơn.

Vài hôm sau, Frederic tìm cơ hội chặn Jules, dọa cho nó một trận.

Đi học 4 tuần, thầy Pierre cho học trò nghỉ hai tháng, phải đến giữa tháng 9 mới học lại.

***

Trong khoảng thời gian này, bà Rimbaud đang cân nhắc xem nên chuyển đến một thị trấn gần đó hay là đến làng Roche, nơi có chi phí sinh hoạt thấp hơn.

Hồi đầu gia đình Rimbaud sống ở Charleville vì đại úy Rimbaud không muốn sống ở làng Roche trong thời gian nghỉ phép ngắn ngủi, về sau là vì hai cậu con trai đang đi học. Hiện tại, hai cậu con trai không đi học, Isabelle đến trường dòng nữ, chỉ có Vitalie là muốn đi học ở Charleville.

Ngày trước bà Rimbaud được kế thừa gia sản của ông Cuif, trong số đó có một căn nhà ở Saint-Laurent – một thị trấn nhỏ gần Mezieres, nay đang cho một gia đình thuê, bà muốn lấy lại căn nhà đó rồi cùng Frederic chuyển đến Saint-Laurent sống. Nhưng vấn đề là nếu như vậy thì Vitalie phải tìm một nhà trọ, hoặc mỗi sáng sớm phải đi từ Saint-Laurent tới Charleville rồi chiều lại về nhà, nếu thế thì họ cần mua một chiếc xe ngựa có thùng.

Tính đi tính lại, bà Rimbaud vẫn cảm thấy ít nhất là trong ba năm Vitalie đến trường, cả nhà ở lại Charleville có vẻ ổn hơn. Ba năm sau khi Vitalie 16 tuổi, Isabelle 14 tuổi thì có thể không đi học nữa, đến lúc đó cũng không cần lo chuyện chuyển nhà.

***

Vitalie được nghỉ, thế nên bà Rimbaud dẫn theo con trai cả Frederic và con gái lớn Vitalie về làng Roche.

Charles Nhỏ sợ Frederic sẽ đánh mình tiếp vì chuyện lần trước anh đánh Vitalie, thế nên có đến nửa tháng không dám mò mặt về nhà, suốt ngày tụ tập với đám xấu xa. Bà Rimbaud tính dạy dỗ Charles một trận, nhưng anh không về nhà, mà bà cũng không thể đi khắp nơi chặn anh nên đành mặc kệ.

Lúc bấy giờ đang là vụ thu hoạch hè, hầu hết đất đai của gia đình nhà Cuif đều cho nông dân thuê để làm ruộng, chỉ giữ lại một ít đất làm ruộng, thuê người trồng trọt. Trước đây vào mùa thu hoạch hè, bà Rimbaud luôn quay về làng Roche phụ gặt hái lúa mạch.

Frederic và Arthur đều có thể làm ít việc đồng áng, nhưng Arthur không thích làm, còn Frederic vì là con cả nên không thoát được, nhất định phải làm, coi như chịu mệt nhọc.

Vitalie cũng không thích ra đồng, mỗi lần cùng mẹ về làng Roche là cô lại “đổ bệnh”.

Có bà Rimbaud ở nhà, cậu Felix không dám uống rượu nhiều, thành ra cũng ngoan ngoãn đi làm.

Thi thoảng Arthur về nhà hai ngày, bao giờ cũng đi cùng De Laet. Ernest De Laet là bạn cùng bàn với Frederic, vì Frederic luôn khoe “nếu nói về em trai tôi thì nó thực sự rất giỏi”, thế là De Laet quấn lấy anh đòi làm quen với em trai anh, rồi từ đấy hai người trở thành bạn bè thân thiết.

De Laet là bạn tốt với hai anh em nhà Rimbaud, cũng rất thân với các cô gái nhà Rimbaud, anh lại còn đang học ở học viện Charlesville, mùa hè sang năm sẽ tốt nghiệp. De Laet không quá thông minh, cũng không có thiên phú về mặt thơ ca hay văn học, Vitalie thực không hiểu nổi vì sao bọn họ lại trở thành bạn thân được.

De Laet khua tay múa chân, kể cho Vitalie nghe bọn họ đã bụp Charles một trận tơi bời trút giận thay cô thế nào, Arthur đứng bên tít mắt cười nghe. Hai bọn họ học đủ thói quen của thanh niên mới lớn, ngoài uống rượu ra thì còn học cả hút thuốc. Nhưng không phải là thuốc lá thanh niên ở thủ đô lớn hay hút, mà bọn họ hút tẩu.

Arthur thích đội mũ dạ trên đầu, miệng ngậm tẩu. Tẩu không quá to, bên trong bỏ một nắm thuốc lá sấy màu vàng tươi. Vitalie phải liên tục xác nhận là mấy thứ như ma túy vẫn chưa lưu hành ở Charleville, chỉ có ở Paris và một số thành phố lớn, là thứ cần phải có đối với những nghệ sĩ trẻ thời thượng.

Vitalie lo lắng cũng phải, với cái tính cách “cứ cấm cái gì là thử cái đó” của anh trai, anh mà thử được ma túy thì kiểu gì cũng sẽ nghiện. Phải nói giới trẻ văn nghệ rất thích làm mấy trò gây ảo giác, gọi là “tìm cảm hứng”, Arthur cũng không ngoại lệ.

Còn cả absinthe* nữa. Hiện tại anh vẫn chưa nghiện absinthe là vì trong tay anh không có tiền, nhưng đợi đến khi anh kết bạn với Verlaine rồi lên Paris, có khả năng sẽ…

(*Absinthe là loại nước có cồn thường có màu xanh lục, từng bị xem như một loại ma túy tác động trí tuệ gây nghiện và gây ảo giác nguy hiểm. Trong thực tế, Arthur Rimbaud cũng là người nghiện loại thức uống này.)

Hiện tại anh đang mê muội thơ ca của trường phái Parnassian, rất ngưỡng mộ Verlaine và Marat, cũng nghe nói Paul Verlaine có họ hàng ở ngay tỉnh Ardennes, gần Charleville, cách đây không lâu vì chuyện của công xã Paris nên Verlaine đã đến lánh nạn ở nhà họ hàng một thời gian.

Arthur nghe người ta nhắc đến Verlaine thì nói anh có thể viết thư gửi kèm thơ ca của mình cho ông ta. Anh rất đắc ý, cảm thấy thơ của mình rất ổn, chẳng qua không được nhiều người tán thành, chính vì vậy mà anh rất rầu rĩ.

Thực tế chính là: Anh là một chàng trai trẻ không có tiếng tăm, múa may vài chữ không được thế giới bên ngoài tán thành, vẫn chỉ là một cậu bé nhà quê ở Ardennes vô danh.

Thơ của anh khác hẳn thơ ca lưu hành ngày trước và hiện tại, tuy “thiên tài” được mọi người công nhận chỉ có thiên tài toán học và âm nhạc, nhưng văn học cũng thế, dù là thơ hay tiểu thuyết, một tác giả có thiên phú thì dù không học nhiều, cách hành văn người ấy viết ra không giống với cách hành văn mà những người khác cần phải sửa đi sửa lại nhiều lần để “hoàn thiện”. Cái gọi là “cảm hứng” chính là “thiên phú”, không thể “rèn luyện” và cũng không thể “bắt chước”.

Trong nhà Rimbaud không ai có thể đọc hiểu thơ Arthur viết, đến Vitalie cũng không dám chắc chắn cô hiểu được. Thơ của anh từ đơn giản tự nhiên của năm trước biến thành công kích hận đời của hiện tại. Anh ghét sự câu nệ và vô vị ở thị trấn Charleville, cũng ghét mẹ thường xuyên càu nhàu, nhưng anh lại không có lý do để rời đi, chỉ có thể lấy tính phản nghịch của trẻ con để bộc lộ sự bất mãn của mình.

“Không. Dơ bẩn này mới là tổ tiên ta!

Ôi! Đồng bào đâu đã còn là kỹ nữ. Bước ba bước,

Cùng san bằng tòa ngục Bastille.

Con quái vật rỉ máu từng phiến gạch,

Thật ghê tởm; ngục Bastille sừng sững,

Tường loang lổ kể ta nghe tất thảy,

Còn ta bị bóng tối nó nhấn chìm.

– Hỡi công dân! Để lại nỗi buồn quá khứ,

Cùng chiếm ngục hóa nó thành tro bụi!”(1)

Bài trường thi với tựa đề Người thợ rèn này có lẽ đã thể hiện sự phẫn nộ và thất vọng của anh trước sự thất bại của Công xã Paris. Anh là người thẳng thắn, chất phác, diễn đạt suy nghĩ của mình bằng những câu văn trong sáng, không sửa đổi; Anh có sự sắc sảo và tự phụ của một thiên tài, nhưng vẫn phải cần sự công nhận của người khác. Mà sự phiền não lớn nhất của anh là thứ nhất không có tiền, thứ hai là quá trẻ.

Không có tiền, anh không thể cứ ở mãi bên ngoài, cũng không thể đi đến những nơi mình muốn, bởi vì còn quá trẻ nên anh luôn bị những người lớn tuổi coi thường.

Vitalie rất thổn thức trước hai vấn đề này.

“Đáng nhẽ anh không nên chỉ cứ ở Charleville, em thề.” Cô nói thật.

“Anh không biết phải làm gì mới có tiền. Anh muốn có thật nhiều tiền.” Arthur phiền não. Lần này đến Paris là anh đi bộ, anh đi được và sẵn sàng đi bộ, tổng quãng đường là 480 km, nhưng anh vẫn không thể ở lại Paris, càng không biết làm thế nào để người khác “đọc” thơ của mình.

“Về vấn đề tiền bạc, em sẽ nghĩ cách giải quyết.” Cô ôm việc, “Nếu anh thi tốt nghiệp toàn quốc rồi nói với mẹ là anh muốn lên Paris học đại học, kiểu gì mẹ sẽ cho anh sinh hoạt phí.”

Arthur vẫn do dự: Anh thực sự không có hứng thú với việc học đại học.

De Laet hăng hái bắt đầu khuyến khích anh, “Đúng thế, cậu nên thi tốt nghiệp toàn quốc đi, như vậy chúng ta có thể cùng lên Paris học đại học. Đến sang năm chắc Paris cũng ổn ổn rồi.” Da Laet quá hiểu rõ nguyện vọng của cậu bạn thân. Bản thân anh ta còn không dám trốn nhà chạy đến Paris mà, bởi sợ bị đánh gãy chân. Hoàn cảnh gia đình của anh ta khá hơn một chút. Trước khi Mezieres bị quân Phổ bắn phá, gia đình anh đã mở một cửa hàng bách hóa, cũng coi như là tiểu thương. Nhưng anh không dám chạy trốn khỏi nhà, anh sợ nước mắt của bà De Laet – mẹ anh, đây là sự khác biệt giữa người với người.

Arnest De Laet là con trai thành phố điển hình, chỉ nổi loạn trong một phạm vi giới hạn, tức là cũng giống như những chàng trai khác, hút thuốc và uống rượu. Dù hai chàng trai cứ luôn miệng nói phải đi cho biết về gái mại dâm, song chẳng có lá gan ấy —— Charleville và  Mezieres rất nhỏ, ai cũng biết mấy cô gái kỹ nữ, nếu một chàng trai trẻ lại đi chăm sóc cho gái điếm thì chắc chắn sẽ bị chế nhạo.

Bọn họ chưa bao giờ nói với Vitalie là thích con gái nhà nào, hai người bọn họ cũng không xem trọng các cô gái trẻ ở Charleville và Mezieres, cảm thấy bọn họ hoặc là quá ngốc, hoặc là quá thích chê bai người ta, tóm lại, ngoài các cô gái nhà Rimbaud và De Laet ra thì con gái nhà người khác chẳng tốt đẹp gì.

Vitalie không nghi ngờ về xu hướng tình dục của Arthur, đó là bởi vì những bài thơ nhuốm sắc tình mà anh từng viết ngày trước, hay thậm chí  là những tác phẩm trước đó của anh, câu văn rất non nớt, anh viết xong lại quên mất chúng, nhưng Vitalie luôn cẩn thận thu thập các tác phẩm của anh!

Trong mắt cô, Arthur chưa đến 17 tuổi là một chàng trai vẫn chưa thấu rõ “tương lai” của mình, anh ghét chốn nông thôn, nhưng anh không biết phải làm sao để rời quê nhà. Sử dụng cách nói “sự phiền muộn của chàng Werther”*, trạng thái này của anh cũng có thể gọi là “sự phiền muộn của chàng Rimbaud”.

(*Tiêu đề tiếng Việt của tác phẩm The Sorrows of Young Werther là “Nỗi đau của chàng Werther”. Xét đến việc nội dung tác phẩm không liên quan đến tình trạng của Arthur nên mình sử dụng tiêu đề tiếng Trung cho phù hợp hơn, ở đây Vitalie cũng chỉ có ý nhắc đến tiêu đề, không ví von với nội dung.)

Thậm chí cô đã chuẩn bị xong cho anh: Đầu tiên là thi tốt nghiệp xong, sau đó đợi sang năm khi tình hình ở Paris ổn định thì Arthur có thể lên Paris nộp hồ sơ đại học. Cô không muốn anh đi Paris rồi gặp Paul Verlaine, cho dù xu hướng tính dục của Arthur là gì đi nữa thì anh vẫn còn đang vị thành niên, Verlaine không nên dụ dỗ anh.

Arthur không nhất thiết phải học lên đại học, nhưng anh sẽ cần một tấm bằng đại học để có một công việc tốt trong tương lai, cô không thể đảm bảo sau này mình có thể kiếm được nhiều tiền để nuôi anh, nên cô chỉ có thể để anh ấy làm việc chăm chỉ trước. Là em gái, cô sẵn sàng hỗ trợ cho một người anh trai thiên tài. Nhưng trước hết, cô vẫn còn là một đứa trẻ 13 tuổi.

Làm gì để có thể kiếm tiền, kiếm thật nhiều tiền đây?

***

“Điều tra thị trường trước đã.” Mấy hôm sau, Vitalie đang “đổ bệnh” trịnh trọng tuyên bố.

“Điều tra thị trường?” Arthur ngẫm nghĩ, lại là từ mới gì đây?

“Tức là xem hiện tại có nghề nào làm ra tiền được không.”

Arthur và De Laet trầm ngâm.

De Laet nói: “Nghề xây dựng?” Bởi vì sau khi chiến tranh đã kết thúc, Mezieres nơi bị bắn phá đã bắt đầu công việc tái thiết sau chiến tranh. Những ngôi nhà, cửa hàng và đường phố đang được xây dựng khắp nơi trong thị trấn nhỏ.

“Tiệm bánh đi.” Arthur rất ám ảnh với việc “ăn uống”. Những cậu bé ở độ tuổi của anh ăn rất nhiều, không bao giờ ăn đủ và luôn chóng đói.

“Chà, đúng là không thể thiếu tiệm bánh được.” Vitali đồng ý, viết ra giấy. “Còn về ngành xây dựng, cả nhà em và anh đều không phải là dân trong nghề, không hiểu.”

De Laet phì cười, cảm thấy một cô bé 13 tuổi thảo luận việc kiếm tiền là chuyện buồn cười nhất thiên hạ.

Vitalie không cười. Không những không cười mà còn rất nghiêm túc nhìn anh.

Anh xấu hổ, “Hay là, cửa hàng bách hóa?”

Vitalie suy nghĩ, “Cũng được, nhưng phải có tiền thuê cửa hàng, nhập hàng, còn phải thuê người trông tiệm, có vẻ phiền.” Việc này cũng tương tự với siêu thị nhỏ ở đời sau. Khoan nói tới việc kiếm được nhiều, nhưng chắn không có vấn đề gì khi duy trì ấm no của một nhà. Nhưng cũng khá là phiền bởi cần có người trông coi cửa hàng. Có điều cũng nói rồi đấy, mở cửa hàng bách hóa phù hợp với nhà bọn họ hơn: Bà Rimbaud có công việc để làm, sẽ không giám sát bọn trẻ rồi cằn nhằn suốt ngày nữa; sau này cửa hàng bách hóa còn có thể làm của hồi môn cho Isabelle —— khu ruộng đất của gia đình sẽ dành cho hai người anh, nhà ở Saint Laurent chuẩn bị cho hai cô con gái sẽ đưa cho người nào lấy chồng gần hơn, đứa còn lại nhận được số tiền tiết kiệm của mẹ.

Vitalie chưa bao giờ nghĩ đến việc nói với mẹ là cô không muốn kết hôn, ít nhất cô sẽ không tìm bừa một người đàn ông buồn tẻ vô vị ở Charleville mà kết hôn. Theo cô thấy, hôn nhân đúng là một việc làm ăn thua lỗ, nếu mẹ cô không lấy chồng, chỉ dựa vào 30.000 tiền hồi môn cùng thu nhập từ tiền thuê đất thì vẫn có thể sống thoải mái, không cần lo lắng vì hai cậu con trai đang ở tuổi nổi loạn —— dù có thể sẽ không có nhà thơ thiên tài Arthur. Chao ôi! Chuyện này đúng là tệ. Nhưng cũng đâu thể vì tiền cảnh không chắc chắn mà kết hôn sinh con được?

Nên kết hôn không phải chuyện quan trọng, sinh con còn xếp sau rất nhiều chuyện.

***

Về việc mở một cửa hàng bách hóa tại nhà, Arthur đồng ý sau khi nghe ý kiến ​​của Vitalie. Vì phần lớn thời gian mẹ không có “công việc” chính thức, công việc chủ yếu của bà là chăm sóc quản thúc con cái, nên trong mắt hai cậu con trai đang ở tuổi nổi loạn, mẹ cằn nhằn liên tục thật khó chịu; Đàn ông, kể cả con trai, đều không xem công việc ở nhà của phụ nữ là “công việc” và “chi ra”, hiện tại Vitalie chưa muốn sửa lại chủ nghĩa phái nam lạc hậu này của anh. Arthur phàn nàn không có ai xem anh là đàn ông mà đối xử ngang hàng, nhưng chính anh cũng đâu đối xử bình đẳng với em gái.

Tóm lại, em gái vẫn là trẻ con, ý thì hay nhưng vẫn chưa đến tuổi đưa ra quyết định, làm đại sự.

Thế là, Arthur nói với bà Rimbaud, có thể cân nhắc việc mở tiệm bách hóa. 

___

(1) Bài thơ “Người thợ rèn” được Arthur Rimbaud sáng tác vào khoảng năm 1870-1871 (tức 16-17 tuổi). Các tác phẩm của ông vốn rất khó dịch và số các bài thơ được dịch tiếng Việt lưu hành trên mạng cũng rất ít. Bài thơ trên mình không tìm thấy bản dịch tiếng Việt, đành “phóng tác” về mặt chữ từ bản dịch tiếng Anh của A. S. Kline.

Thông tin thêm từ tác giả và từ google:

Những thành tựu và tài năng nghệ thuật của Rimbaud đã được giới văn học Pháp và thế giới ghi nhận trong hơn 100 năm. Mỗi khi nói về lịch sử văn học Pháp thế kỷ 19 nói riêng và văn học Pháp cùng thơ ca Pháp nói chung, người ta sẽ nhắc đến Rimbaud. Verlaine là một nhà thơ theo trường phái lãng mạn, trên thực tế Rimbaud không thuộc trường phái nào, dù chịu ảnh hưởng của thơ lãng mạn nhưng thơ của ông không thuộc trường phái lãng mạn, và cũng không thuộc về chủ nghĩa siêu thực. Có người cho rằng ông là người mở đường cho thơ “siêu thực”. Đây là lý do xuất hiện danh hiệu “nhà thơ siêu thực” của ông.

Rimbaud chủ trương nhà thơ cần phải mở những cuộc mạo hiểm vào những vùng tăm tối u uẩn của tâm linh: Nhà thơ phải trở thành kẻ thấu thị (un voyant). Đó là kẻ có khả năng nhìn bao quát tất cả ý thức, vô thức, tiềm thức hoặc những địa hạt nào khác nữa chưa được đặt tên trong tâm hồn con người. Đó cũng là kẻ có thể phát biểu những điều mà từ trước người ta coi như không thể phát biểu được, có thể biết những cái vốn được xem là bất khả tri. Nhà thơ phải biết khai thác những ảo giác, và phải bắt giác quan đi chệch ra ngoài những lối mòn mà ông gọi là “sự hỗn loạn của các giác quan” (dérèglement des sens) để khám phá cái mới.

Bà Rimbaud là một người phụ nữ vô cùng kiên cường.

Bà không có ai để dựa dẫm: chồng bỏ rơi vợ con, anh em trai lại là kẻ bợm rượu vô trách nhiệm, những người gần gũi bên cạnh bà cũng không đáng tin. Mà bà cũng không có thời gian để làm quen làm thân với những người phụ nữ khác, chăm sóc 4 đứa trẻ đã mệt lắm rồi, một mình bà chịu đựng mọi vất vả, cho nên nếu có chuyện lớn nào thì bà không thể tìm được ai để bàn bạc.

Bà chỉ biết bàn bạc với các con, rằng có muốn mở tiệm bách hóa không.

Vấn đề này ban đầu đã được Vitalie và Arthur đồng ý, hơn nữa Vitalie còn nói với anh cả, nhà mà có cửa hàng riêng thì mẹ sẽ không thúc anh ra ngoài tìm việc nữa, anh có thể làm việc trong tiệm nhà mình, đây là chuyện tốt một mũi tên trúng hai đích. Frederic cũng cảm thấy đây là ý kiến hay, thế là không cần mất công vẫn thuyết phục được anh.

Vậy là cả nhà nhanh chóng thông qua nghị quyết mở cửa hàng.

Bà Rimbaud còn phải ở lại làng Roche thu hoạch vụ chiêm, Frederic cũng không đi được, Vitalie xung phong nhận việc, nói có thể cùng Arthur về Charleville, tìm xem chỗ nào cho thuê mặt bằng, rồi nghe ngóng chỗ nhập hàng. Còn về việc muốn bán gì thì chỉ cần tham khảo siêu thị của đời sau là được, chắc quanh đi quẩn lại cũng là nhu yếu phẩm sinh hoạt, tạp hóa dùng thường ngày, rau dưa, trứng, sữa… Khi cửa hàng mở cửa sẽ có người chủ động giao đến tận nơi, mọi chuyện rồi sẽ ổn nếu đi vào quỹ đạo. Siêu thị nhỏ ấy mà, tiền kiếm được không nhiều, đủ chi phí sinh hoạt cho gia đình.

Arthur lại rất để ý chuyện này, kéo De Laet, dẫn theo Vitalie cùng quay về Charleville.

***

Tìm cửa hàng thì không có, khó ở chỗ tìm vị trí thuận lợi. Nhà ở số 5A phố duyên hà Madeleine là vì hai cậu con trai muốn đi học gần nhà, còn nếu hai đứa đã không đi học nữa thì cứ thế dựa theo ý Vitalie, tìm một nơi gần nhà thầy Pierre. Cửa hàng cũng không nên quá xa chỗ ở, tốt nhất là nhà mới ở ngay trên lầu cửa hàng, nên họ cần tìm một căn nhà lầu đáp ứng được cả điều kiện mở tiệm và sinh hoạt.

Cư dân trong thị trấn nhỏ đã từng cười nhạo cậu con trai thiên tài của nhà Rimbaud biến thành “đứa bé hư”, nhưng bây giờ “đứa bé hư” ấy mặc vào bộ vest bảnh bao, đưa em gái đi thăm quan nhà cửa và cửa hàng. Hai anh em vừa xinh xắn lại khéo ăn khéo nói, thế là mọi người lại một lần nữa cảm thấy Arthur chỉ giở tính trẻ con, muốn làm ra chuyện khác người nên cuối cùng cũng bỏ qua.

Xem xét vị trí của cửa hàng xong thì còn phải xem xét khu vực xung quanh có các cửa hàng cùng loại hay không, rồi kiểm tra số dân cư quanh đó, mức thu nhập và mức tiêu dùng. Dân số ít thì nhu cầu hàng hóa không lớn nhưng chủng loại hàng hóa nên càng nhiều càng tốt, từ bàn chải đánh răng, kem đánh răng đến đồ tươi như trứng gà các kiểu. Mỗi ngày sau khi xem cửa hàng và nhà ở về, Vitalie đều viết một bản tóm tắt, vì sao cửa hàng và nhà ở hôm nay xem lại không phù hợp? Điều kiện cần thiết cần đáp ứng là gì.

Arthur cảm thấy rất hứng thú với sơ kết báo cáo của Vitalie, nhưng anh nghĩ cô đã học được điều đó bên ngoài sau chuyến đi Paris – Dijon. 

Thỉnh thoảng anh vẫn hỏi cô về chuyện của đại úy Rimbaud, có vẻ muốn hiểu nhiều hơn về người cha.

Có lẽ vì thần đồng văn học rất nhạy cảm, muốn biết thêm về cha đẻ của mình là vì bản chất con người muốn biết “Tôi từ đâu đến” chăng? Có thể là thế. Vitalie không có hứng thú với “cha”, nhưng quan sát kỹ từng chi tiết, từ thói quen sinh hoạt cho đến cách suy nghĩ của đại úy Rimbaud, thì có thể nói rõ một điều trung lập nhất, không thiên vị.

Arthur kính trọng cha? Chưa chắc.

Arthur muốn có người cha có trách nhiệm? Hẳn rồi.

Không phải Vitalie không muốn có một người cha có trách nhiệm, cũng không phải chỉ có con trai mới cần sự hướng dẫn của người cha. Chỉ là khi gia đình “không trọn vẹn”, không giống như những gia đình khác có cha và mẹ, không thể bù đắp được vào khuyết điểm thì bạn sẽ nghĩ “Nếu nhà mình không giống như bây giờ, mình sẽ làm gì?”. Đây là một suy nghĩ dựa trên sự không hài lòng với thực tế.

Arthur tức giận khi biết Louis suýt bóp cổ Vitalie – anh biết điều này từ mẹ. Bà Rimbaud phàn nàn với đứa con yêu quý của mình về việc đại úy Rimbaud không đáng tin như thế nào, không những không bảo vệ Vitalie mà trái lại, ông ta gần như để con trai của tình nhân giết con gái của mình. Anh nói với em gái, thằng nhãi Louis chết chắc rồi, sau này anh sẽ đến Marseille để tìm Louis, đánh cho nó một trận nên thân.

Anh cũng nói với em gái là anh muốn ra nước ngoài, nói ngắn gọn là Châu Á hoặc Châu Phi, đến một nơi xa xôi với bầu không khí dị quốc mạnh mẽ. Đối với anh, những đất nước nơi xa có một vị trí rất đặc biệt, đầy kịch tính và cực kỳ quyến rũ.

Cần gì cho một chuyến đi dài? tất nhiên thứ quan trọng nhất là tiền rồi.

Lợi nhuận của siêu thị nhỏ không thể đáp ứng được nhu cầu của Arthur, anh không có bằng tốt nghiệp trung học thì không thể tìm được việc làm, đã không tìm được việc thì sao có thể kiếm tiền cho bản thân. Vitalie đã không do dự chỉ ra vấn đề này.

Chủ đề trở lại “tiền”.

Nhưng làm thế nào để kiếm tiền, Arthur vẫn cứ ngay ngáy chuyện này.

***

Vitalie cũng đang cân nhắc vấn đề ấy, đối với cô siêu thị nhỏ chỉ là giai đoạn sơ cấp, có thể đảm bảo sinh hoạt phí. “Ngựa không cỏ tối béo sao nổi”, muốn kiếm tiền thì phải dựa vào những thứ khác.

Ngành xây dựng đang bùng nổ ở Charleville và Mezieres, nhưng tốt nhất đừng tham gia vào ngành này nếu không có kinh nghiệm; ngành cung cấp dịch vụ ăn uống khác cũng thế, đại chúng đã bắt đầu hiểu được “thương hiệu”, các tiệm bánh cũng vậy, tất cả tiệm bánh ở Charleville đều đã tồn tại mấy thế hệ, bà Rimbaud cũng chỉ là tự học làm bánh ở nhà chứ chưa bao giờ học chuyên môn, thế nên muốn cạnh tranh với những tiệm khác thì rất khó;

Hiệu sách? Cũng phù hợp với Arthur đấy, nhưng dân cư ở thành phố nhỏ rất ít, nhu cầu sách không lớn. Trong thành phố đã có hai hiệu sách rồi, nếu giờ mở thêm một hiệu sách, chắc hẳn lợi nhuận sẽ không được tốt; không như siêu thị nhỏ, hàng tiêu dùng thì luôn luôn mua, gia đình nào cũng cần;

Rồi còn rất nhiều công việc yêu cầu tay nghề kỹ thuật, gia đình Rimbaud không làm được.

Arthur vô cùng thất vọng. “Thật sự không có cách nào được để kiếm tiền à?”

“Có,” Vitalie bình tĩnh nói, “Cướp ngân hàng.”

Cả Arthur và De Laet đều trừng mắt nhìn cô.

“Sao? Cướp ngân hàng là cách kiếm tiền nhanh chóng và có lợi còn gì.” Cô nghiêm túc đề nghị, “Cân nhắc thử xem.”

Cả hai chàng trai thị trấn nhỏ nhìn cô với ánh mắt “em đúng là đứa có tham vọng”, không xem là thật.

Vitalie mỉm cười, “Hoặc, anh có thể cân nhắc đến việc viết tiểu thuyết.”

“Viết tiểu thuyết?” Arthur nghi ngờ nhìn cô.

“Victor Hugo.” Cô đưa ra một ví dụ đơn giản. Hugo vừa là thi nhân vừa là tiểu thuyết gia, là hình mẫu của danh vọng và tài sản.

Arthur trầm ngâm, De Laet cũng trầm ngâm.

Tất nhiên mọi người đều đã nghe nói đến vị đại lão này, Vitalie lấy Hugo làm ví dụ, điều đó đã khiến Arthur sốc: Thì ra em gái lại coi trọng mình đến vậy!

Chàng trai rất tự tin vào tài năng của mình, nhưng “tự tin” vẫn cần người khác tán thành mới được, đây là một loại “tự nhận định có được nhờ sự khẳng định của người khác”, cho nên anh mới viết thư gửi đến một số nhà thơ có tên tuổi, đính kèm thơ mình sáng tác, tất nhiên mục đích là để được người khác công nhận, Arthur là một nhà thơ xuất sắc, chưa chắc đã là một nhà văn tiểu thuyết xuất sắc, nhưng chuyện tài năng thiên phú mà,, nếu anh chịu viết tiểu thuyết thì ắt sẽ viết rất hay.

Về phần Arthur Rimbaud, anh lại không nghĩ đến chuyện có thể kiếm tiền từ việc viết tiểu thuyết, hơn nữa anh không bao giờ tự nhận mình là “không được”.

Đây có thể là một ý kiến ​​hay.

Vitalie tiếp tục thuyết phục, “Byron có thể sống tốt chỉ nhờ xuất bản một tập thơ. Mà dân số Pháp lớn hơn nhiều so với dân số Anh đấy! Anh thử nghĩ xem, nếu anh trở thành một nhà văn nổi tiếng thì chắc chắn anh sẽ được sống ở nước ngoài mấy năm, rồi sẽ có người tranh nhau để đài thọ cho anh!”

Cảnh tưởng tượng này khiến Arthur thích thú, “Thật không?”

“Chắc chắn rồi!” Vitalie gật đầu cái rụp, “Em đã nhờ người hỏi Paul Verlaine ở Charleville rồi, anh rất thích thơ của ông ta đúng không?”

Arthur gật đầu, “Thơ ông ấy viết cũng được.”

“Bây giờ ông ta đã nổi tiếng Paris, cưới một cô gái giàu có và sống trong nhà vợ.”

Arthur nghĩ mà buồn cười. “Ông ta không thể nuôi vợ và bản thân mình à?”

“Em không quan tâm đến khả năng kiếm tiền của ông ta. Anh có để ý không? Đối với những nhà thơ đã thành danh hoặc bắt đầu trở nên nổi tiếng, ‘tiền bạc’ không phải là vấn đề to tát. Em còn nghe nói, trong cung điện, là cung điện của Napoleon, có rất nhiều nhà văn nổi tiếng. Hoàng đế và hoàng hậu mời họ đến dự tiệc trong cung điện, lại còn dẫn họ theo khi đi săn, bọn họ còn được cung điện trợ cấp đó!”

Cả Arthur và De Laet đều mở to mắt, thể hiện sự kinh ngạc, “Sao em biết?”

“Những người giàu ở Paris đều thích khoe về dịp trọng đại được tháp tùng gia đình hoàng gia. Anh có biết hoàng đế chi bao nhiêu franc một năm không?”

Cả hai chàng trai đều lắc đầu.

“2500 vạn.”

Hai chàng trai tròn mắt ngạc nhiên: 2500 franc đã là một số tiền quá lớn đối với họ rồi, thế mà đằng sau lại còn thêm vào mấy con số 0! Con số này thật là khổng lồ! Nhiều vô kể!

“Ông ta thật sự tiêu nhiều tiền như vậy trong một năm sao!” Arthur kinh ngạc, “Thế thì, ông ta là hoàng đế cực kỳ tội lỗi!”

“Em còn tưởng anh rất ngưỡng mộ hoàng đế.”

“Ngưỡng mộ?” Arthur làm vẻ mặt khinh thường cùng bất mãn. “Đó là trước đây! Trước đây ai mà không sùng bái hoàng đế, nhưng là bây giờ!”

“Anh cũng đã viết thư cho hoàng tử còn gì.”

“Hoàng tử có thể là chàng trai tốt, nhưng cậu ta* là con trai của tội nhân, anh không thích cậu ta nữa!”

(*Theo dòng thời gian lịch sử và mạch truyện thì hoàng tử lúc này là Napoleon Prince Imperial, con trai của Napoleon Đệ tam, ông chào đời sau Arthur Rimbaud 2 năm.)

“Là bởi vì hoàng đế phát động chiến tranh*?”

(*Napoleon Đệ tam đã tuyên chiến rất nhiều lần trong lúc tại vị, cụ thể ở đây là tuyên chiến với Phổ và bị thua tại trận Sedan năm 1871, bối cảnh ở đầu truyện.)

“Chiến tranh thật khủng khiếp.” De Laet nói: “Có chiến tranh là chết chóc.”

Mezieres gần như bị phá hủy bởi hỏa lực pháo binh, đồng thời cũng lưu lại những tàn tích nhà lầu ở Charleville – nơi gần Mezieres. Thậm chí, thỉnh thoảng người ta vẫn có thể nhìn thấy binh lính Phổ ở hai thành phố nhỏ này. 

Mà quốc gia Phổ – à, bây giờ hẳn nên gọi là Đức* – các quận quân sự, chính quyền địa phương chịu trách nhiệm thanh toán mọi chi phí của quân đội Đức đóng tại đó: doanh trại, các chi phí bảo trì, lương thực quân đội, phụ cấp quân đội. Điều này tất nhiên đã gây áp lực lên tài chính địa phương.

(*Vương quốc Phổ thống trị miền bắc nước Đức về mặt chính trị, kinh tế, và dân số, và là trụ cột của Liên minh Bắc Đức thành lập vào năm 1867, trở thành Đế chế Đức (Deutsches Reich) vào năm 1871.)

Chính quyền địa phương không có tiền, càng không có công trình công cộng tốt, hầu hết cư dân chỉ đủ cơm ăn áo mặc, ở bất kỳ thời đại nào thì người giàu có cũng chỉ chiếm thiểu số.

Cung điện ở Paris là như thế nào, hầu như không ai ở thị trấn hẻo lánh biết được, nhưng dù vậy vẫn không ngăn cản được Vitalie nói quá lên, đẳng cấp chỉ cần cao hơn “nhà vua dùng cuốc vàng”* là đủ. Cô thấy tiếc vì lúc ở Paris đã không đi tham quan bảo tàng Louvre, tuy không vào được nhưng có thể đứng ngoài nhìn, đúng là đáng tiếc.

(*Đây là truyện ngụ ngôn dân gian về hai người nông dân nghèo bàn tán về sự giàu có của nhà vua, là kiểu châm biếm ếch ngồi đáy giếng.)

Cô cũng vẽ ra một viễn cảnh tươi sáng cho Arthur: Sau khi thi tốt nghiệp, đến Paris để học đại học, quen biết người nổi tiếng, rồi người đó sẽ để anh ra mắt, chẳng phải là quá đẹp sao! Merimee* mất năm ngoái, nhưng trong giới nghệ thuật Paris vẫn có rất nhiều người có tiếng nói, chỉ cần trà trộn lâu dài thì lo gì không có cách quen họ!

(*Prosper Mérimée (1803 – 1870) là một nhà văn viết truyện ngắn và vừa nổi tiếng của Pháp trong thế kỷ XIX. Năm bốn mươi tuổi, ông đã là thành viên của Viện Hàn lâm Pháp.)

Arthur cũng thích chủ đề này.

Không nhất thiết phải học đại học, nhưng điều đó không mâu thuẫn với mong muốn trở thành một nhà thơ “vĩ đại” của anh, cho nên anh nhanh chóng chấp nhận điều đó.

***

Sau vụ thu hoạch hè, bà Rimbaud trở lại Charleville cùng con trai cả, ký hợp đồng thuê cửa hàng và nhà mới, đồng thời bắt đầu hoạt động của cửa hàng cùng lũ trẻ.

Bà không có kinh nghiệm kinh doanh cửa hàng nhỏ, nhưng Vitalie luôn có thể nói rõ, gần như mọi thứ đều do cô quyết định, chẳng hạn như mua hàng hóa gì, đặt giá và quảng bá chúng như thế nào. Lại nghĩ đến thực tế là có rất nhiều người ở thế hệ sau đã xếp hàng mua những quả trứng tươi ngon với giá rẻ chỉ vài xu, giảm giá Black Friday không thua gì chương trình khuyến mãi 11/11 trên Taobao, nên cô cũng hiểu ham rẻ là trạng thái bình thường của con người, không phân biệt dân tộc hay quốc tịch.

Cô quyết định lập kế hoạch tiếp thị, ba ngày trước khi khai trương, mỗi ngày chọn ra một, hai loại hàng hóa để bán giảm giá, lại còn có quà tặng với chiết khấu khi mua đủ mức tiền, sổ sách kế hoạch đầy đủ, cũng sẽ có khuyến mãi nhân kỷ niệm một năm khai trương. Ở thế hệ sau, có thể nói những thương gia đã phát huy tối đa phương pháp tiếp thị này, chẳng hạn như quà tặng đi kèm hay giảm giá khi mua đủ mức, rồi mọi người vì tham mấy món đồ được vài franc mà sẽ cố mua cho đủ số tiền.

Cửa hàng không lớn, cũng chỉ to hơn một chút so với siêu thị nhỏ đầu ngõ trong khu dân cư đời sau, diện tích cửa hàng là 70m2. Ngày khai trương, bọn họ thuê mấy đứa trẻ con mới lớn đi phát quảng cáo gần đó, có tờ quảng cáo thì có thể mua trứng và bột mì với giá ưu đãi. Nhân viên bán hàng là bà Rimbaud, Frederic, Arthur và anh họ Charles. Hàng hóa không dễ di chuyển trong cửa hàng được bán trên các kệ tự chọn, chẳng hạn như bột mì; Một số hàng hóa nhỏ hơn được đặt ở kệ hàng phía sau, Arthur và Charles chịu trách nhiệm lấy hàng tại quầy, còn Vitalie phụ trách thu tiền.

Ngày đầu tiên vô cùng bận rộn.

Mở cửa lúc 10 giờ sáng và đóng cửa lúc 5 giờ chiều, “cửa hàng nhỏ nhà Rimbaud” đã bán được gần một phần ba số hàng hóa.

Vitalie rất linh hoạt, lúc tính tiền sẽ bỏ đi số lẻ, thậm chí có lúc bỏ bớt số lẻ mấy centime. Bà Rimbaud cảm thấy cô quá hào phóng, làm vậy liệu có kiếm được tiền không? Nhưng khả năng tính toán của bà chỉ đủ để tính mấy món đồ lẻ tẻ, chứ hàng nhiều lên thì không tính nổi, đặc biệt là mức giá do Vitalie đặt toàn có số lẻ, thường xuất hiện loại giá như là 15,99 sou, 4,95 centime. 1 franc là 20 sou, tức thêm hàng số 20; 1 sou là 5 centime, tức thêm hàng số 5, thêm hàng số khác nhau sẽ khiến việc tính toán trở nên khó khăn.

Vitalie không biết lấy đâu ra bàn tính Trung Quốc để mà tính, khách hàng tò mò nhìn những ngón tay nhỏ xíu của cô bay nhanh trên bàn tính, mỗi khi tính xong cô lại ghi vào sổ sách, bỏ số lẻ ghi lại phần nguyên. Đến buổi tối khi đóng cửa hàng, tính toán giá nhập hàng, chi tiêu hôm nay cùng thu nhập trong ngày, sau khi trừ đi giá gốc thì lợi nhuận ròng đã vượt quá 500 franc.

—— Đây là tiền sinh hoạt của cả nhà trong 3 tháng đó!

Cả gia đình – ngoại trừ Vitalie – đều cảm thấy choáng váng.

500 franc, kể ra thì không nhiều, nhưng lại kiếm được chỉ trong một ngày!

Vitalie cảm thấy đây là điều bình thường. Là vì cô đã thấy điều đó ở Paris, cửa hàng quần áo có thể thu nhập được hàng nghìn, thậm chí hàng chục nghìn franc mỗi ngày. Lợi nhuận của quần áo may sẵn có thể cao hơn nhiều so với vật dụng hằng ngày, cho nên cô không thể đặt giá cao quá được, bình thường giá nhập hàng sẽ thêm 20%, ​​như thế chi phí, lỗ, lãi đều nằm trong 20% ​​này.

***

Trừ đi mức đại hạ giá trong ba ngày đầu khai trương, mức lợi nhuận hàng tuần của cửa hàng nhỏ nhà Rimbaud vẫn ổn định ở mức 100 franc đến 150 franc. Mức sống của gia đình đã từ 120 franc đến 150 franc một tháng tăng lên 200 franc, chất lượng cuộc sống nói chung đã tăng một bậc. Tính kỹ nữa thì Bà Rimbaud có thể tiết kiệm 2.300 franc mỗi tháng.

Vitalie đã dành thời gian để dạy bà Rimbaud cách tính toán, cách sử dụng bàn tính, cách giữ sổ sách, đến đầu tháng 9, cô quay lại nhà thầy Pierre để đi học.

Ngôi nhà mới cách nhà thầy Pierre chỉ hai dãy nhà. Buổi sáng cô đi một mình, đến chiều Arthur hoặc Charles sẽ đón cô về. Cô đặt may đồng phục cho nhân viên trong cửa hàng, Arthur mặc đồng phục và đeo tạp dề trông rất đáng yêu.

Charles bị chú Felix bắt phải đến làm việc trong cửa hàng, đương nhiên hồi đầu anh rất không vui, công việc này sao thoải mái bằng suốt ngày chạy nhảy bên ngoài, nhưng sau mấy lần bị Frederic chỉnh một trận, cuối cùng anh cũng đau khổ biết được mình không tránh khỏi, thế là đành ngoan ngoãn làm một nhân viên trong tiệm nhỏ.

***

Dạo này Arthur rất bận nên không còn nhắc lại việc sẽ đến Paris nữa.

Một ngày trong tháng 8, anh viết thư gửi cho Paul Verlaine, kèm theo năm bài thơ mình sáng tác. Anh cũng chẳng quá kỳ vọng nhiều vào lần này, dù gì trước đó anh cũng đã viết thư cho các nhà thơ khác và gửi thơ kèm, song lại không nhận được một bức thư hồi âm nào. Vitalie nói đùa đó là vì anh nói trong thư là anh chỉ mới 16 tuổi, đám người đàn ông trưởng thành tất sẽ không cho rằng những bài thơ đó là do một cậu bé 16 tuổi viết ra —— cũng đúng mà! Thế là trong bức thư gửi Verlaine, anh nói mình 21 tuổi.

Anh nói với Vitalie, Verlaine là hy vọng cuối cùng của anh ấy, nếu Verlaine không trả lời anh thì anh sẽ ở lại Charleville và thi tốt nghiệp.

Vitalie thực sự rất xoắn xuýt: Cô không thể ngăn Arthur viết thư cho Verlaine; nhưng một khi Verlaine trả lời, Arthur chắc chắn sẽ lại đến Paris, rồi hai người sẽ bắt đầu hai năm quan hệ không xấu hổ không ngượng ngùng, mẹ sẽ rất tức giận. Còn nếu Arthur không đến Paris, liệu anh có còn là nhà thơ trẻ tài năng được săn đón? Được rồi, mặc dù có vẻ Arthur Rimbaud không nổi tiếng lắm khi anh còn sống, cũng bỏ bút thôi viết từ khi còn sớm, nhưng hai năm anh ở bên Verlaine tình cờ lại là hai năm anh có dục vọng sáng tác mãnh liệt nhất. Có thể nói “tạo hóa nằm ở nơi dày vò”, cô muốn anh đi một con đường sống bình lặng hơn, thì liệu điều đó có bóp chết mong muốn sáng tác của anh không?

Cô khéo léo thảo luận với Arthur, nếu một nghệ sĩ thay đổi môi trường sống của mình, liệu có phải anh ta sẽ không trở thành người mà anh ta nên trở thành?

Arthur cho rằng vàng thì sẽ luôn tỏa sáng, thay đổi môi trường nhẹ nhàng hơn có thể sẽ tốt hơn.

Anh ám chỉ việc bà Rimbaud muốn kiểm soát các con của mình.

Chàng thiếu niên văn học Arthur cho rằng sự gò bó của mẹ đối với anh quá ngột ngạt. Tại sao anh lại luôn muốn chạy ra ngoài? Thứ nhất là anh không thể chịu được bầu không khí tổng thể ở cái thành phố biên giới mãi không đổi này, và thứ hai là anh không thể chịu được sự kiểm soát của mẹ. “Cậu bé ngoan”, “học sinh giỏi”, bà Rimbaud dĩ nhiên rất quý anh, nhưng sự “quan tâm” gần gũi này sẽ khiến con trai đang trong thời kỳ nổi loạn cảm thấy “không chịu nổi” và “ngộp thở”, đây chính là điều bà không ngờ đến.

Nói một cách đơn giản, Arthur hiện đang trong giai đoạn nổi loạn của tuổi thiếu niên; Nói phức tạp hơn, anh biết mình có năng khiếu, mà những người thân của anh không thể hiểu được phương diện tâm hồn của anh, còn môi trường xung quanh không phù hợp với một thiếu niên thiên tài như anh, cho nên anh luôn muốn trốn thoát.

“Nhưng anh không thể sống thiếu tiền được.” Vitalie bình tĩnh sắc bén chỉ ra vấn đề thực tế này.

Arthur áp má, buồn rầu, “Mẹ đã cho anh tiền lương, nhưng như vậy vẫn chưa đủ.”

Trả lương cho các anh và anh họ là đề nghị của Vitalie, lý do là các anh đã lớn, trên người luôn cần có ít tiền. Lúc đầu bà Rimbaud không đồng ý, nhưng lợi nhuận của cửa hàng khá là khả quan, mà cuối cùng Vitalie đã để mẹ ý thức được rằng, nếu không trả tiền thì Arthur sẽ lại bỏ trốn.

“Làm việc thêm vài năm nữa, tiết kiệm từ từ.”

Arthur trừng mắt nhìn cô. “Anh cùng lắm chỉ có thể đợi đến mùa hè ngày mai. Nếu Verlaine viết thư trả lời lại cho anh thì anh sẽ đến Paris để gặp ông ấy.”

Vitalie do dự, “Anh có thể đến Paris để gặp ông ta, nhưng anh…”

“Sao thế? Có vẻ em không được thích ông ấy lắm?”

“Em không thích. Tài năng và tư cách của một người không nhất thiết phải tương xứng, có thể ông ta là một kẻ đạo đức bại hoại. Nếu anh đi gặp ông ta, em sẽ đưa tiền cho anh ở khách sạn. Anh biết đấy, dù anh là một cậu bé nghèo nhà quê nhưng anh phải có cốt khí của mình, anh không thể nhận bố thí của người khác được.”

“Bố thí?” Arthur cười, “Làm sao có thể? Rốt cuộc trong cái đầu nhỏ của em đang nghĩ gì thế hả!”

Anh đưa tay xoa tóc cô.

Tóc cô cắt ngắn như con trai, còn Arthur thì để tóc dài, đến mức sắp có thể thắt bím được rồi.

Cô cắt tóc ngắn, Jules không thể kéo bím tóc của cô nữa, nên mấy tuần sau đó coi như được yên ổn; Dến tháng 9 đi học lại, Jules không lên lớp, thầy Pierre nói Jules đã rời khỏi Charleville.

Vitalie không thích kiểu con trai thích bắt nạt nên chẳng mấy chốc đã quên Jules. Cô cắt tóc ngắn, mặc bộ quần áo cũ của Arthur khi đến lớp, ăn mặc như một cậu bé. Không ai trong nhà Rimbaud ý kiến gì về cô cả, hàng xóm láng giềng cũng chẳng ngạc nhiên, chỉ là khi mấy bà nội trợ đến cửa hàng mua đồ, lúc nào cũng kinh ngạc nói cháu là con gái, sao lại giống con trai thế này? Nên dần dần Vitalie không đến cửa hàng nữa.

“Sống dựa vào tiền của người khác là chuyện rất đáng ghét. Vì tiền mà anh sẽ nói những điều mà trước đây anh không nói, em không thích.” Cô bĩu môi, “Nếu anh không có tiền thì cứ nghĩ cách kiếm tiền.”

Arthur rất tán thành, “Anh cũng nghĩ nên tự mình kiếm tiền. Anh không thích xin tiền người khác, cho dù là xin tiền mẹ cũng khiến anh thấy không thoải mái.” Anh đúng là một chàng trai kiêu ngạo.

***

Bức thư hồi âm của Verlaine được gửi đến vào đầu tháng 9, trong thư khen ngợi Arthur Rimbaud một hồi, cho rằng những bài thơ của anh có phần hay, nhưng cũng quá “trẻ con”.

Arthur hào hứng viết thư tiếp cho Verlaine, kèm thêm những bài thơ khác. Còn Verlaine ở Paris đã giới thiệu nhà thơ trẻ tuổi này với bạn bè.

Trong Gas Café và Nina Salon mà Verlaine thường lui tới, những nhà thơ và bạn bè nghệ sĩ của ông đã đọc các bài thơ của thi nhân đến từ trấn nhỏ Charleville, nhất trí cho rằng đây là một nhân vật tài năng hiếm có. Verlaine nhanh chóng viết thư cho Arthur, “Đến đây đi hỡi tâm hồn vĩ đại, chúng tôi vẫy gọi cậu, chờ đợi cậu…”

Vài ngày sau, Arthur nhận được hối phiếu từ Verlaine gửi tới, xem như là lộ phí cho anh đến Paris.