Dịch Full Hẹn Bạn Trên Đỉnh Thành Công

�T QUẢ CUỐI CÙNG CỦA NÓ

Thói quen tốt khó thành song lại giúp ta dễ hòa nhập. Thói quen xấu dễ thành song lại khiến ta khó hòa nhập. Hầu như mọi thói xấu đều thấm nhiễm từ từ và dễ chịu. Thường thì chúng nhiễm vào ta trước khi ta nhận ra chúng mà ta chỉ tốn rất ít hoặc không tốn chút công phu nào, mặc dù ta thường thấy những người tập hút thuốc lá, uống rượu hoặc ghiền ma tuý đã phải khó chịu lúc bắt đầu tập thói quen này. Xét ngay như việc hút thuốc lá, một thói quen mà nhà tâm lý học Murray Banks cho là dấu hiệu rõ ràng nhất của mặc cảm tự ti chẳng hạn... Bạn hẳn vẫn nhớ lúc cầm điếu thuốc đầu tiên bạn bè đưa cho để được “nhập bọn” với họ như thế nào. Toàn bộ con người bạn đã từ chối, nhưng rồi cũng phải ép mình cầm lấy vì quyết tỏ cho bạn bè thấy mình cũng là một thanh niên như ai vậy. Bạn còn nhớ đã hãnh diện tới mức nào khi nhả được khói thành hàng chuỗi vòng tròn nối tiếp nhau, hoặc lần ém được khói mà không sặc không? Lại còn tác phong “triết gia” khi vừa nói chuyện vừa nhả khói nữa chứ! Ấy vậy mà sau khi đã có thế làm tất cả những điều đó một cách “tự nhiên”, bạn lại không chút e ngại gì khi trở thành một hội viên mới của “làng hút sách” hay sao? Giá bạn có thể bỏ điếu thuốc xuống một cách dễ dàng như đã cầm lên lại chẳng tốt hơn à? Thực ra, nếu còn quan tâm đến hậu quả của việc hút thuốc, hẳn bạn cũng biết là sau 11 năm theo dõi trên 27.000 người hút loại thuốc nửa đầu lọc, nửa thuốc, các bác sĩ tại một bệnh viện ở Dallas không phát hiện một ca ung thư nào, nhưng thấy rất nhiều người bị bệnh thoát tràng.

Để thấy rõ người hút thuốc là người trưởng thành hay thiếu trưởng thành, bạn cứ nhìn vào bảng điều tra của một vài giới thẩm quyền ở Mỹ là biết ngay. Theo họ, chỉ có 5 % số người hút thuốc ở Mỹ đã tập hút sau hai mươi hai tuổi mà thôi. Điều này cho thấy là những người trưởng thành, biết suy nghĩ đã không tập thói quen này sau khi đã quan sát, kĩ lưỡng những người hút thuốc. Bạn cũng nên biết thêm là đã có 21 triệu người lớn và 100.000 bác sĩ bỏ hút thuốc khi biết nó gây ra bệnh ung thư phổi.

Giờ ta trở lại việc nhiễm thói hút thuốc của bạn. Dù cơ thể can đảm của bạn đã nhiều lần mạnh mẽ chống cự, nhưng vì bạn ép buộc, nên cơ thể bạn đành phải nhượng bộ. Nó bảo: “Được rồi, tôi sẽ hút, nhưng tôi không thích đâu“. Bạn bảo nó: “Có sao đâu, rồi mày sẽ thích thôi“. Sau đó, cơ thể bạn nhượng bộ thêm, nó bảo: “Tôi không hiểu tại sao mình phản đối, chứ thực sự cũng không đến nỗi nào“. Và bạn cứ thế nhượng bộ cho đến lúc nghiện. Lúc đó bạn mới bảo bạn bè là mình thích hút, và còn quả quyết là người ta nên làm một số điều mình thích. Vả lại, muốn bỏ có khó gì, chính mình đã từng bỏ cả chục lần đấy thôi, nó đã thành tập quán đâu mà sợ. Cuối cùng thì cơ thể hoàn toàn khuất phục khi bạn đã nghiện hẳn.

SAU LÀ THÓI QUEN NẮM BẮT BẠN

Tình trạng những người nghiện lúc thiếu thuốc là một bằng chứng rõ nhất. Tôi từng thấy một người đàn ông nặng 90 ký chỉ còn là một khối thịt run rẩy vì thiếu một điếu thuốc nặng không đầy 2 gr. Điều đó khiến tôi mong chúng ta là những con người biết suy xét thay vì sống theo cảm xúc, phải không bạn.

Thật vậy, thói quen buồn cười lắm. Điều tức cười hay đúng hơn điều đáng buồn, là những thói quen xấu đều dễ đoán trước và có thể tránh được cả. Dầu vậy, vẫn có hằng triệu người lao vào tập tành, bất kể tốn kém và rắc rối. Việc hút thuốc chẳng hạn, lúc đầu người hút thấy VÒNG XÍCH THÓI QUEN NHẸ ĐẾN NỖI KHÔNG CẢM THẤY NỮA, CHO TỚI KHI MUỐN RA THOÁT RA THÌ ĐÃ QUÁ NẶNG RỒI. Thói quen thường ta không muốn nhiễm, đã nhiễm vào ta.

Đạo đức hoặc vô luân cũng là những thói quen được “nhiễm phải” hơn là được dạy bảo. Một người rất đạo đức có thể dần dần trở nên vô luân dù hoàn toàn biết trước thế. Một cậu trai hoặc một cô gái tốt đã tình cờ hoặc khinh suất rơi vào một hoàn cảnh mà họ ghê tởm và thấy gớm ghiếc. Nhân một buổi dạ hội hoặc một buổi công tác xã hội, cậu có thể bị lôi cuốn vào nhóm người chủ trương tự do luyến ái, hôn nhân thử, tập hút, đổi vợ, chè chén... Dù lúc đầu có phản kháng và quyết liệt chống lại những hành vi này, song nếu để bị rủ rê thì hãy coi chừng, mối quan hệ có thể bắt đầu hình thành và nếu cứ tiếp tục, các biến cố sẽ tự nhiên đưa đẩy người đó hóa nên mật thiết với những người đã gặp hoặc những người khác cùng một chủ trương, dù lúc đầu người ấy hoàn toàn không muốn chút nào (đồng thanh tương ứng, đồng khí tương cầu)

Trí óc là một bộ máy uyển chuyển lạ lùng, có thể điều chỉnh và lý giải vô hạn. Thoạt đầu, người ta đâu ưa gì tội lỗi hoặc những hành động vô luân, nhưng sau vài lần “nhân nhượng” người ta sẽ không còn phản đối quyết liệt mấy nữa. Nhân nhượng sẽ dần dà biến thành chấp nhận, nhất là khi người ta thân thiết với những người cổ xúy điều đó. Chấp nhận sẽ đưa đến chỗ yên lặng tán thành rồi ưng thuận và hưởng ứng. Xem thế thì tiến trình lý giải diễn tiến mau lẹ lắm chứ không như ta tưởng.

CẮN MIẾNG MỘT!

Ăn quá mức là một thói quen, và đối với nhiều người, thói quen này đã ăn sâu đến nỗi họ không biết rõ lượng thức ăn đã dùng nữa. Thói quen này có thể do cha mẹ có ý tốt nhưng hiểu lầm mà ra. Họ nghĩ cứ việc cho con cái ăn thả dàn là thương chúng. Cùng trạc với tôi, có một số người mập phì ra vì cha mẹ họ phải lăn lộn kiếm miếng ăn nên rất sợ đói. Họ cho phí phạm đồ ăn là một đại tội cho nên thường ép con cái ăn cho kỳ hết. Lượng đồ ăn phụ trội này, nếu cứ ăn đều đặn, tất sẽ làm cho tăng trọng dần. Mỗi ngày chỉ cần tăng 30 gr thôi thì mỗi năm cũng có 10 ký rồi. Vài chục gram có đáng kể gì, nhưng 10 ký thì nhiều rồi. Nếu sợ mập, tất hôm qua bạn chẳng ăn thêm làm gì để ngày mai phải nhịn đói cho ốm bớt. Bạn đã thêm vào số lý dư mỗi lần một miếng cho đến khi phì ra thực sự. Trừ vài trường hợp đặc biệt ra, còn thì chứng béo phìø chỉ đơn giản do bạn ăn quá mức và quá thường, bởi vậy, bạn sẽ giải quyết vấn đề theo cách đã tạo ra vấn đề, nghĩa là - Mỗi lần bớt một miếng.

Đối với nhiều người vấn đề có hơi khác hơn. Một số người do khoái khẩu nên thường nhiễm phải những thói quen ăn uống tai hại gồm nhiều chất bột và đường. Đã vậy lại còn biếng vận động, tất mỗi ngày họ phải tăng trọng hơn 30 gram rất nhiều. Nếu béo phì là vấn đề của bạn, xin đề nghị bạn xem lại

NGƯỜI KHÔN NGOAN - VÀ NGƯỜI MẠNH MẼ NHẤT ĐÃ NGÃ GỤC

Nếu nghĩ mình không hề bị ảnh hưởng trong khi tiếp xúc với đám đông sai lạc, tức là bạn đang đánh lừa mình đấy. Vua Salomon, một bậc trí giả, đã cưới các phụ nữ Philitinh mê tín dị đoan. Kết cuộc ra sao? Chỉ ít lâu sau ông đã không còn đủ khôn ngoan để hành xử việc nước nữa, và cũng đã bắt đầu mê tín theo. Samson là một dũng sĩ, nhưng trước áp lực lạc thú liên tục của nàng Dalilah đã xiêu lòng tiết lộ bí quyết khiến mình phải lâm cảnh mù lòa và nô lệ. Người xưa từng căn dặn chúng ta: “Anh em đừng để mình bị mê hoặc. Bạn bè xấu khiến phong hóa đồi trụy“.

Ví dụ điển hình là giọng nói. Hẳn bạn từng để ý thấy giọng nói của một cậu trai hay một cô gái, sau khi chuyển vùng vài tháng đã thay đổi ra sao. Sở dĩ như vậy vì con người luôn thích ứng, bị ảnh hưởng và hội nhập với những gì mình tiếp xúc. Mới đây, khi cậu bé mười hai tuổi nhà tôi đến xin tiền ăn trưa, tôi cố thuyết phục nó ăn nhiều chất đạm bổ dưỡng thay cho tinh bột nhưng nó không chịu. Thấy vậy, tôi cho nó biết là chính tôi đang ăn như thế và muốn nó bắt chước theo, nó đã trả lời thật khôn: “Nhưng ba đâu có ở gần tụi bạn ăn bánh kẹp của con“. Áp lực bạn bè đóng vai chính trong vấn đề nghiện ngập, ăn mặc, giới tính, bạo động của thanh thiếu niên.

CHÚNG TA KHÔNG CHỈ NHIỄM THÓI XẤU CỦA NHỮNG NGƯỜI XUNG QUANH, mà còn trở nên vô cảm và hờ hững trước sự ồn ào và mùi vị của môi trường sống nữa. Dân chúng sống gần những nhà máy giấy hoặc các hãng sản xuất phân bón sẽ quen dần với mùi khí đến nỗi khi có người nhắc tới, họ mới để ý đến mà thôi. Thời đệ nhị thế chiến, gia đình tôi sống cách vùng mỏ dầu khoảng 16 km. Xe lửa chạy qua nhà suốt ngày đêm nên chúng tôi quen với cảnh ồn ào, nhà cửa rung rinh tới nỗi chỉ khi xe ngừng, bầu khí đột nhiên yên tĩnh, chúng tôi mới để ý đến.

Qua những thí dụ trên, tôi muốn nhấn mạnh là sau một thời gian cận kề hoặc chìm ngập trong một môi trường, một hoàn cảnh xấu xa, tiêu cực hoặc tệ hại, Bạn sẽ thay đổi dần từ phản kháng đến nhân nhượng từ nhân nhượng đến chấp nhận, từ chấp nhận đến hòa nhập một cách thích thú nữa. Do đó, bất cứ điều gì, dù nhỏ mấy mặc lòng, mà đã bắt đầu thì sẽ có ngày lớn tướng.

NÓ KHÔNG CÓ Ý NÓI THẾ

Chửi thề cũng là một thói xấu. Thật chán khi phải nghe một người chửi thề đủ kiểu, vì không thể biết được đến bao giờ và đến đâu hắn mới hết chửi. Tôi thường nghe người ta buột miệng xổ hàng tràng dài. Thường thì những lúc ấy, bạn hữu hoặc nhân viên ông ta sẽ bảo: “Nói thế chứ anh ấy không có ý gì đâu. Anh ta chỉ quen miệng vậy thôi“. Vấn đề của tôi cũng tương tự như bạn. Tôi đâu biết khi nào thì người ta hữu ý, khi nào không. Tôi thấy nếu cứ sau mỗi câu người ta nói lại phải ngắt lời hỏi xem phần nào hữu ý, phần nào không thì vô phép quá!

Tôi chưa thấy ai nhờ chửi thề mà dễ dàng lôi kéo được người khác cùng hợp tác với mình, song tôi đã thấy nhiều trường hợp vì chửi thề mà không bán được hàng, mà tình bạn tan vỡ, mà lỡ mất cơ hội hoặc việc cầu hôn thất bại. Chửi thề cũng là một trong những thói xấu thấm nhiễm từ từ đến nỗi phần lớn người ta không nhận thấy được.

Ngay cả hiếp dâm, cách chung cũng là hậu quả cuối cùng của một thói xấu tiệm tiến. Theo báo cáo của Tiến sĩ y khoa Dorothy Hicks dựa trên những kết quả nghiên cứu ở tiểu bang Florida thì hầu hết những người hiếp dâm đều hành động như nhau. Tiến sĩ cho biết, đối với những người hiếp dâm thường xuyên thì đây là một hành động bạo lực chứ không phải phái tính. Những lúc ấy, kẻ hiếp dâm thường ghét phụ nữ và ít khi để ý đến tuổi tác hoặc ngoại diện đến nỗi thường không thể nhớ gì về các nạn nhân cả. Tiến sĩ cho biết, thoạt đầu, những kẻ hiếp dâm chỉ là những gã nhìn trộm, sau đó, lén lút lẻn vào phòng nhìn ngắm các phụ nữ ngủ, rồi chuyển từ hiếp dâm nhẹ nhàng sang hiếp dâm bạo lực.

Kẻ nói dối thường xuyên, kẻ chậm trễ kinh niên, kẻ có tính bừa bãi cũng như kẻ ngủ nướng đều bắt đầu cùng một kiểu. Lúc đầu chỉ là một sự nhượng bộ nho nhỏ, rồi lớn dần, cuối cùng trở thành một nếp sống.

THÓI XẤU NHIỄM DẦN VÀ DỄ DÀNG

Tôi xin nhấn mạnh là mỗi thói xấu nơi bạn đều thấm nhiễm từ từ và dễ dàng. Nghiện rượu hay nghiện thuốc cũng vậy. Có những bậc cha mẹ, tuy mạnh miệng lên án ma túy nhưng lại biện hộ việc mình uống rượu. Nhiều người trách móc: “Do đâu mà con cái tôi hư đốn thế chứ?” Chúng đâu thiếu thứ gì nữa, mà lại đi nghiện ngập như vậy hả? Song chúng nó cũng có thể hỏi lại bạn y như vậy đấy, vì rượu không phải là ma tuý à? Một vài bậc cha mẹ sẽ nổi giận: “Láo thật, sao nó dám nói với tôi như vậy chứ?” Tôi xin phép nhấn mạnh điều này là nhiều bậc cha mẹ mỗi ngày đều bắt đầu bằng một viên “thuốc bổ” rồi một viên “an thần” để trợ thần kinh. Sau đó, để kềm bớt sự ngon miệng, họ xơi một viên “kiêng ăn“. Trước bữa ăn tối, họ làm một ly “cóc tai” và trước giờ ngủ, nốc một ly “đưa giấc“. Mỗi ngày hút một hoặc hai gói “thuốc lá” và nuốt hai viên “Aspirin” hạng nặng, ấy vậy mà lại giận dữ hỏi: “Do đâu mà bọn trẻ lại nghiền ma túy” cơ chứ? Nhiều năm trước, khi lái xe đưa mẹ từ Colombia tới Charleston, bang South Carolina, tôi có hỏi thăm bà về một bạn học cũ của mình hồi còn ở quê nhà, thì mẹ tôi hạ giọng nói nhỏ: “Con ơi, nó đã trở thành “tay rượu chè hiểm độc” rồi!“. Tôi bèn hỏi đùa mẹ: “”Tay rượu chè hiểm độc” là sao hở mẹ?...” Bà mới giải thích cho tôi hay là bạn tôi đã mua rượu uống lén gia đình. Mẹ tôi nhấn mạnh là anh ta chưa bao giờ quậy phá và say xỉn cả. Mẹ tôi cũng nói thêm là tuy anh uống rượu nhưng không hề trễ nãi, vẫn là người “đáng trọng” trong cộng đoàn và mới đây còn được bầu vào hàng chức sắc nữa. Bấy giờ tôi mới ngỡ ngàng hỏi lại: “Vậy mà là “kẻ uống rượu hiểm độc” sao mẹ?”

Mẹ tôi quả quyết:

“Phải, vì anh ta là người uống rượu gương mẫu. Con cái anh ta không đứa nào phiền hà cả, vì người cha đã làm việc vất vả để nuôi chúng có quyền uống rượu giải khuây chứ! Chúng đồng hóa việc uống rượu với hình ảnh một người cha tốt lành, ân cần và tận tụy. Nếu người đàn ông ấy mà hành hạ, bỏ bê gia đình, tất con cái đã ghê tởm việc uống rượu, không đứa nào thèm bắt chước ông cả, nếu ông ta lê lết trong khu trụy lạc hoặc té lăn té lộn dưới cống rãnh, hẳn chẳng ai muốn giống ông hết.”

Mẹ tôi nói rất chí lý vì bạn nên nhớ là tính theo đầu người thì nước Pháp tiêu thụ rượu nhiều nhất thế giới, đồng thời tỉ lệ nghiện rượu cũng cao nhất. Đây không phải là ngẫu nhiên vì đứng thứ nhì về tỉ lệ tiêu thụ rượu là nước Chi Lê và tỉ lệ người nghiện rượu ở nước này cũng đứng vào hàng thứ nhì trên thế giới.

Một sự trùng hợp cần để ý nữa, tuy còn quá sớm để có được một con số chắc chắn, là số thiếu niên nghiện rượu cũng gia tăng song song với chương trình quảng cáo các thứ rượu trên truyền hình. Sở dĩ như vậy, vì các chương trình quảng cáo này thường tập trung vào các biến cố thể thao quan trọng có số khán thính gỉa trẻ rất cao. Một sự mâu thuẫn khó ngờ! Các môn thể thao nhằm xây dựng đời sống và sức khỏe lại được bảo trợ bởi rượu bia, là thứ phá hoại đời sống và sức khoẻ! Tật uống rượu lúc đầu chỉ dung nạp được một chút cồn trong rượu thôi. Một thời gian sau, bạn sẽ thấy thèm và cơ thể dung nạp được một lượng cồn lớn mà kết quả tai hại khó lường. Bởi vậy, khi thấy cảnh các bậc cha mẹ cho con hớp một chút thôi, tôi không thể không tự hỏi phải chăng mình đang chứng kiến cảnh tập luyện thành người nghiện ngập. Một người cố ý rơi vào cảnh nghiện ngập đã xấu rồi, huống gì chính cha mẹ lại đưa con cái vào đường nghiện ngập thì có phải là điều đáng khinh hoặc dại dột nhất đời không?

Hiển nhiên điều sai lầm này do bởi dốt nát mà ra, nhưng đợi đến lúc hiểu được thì số người nghiền rượu đã gia tăng nhiều rồi. Điều quan trọng là phải tìm hiểu sự nghiện ngập rồi thiết thực hành động để giúp người nghiện phục hồi lại cuộc sống hữu ích. Dù vậy, nếu không lo giáo dục cho người ta phòng ngừa thì cũng vô lý như đặt nhiệt kế dưới tảng nước đá để hạ bớt cơn sốt 49o của bạn vậy. Chắc chắn chúng ta có thể học hỏi được nơi kinh nghiệm đau thương của nước Pháp và nước Chi Lê cũng như từ 9 triệu người Mỹ nghiện rượu. (Vài giới hữu trách còn ước lượng tới 25 triệu). Vì hiện nay, rượu mùi là “vấn đề ma túy” số một ở Mỹ, và đang tăng rất mau, nhất là trong giới trẻ. Lấy thí dụ ngay tại thành phố Nữu Ước, một cuộc thăm dò mới đây cho thấy có 12% học sinh nghiện ngập và gần 60% học sinh trung học say xỉn ít nhất mỗi tháng một lần. Một cuộc thăm dò tương tự đã khuyên nên ngăn ngừa ngay từ bậc tiểu học, và họ có lý. Phải nhấn mạnh, ngay từ bậc tiểu học. Cha mẹ nên bắt đầu dạy dỗ con cái ngay từ nhỏ và bằng chính gương mẫu của mình.

Dù sao, có một số phụ huynh hãnh diện tuyên bố là con cái họ không dại gì mà hút sách, chúng chỉ uống rượu thôi. Họ còn khoe là đang dạy cho chúng biết uống cho có mức độ nữa. Thế có được không?

Ngày nay các giới hữu trách đều nhận rằng nếu một thiếu niên mười sáu tuổi mà đi nhậu nhẹt với bạn bè, sau này thế nào cũng nghiện. Tôi xin nhắc lại là, người nghiện rượu cũng như nghiện ma tuý vậy, lúc đầu họ chẳng bao giờ muốn trở thành nghiện ngập cả. Nhưng mọi thói xấu đều thấm nhiễm dần dần và trước khi nhận ra nó nơi mình thì bạn đã nhiễm phải rồi.

Tổng giám đốc quân y Mỹ đòi các hãng thuốc lá phải ghi một lời cảnh giác nhẹ trên bao thuốc. Điều đó rất đúng, nhưng có điều lạ là tại sao ông không bắt ghi một lời cảnh giác nghiêm khắc hơn trên mỗi chai rượu. Nguy hại của thuốc so với rượu thì cũng giống như so sức công phá của ná bắn chim với súng liên thanh 50 ly vậy!

NHƯNG CHÚNG QUÁ NHỎ

Trên triền núi phía Tây của rặng Rocky Mountains có một cây cà tùng khổng lồ đang mục dần. Cách đây 2.000 năm, nó còn là một cây nhỏ xíu. Khi ông Columbus khám phá ra Châu Mỹ thì nó đã là một cây đại thụ và khi nước Mỹ xẩy ra nội chiến thì nó đã cao lắm rồi. Nó đã chịu nổi sức tàn phá của lửa thiêu ngập lụt, bão táp và hạn hán. Nó sẽ còn sống được nhiều thế kĩ nữa. Nhưng cách đây vài năm, một con cánh cam rất nhỏ đã đục vỏ cây làm ổ đẻ và nhiều con cánh cam khác đã ra đời. Thoạt đầu, xem ra chỉ như trứng chọi đá thôi. Nhưng từ vài con cánh cam đã nhân lên thành hàng trăm rồi hàng ngàn và sau cùng hàng triệu con. Đầu tiên, chúng tấn công vỏ ngoài, sau cùng tới lõi cây và hút sạch nhựa cây khổng lồ vĩ đại ấy. Rồi một hôm, sau bao thế kỷ đứng vững trước sức mạnh của thiên nhiên, với mưa sa, gió táp, cây cà tùng đã đổ xuống. Nó đã đổ không phải vì sức mạnh của thiên nhiên mà vì những con giáp trùng nhỏ xíu gặm mòn dần dần. Thói quen xấu cũng y hệt như vậy đấy. Chúng gây tổn hại dần dần cho đến ngày ta ngã gục giống như cây cà tùng.

Giống như một kẽ nứt nhỏ trên bờ đê, nền luân lý nơi con người bị sụy sụp, cũng chỉ vì một nhượng bộ nho nhỏ lúc ban đầu nhượng bộ lần đầu đưa đến nhượng bộ lần sau. Trai gái bắt đầu sống chung cho tới khi cậu trai hoặc cô gái đánh mất sự trinh khiết vô giá, và luân thường đạo lý bị cuốn theo chiều gió khi để cho một phút mê cuồng lấn lướt tình yêu chân thực.

Bi đát thay, khi đã hạ rào chắn một lần thì cũng rất dễ hạ xuống lần thứ hai và các lần kế tiếp! Phải, thói xấu bao giờ cũng thấm nhiễm từ từ và dễ dàng, và trước khi nhận thấy nơi mình thì bạn đã nhiễm phải rồi, và hậu quả thật tai hại khôn lường. Song cũng nên biết là thói xấu bởi học đòi mà nên, mà nếu nó có thể học, tất ta không học cũng chẳng sao.

Ai cũng biết là không tập hút thuốc, uống rượu, sử dụng ma tuý, phạm luật, sống vô luân, lừa gạt, chửi thề, cắn móng tay, ăn quá mức bao giờ cũng tốt hơn là tập... Vì các bậc phụ huynh và các công dân có trách nhiệm trên khắp nước đều quan tâm đến vấn đề thiết yếu này, nên ta hãy xem xét vài hướng dẫn hữu ích trong việc tránh các thói quen nguy hại.

Bước thứ nhất là dặn dò giới trẻ về những ích lợi của việc giữ được tâm trí trong sáng thân xác khỏe mạnh, đạo đức tốt lành hầu tránh được các rắc rối và trừ bỏ được các thói quen tai hại trước khi bước vào đời. Dĩ nhiên là tôi hoàn toàn đồng ý rồi.

Bước thứ hai, để tránh các thói xấu, nhất là ma tuý, theo tiến sĩ Forest Tenant là “đánh cho chừa“. Hẳn nhiều vị tự do quá khích sẽ la lên “đánh trẻ” là việc cổ quá rồi, thời này ai còn áp dụng nữa! Dù sao, các nhà tâm lý đều đồng ý cách chung rằng khi một đứa trẻ biết nó phải chịu trách nhiệm về việc làm của mình thì hầu như nó sẽ quan tâm đến hành vi của mình hơn.

Nhà tâm lý James Dobson quả quyết rằng buông thả con cái, không dám sửa phạt với lòng yêu thương thực sự là điều vô cùng tai hại. Việc sửa phạt giúp trẻ vững tin rằng nó đã được rèn luyện xứng đáng và là bằng chứng tình yêu đích thực của bạn.

Bước thứ ba là làm gương cho con cái. Khi tôi mới có con, mẹ tôi luôn nhắc đi nhắc lại: “Con nhớ đấy, các cháu thường để ý đến những gì con làm hơn là những lời con nói nhiều“. Nhưng bậc cha mẹ thành thực muốn con cái mình đừng uống rượu, hút thuốc, sử dụng ma túy hoặc sống vô luân thì nên nêu gương trước. Cha mẹ mà hút thuốc, uống rượu tất thế nào con cái cũng noi theo. Như đã nó ở chương trước, có những cha mẹ, sáng sớm đã uống thuốc bổ rồi thuốc an thần, đến trưa lại uống hai viên Appirin, trước bữa ăn chiều một ly rượu pha, trước khi đi ngủ thêm một ly đưa giấc, mỗi ngày hút hai gói thuốc lá, mà rồi lại than van khi thấy con cái sa vào ma túy nữa chứ! Họ la lối, ngạc nhiên không hiểu con cái mình tại sao lại làm như vậy trong khi đã có đủ mọi thứ rồi!

Bước thứ tư là chống lại lối quảng cáo xảo mị. Các hãng thuốc lá và hãng rượu đã đổ ra cơ man nào là tiền bạc cũng như óc tưởng tượng cho các chiến dịch quảng cáo vận động. Những hãng bia có bán được cũng là nhờ vào các chương trình quảng cáo hấp dẫn trên truyền hình. Đặc biệt là họ khéo dùng hình ảnh các lực sĩ để rao bán bia vì họ biết các lực sĩ vốn là thần tượng của giới trẻ. Một khi các lực sĩ cường tráng ấy đã vui vẻ tuyên bố là họ mạnh khỏe nhờ bia thì ai còn dám ngờ gì nữa. Các hãng rượu thì quảng cáo một cuộc sống thư nhàn và phương cách để trở nên “Con người lỗi lạc” với những lời lẽ đạo đức và đề nghị bạn uống một cách “điều độ“. Các chương trình quảng cáo thuốc lá lợi dụng khía cạnh “Nam tính” và “nữ tính” bằng cách nhấn mạnh rằng, nếu biết hút thuốc, bạn sẽ thuộc týp người “mạnh dạn” và “sáng suốt“. Lối quảng cáo xảo mị này rất hấp dẫn và được lập đi lập lại hoài tới nỗi hầu hết giới trẻ đều quyết định hút thử. Như đã nói ở trên, cũng chính lối quảng cáo này đã khiến số thanh niên nghiện rượu gia tăng vượt bực trong năm qua.

SỰ THẬT TRONG LỜI QUẢNG CÁO

Theo tôi, ta nên dùng sự thật để quyết liệt chống lại lối quảng cáo xảo mị này. Thí dụ: bạn đã bao giờ trông thấy một bà lão ngậm mãi điếu thuốc trên môi chỉ đến khi ho mới bỏ ra một chút chưa? Hoặc một ông lão ngón tay vàng đậm chất Nicotin đặt điếu thuốc lên miệng rồi quên bẵng đi, để cả tàn thuốc rớt đầy trên quần áo chưa? Bạn hãy gẫm kĩ câu này: “Hôn một cô gái mới hút thuốc chẳng khác gì liếm cái gạt tàn“. Hút thuốc sẽ gia tăng phẩm chất giới tính và óc sáng suốt hay làm suy giảm thì bạn hẳn đã rõ rồi. Ngoài ra, hỡi các cô gái, hút thuốc chắc chắn sẽ khiến làn da các bạn khô nhăn trước tuổi đấy!

Đã thế, cậu Sam lại còn chế dầu vào lửa bằng cách bỏ ra hàng triệu đô la giúp đỡ những người trồng thuốc, ngoài số trợ cấp từng vụ mùa nữa. Sau khi tiêu tốn hàng triệu đô la ấy thì được biết hút thuốc chính là nguyên nhân gây bệnh ung thư và tim mạch, cậu lại tốn thêm hàng trăm triệu để giúp chữa trị những căn bệnh mà chính cậu đã bỏ tiền ra mua! Rồi lại còn phải chi thêm tiền để ngăn chặn việc bán thứ sản phẩm mà chính cậu đã trợ cấp nữa! Những điều tôi nói chẳng sai chút nào. Nhưng thật tức cười khi nghe người ta vừa đưa ra lý do biện hộ cho việc nâng đỡ người trồng thuốc lại vừa hạn chế việc quảng cáo thuốc vì hại đến sức khoẻ, rồi lại bỏ tiền ra để nghiên cứu và chữa trị bệnh ung thư do bởi hút thuốc mà ra. Đúng là một cái vòng luẩn quẩn mà chung quy là chúng ta phải đóng thuế để rước lấy bệnh ung thư!

CHO TRẺ NHÌN TẬN MẮT

Bước thứ năm trong việc tránh thói xấu là đem con cái đến “hiện trường” cho chúng ta xem xét tận mắt những hậu quả của việc hút thuốc, uống rượu, sử dụng ma tuý. Bạn nên dắt con cái đến thăm những người bị bệnh khí thủng hoặc ung thư phổi do hút thuốc một vài lần cho chúng biết. Bạn hãy để chúng nói chuyện với họ cho chúng thấy rõ hậu quả của việc hút thuốc như thế nào. Dĩ nhiên biện pháp này có hơi mạnh tay, nhưng bạn nên nhớ là bệnh nhân lúc đầu chỉ hút có một điếu thôi đấy. Nhờ vậy, con cái bạn mới có dịp nhìn thấy mặt trái của việc hút thuốc mà các chương trình quảng cáo không dám nói đến. Nếu được nghe bất cứ nạn nhân nào của các chương trình quảng cáo thuốc kể lại thì bạn sẽ thấy chẳng có tí “duyên dáng” “sáng suốt” “dũng cảm” “khoái khẩu” và “khuây khoả” nào đâu. Biện pháp mạnh, có lẽ mạnh thật, nhưng đôi khi cũng cần cho con cái biết các thói xấu sẽ bắt chúng phải trả giá cỡ nào. Để tăng thêm hiệu quả, bạn nên hỏi han những bệnh nhân đó trước mặt con cái bạn đôi câu như họ có muốn hút thuốc trở lại không... chắc chắn phần lớn sẽ dứt khoát từ chối. Cần suy nghĩ thêm - quyết định hút thuốc, uống rượu, sử dụng ma túy, ăn quá mức, hôn nhân thử... đều là những quyết định do cảm xúc và phi lý. Phần lớn chỉ vì muốn được thừa nhận mà ra. Do đó, tình thương và sự thông cảm giữa cha mẹ và con cái hết sức quan trọng. Một khi con cái bạn (cũng như chính bạn) đã thừa nhận và bằng lòng với chính mình (tự ti) thì nó đâu cần người khác thừa nhận nữa. Hơn nữa, khi đã xác định rõ ràng các mục tiêu của mình rồi, chúng ta sẽ thấy các thói xấu cản trở bước tiến rất nhiều và ta sẽ suy nghĩ kĩ hơn về ván bài tương lai mà ta đã cẩn thận hoạch định.

- Nếu bạn hoặc con cái bạn còn trẻ mà đã sa vào lưới ma men thì bạn nên đi tới những khu trụy lạc, quan sát cho kĩ thành phần cặn bã của xã hội và ghi khắc vào lòng. Liệu bạn dám cá 16 ăn 1 là mình sẽ không rơi vào tình trạng ấy không? Có thể lắm chứ! Sau đó, hãy đi dự vài buổi họp của hội những kẻ nghiện rượu vô danh, bạn sẽ phải bàng hoàng khi thấy rất nhiều người thông mình, tài giỏi thuộc đủ mọi lãnh vực cũng từng nghĩ rằng mình sẽ chẳng bao giờ rơi vào tình trạng ấy cả. Có nghe chuyện của họ, bạn sẽ thấy rượu khác hẳn với những lời quảng cáo bảo là nó vô hại, thú vị. Khi nghe những người nghiện rượu kể lại đời họ, bạn hãy nhớ kĩ là lúc đầu, họ cũng chỉ uống một ly thôi đấy. Bạn hãy nhớ là trong năm nay, sẽ có hai mươi lăm ngàn người bị thiệt mạng trên các xa lộ của chúng ta do những người mà lúc đầu cũng chỉ uống có một ly, không hơn không kém! Bảng thống kê này, cũng như việc uống rượu, chẳng có gì đáng “hãnh diện” cả. Bạn hãy để con cái hỏi bạn các nạn nhân xem bao người trong số họ đã lập kế hoạch để trở thành người nghiện? Đây chính là cơ hội giúp thức tỉnh. Bất cứ bạn trẻ nào cũng sẽ được thỏa mãn phần lớn tính tò mò khi nghe thấy những tiếng la thét của một người nghiện ma tuý đang vật vã vì lên cơn. Một cách thức tỉnh khác là dẫn con cái đến dự phiên toà, nghe vị chánh án xét xử và buộc một cô gái hoặc một cậu trai lỗi lạc mười bốn tuổi, trở lại học đường sau khi phạm tội ăn cắp để mua ma tuý hoặc rượu mạnh để tìm cảm giác lâng lâng và chứng tỏ mình không còn là con nít nữa. Dĩ nhiên những phương cách này có khắc nghiệt thật, nhưng nếu không thế, tương lai của những người bạn yêu mến có thể bị đe dọa. Đó mới là điều hệ trọng.

TRỪ BỎ THÓI XẤU

Ta có thể làm những gì để trừ bỏ được một thói xấu như tham ăn, trễ nải, chửi thề, hút thuốc, nóng nảy, đồng tình luyến ái, nghiện ngập, giao du bất chính...

Điều đầu tiên và quan trọng nhất là quyết định muốn trừ bỏ thói xấu. Quyết định này hoàn toàn thuộc nơi bạn. Nếu bạn không quyết định thì chẳng ai hoặc phương thế nào có hiệu quả được. Có lẽ bạn sẽ bắt đầu trừ bỏ khi có người thuyết phục, nhưng sẽ không bền. (Nên nhớ, bạn khó mà đạt mục tiêu của người khác được). Nhiều lần bạn đã quyết định quá trễ chỉ vì không sẵn sàng muốn trừ bỏ một thói quen, vì thế, việc đầu tiên và quan trọng nhất là bạn hãy quyết định sẽ không làm nô lệ cho bất cứ một thói xấu nào nữa. Quyết định của bạn là muốn kiểm soát đời sống mình, muốn được tự do, muốn tác động lên sự việc chứ không để sự việc tác động vào cuộc sống.

LẮNG NGHE NHỮNG NGƯỜI ĐÃ BỎ ĐƯỢC

Thật khó, rất khó bỏ được một thói xấu. Nhưng thực tế cho thấy, kết quả luôn là niềm vui và rất đáng được thưởng. Những người trước đây hút thuốc, nghiện rượu... đều cho tôi biết rất tỉ mỉ về niềm vui và sự phấn khởi sau khi thoát được những cảnh ngộ khó khăn đó.

Người bỏ thuốc nói về hương vị thơm ngon của đồ ăn, mùi thơm tinh khiết của khí trời, áo quần, đồ đạc... Họ nói về lòng tự trọng và niềm vui mới nhờ thắng vượt được một thói xấu mà từ hai đến mười năm nay đã mai một và làm khô kiệt sức sống của đời họ (theo một câu chuyện đăng trong Associates Press, số ra ngày 1- 6 -1977, thì trường đào tạo Y sĩ Hoàng Gia đã cộng tác với các trường trung học y tế ở Anh thực hiện một cuộc nghiên cứu cho biết mỗi điếu thuốc sẽ khiến người hút bị giảm thọ năm phút rưỡi, cứ ba người hút thuốc sẽ có một người chết vì thuốc, và mỗi năm, nước Anh mất khoảng 50 triệu ngày lao động vì những bệnh tật do hút thuốc gây nên. Bảng nghiên cứu cũng cho thấy những người bỏ thuốc sẽ được hưởng lợi ngay và từ mười đến mười lăm năm sau đó không phải lo chết vì thuốc nữa).

Nếu mỗi điếu thuốc giảm thọ năm phút rưỡi, và mỗi ngày bạn hút một gói thì một năm, bạn sẽ bị giảm thọ hai mươi tám ngày.

Vì đã quyết định tìm kiếm một cuộc sống tốt đẹp hơn, bạn hãy nghe những người bỏ thuốc cắt nghĩa tại sao họ hồ hởi khi biết mình sẽ sống thêm được một ít năm và sẽ dùng tiền bạc vào những mục đích có giá trị thay vì vào những mục đích tai hại.

Những người nghiện rượu từng bị bắt giữ thường nói về những người bạn mới cũng như lý do họ gặp lại được những người bạn cũ. Thường thì họ vừa khóc vừa kể về việc mình được đoàn tụ lại với gia đình, được trở lại nghề cũ, về lòng tự trọng mới mẻ, về đời sống xã hội mới và nỗi xúc động trước những thành tựu lớn lao ổn định được cuộc sống và nhiều điều thú vị khác nữa...

THẮNG NHỜ TỪ BỎ

Một điều đáng chú ý là có nhiều người bỏ được thói xấu y hệt như đã bị lây nhiễm nó, nghĩa là nhờ tiếp giao với những người đứng đắn, có mục tiêu tích cực ở đời. Chính sự lạc quan, nhiệt tình và khích lệ của một môi trường đứng đắn đã phát sinh những kết quả thật cảm động bạn bè sẽ ảnh hưởng đến thói quen của bạn và bạn sẽ được hưởng giá của thành công, sức khỏe và hạnh phúc... Chứ bạn không phải trả giá đâu. Sau đó là thay thế. Thực ra, không hề có vấn đề loại trừ một thói quen mà chỉ là thay thói quen tốt cho thói quen xấu thôi. Nhưng bạn bè lạc quan, tận tụy, ân cần trong bầu không khí xây dựng, hi vọng và khích lệ sẽ thay thế cho chai rượu, quán rượu, nỗi buồn chán, biếng nhác và chứng đau bụng thường là những bạn bè chí cốt của người nghiện rượu. Theo tâm lý thì tốt nhất là phải có một sinh hoạt mới hay một thói quen mới để điền vào chỗ trống khi bạn bắt tay loại trừ một hay nhiều thói xấu. Khi người nghiện rượu chữa được thói quen uống rượu và nhìn thấy những thay đổi khả quan trong cuộc sống những người nghiện khác cũng như chính mình, họ sẽ tự thiết đặt cho mình những mục tiêu mới và sẽ thấy mình đạt đích lần đầu tiên.

TÔI THỪA BIẾT ĐIỀU ĐÓ

Cách tốt nhất để “bỏ” một thói xấu là đừng bao giờ tập nó. Nếu bạn đừng hút điếu thuốc, không uống ly rượu, nói lời dối trá, uống tách cà phê “vô hại” buổi trưa, hoặc sau giờ làm việc với người đàn ông hoặc người phụ nữ “dễ thương” tại cơ quan, không hút liều ma tuý tại hộp đêm, không đọc cuốn sách khiêu dâm hoặc đồng tình luyến ái, không đánh số đề, không lừa đảo bạn học một lần đầu tiên, ắt bạn đâu phải khổ sở chuốc lấy những thói xấu là hậu quả của những lần đầu tai hại ấy. Nếu đã lỡ nhiễm những thói xấu tai hại ấy rồi, thì điều cần thiết là bạn phải ngừng bỏ và chừa hẳn mới được.

TẬP TÍNH TỐT

Trong

MẮC NỢ CHÍNH MÌNH

Tiết kiệm tiền bạc là một tính tốt khác. Thoạt tiên, bạn phải buộc mình trả tiền cho mình trước khi thanh toán các khoản khác. Dù thu nhập được bao nhiêu, bạn cũng phải dành ra một chút cho tương lai. Niềm vui dành dụm sẽ tăng theo số tiền để được. Chẳng mấy chốc, đức tính này sẽ bén rễ và trở nên một phần trong đời sống bạn, rồi thấm sâu vào người bạn khi con cái (tiền bạc) sinh sôi nảy nở thành con đàn cháu đống như người Trung Hoa vẫn bảo.

Phải, dành dụm là một tính tốt, nhưng thoạt đầu, bạn cũng phải “Tập” và giữ lấy nó suốt đời. Lúc đầu, nhiều khi bạn không muốn trả tiền cho mình đâu - Mỗi lần như vậy, bạn hãy nhớ rằng: “Dù lý do xài cho hết hấp dẫn đến đâu đi nữa thì cũng vẫn không mạnh bằng lý do để dành“. Nhiều năm trước, thủ trưởng đầu tiên của tôi ở Yazoo City, bang Mississipi có tuyên bố rất chí lý rằng: Bạn cũng không thể chết đói được khi bớt đi 20 đô la.

Ông cũng rất đúng khi tuyên bố rằng khả năng dành dụm chính là dấu hiệu của nhân cách lành mạnh và NẾU BẠN KHÔNG ĐỂ DÀNH ĐƯỢC CHÚT NÀO TRONG SỐ THU NHẬP HIỆN THỜI TẤT BẠN CŨNG SẼ CHẲNG ĐỂ DÀNH ĐƯỢC ĐỒNG NÀO MAI SAU. Điều mà mọi “Triết gia thành công” đều thừa nhận là nếu bạn mong gặp may thì cần nhất là phải dành dụm đều đặn mỗi ngày. Tiền bạc sẽ hóa nên cần kíp khi gặp cơ hội làm ăn hoặc gặp lúc xui rủi. Thêm vào đó, việc bạn rèn giũa được mình còn có ích lợi lớn hơn nữa!

Lịch thiệp, vui vẻ và nhiệt tình đều là những tính tốt. Bạn có thể thực sự bắt mình phải lịch thiệp, vui vẻ và nhiệt tình với mọi người bạn gặp gỡ. Buộc mình như vậy một thời gian rồi bạn sẽ quen dần.

Mỉm cười cũng là một tập quán. Thỉnh thoảng có ngưòi sẽ bảo là mình không thích những nụ cười xã giao. Riêng tôi, tôi thà thấy một nụ cười xã giao còn hơn là lời cằn nhằn thành thực - Còn bạn thì sao? May thay, một khi đã cố gắng mỉm cười và đã quen cười rồi thì chúng sẽ trở nên thành thực. Bạn còn nhớ William James nói gì về việc ca hát không? Mỉm cười cũng y như vậy đấy. Chúng ta không mỉm cười vì mình hạnh phúc mà hạnh phúc nhờ mỉm cười. Một lý do quan trọng khác khiến bạn nên mỉm cười là người ta sẽ “phản ứng” lại tùy theo cách bạn “đối xử' với họ. Nếu bạn mỉm với họ, họ sẽ mỉm cười lại. Còn bạn cau có với họ, thì họ sẽ cau có lại. Một khi đã nghiệm thấy những ích lợi của nụ cười thì bạn đã tập thêm được một tính tốt. Rồi cứ như vậy, nụ cười của bạn sẽ trở nên hoàn toàn tự nhiên vì nó biểu hiện cho tình cảm nội tâm của bạn. Một lợi ích khác mà bạn sẽ thấy là nụ cười tuy chỉ là một đường cong bé nhỏ nhưng lại uốn thẳng được khối thứ đấy.

Lạc quan, ân cần với vợ hoặc chồng, cũng là những tập quán tốt. Tập quán tốt có cái hay là luôn luôn có bạn đồng minh. Hễ đã tập được bất cứ tập quán tốt nào, thì bao giờ bạn cũng tự động thêm được một tập quán “tốt” khác. Chẳng hạn Việc dành dụm không chỉ giúp bạn được an toàn hơn mà còn khiến bạn thêm tự tin để dễ sống thoải mái và thân thiện hơn nữa. Thoạt đầu, có lẽ bạn phải khá vất vả để tập những tính tốt trên, song kết quả của chúng đối với bạn và người xung quanh sẽ kỳ diệu đến độ chẳng mấy chốc, bạn không còn phải cố gắng mấy nữa. Những “tính tốt” ấy sẽ hoạt động vì bạn và là chất liệu dẫn đến thành công và hạnh phúc.

Những tập quán hoặc sẽ xây dựng hoặc sẽ phá hại ta. Những tính tốt bao giờ cũng khó tập nhưng lại giúp ta dễ sống. Còn thói xấu thì dễ tập nhưng lại làm khổ ta. Thực sự thì cũng như mọi điều tốt khác trên đời, ăn thua là ở chỗ ta lựa chọn. Ta có thể lựa chọn để được hạnh phúc, khỏe mạnh, vui vẻ, lịch thiệp, thành công... bằng cách chọn lựa thói quen. Các thói quen ta tập thành sẽ tạo nên đời ta, đúng như câu nói TA XÂY DỰNG NHÂN CÁCH BẰNG NHỮNG VIÊN GẠCH TẬP QUÁN CHỒNG XẾP MỖI NGÀY. Mỗi viên gạch xem ra có lẽ chẳng đáng kể gì, nhưng trước khi nhận thức được nó thì ta đã xây xong căn nhà để ở rồi.

Có người cho rằng thành công và hạnh phúc không phải là đích tới - mà là cuộc hành trình trọn vẹn. Cuộc sống thì sinh động và cuộc hành trình dẫn đến đỉnh cao sẽ mỗi lúc một thêm hào hứng theo từng bước chân bạn. Đúng là càng tới gần đích, ta càng ngửi thấy mức tới và càng tăng thêm nhịp bước. Tôi hi vọng và tin rằng bạn đang hết sức phấn khởi khi nhìn vào cầu thang dẫn lên đỉnh thành công và thấy mình đang ở trên bậc thang số bốn.

Vậy là hiện giờ ta đang ở trên bậc thang số bốn và những cánh cửa kiếng của tương lai với tất cả những phần thưởng quí giá dành cho ta đang mỗi lúc một gần. Tôi rất tự hào về bạn và về việc bạn đã tiến xa đến thế và còn tự hào hơn nữa vì bạn vẫn còn tiếp tục leo lên tới đỉnh.

Giờ, mời bạn viết thật lớn trên đầu cầu thang tới đỉnh thành công có người đàn ông nhỏ thó tượng trưng cho bạn trong bức hình hai chữ “Hoan hô” thật lớn! Mời bạn nhé! Đây là sách của bạn cơ mà!

CHƯƠNG PHỤ THÊM: TIỀM THỨC NGƯỜI GIÚP VIỆC “LÝ TƯỞNG”

Giả sử chỉ xin giả sử thôi - bạn là ông chủ đang cần người giúp việc, thì bạn muốn loại người nào? Nếu được tự do lựa chọn bạn muốn người ấy có những đặc tính nào? Có phải một người ngoan ngoãn, lương thiện, chăm chỉ, sẵn sàng vâng lời, thông minh, giỏi giắn vượt bực, hết sức vui tính, lạc quan, tự nguyện phục vụ trong ngoài đến suốt đời không? Nhưng nếu có một người giúp việc như vậy, bạn sẽ cư xử với người ấy thế nào? Câu trả lời cực kỳ quan trọng vì hiệu năng của người giúp việc ấy hoàn toàn tùy thuộc vào lối cư xử của bạn. Nếu bạn lịch thiệp và ân cần, người ấy sẽ làm việc tích cực và bền bỉ. Nếu bạn cộc cằn và lãnh đạm, người ấy sẽ sinh ra lì lợm và ngỗ ngược. Tâng bốc người ấy, khen người ấy linh hoạt tất người ấy sẽ làm việc đâu ra đấy. Còn kêu ca người ấy lười biếng tất người ấy sẽ trở nên ương bướng và phá rối đủ điều. Khen người ấy dễ thương và tỏ ra kính trọng tất người ấy sẽ thức cả đêm để giải quyết vấn đề giúp bạn, hất hủi và bảo rằng mình không ưa người ấy tất người ấy sẽ căm giận đến độ không thèm giúp bạn ngay cả vào ban ngày nữa.

Biết rõ như vậy rồi, giả dụ bây giờ người giúp việc tương lai ấy xuất hiện trước nhà, xin vào làm công bạn có mướn không? Dĩ nhiên là mướn rồi, bạn nhỉ? Nhưng mướn xong, bạn sẽ cư xử với người ấy ra sao? Mọi người đều biết trả lời thế nào rồi, phải không? À, mà chút nữa thì quên mất - Người giúp việc “lý tưởng” này dễ bị những người xung quanh tác động lắm đấy. Nếu ở chung với những người suy nghĩ “tiêu cực” người ấy cũng sẽ hóa thành “tiêu cực”ngay và sẽ không còn vui vẻ cũng như hiệu quả mấy nữa. Ngược lại, nếu được ở chung với những người suy nghĩ, chuyện trò, hành động tích cực, người ấy sẽ đầy sáng kiến tích cực - và vui vẻ phải biết.

Tôi tin chắc bạn đã quyết định để người giúp việc lý tưởng của mình sống với những người tích cực và môi trường tích cực rồi. Tôi cũng tin chắc bạn đang trù liệu để tỏ ra thật ân cần, vui vẻ đồng thời cẩn thận quan tâm đến mọi việc tốt đẹp người ấy đã làm để có thể “khen thưởng” cho người ấy cố gắng hơn nữa. Chắc chắn bạn sẽ suy nghĩ làm việc, tính toán và có lẽ còn phác họa cả một kế hoạch nho nhỏ để đạt hiệu quả tối đa nữa, Bạn sẽ đạt được mọi thứ mà tuyệt chẳng mất mát tí gì khi tỏ ra rất mực ân cần với người giúp việc siêu hạng này cả. Hẳn bạn sẽ xử sự như người khôn ngoan đấy chứ? Hi vọng bạn sẽ trả lời phải - và tôi tin chắc bạn đã “trù tính” để làm y như vậy. Tuy nhiên, rất có thể bạn sẽ lạm dụng và ngược đãi người giúp việc lý tưởng này. Tôi nói thế vì trong hàng triệu cuộc đời khốn khổ và nghèo nàn hiện nay, phần lớn là do người ta đã lạm dụng và ngược đãi người giúp việc lý tưởng là CHÍNH TIỀM THỨC CỦA MÌNH. Người giúp việc lạ thường này hành xử y hệt như người giúp việc lý tưởng mà tôi đã trình bày. Thành thực mà nói thì bạn hiện đang đối xử với người giúp việc quý giá, bảo sao nghe vậy này, là chính tiềm thức mình ra sao? Tùy bạn ra lệnh mà nó sẽ đem cho bạn điều bạn muốn hoặc điều bạn không muốn đấy.

Giờ ta cùng nhau xem xét đến tiềm thức của mình - xem điều gì xảy ra khi ta sử dụng nó - và học xem phải làm gì để biết nó mỗi ngày một trở nên người giúp việc tốt hơn, có hiệu quả hơn. Ba ví dụ sau đây sẽ giúp bạn có một cái nhìn khái quát về người giúp việc bền bỉ và đa năng này.

TIỀM THỨC

Charles Dennis Jones, một người da đen tuy chỉ cao chừng 1,8m thôi, nhưng những người chứng kiến sự cố dưới đây lại cho anh là một người khổng lồ.

Một chiếc xe tải lạc tay lái, lao vào một gốc cây. Đầu xe bẹp dúm còn người tài xế thì nằm sóng sượt dưới mui xe, chân kẹt giữa khớp ly hợp và bàn thắng. Cửa xe dúm dó cả lại. Người ta đã gọi xe cứu nạn và dùng đủ cách để mở cửa xe, lôi người tài xế ra, nhưng vì đụng quá mạnh, cửa xe bẹp dúm hết cả, nên không chịu bung ra. Đã thế cabin lại phựt cháy nữa mới chết chứ! Ai nấy cuống cả lên vì đều biết rõ là người tài xế sẽ chết cháy trước khi xe cứu nạn tới. Mặc dù đã thấy những người cứu nạn tìm mọi cách mở cửa không ra. Charles Dennis Jones vẫn cố thử. Anh ta sát người vào cửa, đẩy thật mạnh. Cánh cửa bắt đầu chuyển rồi từ từ hé ra. Jones cố sức thêm đến nỗi bắp thịt vồng lên rách toạc cả áo. Cuối cùng, cửa xe cũng đành chịu phép bung mạnh ra. Jones chui ngay vào, lấy tay bẻ cong cần ly hợp và cần thắng ra rồi gỡ đùi người tài xế, dùng tay dập lửa kéo người tài xế bị thương lên trên cabin. Sau đó, anh khom lưng đội mui xe lên cho người ta lôi người tài xế ra ngoài. Xong xuôi, anh lặng lẽ và nhanh nhẹn biến mất.

Về sau, tìm thấy anh, người ta hỏi nhờ đâu và làm cách nào anh đã thực hiện được kỳ công đó thì anh giản dị đáp:“Tôi chán ghét mọi hỏa hoạn“. Anh đã có một lý do. Trước đó vài tháng, anh đã phải bó tay đứng nhìn cô con gái nhỏ của mình bị chết cháy. Một thiếu phụ khác cũng đã nâng nổi cả một chiếc xe hơi nặng 1,8 tấn để kéo cậu con trai bị kẹt ra. Khi làm việc đó, bà không suy nghĩ hoặc do dự chi hết. Bà đã có một lý do.

Hẳn bạn cũng từng có những lần đang vô tư lái xe trên đường phố, chợt nẩy ra một ý nghĩ khiến bạn phải la lên: “Đúng rồi, đúng là câu trả lời rồi! Quái lạ, sao mình không nghĩ ra từ trước nhỉ?” Quả thật, bạn vừa nghĩ ra được lời giải đáp cho vấn đề thao thức bấy lâu nay và đã tưởng chừng như đành phải bó tay mất rồi. Lạ một điều là cả Charles Dennis Jones lẫn thiếu phụ ba mươi bảy tuổi và bạn cùng làm y như nhau là đang sử dụng kiến thức, sức bền bỉ và sức mạnh của tiềm thức.

Con người từng nghĩ đến việc tìm hiểu tiềm năng to lớn của tiềm thức đã lâu để có thể sử dụng được nó một cách đều đặn. Nhiều thế kỷ qua, người ta chỉ có thể sử dụng sức mạnh lớn lao này một cách ngẫu nhiên, vô chừng. Cho tới hôm nay, chúng ta cũng mới chỉ hiểu biết đôi chút về sức mạnh kỳ bí hoặc tài tình của cái gọi là tiềm thức này.

Ta hãy khảo sát nó từ cách nhìn của một người bình thường và xem hoạt động ra sao đồng thời liên hệ với ý thức thế nào. Sau đó, tôi sẽ giúp bạn vài bước để có thể hiểu rõ hơn về sức mạnh lớn lao này nơi bạn. Ý thức là bộ phận tính toán, suy nghĩ, lý luận của tâm trí. Nó có khả năng đón nhận hoặc bác bỏ bất cứ điều gì xuất hiện trước mắt. Nói chung, thì bất cứ điều gì ta học được đều qua ý thức cả. Tuy nhiên, nếu muốn làm một điều gì cho thành thạo, bạn phải đưa nó từ ý thức sang tiềm thức.

Tiềm thức có một trí nhớ hoàn hảo. Mọi điều bạn đã thấy, đã nghe, đã ngửi, đã nếm, đã chạm tới hoặc ngay cả nghĩ tới cũng đều trở thành một bộ phận cố định của tiềm thức. Tiềm thức tỉnh thức và đáp ứng suốt 24 giờ một ngày, bảy ngày một tuần và ba trăm sáu mươi lăm ngày một năm. Nó chấp hành mọi mệnh lệnh, không thắc mắc cũng không phân tích hoặc bác bỏ bất cứ thông tin nào. Nó chấp hành một mệnh lệnh hoặc chỉ dẫn và đáp ứng trọn vẹn hệt như một người đánh máy gõ chữ lên giấy. Tiềm thức vừa có khả năng lớn lao vô hạn vừa có thể lưu trữ vô tận mọi thông tin ta cung cấp cho nó.

THÔI MIÊN VÀ TIỀM THỨC LÀ GÌ?

Thôi miên, một việc chủ yếu liên quan tới tiềm thức, vẫn còn kỳ bí đối với đa số chúng ta. Chúng ta thừa nhận hoặc bác bỏ nó tùy theo mức độ hiểu biết, nhưng đa số chúng ta đều không thực sự hiểu được nó.

Thực ra thì ta vẫn tự thôi miên mình từ hết lợi ích này sang lợi ích khác suốt cả đời đấy chứ. Chỉ khổ một điều là phần lớn chúng ta tự thôi miên mình vào những điều mình không muốn mà thôi. Mục tiêu của nhà thôi miên chỉ là giúp bạn thư giãn, tập trung và sử dụng tiềm thức của mình. Thôi miên không phải là một trò để giải trí với bạn bè hoặc bất cứ ai. Dưới tác dụng của thôi miên, không ai dám bảo đảm được là bạn sẽ không làm một điều bất chính hoặc vô luân cả. Do đó, bạn nên hết sức thận trọng và chỉ cho phép một người cao tay ấn thôi miên mình mà thôi. Thôi miên một người tương đối dễ, nhưng đưa được họ ra khỏi tình trạng bị thôi miên mới khó. Nếu một tay thôi miên non tay ấn hoặc không chuyên môn hoảng loạn trong khi thôi miên bạn thì hậu quả có thể hết sức nghiêm trọng. Sức mạnh của sự ám thị sau khi thôi miên thì ai cũng rõ rồi. Một nhà thôi miên tài tử hứa “chữa trị” hoặc “giải quyết” cho bạn những vấn đề cấp thiết như mập phì, hút thuốc, uống rượu, tính dục... và để lại cho bạn những vấn đề còn nghiêm trọng hơn nữa. Tóm lại thôi miên do tay một chuyên gia thì tốt, còn do một tay nghiệp dư thì rất nguy hiểm. Một số nha sĩ và bác sĩ đã sử dụng thôi miên trong những ca phẫu thuật nhẹ rất thành công. Thôi miên hẳn có chỗ đứng của nó thật, nhưng không phải trong phòng giải trí và do một tay nghiệp dư đâu.

THÔI MIÊN ĐỂ ĐƯỢC SỨC MẠNH VÀ LÒNG TIN

Người ta phát cho một sinh viên tờ báo có ba đoạn văn đóng khung lại để anh học thuộc lòng. Anh dốc sức học cho kĩ thuộc rồi đọc lên vanh vách, chỉ sai có vài từ. Nhà tâm lý học mới hỏi đến những phần báo khác xem anh nhớ được bao nhiêu, thì anh ta mỉm cười đáp “Tôi chẳng nhớ tí nào vì mải tập trung vào có ba đoạn để đóng khung thôi“. Nhà tâm lý bèn thôi miên anh và lạ thay, không những anh chỉ thuộc có ba đoạn mà còn cả lô những đoạn khác nữa. Lượng thông tin rút ra từ tờ báo đã cung thẳng vào tiềm thức, với bộ nhớ vô cùng hoàn hảo. Điều này không có gì lạ nếu thị giác của bạn bình thường vì bạn có thể thấy cả những vật bên phải, bên trái cũng rõ như trước mặt vậy. Không thế, bạn sẽ là một đại họa cho xã hội cũng như chính mình mỗi khi lái xe, đi bộ hoặc đạp xe.

Như tôi đã nói, phần lớn người ta tự thôi miên mình vào những hình ảnh tiêu cực và những điều mình không muốn. May thay, bạn không nằm trong “số lớn đó” và với chỉ dẫn này cộng thêm những sách và băng từ có sẳn trên thị trường, bạn sẽ có thể thôi miên vào những điều tốt đẹp, lành mạnh tích cực và mạnh mẽ. Tắt một lời, bạn sẽ tự “thôi miên” để sử dụng sức mạnh, tài năng và thông tin sẵn có nơi mình, nhờ có thể đạt được điều bạn muốn.

Như mọi việc khác, điều này cũng đòi bạn phải cố gắng đáng kể nhưng tôi xin nhắc lại là phần thưởng cuối cùng lớn đến nỗi bạn sẽ phải nhận thực là mình được “hưởng giá” chứ không phải “trả giá đâu“.

BÀN GIẤY TRỐNG TRƠN

Hẳn bạn từng có dịp bước chân vào một văn phòng doanh nghiệp và đã thấy một bàn giấy bề bộn đủ mọi thứ, từ báo cũ đến thông báo khẩn mới nhất, từ bản thống kê thuế năm trước đến những dự thảo ngân sách cho tháng tới. Bạn cũng như chủ nhân của bàn giấy đó hẳn cũng nhận định:

“Quả là lắm việc đây.”

Bạn cũng có thể từ đó suy ra lợi tức của người ngồi sau bàn giấy ấy. Cách chung thì nếu chất đầy giấy má thì chủ nó ắt phải kiếm được ít là 20.000 đô la một năm. Cũng có những tác giả, doanh gia, quản đốc và thầu khoán suy nghĩ và trù tính xa bàn giấy. Hiện nay, một bàn giấy trống trơn không hẳn đồng nghĩa với lợi tức lớn nhưng phần lớn những người kiếm trên 50.000 đô la một năm thường có bàn giấy trống.

Sở dĩ thế vì nhiều khi tính ngồi vào bàn giấy để giải quyết đề án này, nhưng vì mặt bàn bề bộn đủ loại giấy tờ, bạn vô tình cầm lên một đề án khác cần giải quyết gấp hơn nên lại bỏ dở đề án kia. Cứ vậy, thay vì tập trung vào đề án trước mặt, bạn lại tản mạn lung tung, xem xét cả chục đề án - mà thực ra không dứt điểm được đề án nào.

Nay, thôi miên thực sự chính là khả năng qui hướng hoặc tập trung vào một chủ đề đặc biệt, nên xin bạn nhớ cất hết mọi giấy tờ trên bàn đi. Vì không thể giải quyết đôi ba việc một lúc được, do đó bạn hãy đặt từng việc một lên bàn. Làm như vậy, sẽ có ba điều lợi.

Thứ nhất, bạn sẽ cảm thấy thoải mái hơn với một bàn giấy trống trải. Thứ hai, không phải bạn chỉ có thể làm công việc cần hơn mà bạn còn làm việc nhanh hơn nhiều. Thứ ba, bạn sẽ dễ tìm thấy giấy tờ cần thiết hơn, nhờ đó tiết kiệm được rất nhiều thì giờ.

Chiều đến, khi rời bàn giấy thì bạn cũng rời ba công việc đã hoàn tất trong ngày đó. Xét về tâm lý, bạn cảm thấy mình đã hoàn tất được một công trình - bạn đã kết thúc được một đề án thay vì rời bỏ một đề án. Hai điều này rất khác nhau. Hôm sau, khi bắt tay vào việc, bạn sẽ cảm thấy mình tiến hành một bước mới chứ không phải lùi lại một việc cũ nữa. Mỗi khi làm xong một việc và xếp hồ sơ lại thay vì đặt lên, đặt xuống hoài, bạn có thể tăng hiệu năng và làm việc tốt hơn. Cảm giác nhẹ nhàng vì đã “thoát nợ” thật khoan khoái, đồng thời biết mình tiến bộ hơn và tốt đẹp hơn cũng thú vị không kém.

SỬ DỤNG TIỀM THỨC

Vì tiềm thức không bao giờ ngủ nên ta có dư thì giờ học hỏi và khích lệ trong khi ý thức ngủ say. Xin đơn cử với bạn một kinh nghiệm đơn sơ của chính bản thân tôi trong việc sử dụng tiềm thức này. Một bé gái trong gia đình tôi mắc chứng đái dầm nên chúng tôi đã nôn nả học hỏi về lối “dạy dỗ trong khi ngủ” và tiềm thức. Chúng tôi quyết định làm một cuộc thử nghiệm. Sau khi cô bé ngủ say, vợ tôi và tôi thay nhau đến bên giường thủ thỉ: “Con là cô gái nhỏ xinh đẹp, ba má thương con lắm, mọi người đều yêu con vì con vui vẻ, xinh xắn, và hạnh phúc. Ba má thương con vì con chỉ ngủ trên chiếc giường khô ráo và ấm áp mà thôi. Con luôn luôn ngủ trên chiếc giường khô ráo và ấm áp. Chỉ khi nào ngủ đầy giấc rồi, con mới dậy đi tiểu thôi!” Chúng tôi cẩn thận tránh bảo bé: “con đừng làm ướt chiếu!” Bạn không được nhồi nhét bất cứ điều tiêu cực nào trong mọi hoàn cảnh như vậy. Luôn luôn nói những điều tích cực. Ban ngày, khi cô bé lắng nghe, chúng tôi lại nhắc lại những điều đó. Thỉnh thoảng, chúng tôi cũng bảo bé là chúng tôi rất hài lòng và sung sướng khi thấy bé mỗi ngày mỗi ra dáng hơn. Bé là niềm tự hào của chúng tôi… Những lời tích cực được nghe với ý thức này củng cố thêm cho những lời đã đi trực tiếp vào tiềm thức bé. Kết quả thật bất ngờ. Chỉ trong mười ngày, cô bé đã ngưng đái dầm và suốt những năm thơ ấu còn lại, cô chỉ “mắc nạn” một, hai lần mà thôi.

NHỮNG BƯỚC ĐI DỄ DÀNG

Việc sử dụng tiềm thức hữu ý là một điều lý thú trong tầm tay bạn và đem lại lợi ích vô hạn. Có sáu bước hoặc sáu điều kiện tiên quyết để sử dụng tiềm thức mỗi ngày.

Thứ nhất, bạn nên biết là mọi thứ bạn đã từng thấy, từng nghe, từng ngửi, từng nếm, từng chạm đến hoặc nghĩ đến đều trở nên một phần cố định của bạn. Nó giống như phần mềm trong máy điện toán, được lưu trữ lại để cho bạn đem ra sử dụng. Máy điện toán này có thể lấy ra từng dự kiện riêng lẻ cách nhau nhiều năm trời để nối kết lại một cách kỳ diệu. Bạn có thể có những lối giải quyết và lời giải đáp khiến bạn phải sững sờ, đặt biệt là khi nó xảy đến lần đầu tiên.

Thứ hai, bạn nên biết là tiềm thức đáp ứng trước kích thích chứ không phải trước áp lực. Bạn không thể “đòi hỏi” một câu trả lời vào một thời điểm đặc biệt được. Bạn có thể kích thích tiềm thức hoạt động mạnh hơn bằng cách nghe băng giáo dục và khích lệ. Khi chất liệu lọt vào tiềm thức càng mạnh và càng thích thú thì lại càng dễ sử dụng.

Thứ ba, nên nhớ là bạn có thể đánh lừa hoặc làm lạc hướng tiềm thức. Bạn nạp cho nó những ý tưởng và thông tin sai tất nó sẽ trả lời sai. Chính vì vậy mà phải hết sức thận trọng khi chọn sách và đọc sách, chọn bạn cũng như chọn xem phim ảnh. Nếu thu vào chất liệu tiêu cực tất cũng sẽ phát ra tiêu cực, điều mà giới điện toán gọi tắt là “GI - GO“. Rác vào Rác ra. (Garbage in... Garbage out). Ta thường mắc phải những vấn đề mà ta quan sát hằng ngày. Bạn có biết là gần 2/3 sinh viên y khoa mắc phải những triệu chứng của căn bệnh họ đang học hỏi không? Đây là điều mà khoa tâm lý gọi là “đồng cảm“.

Thứ bốn, “đừng đem những vấn đề của bạn lên giường ngủ” là lời khuyên sai lầm vì giường ngủ là nơi giúp bạn giải quyết được rất nhiều khó khăn. Khi lên giường vào ban đêm, bạn hãy thư giãn và nằm thật yên. Rồi vừa nhớ lại những thành quả, vừa gạt bỏ mọi thất bại trong ngày. Khi bạn nằm đó, thật lặng lẽ thì chính sự lặng lẽ ấy phát sinh sức mạnh. Khi nằm như vậy, bạn hãy lắng nghe và ngẫm nghĩ đến tất cả những niềm may mắn đã được. Một niềm tin tưởng sâu lắng sẽ ngự trị trong bạn khi bạn nghe thấy những từ và tìm thấy sức mạnh sẽ có thể giúp bạn được thành công và hạnh phúc trong cuộc sống. Tiến trình này cũng có thể giúp bạn ngủ thật ngon. Bạn sẽ cảm thấy hoàn toàn an tâm. Chủ nghĩa tiêu cực không còn nữa nên óc sáng tạo hoặc tiềm thức của bạn được “giải thoát khỏi” ách nặng của nó và như, Tiến sĩ Schuller nói, sự lặng lẽ sản sinh tính sáng tạo.

Thứ năm, trước bất cứ câu hỏi nào cũng luôn mong đợi những lợi ích và những lời đáp tích cực. Bạn hãy nhớ luôn, những điều tốt bao giờ cũng xảy đến cho người mong đợi điều tốt. Sau khi thu nạp vào tiềm thức mình những ý nghĩ tốt đẹp, mạnh mẽ rồi, bạn hãy nhắc nhủ nó rằng: “Ta biết mi có đủ mọi giải đáp và biết mi sẽ cung cấp cho ta khi mi muốn, vì thế ta hoàn toàn an tâm nhẫn nại đợi chờ“.

Thứ sáu, bạn nên để sẵn viết, giấy hoặc máy ghi âm bên giường. Lắm khi tiềm thức hoạt động nhanh và hiệu quả đến độ bạn sẽ thức dậy giữa khuya với ý nghĩ và lời giải đáp kỳ diệu cho vấn đề đang băn khoăn. Dù khi đó có tỉnh táo đến mấy đi nữa thì đến sáng hôm sau, bạn cũng khó mà nhớ hết được ý nghĩ và lời giải đáp. Nhờ ghi được vào băng rồi, bạn sẽ an tâm ngủ lại vì biết chắc khi thức giấc, đã có sẵn lời giải đáp cho vấn đề của mình. Vì vậy mà BẮT BUỘC bạn phải để sẵn bút giấy hoặc máy ghi âm cạnh giường mình. Cuối cùng, mỗi lần như vậy, bạn phải thức dậy ngay, đừng chần chừ kẻo lỡ mất cơ hội. Tiện thể, nếu bạn từng cảm thấy khó ngủ lại được, bạn hãy lặng lẽ và an tâm nhắm mắt lại, nhủ thầm: “Cám ơn, cám ơn, cám ơn sức khỏe, của cải, hạnh phúc và bình an” và cứ thế lặp đi lặp lại. Nếu tuân thủ những bước này, bạn sẽ phải ngạc nhiên khi thấy mình có được những lời giải đáp mau như vậy. Việc này còn thêm ý nghĩa ở chỗ nhờ thành công, niềm tự tin của bạn sẽ mạnh thêm, mà bạn càng tự tin bạn lại càng thành công...

PHẦN SÁU: LÀM VIỆC

MỤC ĐÍCH

1/ Bán ý tưởng “Không có bữa ăn nào miễn phí”.

2/ Làm sáng tỏ sự khác biệt giữa “trả giá” và “hưởng giá”.

3/ Đưa bạn tới một thái độ mới liên quan đến việc làm hay nghề nghiệp.

4/ Giải thích tại sao bạn phải bỏ một cái gì “vào” cuộc sống trước khi bạn có thể lấy được một cái gì đó “ra”.

�N THẮNG

Ngày xưa có một ông vua già cả nhưng rất khôn ngoan. Một hôm vua cho triệu tập tất cả các nhà thông thái trong nước và truyền lệnh: “Các khanh hãy đi thâu thập sự “khôn ngoan tự cổ chí kim” lại rồi viết thành sách để ta truyền lại cho hậu thế“. Tuân lệnh, các nhà thông thái ra đi. Sau một thời gian dài miệt mài làm việc họ viết được 12 quyển sách, hãnh diện, họ tâu với đức vua rằng: “Bộ sách này gồm tóm mọi sự khôn ngoan kim cổ“. Nhưng đức vua phán: “Các khanh thân mến, trẫm tin chắc bộ sách này chứa đựng mọi điều khôn ngoan tự cổ chí kim, rất ích lợi cho hậu thế. Nhưng nó dài quá, trẫm e thần dân sẽ chẳng đọc đâu. Các khanh hãy rút ngắn lại đi!” Các nhà thông thái lại mải miết làm việc. Họ trở lại dâng đức vua chỉ một tập sách duy nhất. Tuy nhiên, nhà vua thấy nó vẫn còn dài nên lại truyền cho họ rút ngắn thêm nữa. Các nhà thông thái ra sức làm việc. Họ cô đọng quyển sách trong một chương, một trang giấy, một đoạn văn ngắn và sau cùng chỉ còn một câu. Vừa nhìn câu văn, đức vua reo lên hoan hỉ: “Các khanh thân mến, đây đúng là kho tàng khôn ngoan của mọi thời đại. Nếu người trong thiên hạ học được chân lý này, trên đời sẽ chẳng còn gì khó“. Câu văn đó nói: “Không có bữa ăn nào miễn phí“. Quả thực là “Không” có.

Những ai đồng ý với triết lý “không có bữa ăn nào miễn phí” và “chẳng thể đạt tới điều gì nếu không đầu tư” mà lại đi bỏ phiếu ủng hộ cờ bạc, cá ngựa thì quả thực khôi hài (giả dối nữa ấy chứ). Vì thế nhiều thanh niên chẳng còn hiểu cha mẹ họ thực sự tin cái gì. Ai khôn ngoan tất sẽ thấy gia đình thành công có lao động là cha và liêm chính là mẹ. Đồng hành với “Cha mẹ” ấy, bạn sẽ chẳng còn gặp rắc rối gì với những người còn lại.

Lao động là nền tảng của mọi công việc, nguồn gốc mọi phồn vinh, là cha đẻ của thiên tài.

Lao động giúp thanh niên thăng tiến hơn mức cha mẹ có thể giúp, dù cha mẹ giầu có đến đâu đi nữa.

Nó thể hiện trong những món tiền tiết kiệm nhỏ bé nhất, nhưng lại là nền tảng của mọi tài sản.

Là muối tăng hương vị cho đời nhưng lao động chỉ ban cho ta những ân huệ và thành tựu lớn lao nhất khi ta yêu mến nó.

Đã yêu rồi, lao động sẽ biến đời ta thành ngọt ngào, ý nghĩa và thành đạt (Vô danh).

TRÍ ÓC “BÊ TÔNG”

Khi cùng nhau khám phá tầm quan trọng của lao động, xin bạn hãy mở rộng tầm trí óc. Nhiều người có trí óc y hệt bê tông - trộn bát nháo tất cả rồi đúc khuôn cứng ngắc - Trí óc ta vốn như chiếc dù bọc gió, chỉ khi mở ra mới có tác dụng. Bạn biết đấy, tín hiệu đi xa 24.000 dặm chỉ mất có non 1 giây, nhưng phải mất hàng năm mới đột nhập vào khối sọ dày 1/4 inch bao quanh vùng não được.

Tôi từng chứng kiến cảnh bao người hứng khởi khi nghe triết lý về cái đẹp, hạnh phúc, niềm vui và lợi ích đòi hỏi một thái độ tinh thần đúng đắn, một hình ảnh tự thân lành mạnh, và phải xác định mục tiêu. Khốn nỗi đa số chỉ nghe tai này qua tai kia thôi. Tôi muốn nhấn mạnh rằng thứ triết lý để áp dụng, đẹp và lợi ích nhất thế giới ấy sẽ chẳng phát huy thành quả nếu bạn không chịu lao động.

Khổ thay, rất nhiều người đã thôi làm việc sau khi kiếm được chỗ làm. Họ cư xử y hệt người công nhân khi được hỏi đã làm việc cho công ty từ hồi nào, đã trả lời “từ khi họ hăm đuổi việc tôi“. Khi được hỏi có bao nhiêu nhân viên thực tâm làm việc cho mình, một vị giám đốc nói: “phân nửa“. Kỳ cục thay, những kẻ đi làm lại trốn tránh lao động như tránh dịch hạch.

LAO ĐỘNG LÀ MỘT THÁI ĐỘ

Khi gia nhập thương trường, tôi thường nghe nói muốn thành công phải chịu những hy sinh lớn lao. Sau này, khi trở thành diễn giả, tôi vẫn thường nhắc lại điều đó. Nhưng năm tháng trôi qua, tôi dần dần nhận thấy hầu hết các nhà doanh thương đạt tới đỉnh thành công đâu “phải trả giá” gì. Họ làm việc quần quật vì họ thực sự yêu nghề và yêu lao động. Những người trên đỉnh thành công đều để hết tâm lực vào việc họ đang làm, đến chăm chú say mê. Như thế, họ thành công có gì lạ: Họ quyết dùng thời giờ để làm việc. Họ có việc làm, nhưng quan trọng hơn, việc làm chiếm hữu họ. Tóm lại, họ có một thái độ tuyệt vời là biết biến lao dịch thành niềm vui thuần tuý. Chính vì thế, tôi luôn nhấn mạnh: cần phải có một thái độ tinh thần đúng đắn.

Cách đây mấy năm, khi đi diễn thuyết ở Úc, tôi gặp một thanh niên có thái độ tinh thần đúng đắn đối với việc anh đang làm. Đó là John Nevin. Anh yêu cuộc sống, gia đình và nghề nghiệp. Anh làm nghề bán sách từ điển bách khoa thế giới; công việc chiếm hữu anh, nên anh thành công mau chóng. Lúc đầu anh chỉ làm một buổi (việc chính của anh là giao sữa) thế mà 14 năm sau anh nghiễm nhiên trở thành giám đốc điều hành các xí nghiệp ngoài trời toàn nước Úc. Mới đây anh là người nước ngoài thứ 2 được chọn vào ban quản trị các xí nghiệp ngoài trời ở Hoa Kỳ.

Câu chuyện ngắn mà Charles Getts kể trong cẩm nang công tác càng làm nổi bật thái độ “được hưởng” giá đó.

Về già, Pierre Anguste Renoir, họa sĩ vĩ đại người Pháp, bị chứng thấp khớp hành hạ đến nỗi tay cứng đờ ra. Henri Matisse, bạn đồng nghiệp nhìn ông vẽ mà thương vì Renoir chỉ cầm được cọ bằng đầu ngón tay mà vẫn cố vẽ, dù mỗi cử động nhỏ cũng làm ông đau thấu tim gan.

Một hôm Matisse hỏi Renoir sao cứ gắng vẽ giữa cơn đau đớn như vậy thì Renoir trả lời: “Đau đớn sẽ qua, nhưng cái đẹp còn mãi“.

ĐƯỜNG DẪN ĐẾN TĂNG LƯƠNG

Nếu bạn đi làm đúng giờ và chăm chỉ làm việc thì bạn đã trung thành với chủ nhân và xứng đáng nhận số tiền đã thỏa thuận theo công việc rồi. Như thế bạn và chủ đều sòng phẳng - tuy nhiên bạn mới chỉ làm đủ để giữ chỗ, chứ chưa đủ để được tăng lương. Tôi nghĩ rằng chủ bạn luôn quan tâm tới việc tăng lương cho bạn, nhưng ông điều hành một cơ sở làm ăn chứ đâu phải một cơ sở từ thiện. Muốn ông tăng lương bạn phải tỏ ra xứng đáng chứ: Chẳng hạn bạn cố gắng hơn, trung thành hơn, phấn chấn hơn, và làm nhiều giờ hơn với tinh thần trách nhiệm cao hơn nữa. Tóm lại, bạn đi thêm một dặm vào quãng đường ít xe cộ. Những bước đi ấy bảo đảm bạn giữ được việc làm trong thời buổi khó khăn, và vào thời thuận tiện, sẽ được tăng lương thăng chức.

Ông giám đốc hiện nay cũng có thể tăng lương cho bạn, nhưng qui luật rất minh bạch: “có gieo, có gặt“. Nếu bạn chưa được tăng lương ở đây lúc này, chắc chắn bạn sẽ được vào lúc khác, ở nơi khác. Hồi còn làm việc cho hiệu bán thực phẩm, tôi thường lui tới các cửa hiệu khác để mượn và trả đồ. Cửa hiệu phía bên kia đường có thằng bạn Charles Scott cũng chuyên chạy việc vặt như tôi. Tôi chưa từng thấy ai tất bậc như Charles. Nó chẳng bao giờ đi từ từ cả. Một hôm, tôi hỏi ông Anderson, ông chủ của tôi, tại sao Charles Scott cứ phải vội vã như thế. Ông trả lời Charles đang làm để được tăng lương. Chắc chắn nó sẽ được, vì nếu chủ không tăng cho nó thì chính ông (ông Anderson) sẽ tăng.

Những người lao động tích cực vượt mức yêu cầu chẳng bao giờ phải lo mất sở, còn tăng lương là chuyện đương nhiên thôi.

Quả thực, lao động vượt mức mới đem lại những kết quả kỳ diệu, chứ lao động vừa đồng lương có bao giờ lập được thành tích gì đáng kể. Nguyên do là ở chuyện ganh đua cả. Thường ai cũng ráng “có mặt” đủ 40 giờ 1 tuần rồi thôi chẳng còn tha thiết ganh đua gì nữa. Nhờ thế ta mới dễ thắng cuộc.

Có lẽ tôi cảm nghiệm được điều đó vì tôi đã được tăng lương ngay lúc kinh tế bị đình trệ. Hồi còn nhỏ, tôi đã chứng kiến cảnh người lớn ngày ngày lang thang đây đó tìm việc. Họ sẵn sàng lãnh bất cứ việc gì miễn là lương thiện. Ai tìm được việc sẽ vui như tết. Chính cảnh ấy gây ấn tượng khiến tôi coi lao động như một đặc ân vì lao động cho ta một thứ cao hơn cuộc sống, đó là chuẩn bị cho cuộc sống như câu chuyện sau:

Một nông dân có 7 con trai. Ông bắt chúng ra đồng làm quần quật suốt ngày. Một hôm người hàng xóm bảo ông: “Trồng lúa có gì khó mà ông bắt con cái làm dữ thế?” Ông trả lời, ôn tồn nhưng quả quyết: “Tôi có trồng lúa đâu, tôi đang trồng người đấy“.

LÙI MỘT BƯỚC NHỎ - THUA TRẬN LỚN

Tôi thích câu chuyện kể về ông lão trong vùng núi khói. Cách đây đã lâu, có mấy con heo xổng chuồng chạy trốn vào vùng núi xa. Sau vài lứa, chúng biến dần thành loài thú hoang dã dữ tợn. Khách bộ hành phải đi qua con đường ấy đều nơm nớp lo sợ. Các tay thợ săn lão luyện trong vùng ra sức truy tìm dấu vết bầy heo, nhưng chúng quá ranh ma, chẳng cạm bẫy nào lừa được chúng. Ngày nọ, một ông lão đánh chiếc xe lừa đủng đỉnh qua ngôi làng gần hang ổ bầy heo. Trên xe vỏn vẹn một bó cọc và vài bao bắp. Dân làng tò mò hỏi ông đi đâu. Ông đáp “bắt bầy heo hoang” Ai nấy cười thầm, vì thuở đời một ông già tuổi cao sức yếu thế kia dám đứng ra làm công việc mà những tay thợ săn lão luyện, trẻ khỏe nhất đã phải đầu hàng. Tin sao được. Nhưng chỉ hai tháng sau ông lão trở lại khoe với dân làng: “Tôi đã nhốt trọn bầy heo vào chuồng“.

Rồi ông kể lại tỉ mỉ việc bắt heo “Trước hết tôi rãi bắp ở ngay chỗ bầy heo thường tới ăn. Lúc đầu lũ heo cẩn thận lảng xa. Nhưng rồi vì tò mò ham ăn, chúng lân la trở lại. Sau khi con đầu đàn đánh hơi cẩn thận, cả bầy mới vào ăn bắp. Chờ chúng ăn xong, tôi đóng một số cọc vây quanh bãi ăn của chúng. Thấy cọc, chúng sợ hãi lảng xa một thời gian. Nhưng bị hương vị “bữa ăn miễn phí” ấy ám ảnh, chúng bèn trở lại ăn. Tôi liền đóng thêm cọc. Cứ mỗi lần thêm cọc, bầy heo lại lảng xa một thời gian, nhưng không bao giờ bỏ được “bữa ăn miễn phí” ngon lành đó. Khi cọc đã vây kín bãi ăn, tôi chỉ việc chờ chúng vào rồi giật dây sập cửa, tóm gọn cả bầy là xong.”

Câu chuyện rất thật. Ý nghĩa giản đơn. Con vật quen ăn sẽ phải tùy thuộc vào bạn. Con người cũng thế, nếu bạn muốn ai què giò, hãy tặng hắn đôi nạng hoặc những “bữa ăn miễn phí” để hắn nhiễm phải thói quen “được ăn mà chẳng mất gì“.

HÃY KHỞI ĐỘNG TÔI - RỒI TÔI SẼ ĐI

Có ba điều khó làm: leo qua một hàng rào đổ nghiêng về mình, hôn một cô gái cố né tránh mình và giúp một kẻ bất cần mình.

Thú thực, tôi chưa bao giờ leo ngược một hàng rào nghiêng đổ. Nhưng tôi đã nghe nhiều người nói: “Phải chi có ai giúp tôi tạo lập cơ nghiệp, trả sạch nợ, gửi ngân hàng cho tôi ngàn đô la, tôi sẽ tự lập tốt“. Nhiều người cứ tin tưởng và đợi chờ một quý nhân đến ban phát cho họ bước khởi đầu ấy. Đó thực là một điều rủi ro. Tôi vốn khuyến khích việc giúp người, nhưng như đã nói ở một chương trước, CHO AI MỘT CON CÁ, BẠN CHỈ NUÔI ANH TA MỘT NGÀY, NHƯNG KHI DẠY ANH CÁCH BẮT CÁ, BẠN NUÔI ANH TA SUỐT ĐỜI. Tôi tin vào bài học dạy “bắt cá“. Cứ vác tiền đem cho suông, thường là sai lầm. Kẻ nhận tiền sẽ xài phí hết. Ta vô tình tập cho họ thói quen ăn xài, càng khiến họ khó tự lập. Một khi đã nhiễm phải thói đó, nó sẽ đeo đẳng họ suốt đời.

Lô xổ số độc đắc rơi vào tay ai thường làm hại người ấy. Họ sẽ chịu cảnh đời sống đột ngột biến đổi, gia đình xáo trộn, nghề nghiệp bị lơ là, mất bạn, mất tư cách. Các bữa ăn miễn phí đưa bạn tuột dốc, bạn sẽ thua thiệt nhiều hơn là thu lợi.

LAO ĐỘNG VÌ CUỘC SỐNG

Khi nói chuyện tại các công ty cũng như trong khi tiếp xúc riêng, tôi thường hỏi thính giả xem đâu là ước vọng hàng đầu cho cuộc sống tương lai của họ. Đa số đều mong được an toàn. Khi đề cập đến phẩm giá của lao động và sự an toàn do lao động đem lại, có một ví dụ khá rắc rối nhưng chẳng khiến tôi ngạc nhiên. Đó là trường hợp Thụy Điển. Chính phủ Thụy Điển bảo đảm “chăm lo” đời sống cho nhân dân từ lúc họ sinh ra cho đến khi chết. Chẳng nhớ đến câu “ai không làm việc thì không đáng ăn”, dân Thụy Điển chắc mẩm chính phủ mắc nợ họ, nên sẽ phải “chăm lo” cho họ. Quả có thế thật. Dù dân Thụy Điển có đi bác sĩ, nha sĩ hoặc vào bệnh viện, họ cũng không phải trả đồng nào. Một đứa bé vừa chào đời liền được chính phủ trang trải mọi chi phí, rồi cả mẹ lẫn con đều được trợ cấp. Nếu mức thu nhập không bảo đảm cho họ một tiêu chuẩn sống tối thiểu, nhà nước sẽ can thiệp giải quyết ngay.

Nhìn thoáng qua ai cũng nghĩ dân Thụy Điển hạnh phúc nhất hành tinh với cách tổ chức xã hội hoàn hảo. Có thực như thế không? Ngoài mức thuế cao nhất châu Âu, Thụy Điển có số thiếu niên phạm pháp và tệ nạn ma tuý gia tăng nhanh nhất, số vợ chồng ly dị đông nhất, và số người bỏ đạo nhiều nhất. Đó mới chỉ là vấn đề hiện tại đối với lớp tuổi thanh niên và trung niên thôi, còn về lớp người lớn tuổi? Vùng “đất an toàn” này có tỉ lệ người già tự tử cao nhất châu Âu. Đâu phải lo nghĩ, có người khác lo cho mọi thứ là an toàn. Đúng thế, AN TOÀN ĐÍCH THỰC TIỀM ẨN TRONG VIỆC LÀM. Chẳng ai ban phát an toàn cho bạn, chính bạn phải tự tạo lấy. An toàn là một kho tàng phải tích lũy qua nhiều năm tháng.

HÃY BẬN RỘN - HÃY LÀM HẾT MÌNH

Ở Hoa Kỳ, thời giờ nhàn rỗi gia tăng khủng khiếp trong ba thập niên qua. Đồng thời những tệ nạn xã hội, bệnh tật cũng tăng theo suy nhược thần kinh, hôn nhân tan vỡ, nghiện rượu, ma tuý và tội phạm phần nhiều do vô công rỗi nghề mà ra cả. Thêm vào đó tinh thần bi quan vốn đã ăn sâu vào nền văn hóa Mỹ và chủ trương làm vừa đủ ăn chỉ khiến vấn đề trầm trọng thêm.

Công nhân chẳng còn tự hào về nghề nghiệp, công tác nữa. Làm việc như thế tất nhiên chỉ sản xuất được những sản phẩm loại 2 mà thôi. Dân Mỹ đòi hỏi lắm, đâu chịu xài sản phẩm loại 2. Đành phải tìm đường xuất khẩu và giảm bớt lượng hàng bán ra.

Đã đến lúc phải gây lại ý thức trách nhiệm, làm việc chăm chỉ, lương thiện, xứng với đồng lương. Phải đảo ngược triết lý làm ít lương nhiều, nếu không sản phẩm và dịch vụ thiếu chất lượng sẽ là chiếc thòng lọng siết cổ nhân dân. Thay đổi chính nội dung triết lý đó, là cách cải tổ duy nhất hữu hiệu. Phải sản xuất hàng hóa có phẩm chất cao theo yêu cầu quần chúng, giá cả phải hợp lý, nếu không giới tiêu thụ Mỹ sẽ đổ xô chạy theo hàng ngoại hết.

Việc này thì ta làm được lắm. Tôi dám nói thế vì qua những trắc nghiệm kiểm tra kĩ thuật, trình độ, công nhân Mỹ vẫn hơn hẳn công nhân châu Âu và Nhật Bản. Có chất lượng tất nhiên sẽ bán được giá cao hơn. Nếu chịu lao động cật lực, kĩ thuật, sức sản xuất Mỹ vẫn đứng đầu thế giới. Đáng tiếc là ta chưa nỗ lực. Một hãng điều tra 12 nước công nghiệp cao trên thế giới đã xếp công nhân Mỹ xuống hạng 11 về sản xuất. Chất lượng giảm mà giá thành cứ tăng tất nhiên phải nhập hàng ngoại nhiều hơn. Chỉ có phấn đấu lương thiện chứ không phải tăng giá - mới giải quyết được vấn đề. Ta đâu phải “trả giá” cho nỗ lực tối ưu, ta “hưởng giá” đấy chứ.

Mục quảng cáo sau đây nói về điều đó rất hay.

HUY CHƯƠNG ÁO GIÓ TRẮNG - Trong ngày liên hoan hàng năm của các cựu sinh viên hai trường đại học William và Mary ở bang Virginia có những vị thống đốc, viện trưởng đại học, một số doanh gia, chuyên gia tự hào khi khoác lên người chiếc áo gió trắng. Đó là những người đã đi hầu bàn để có tiền học đại học.

Họ không mặc cảm vì lao động, không tìm việc khác, không xin trợ cấp - họ đi hầu bàn và nhờ thế họ đã thành đạt. Danh sách những người được huy chương áo gió trắng này khiến cả nước phải tự hào.

Tôi mong các trường đại học khác cũng lập danh sách những người như thế.

Theo nghĩa trong từ điển “An toàn” là không bị rủi ro, nguy hiểm, sợ hãi, lo âu... Theo tôi, định nghĩa của tướng Douglas MacArthur đúng hơn: “An toàn là có khả năng sản xuất“. Ai chẳng có nhu cầu, nhưng tự mình sản xuất để đáp ứng nhu cầu riêng, nhờ đó thêm tự trọng, tự tin sẽ an toàn hơn những người phó mặc vận mệnh cho kẻ khác. “LAO ĐỘNG ĐÂU CHỈ CHO TA PHƯƠNG TIỆN KIẾM SỐNG, NÓ CHO TA CHÍNH CUỘC SỐNG“. Chỉ khi làm việc, cống hiến cho người khác ta mới được hạnh phúc.

HÃY BẮT ĐẦU

Các chủ xí nghiệp đều đồng ý rằng: ai đã có sẵn việc làm, muốn kiếm một việc khác tốt hơn sẽ chẳng khó gì. Nhưng kẻ thất nghiệp, lại thất nghiệp lâu năm thì khác. Có việc làm, đó là bước đầu và cũng là bước gay go nhất trên thang thành công. Kiếm được việc làm rồi, tiến lên chẳng khó gì.

Một vấn đề nghiêm trọng là ta thường đòi hỏi quá nhiều. Ai cũng đòi kiếm một công việc và một ông chủ “hoàn hảo” mà chẳng tự ý thức, chính bản thân mình có là người làm công “hoàn hảo” đâu. Ai cũng đòi hỏi phải có nghỉ phép, nghỉ bệnh, và hưu trí ăn lương. Đối với những công nhân đang làm việc và thành công thì những điều kiện trên là dĩ nhiên. Nhưng còn thất nghiệp mà đã đòi hỏi thế là tham lam quá đấy.

Cứ bắt đầu đã rồi bạn sẽ lên tới đỉnh. Việc gì chả thế. Đầu xuôi đuôi lọt mà. Dù công việc khó khăn, buồn tẻ, cứ hăng hái làm ngay. Vạn sự khởi đầu nan. Càng chần chờ, công việc càng khó và đáng sợ hơn. Lần đầu đứng trên ván nhún ở hồ bơi ai chẳng ngại. Càng lần lựa càng ngại hơn, cứ phóng đại xuống là xong.

Muốn thảo luận công việc có kết quả phải có thái độ đúng đắn. Thomas Edison dạy ta một bài học lớn về vấn đề này, Một nhà báo đã hỏi ông: “Thưa ông Edison, sau khi thất bại hàng chục ngàn lần mới thành công, ông cảm thấy thế nào?” Edison trả lời: “Anh bạn trẻ thân mến, vì anh mới vào đời, tôi tặng anh một tư tưởng có ích cho anh suốt đời. Trong 10.000 lần thí nghiệm ấy tôi đâu thất bại, tôi chỉ thành công vì khám phá ra rằng 10.000 cách ấy chưa đạt kết quả mà thôi“.

Thực ra Edison đã thí nghiệm đến 14.000 lần mới phát minh và hoàn chỉnh được bóng đèn điện. Ông thành công vì tìm ra nhiều khuyết điểm đèn không sáng, nhưng ông vẫn kiên trì cho tới khi đèn sáng lên mới thôi. Ông đã chứng minh được rằng tay thiện xạ khác tay súng tồi ở chỗ tuy bắn dở nhưng cứ kiên trì bắn mãi.

CHỈ THẤT BẠI KHI ĐẦU HÀNG

Chỉ thêm vào từ “TAI” một dấu huyền nho nhỏ, bạn đã biến nó thành từ 'TÀI“. Jerry West là một cầu thủ bóng rổ tài hoa của mọi thời. Nhưng chẳng phải anh sinh ra đã có đôi bàn tay tuyệt khéo ấy đâu. Hồi nhỏ anh chơi tệ tới mức các bạn láng giềng chẳng ai chịu cho anh chơi chung. Nhờ lao động và thực tập anh đã tạo được sự nghiệp.

Những từ ngữ: Kiên định, tận tụy, nỗ lực tối đa, máu, mồ hôi và nước mắt là những từ ngữ có hiệu quả và là những bài tập quan trọng trong tiến trình trở nên vĩ đại. Thực vậy, những từ này miêu tả những đặc tính giúp ta vượt mọi chướng ngại.

Demosthenes, nhà hùng biện vĩ đại người Hy Lạp, vốn bị cà lăm, nên thường mắc cỡ và tránh tiếp xúc. Cha ông để lại cho ông một gia tài kếch xù, nhưng theo luật lệ Hy Lạp, ông phải tranh luận trước công chúng để xác nhận quyền làm chủ gia sản đó. Nếu cứ cà lăm và mắc cỡ thì đành chịu trắng tay thôi. Ông liền hoạch định một chương trình tập luyện nghiêm túc. Nhờ kiên trì ông trở thành nhà hùng biện tài danh bậc nhất của loài người. Lịch sử chưa tìm được người thừa kế tài năng của ông và từ bao thế kỷ nay bài học về Demosthenes vẫn được dạy trong các trường học trên khắp thế giới. Thực thế, dù có bị quật ngã bao nhiêu lần, bạn chẳng thể bị nốc-ao nếu như bạn trỗi dậy nhiều hơn số lần bị quật ngã chỉ một lần.

ĐỪNG HÈN NHÁT VÌ THẤT BẠI

Đã tận tâm tận lực làm việc mà không thành công, đừng bỏ cuộc. Hãy chuyển sang một việc khác. Tôi và một người bạn cùng buôn một loại hàng ế ẩm. May sao tôi không bị lỗ vốn. Anh bạn tôi lỗ mất hàng ngàn đô la. Anh nói với tôi: “Zig à, tôi không thích mất tiền thực, nhưng điều tôi e ngại nhất là thất bại biến tôi thành hèn nhát không dám bỏ tiền kinh doanh khi có dịp. Nếu thế, sự mất mát của tôi sẽ tăng theo cấp số nhân“. Thực là chí lý.

Có một chàng trẻ tuổi không hèn nhát. Anh nuôi mộng tìm dầu hoả. Tiền hết mà dầu chẳng thấy. Anh đành bán cổ phần cho đồng bạn. Nhờ cố khoan tìm, sau cùng các bạn anh cũng khoan được dầu. Đó là công ty Cities Service và ngày nay là CITGO. Chàng trẻ tuổi bỏ cuộc ấy nhảy vào buôn bán quần áo, lần này chàng bị phá sản. Tuy túi chẳng một xu, anh vẫn không nản. Anh quay sang hoạt động chính trị. Người đó là Harry S.Truman. Hai lần bán buôn lụn bại không quật ngã nổi ông, đã biến ông thành Tổng thống Hoa Kỳ.

THẤT BẠI ĐÚNG LÀ BẠN ĐỒNG NGŨ CỦA CHÁN NẢN

Thành công chỉ là gắn bó với việc làm, lao động và tin tưởng vào việc làm. Rủi việc làm có cực nhọc hơn dự tính, xin hãy nhớ lưỡi lam mài lên miếng nhung chẳng thể sắc bén, người chuộng dễ dãi cũng chẳng tài nào “bén” lên được.

THÀNH CÔNG CHỈ ĐẾN KHI CƠ HỘI ĐÃ ĐƯỢC CHUẨN BỊ

Nhiều lần thành công nằm ngay trong tầm tay. Thỉnh thoảng ta phải rướn mình mới tới. Quả có lý khi nói: “Nếu đã rướn mình đủ, ta khỏi lo phải kéo mình đi“.

KIÊN TRÌ THẮNG MỌI TRỞ NGẠI

Trên đường dẫn tới đỉnh thành công, bạn hãy nhớ: những nấc thang là để nâng bước chân bạn lên chứ không phải chỗ ngồi nghỉ đâu nhé. Ai chẳng có lúc mệt mỏi chán nản. Nhưng James J. Corbett tay vô địch quyền Anh nói: “Cứ cố đấu thêm một hiệp nữa, rồi bạn sẽ thành vô địch. Càng gặp khó, càng thêm cố gắng“. Theo William James, không những ta có dịp may thứ hai mà cả thứ ba, thứ tư, năm, sáu, bảy nữa. Bản thân mỗi người đều tích chứa một nguồn năng lực dự trữ lớn lao, nhưng nếu không quyết tâm khai thác, nó sẽ thành vô dụng. Nhạc sĩ vĩ cầm Pablo Casals, tuy đã lừng danh thế giới nhưng ngày nào cũng bỏ ra sáu giờ luyện tập. Khi có người thắc mắc hỏi sao ông phải tốn công tập luyện dữ thế? Ông trả lời: “Tôi nghĩ rằng mình còn tiến bộ nữa“.

Cơ hội giúp ta thành vĩ đại đâu phải từ bên ngoài: nó tiềm ẩn trong mỗi người. Tuy nhiên, ta phải lao động để nó phát lộ. Mọi người đều khuyên ta nên rèn sắt khi còn nóng đỏ. Song quai búa mạnh vẫn tốt hơn. Kiên trì và nỗ lực rất quan trọng, bất cứ giám đốc thương vụ nào cũng bảo bạn rằng mỗi lời từ chối “Không” đều là một bước đưa bạn tới lời “Có” thuận mua hàng. Trước lúc bình minh là lúc tối tăm nhất. Cứ lao động nâng cao kĩ năng và tài năng, rồi thành công sẽ tới. Và nếu không thành công chói lọi, chiến thắng của bạn vẫn chói lọi, Vì tự thâm tâm bạn hiểu mình đã làm hết khả năng. Với cách thức, ước vọng và quyết tâm như thế, bạn sẽ tạo được lợi thế lớn lao trong đời sống. Vince Lombardi, huấn luyện viên bóng chày huyền thoại của Hoa Kỳ, người duy nhất đưa ba đội bóng đoạt chức vô địch thế giới đã nói: “Tôi chưa bao giờ thấy ai sáng giá mà không vui lòng chấp nhận gian khổ và kỷ luật. Trong thâm tâm họ luôn có một cái gì đó kêu gọi đến kỷ luật“.

KHÔNG AI LƯỜI BIẾNG

Suốt phần này, tôi liên tục nói về lao động, khuyến khích bạn say mê lao động. Do đó, bẳn bạn sẽ ngạc nhiên nếu tôi nói: “Không ai lười biếng cả, họ bị bệnh hoặc chưa hứng khởi đó thôi“. Nếu bị bệnh, hãy đi bác sĩ ngay. Nếu chưa hứng khởi, hãy làm mấy việc sau: Hãy đọc quyển sách này nhiều lần, đi nghe các bài diễn thuyết khích lệ và tham gia sinh hoạt với nhũng người phấn khởi. Bob Richards, vô địch thế vận hội, một diễn giả vĩ đại ở Hoa Kỳ, đã đề cao trường hợp có cảm hứng nhờ việc quần tụ. Ông nói: “Tại thế vận hội, các vận động viên đua nhau phá kỷ lục vì họ hoàn toàn bị cuốn hút vào một bầu khí vĩ đại. Được chứng kiến cảnh các vận động viên khắp thế giới đua nhau chiến thắng những nỗ lực tối đa trước đây của chính họ, ai nấy đều phấn khởi “thắng vượt chính bản thân“. Lúc cao hứng tột độ, con người tạo được những thành tích ghê gớm và Richards cho rằng: tham gia sinh hoạt với các nhà vô địch sẽ đem lại những thành tích vô địch.

Tôi tin rằng, nhiều người “lười biếng” vì có thái độ chưa đúng. Họ không sẵn lòng đem hết khả năng ra làm việc vì nghĩ rằng nếu đem hết ra mà chẳng nên cơm cháo gì, họ sẽ trở thành những kẻ thua cuộc. Chỉ cố gắng chút đỉnh thôi, lỡ có thất bại, họ vẫn còn lý lẽ chống chế. Họ an tâm, không cảm thấy mình là kẻ thua cuộc vì thực ra họ có cố gắng gì đâu. Đứng trước thất bại họ chỉ nhún vai: “Chả sao cả“.

Nếu bạn suy nghĩ kiểu đó, xin bạn hãy nhìn lại bản thân. Giờ này mà còn nuôi những ý nghĩ tồi tệ đến thế, thì xin đọc lại phần II cho, và hãy nghiền ngẫm cho đến khi có được hình ảnh tự thân lành mạnh.

Một trong những ví dụ tôi hay kể trong các cuộc nói chuyện trên khắp nước là chiếc máy bơm nước kiểu cổ, mạ kền. Tôi rất tâm đắc với câu chuyện này. Hi vọng bạn từng có dịp sử dụng một đôi lần loại máy bơm cổ điển này. Nó sẽ giúp bạn có kinh nghiệm để đánh giá ý nghĩa những tư tưởng sau.

Nhiều năm trước, hai người bạn của tôi là Bernard Haygood và Jimny Glenn chạy xe ngang một ngọn đồi ở bang Nam Alabama vào một ngày tháng tám nóng nực. Cả hai điều khát nước nên Bernard cho xe ghé vào sân sau một nông trại bỏ hoang có đặt một máy bơm nước. Anh nhảy bổ ra khỏi xe, chạy vội đến bên máy, chụp lấy cần bơm và bắt đầu bơm lấy bơm để. Bơm được chừng 2 phút, Bernard ra dấu chỉ vào chiếc thùng gỗ mục nhờ Jimmy ra con suối gần đó xách giùm ít nước về đổ mồi. Nếu đã từng bơm nước, hẳn bạn cũng biết là phải đổ nước mồi trước thì nước mới lên được.

Trong ván bài đời, trước khi thu lượm được bất cứ điều gì bạn cũng phải gieo mồi trước đã. Vậy mà vẫn có nhiều người đứng trước cửa lò đời bảo nó: “Lò ơi, cho ta lửa nóng đi, rồi ta đút củi vào cho.”, thế có khổ không cơ chứ. Chẳng hạn đã bao lần người thư ký đến nói với chủ: “Nếu ông tăng lương cho tôi, tôi sẽ làm việc tốt hơn và có lương tâm hơn” hoặc người bán hàng bảo thủ trưởng: “Nếu ông cho tôi làm giám đốc, tôi sẽ cho ông thấy khả năng thực sự của tôi. Thực ra, cho tới bây giờ, tôi chưa làm gì nhiều nhưng nếu có chức vị, tôi sẽ làm tốt hơn nhiều” hay chàng sinh viên thưa thầy: “Con mà xếp hạng kém học kỳ này, bạn bè sẽ cười lớn rồi học kỳ tới con sẽ học hành chăm chỉ hơn!” Kinh nghiệm cho tôi biết, sự việc chẳng bao giờ diễn tiến như vậy cả. Nếu nó đúng như vậy, hẳn người nông dân đã cầu trời: “Lạy trời, nếu trời ban cho con trúng mùa năm nay thì năm tới con sẽ nỗ lực gieo trồng và chăm sóc mùa màng“.

Điều những người trên thực sự mong muốn là: “Thưởng thức, làm sau“. Nhưng cuộc sống lại trái ngược hẳn. BẠN PHẢI BỎ VÀO ĐỜI TRƯỚC RỒI MỚI RÚT RA SAU. Do đó, nếu bạn hiểu và áp dụng nó vào quãng đời còn lại, hẳn bạn sẽ giải quyết được rất nhiều công chuyện.

Người nông dân phải gieo giống vào mùa xuân hoặc mùa bè trước rồi mới thu hoạch được vào mùa thu. Anh cũng phải “bỏ vào đó” nhiều công sức trước khi gặt hái những hạt lúa chín vàng. Chàng sinh viên phải bỏ ra rất nhiều thời gian học tập mới mong thu lượm được kiến thức và bằng cấp tốt nghiệp. Người thư ký hôm nay cũng phải bỏ thêm rất nhiều công sức mới mong trở nên giám đốc ngày mai được. Người lực sĩ hôm nay cũng phải tốn thật nhiều mồ hôi, công sức mới mong đoạt chức vô địch ngày mai. Tóm lại, khi đã biết bỏ một cái gì “vào” đương nhiên bạn sẽ lấy được một cái gì đó “ra“.

ĐỪNG CÓ NGỪNG

Giờ ta trở lại với hai ông bạn ở bang Nam Alabama. Vào tháng 8, bang Nam Alabama rất nóng, nên chỉ sau vài phút bơm, Bernard đã ướt đẫm mồ hôi. Lúc đó, anh mới tự hỏi, không hiểu phải bỏ bao công sức nữa mới có được nước uống đây. Bơm ráng thêm một lát, anh bảo Jimmy: “Chắc giếng cạn rồi quá, Jimmy ạ.”

Jimmy đáp:

- “Không đâu, Bernard, giếng ở Alabama này thường sâu lắm. Nhưng sâu thế nước mới trong mát được“.

Cuộc sống cũng y hệt như câu trả lời của Jimmy phải không bạn? Chính những gì ta phải nỗ lực đạt tới mới có giá trị.

Lúc bấy giờ, nóng, mệt, chịu hết nổi, Bernard giơ hai tay lên kêu:

- “Giếng khô thật rồi, Jimmy ơi.”

Jimmy vội chụp lấy cần bơm, bơm tiếp liền rồi nói:

- “Đừng ngừng tay, Bernard, cậu mà ngừng nước sẽ chảy xuống trở lại hết và cậu sẽ phải bắt đầu lại từ đầu đó.”

Cuộc đời cũng y như vậy đấy. Bất cứ người nào, trẻ hay già, nam hay nữ. Làm nghề gì đi nữa, cũng đã từng có lúc muốn “ngừng tay bơm” vì bơm mãi mà chưa thấy chút nước nào. Nên nếu bạn đã có lúc cảm thấy như vậy thì bạn cứ an tâm vì ai cũng vậy cả.

RÁN THÊM MỘT CÁI

Một điều hết sức hiển nhiên là nếu cứ nhìn bên ngoài máy bơm thì ta không sao biết được lúc nào nước mới lên tới vòi cả. Phải bơm hai lần hoặc hai trăm lần nữa mới có nước, khó mà biết được!

Cũng vậy, ta không thể nhìn vào ván bài đời mà xác định được ngày mai hay tuần tới, tháng tới, năm tới hoặc nhiều năm nữa, mình sẽ thành công.

Có một điều tôi tin chắc là dù bạn làm gì đi nữa. NẾU BẠN BƠM ĐỦ LÂU, ĐỦ BỀN VÀ TÍCH CỰC THÌ SỚM MUỘN GÌ, CỐ GẮNG ẤY CŨNG ĐEM LẠI PHẦN THƯỞNG. Trái lại, nếu bạn ngừng tay trong khi chỉ cần một, hai lần bơm nữa thì bạn cũng chẳng bao giờ được giải khát bằng dòng nước chảy gần tới vòi ấy! May thay, khi nước đã chảy rồi thì bạn chỉ cần lâu lâu bơm nhẹ một cái thôi và nước sẽ chảy tràn dư dật.

Thành công và hạnh phúc ở đời cũng y hệt như vậy đấy bạn ạ! Dù làm bất cứ điều gì, bạn hãy cố gắng thực hiện một cách đúng đắn và chuẩn xác, nhất là phải kiên tâm và bền chí. Nhiều khi, chỉ cần leo qua một ngọn đồi, rảo qua một góc phố là bạn đã có thể hưởng nếm được sự ngọt ngào của thành công và hạnh phúc, giống như những lúc bạn mới bơm có một lần thì nước đã chảy tràn rồi vậy.

Dù là bác sĩ hay luật sư, sinh viên hay nội trợ, công nhân hay buôn bán, một khi bạn đã bơm cho nước chảy được rồi thì việc giữ cho nó tiếp tục chảy sẽ rất dễ dàng. Bạn chỉ cần một chút cố gắng đều đặn nữa mà thôi. Câu chuyện về chiếc máy bơm này là một điển hình cho cuộc sống. Khi đã lên tới đỉnh thành công bạn hãy nhớ câu chuyện về chiếc máy bơm này. Nếu chỉ bơm hờ hững chiếu lệ, bạn có bơm suốt đời cũng chẳng được chút nước nào. Bạn phải bơm tận lực cho tới khi nước chảy tràn ra đã, rồi điều kỳ diệu sẽ đến: Khi nước đã bắt đầu chảy, bạn nhớ bơm đều đặn hoài. Kết quả là bạn sẽ có được điều mình muốn thay vì phải muốn điều mình có.

Đầu máy xe lửa cũng tương tự như vậy. Khởi động máy rất khó, nhưng khi máy đã nổ thì xe chạy rất dễ và tốn rất ít nhiên liệu.

Giờ bạn hãy nhìn sang bức hình bạn đang bước lên những bậc thang dẫn tới đỉnh thành công. Bạn đang đứng trên bậc “làm việc”, sẵn sàng bước lên bậc thang chót, bậc “ước vọng“. Lên tới đó là bạn đã giáp mặt với cánh cửa tương lai đang khép hờ. Bạn chỉ cần “đẩy nhẹ” chứ không cần “kéo mạnh“. Hãy “đẩy cửa ra” bạn ơi, một bước nữa thôi là tới phòng tiệc cuộc đời rồi.

PHẦN BẢY: KHÁT VỌNG

MỤC ĐÍCH

1/ Thổi bùng ngọn lửa khích lệ làm nước sôi bình thường bốc thành hơi tràn ngập khát vọng.

2/ Đưa bạn tới sự dốt nát thông minh và dạy bạn cách biến những trái chanh cuộc đời thành ly nước chanh.

3/ Học cách biến trở ngại thành những nấc thang đi tới một đời sống phong phú hơn.

4/ Nhận dạng rõ những nấc thang bạn có thể lưu giữ.

�N KHÁC THƯỜNG KHẨU “CÂN BẰNG”

Miền Viễn Tây ngày xưa gọi “súng lục” là khẩu “cân bằng” vì nó giúp một gã bé con đốn ngã một anh chàng cao lớn dễ như chơi. Thế giới hôm nay không còn xài “súng lục” làm khẩu cân bằng nữa mà xài thứ khác, đó là “khát vọng“. KHÁT VỌNG LÀ VỊ THUỐC BIẾN NƯỚC NÓNG BÌNH THƯỜNG BỐC THÀNH HƠI THÀNH CÔNG NGOẠN MỤC.

Nó là vị thuốc giúp một người khả năng trung bình có thể ăn đứt những người tài giỏi hơn mình. Khát vọng là thứ “phụ trội” tạo nên những khác biệt nho nhỏ nguồn gốc của những khác biệt lớn lao trên đời.

Khát vọng chỉ là phần “phụ trội“. Nó là góc chăn thừa để bạn đắp cho ấm. Nó chỉ là thứ “phụ trội' nhưng không có nó, nước sôi chẳng thể bốc hơi nổi. Nước sôi 100OC chỉ đủ nóng để bạn cạo râu hay pha cà phê, nhưng “phụ trội” thêm 10 nữa thôi, nó sẽ bốc thành hơi tạo thành lực đẩy đầu máy xe lửa đi khắp nước hay đẩy tàu thủy đi vòng quanh thế giới. Chính phần “phụ trội” nhỏ bé ấy sẽ đưa bạn lên tới đỉnh thành công như bao nhiêu người khác đã làm.

Theo lời Grantland Rice thì Ty Cobb có muôn vàn khát vọng, ông kể:

“Tôi nhớ mãi ngày Ty Cobb thi đấu với cơn sốt 39OC. Bác sĩ đã bắt anh phải nghỉ nhiều ngày, nhưng hôm đó, đội anh phải ra sân. Ty Cobb đã có mặt và đã làm bàn ba trái đem lại chiến thắng vẻ vang cho đội nhà. Nhưng ngay sau đó, anh đã té xỉu trên ghế“.

Mỗi lần nghĩ đến khát vọng là tôi lại nhớ ngay đến một cầu thủ dã cầu khác. Theo tôi, Peter Gray là một cầu thủ bất tử của đội dã cầu Hall of Fame ở Cooperstown, New York. Thời trẻ, anh chỉ nuôi một khát vọng là được chơi ở hàng tiền đạo. Anh lập đi lập lại hoài: “Tôi sẽ làm mọi sự để đạt tới đỉnh thành công“. Tham vọng lớn lao của anh là được thi đấu trên sân vận động Yankee. Năm 1945, anh trở thành trung phong của đội St Louis Browns. Anh chơi ở vị trí này một năm và điều lạ lùng là không ghi được một bàn nào cả. Tuy nhiên, tôi xin nhắc lại là Peter Gray là người bất tử của đội Hall of Fame. Sở dĩ thế, vì anh đã đạt tới đỉnh thành công dù đã cụt mất tay phải. Anh không nhìn vào sở đoản mà nhìn vào sở trường của mình.

Thành công ở đời không hệ tại việc có được bàn tay lành lặn. THÀNH CÔNG HỆ TẠI VIỆC BẠN SỬ DỤNG BÀN TAY MÌNH CÁCH TỐT NHẤT. Như Ty Boyd, một xướng ngôn viên lỗi lạc nói: “Hãy sử dụng bàn tay bạn và hãy sử dụng hết công suất“.

Khát vọng có thể khiến một người sử dụng bất cứ khả năng nào của mình, trong bất cứ công việc nào và sử dụng một cách tối đa. Khát vọng giúp ta loại trừ được mọi cản trở và cho đi hết mọi thứ mình có. Nó sẽ giúp bạn tiến mau về phía trước mà không gì cản trở nổi. Theo tôi, đã làm việc gì, thì ta cũng nên làm hết sức, dù là thi cử, báo cáo công tác hay thi đấu thể thao cũng vậy. Chúng ta cứ làm hết sức trước đã, vì SỨC MẠNH CỦA KHÁT VỌNG QUAN TRỌNG HƠN SỨC MẠNH CỦA SỞ ĐẮC.

Một khi đã làm hết sức mình rồi, bạn có quyền an tâm, bất chấp thành, bại. Chỉ khi ta không chịu cố gắng hết sức, rồi phải than thở “Giá mà” mới đáng buồn thôi.

TẬN DỤNG NĂNG LỰC DỰ TRỮ

Khát vọng chiến thắng đã giúp nhiều người chiến thắng dù ít ra xét theo lý thuyết, họ không thể chiến thắng được. Billy Miske đã là một võ sĩ nổi tiếng. Anh từng đấu với Tommy Gibbons, Harry Greb và Battling Levinsky. Anh cũng so găng với Jack Dempsey trong trận tranh chức vô địch thế giới hạng nặng.

Năm hai mươi lăm tuổi, đáng lẽ phải là lúc ở phong độ cao nhất, nhắm tới những vị trí cao hơn nữa, thì Billy Miske lại phải nằm nhà thương vì đau nặng. Các bác sĩ khuyên anh từ giã võ đài nhưng khổ nỗi, ngoài nghề võ sĩ ra, anh không còn nghề nào khác cả. Năm hai mươi chín tuổi, anh bị đau thận và biết chắc mình sẽ chết, vì bệnh hoạn. Năm đó, anh lại chỉ có một trận đấu nên phải nằm nhà nhìn cảnh gia đình khánh kiệt. Anh không thể đến phòng tập vì quá yếu, cũng không thể kiếm được việc làm nào khác vì quá đau.

Gần đến lễ Giáng Sinh, tình yêu thúc đẩy anh tìm mọi cách cho gia đình được hưởng một “Lễ giáng sinh vui tươi” nên tháng 11 năm đó, Miske đến Minneapolis thăm bạn là quản đốc Jack Reddy để thuyết phục ông sắp sếp cho mình một trận đấu. Thoạt tiên, Reddy nhất quyết từ chối. Ông biết rõ tình trạng của Miske và thấy mình chẳng được lợi gì trong trận đấu đó. Miske bèn kể rõ cho ông hoàn cảnh của mình. Anh giải thích rằng mình đang khánh tận và chẳng còn sống được mấy lúc. Bất cứ giá nào anh cũng phải đấu một trận để có tiền cho gia đình mừng lễ sắp tới. Cuối cùng Reddy cũng chấp nhận với điều kiện Miske phải tập luyện và lấy lại được phong độ. Biết mình quá yếu, khó mà làm nổi, nhưng Miske cũng hứa sẽ thi đấu một trận ngoạn mục.

Dù không được hài lòng lắm, Reddy cũng đành chịu và thu xếp cho bạn mình đấu với Bill Brenman. Trận đấu sẽ diễn ra tại Omaha, tiểu bang Nebraska. Brenman là một võ sĩ dẻo dai và cứng cỏi đã từng thi đấu với Dempsey tới 12 hiệp. Mặc dù đã xuống dốc, nhưng anh vẫn còn là một đối thủ đáng gờm cho bất cứ võ sĩ nào.

Miske nằm nhà dưỡng sức vì không đủ lực tập dượt. Anh chỉ đến Omaha đúng lúc trận đấu bắt đầu. Thời đó, các hiệp hội quyền anh dễ dãi hơn bây giờ nhiều nên họ cho phép Miske lên đài. Trận đấu diễn ra tốt đẹp và khi kết thúc. Billy Miske đã kiếm được 2.400 đô la cho gia đình mừng lễ. Anh dùng hết số tiền đó để mua sắm những vật dụng cần thiết cho gia đình chứ không xài riêng đồng nào. Đây chính là lễ giáng sinh lớn nhất và hạnh phúc nhất của gia đình Miske. Ngày 26/12, Miske gọi Jacky Reddy nhờ đưa mình tới nhà thương St. Paul và đã chết tại đó vào ngày đầu năm. Trận đấu cuối cùng mới diễn ra 6 tuần trước nên bạn bè không ai tin anh chết sớm như vậy cả. Billy đã chết vì đau yếu! Tuy nhiên chính niềm tự hào với khát vọng làm một điều tốt đẹp cho gia đình yêu dấu đã giúp anh có được sức mạnh phi thường. Bill Brenman bị anh hạ đo ván trong 4 hiệp. Miske đã dốc hết sức lực còn lại cho khát vọng chiến thắng.

Những năng lực dự trữ của bạn cũng sẽ hữu ích như vậy khi bạn mong muốn sử dụng chúng. Khi làm việc hết sức thì ta đã thắng trận bất chấp kết quả thành bại, vì nguyên sự mãn nguyện vì đã cố gắng tận lực đã biến ta thành người chiến thắng rồi. Randy Martin, mà tôi đã có lần đề cập, tham dự cuộc đua Marathon lần đầu tiên vào năm 1972. Đây là cuộc đua tốn sức ghê gớm vì đường dài tới 41 km, lại đầy gian khổ, phải lên dốc, xuống đồi... Bác sĩ Martin cho biết là bất cứ ai chạy đến đích cũng đều được phần thưởng cả. Phần lớn những người chạy thi, khi bước vào cuộc đua, không tin là mình về đến đích đều là người thắng giải vì phần thưởng đích thực của một công việc hoàn thành tốt đẹp chính là ở chỗ đã hoàn thành nó. Đây là điều quan trọng nhất vì trong thực tế, bạn đang tranh đấu với chính mình. Chẳng có gì mãn nguyện bằng khi biết đã gắng sức và tận dụng hết mọi khả năng. Đối với bạn, nỗ lực hết sức đã là một chiến công vì bạn đã chiến thắng chính mình. Một nhà vô địch thể thao đã nói: “Làm hết sức quan trọng hơn là người tốt nhất“.

THẮNG TRẬN - VÀ CÒN VÔ ĐỊCH

Khi nghĩ đến khát vọng tôi tin Ben Hogan sẽ là một trong những người đầu bảng. Xét cho kĩ thì có lẽ Hogan là cầu thủ đánh gôn vĩ đại nhất từ trước đến nay. Anh không được khéo léo như phần đông các tay gôn khác nhưng bù lại, anh hơn bẳn họ về lòng kiên trì, cương quyết và khát vọng. Thực ra thì Hogan đã lập được hai kỳ tích. Khi đã lên tới tột đỉnh của môn thể thao này thì anh bị một tai nạn khủng khiếp. Một buổi sáng mù sương anh đang cùng vợ lái xe trên xa lộ, quẹo qua một khúc quanh thì hai ngọn đèn pha xe buýt đã lù lù ngay trước mặt. Ben chỉ còn đủ thì giờ xoay người, ôm choàng sang bên cạnh che chở cho người vợ. May thay, chính động tác kịp thời này đã cứu sống anh. Vì sau đó, vô - lăng đã cắm ngập vào lưng ghế. Đưa vào bệnh viện, anh chỉ còn thoi thóp thở và nhiều ngày sau mới thoát khỏi tình trạng nguy kịch. Các bác sĩ đều nhất trí là may lắm thì anh cũng chỉ đi lại được thôi, còn chuyện chơi gôn thì xin đừng bao giờ nghĩ tới nữa.

Tuy nhiên, các bác sĩ đã quên mất một điều là ý chí và khát vọng của Ben. Thật vậy, ngay khi bước được những bước đầu tiên, thì mơ ước trở thành một tay gôn vĩ đại đã phục hồi trong anh. Anh thường xuyên luyện đôi tay cho thật mạnh, đi đâu anh cũng kè kè cây gậy đánh gôn bên mình và đôi chân còn run lẩy bẩy, lúc nào cũng như muốn té quỵ, anh cũng đã tập quật banh rồi.

Khi bắt đầu đi lại được một chút. Anh đã tập bước quanh sân gôn bằng những bước chân xiêu vẹo và khi đôi chân vững vàng rồi là anh tập đánh gôn ngay. Thoạt tiên, anh chỉ đánh trúng được vài trái, nhưng càng tập, càng nhuần nhuyễn thêm lên. Cuối cùng cũng đến ngày anh trở lại sân gôn và chiếm lĩnh lại được những vị trí cao nhất trong các cuộc thi đấu. Được thế, bởi vì anh đã “Thấy mình chiến thắng“. Anh khát vọng chiến thắng và biết mình sẽ đạt được khát vọng ấy. Thực vậy, KHÁT VỌNG CHÍNH LÀ YẾU TỐ LÀM NÊN KHÁC BIỆT GIỮA MỘT CẦU THỦ TRUNG BÌNH VỚI MỘT NHÀ VÔ ĐỊCH.

�T BAY

KHÁT vọng tạo nên sự dốt nát thông minh. Dốt nát thông minh là đặc tính hoặc khả năng không biết mình không làm nổi điều gì đó nên cứ cố làm. Nhiều lần nó giúp ta hoàn thành những việc hầu như không sao làm nổi. Chẳng hạn, một thương nhân mới vào nghề, chưa có kinh nghiệm, nên chẳng biết tí gì về nghệ thuật bán hàng cả. May sao, anh không biết là mình dốt và thấy có người khích lệ nên cứ thế phấn khởi làm tới và trở thành người bán được nhiều hàng nhất trong công ty. Không nghĩ là mình dốt nên anh cứ làm bừa. Có lẽ chính vì vậy mà một thương nhân “mới ra lò” thường năng nổ hơn một người đã vững tay nghề hoặc đã lõi đời. Ai cũng bảo là ong nghệ rõ ràng không thể bay được. Xét theo khoa học thì với bản thân quá nặng mà đôi cánh lại quá mỏng như thế thì ong nghệ không tài nào bay nổi cả. Nhưng may thay, ong nghệ lại không biết đọc, vì thế nó cứ bay như thường.

HÃY CHẾ CHO TÔI MỘT MÁY V - 8

Henry Ford đúng là người kỳ lạ nhất. Ông được học rất ít và lận đận mãi đến năm bốn mươi tuổi mới phất lên được. Thiết lập vương quốc xe hơi xong, ông quay sang ấp ủ loạt động cơ V- 8. Ông cho triệu tập các kĩ sư đến và bảo họ:“Thưa quí vị, tôi muốn quí vị chế giùm tôi một động cơ V - 8“. Những kĩ sư thông minh xuất chúng này hiểu biết tường tận mọi nguyên lý toán học, vật lý và kĩ thuật. Họ biết rõ những gì làm được, những gì không, nên thương hại nhìn Ford và thầm nghĩ: “Thôi thì cứ cố làm hài lòng ông ấy một chút, dù sao ông ấy cũng là chủ cơ mà“. Vì thế, họ cố giải thích là động cơ V-8 không kinh tế chút nào và còn nói rõ “tại sao” nó không kinh tế nữa. Nhưng Ford nào có nghe, ông chỉ nói mỗi câu: “Thưa quí vị, tôi phải có một động cơ V-8. Xin quí vị chế tạo giùm“.

Họ ép bụng làm một thời gian rồi báo cáo:

- Chúng tôi tin chắc rằng V-8 là thứ động cơ không tưởng.

Ford đâu phải loại người dễ bị lung lạc, ông cứ khăng khăng một điều:

- Thưa quí vị, tôi phải có một động cơ V-8, xin quí vị làm mau giùm.

Các kĩ sư lại tiếp tục nghiên cứu, lần này có chăm chỉ hơn, tốn kém nhiều tiền bạc và thì giờ hơn, nhưng báo cáo cuối cùng vẫn là:

- Thưa ông Ford, động cơ V-8 tuyệt đối không thể có được.

Nhưng trong “từ điển” của một người từng cách tân kĩ nghệ sản xuất bằng phương pháp dây chuyền, bằng mô hình T và A, trả lương nhân viên 5 đô la ngày, làm gì có từ “không biết“. Ông sẵng giọng bảo họ, mắt tóe lửa:

- Quí vị không hiểu gì cả, tôi cần có một động cơ V-8 và quí vị phải làm bằng được cho tôi. Mong quí vị làm ngay cho.

Và chuyện gì đã xảy ra? Họ đã chế được động cơ V-8 thật. Họ đã thành công nhờ một người dốt nát thông minh không biết giới hạn của hiểu biết. Hẳn bạn cũng thấy những trường hợp tương tự xảy ra hằng ngày? Người nói mình không thể - sẽ không làm được, còn người bảo mình có thể - tất sẽ làm được.

DỐT NÁT THÔNG MINH CỘNG THÊM CHANH THÀNH NƯỚC CHANH

ĐIỀU QUAN TRỌNG KHÔNG PHẢI LÀ HOÀN CẢNH (TRÁI CHANH) MÀ LÀ CÁCH TA ỨNG XỬ TRƯỚC HOÀN CẢNH (CÁCH TA DÙNG CHANH)

Dốt nát thông minh là gì? Dốt nát thông minh chủ yếu là cách ta ứng xử trước một hoàn cảnh tiêu cực và bất ngờ. Nó giúp ta biết dùng chanh để làm nước chanh. Nó chính là thái độ tạo nên sự khác biệt giữa hai người bị bệnh bại liệt. Một người phải đi ăn xin trên đường phố Washington còn một người trở thành tổng thống Franklin Delano Roosevelt. Dốt nát thông minh chính là hạt mầm hi vọng, là lời hứa hẹn tốt đẹp trước mỗi việc xảy đến cho ta. Bất cứ điều gì xảy tới cũng đều chất chứa những nhân tố tích cực mà ta có thể lợi dụng được. Tóm lại, dù cuộc đời có gởi tới trái chanh nào thì ta cũng có thể dùng để pha nước chanh được

Trái chanh khác người của Charles Kettering là cánh tay gãy. Anh bị nạn lúc quay máy xe ở sân sau. Máy nổ nhưng tay quay không chịu nhả ra nên đã đập gãy tay anh. Charles Kettering đã ứng xử ra sao? Thoạt tiên, anh ôm lấy cánh tay hít hà. Sau đó bắt đầu suy nghĩ: “Mỗi lần quay máy xe, mỗi lần bị thế này thì thật đáng sợ! Phải làm sao chế ra một lối quay máy dễ dàng hiệu quả và an toàn hơn mới được. Nếu không ai còn ham mua xe nữa“. Trái chanh, cánh tay gãy của Charles đã thành nước chanh cho đời.

Còn trái chanh của Jacob Schick lại là nhiệt độ âm - 40OC khi khai thác vàng. Dưới điều kiện đó, không sao cạo râu bằng lưỡi lam được nên anh đã chế ra dao cạo điện, nhờ đó đã mua được vàng và pha được hàng tấn nước chanh.

Neal Jeffrey, cầu thủ tiền vệ dự bị trong đội bóng của trường đại học Baylor thì có một trái chanh lớn là tật cà lăm. Anh bảo huấn luyện viên Teaff rằng mục tiêu của mình là cầu thủ tiền vệ số một trong đội Varsity. Ước vọng cháy bỏng ấy đã giúp anh đạt được ước mơ. Năm 1974, anh đưa đội Baylor đoạt chức vô địch của liên đoàn bóng đá Tây Nam. Đây là lần đầu tiên đội Baylor đoạt chức vô địch trong suốt 50 năm, còn Neal được chọn là cầu thủ xuất sắc nhất của liên đoàn.

Eugene O’Neil chỉ là một ngư dân cho tới khi trái chanh của ông là cơn bệnh tai ác bắt ông phải vào bệnh viện. Tại đây, trong những ngày liệt giường, ông đã vắt chanh pha nước bằng cách viết kịch và đã thành công rực rỡ. Cả trăm truyện tương tự khác giải thích lý do và cách thế giúp bạn có thể dùng bất cứ trái chanh nào, cộng thêm ước vọng cháy bỏng là nguồn gốc sự dốt nát thông minh, để làm thành thứ nước chanh ngon lành.

MIKE WELDON CÓ CẢ MỘT “GIỎ” CHANH

Năm lên một tuổi, Mike bị bệnh và phải nằm viện, rồi bị bại liệt. Lên hai, cậu bắt buộc phải đi nạng có dây chằng. Năm mười sáu tuổi, anh bị bất toại và phải dùng xe lăn để di chuyển.

Anh được nhận vào chân phụ việc với số lương 2,99 đôla 1 giờ, nhưng đến tháng 8 năm 1971 thì bị sa thải, bạn cũng biết hai mươi mốt tuổi mà bị bất toại thì khó kiếm được việc lắm. Tuy nhiên, đối với các công nhân nhiệt tình, năng nổ như anh thì khác. Vì vậy, chỉ một tháng sau, Mike đã được mời làm cố vấn cho phòng lao động ở Rockford, bang Illinois, chi nhánh của công ty Management Recruiters International có trên 1.300 nhân viên.

Tháng 3 năm 1975, tại khách sạn Sonesta Beech, Mike Weldon được tuyên dương là cố vấn số một trong năm của công ty. Vốn thâm tín MÌNH SẼ ĐẠT ĐƯỢC MỘT ƯỚC MƠ NẾU BIẾT GIÚP NGƯỜI KHÁC ĐẠT ĐƯỢC ĐIỀU HỌ MUỐN nên Mike đã cống hiến đời mình để giúp người và năm 1974, một năm ế ẩm, mà anh cũng lãnh được hơn 60.000 đô la. Anh không bao giờ nghĩ mình thiếu khả năng và mọi người đều đồng ý là anh không có “bước chân khập khiễng của kẻ thua cuộc“. Mike luôn nghĩ, cuộc đời đã cho anh một “giỏ” đầy chanh nên anh cũng có thể pha chế cả bồn nước chanh.

TÔI SẼ TRẢ TIỀN

Câu chuyện cậu bé David Lofchick tí hon quả đã nói lên mọi điều tôi muốn gửi gấm trong quyển sách này.

Năm 1965, tôi được mời diễn thuyết tại khóa hội thảo ở thành phố Kansas cùng với sáu diễn giả nổi tiếng khác. Khi buổi hội thảo chấm dứt vào chiều thứ bảy, tôi chuẩn bị đi ăn tối. Vừa từ thang máy bước vào hành lang khách sạn, tôi chợt nghe tiếng Bernie Lofchick đứng bên kia hành lang, quần áo chững chạc, tươi cười hỏi lớn:

- Ông đi đâu vậy, Zig?

- Đi ăn tối, Bernie ạ.

Mắt anh bèn sáng lên:

- Tốt lắm, tôi sẽ có dịp tâm sự với ông về dự định của tôi, Zig ạ. Thôi mời ông đi ăn với tôi luôn thể, tôi sẽ trả tiền cho.

Tôi vốn chủ trương không bao giờ từ chối những bữa ăn miễn phí cả, nên đồng ý ngay. Ngồi vào bàn là chúng tôi đã thành anh em chứ không còn là bạn bè nữa. Thực vậy, tôi đã gọi anh Bernie đàng hoàng. Chúng tôi hỏi thăm nhau vài câu xã giao thông thường, sau đó tôi hỏi thăm xem có phải anh đến tham dự cuộc đại hội về bán hàng không thì Bernie đáp:

- Phải, và thật bõ công vì tôi đã thu thập được nhiều ý kiến rất bổ ích.

- Nhưng từ Winnipeg đến đây xa như vậy, hẳn anh phải tốn tiền xe lắm nhỉ.

- Có thể, nhưng nhờ cháu David, nên tôi cũng không phải lo gì.

- Vậy sao, thời buổi này mà có chuyện đó ư? Anh kể lại tôi nghe được không?

Được lời như cởi tấc lòng, Bernie bèn kể thao thao bất tuyệt cho tôi nghe một câu chuyện lạ lùng và hấp dẫn nhất đời:

“Khi cháu trai của chúng tôi ra đời, hai vợ chồng tôi mừng vô hạn. Quả là lúc đó, chúng tôi đã có hai cháu gái, thế là đầy đủ cả, nam nữ đề huề. Nhưng được ít ngày sau, chúng tôi bắt đầu gặp rắc rối. Đầu thằng bé lúc nào cũng nghiêng oặt về bên phải mũi rãi thì thò lò suốt ngày đêm. Bác sĩ ra sức trấn an chúng tôi là không sao cả, David rồi sẽ qua khỏi thôi, nhưng chúng tôi không sao yên lòng được. Chúng tôi đem cháu đến một bác sĩ chuyên khoa để điều trị theo lối chỉnh hình liền lạc mấy tuần lễ.

CON TRAI ÔNG BỊ CHỨNG CO CỨNG

Thấy bệnh cháu không thuyên giảm mà càng ngày càng tệ hơn, chúng tôi bèn đem cháu đến một bác sĩ chuyên môn thượng thặng người Canada. Khám cháu thật kĩ xong, ông tuyên bố: “Thằng bé bị bệnh co cứng do liệt não. Nó sẽ không bao giờ có thể đi lại, nói năng hoặc đếm được đến mười cả” rồi ông đề nghị chúng tôi gởi cháu vào một viện cho cháu “yên thân” và gia đình khỏi “bận tâm“. Nói đến đây, mắt Bernie như tóe lửa, anh bảo tôi: “Ông biết rồi đấy, ông Zig, tôi là người bán hàng chứ đâu phải khách hàng. Con tôi đâu phải đồ hàng bông. Tôi đã mường tượng thấy cháu là một cậu bé khỏe mạnh, hạnh phúc, rồi thành một người trưởng thành với cuộc sống phong phú, trọn vẹn cơ mà. Bởi đó, tôi mới hỏi bác sĩ xem còn chỗ nào chạy chữa cho cháu được không? Vị bác sĩ lạnh lùng bảo là đã cho chúng tôi lời khuyên tốt nhất rồi. Nói xong ông đứng dậy bỏ đi.”

Đến đây, Bernie nhận xét một cách thấm thía: “Vị bác sĩ chuyên môn ấy chỉ làm được mỗi một việc là thuyết phục chúng tôi tìm kiếm cho ra vị bác sĩ nào quan tâm điều trị cho cháu mà không nản lòng thối chí mà thôi.

GIẢI QUYẾT SÁNG SUỐT - KHÔNG CÓ VẤN ĐỀ SÁNG SỦA

Lofchick trao chú bé David qua tay hơn 20 vị chuyên gia nữa vị nào cũng định bệnh và khuyên anh đại loại như vậy. Sau cùng nghe đồn ở Chicago có một vị bác sĩ tên Pearlstein, nổi tiếng là tay trị bệnh liệt não giỏi nhất thế giới. Bệnh nhân của ông từ khắp thế giới đổ về và phải đăng ký cả năm trước. Vì bác sĩ Pearlstein chỉ nhận điều trị qua trung gian các bác sĩ khác nên Bernie đã phải nhờ bác sĩ của gia đình mình đăng ký giùm. Vị bác sĩ này bèn gởi cho Pearlstein các kết quả xét nghiệm và xin ngày hẹn. Rủi thay, lịch làm việc của bác sĩ Pearlstein đã kín hết nên ông hẹn để tính sau. Thấy vậy, Bernie liền chủ động giải quyết. Anh tìm mọi cách để hẹn được ngày đem David đến cho bác sĩ Pearlstein khám và cuối cùng đã nói chuyện được với ông qua điện thoại. Anh cố nài nỉ bằng được để ông cho David thế chỗ những người bỏ hẹn. Quả nhiên, chỉ 11 ngày sau, David được bác sĩ Pearlstein khám bệnh. Một dấu hiệu tốt và gia đình Lofchick đã hân hoan đón nhận. Hi vọng trở lại tràn trề với họ.

Căn bệnh là tên khổng lồ, dù chưa biết rõ là gì, nhưng giờ đã gặp phải đối thủ đồng cân đồng lạng. Sau nhiều giờ khám xét tỉ mỉ, Pearlstein cũng chẩn đón y như trước: David mắc chứng co cứng do bị liệt não. Nhưng cháu vẫn còn hi vọng nếu Bernie sẵn lòng tham gia cuộc chiến đấu trường kỳ và khốc liệt này. Lofchick vốn sẵn sàng chấp thuận mọi giá, miễn con trai anh còn hi vọng nên hăm hở chấp nhận và hỏi xem phải làm những gì.

Bác sĩ Pearlstein và bác sĩ nội khoa phụ tá chỉ dẫn cho anh thật tỉ mỉ. Họ bảo anh phải bắt David làm việc thật căng và thật nhiều cho đến lúc mệt lả mới thôi, phải thúc đẩy cháu vượt qua giới hạn nhẫn nại của con người và vượt xa hơn nữa. Họ bảo thẳng hai vợ chồng anh đây sẽ là một cuộc chiến trường kỳ, gai góc và có lẽ tuyệt vọng nữa. Một khi đã khởi sự là phải tiếp tục đến cùng, vì nếu ngừng nghỉ hoặc làm không tới mức thì bệnh tình của David sẽ trầm trọng thêm và tất cả công lao trước đó sẽ hóa ra vô ích. Phải, cuộc chiến giữa chàng David tí hon và tai họa khổng lồ ấy đã thực sự mở màn.

Gia đình Lofchick cảm thấy thêm hi vọng và hi vọng đã tạo được niềm tin. Họ đi thẳng về nhà, bước chân thư thái, tấm lòng mở hội và sẵn sàng chiến đấu.

Họ mướn một bác sĩ nội khoa và một chuyên viên thể dục rồi xây một phòng thể dục nhỏ dưới tầng hầm. Từ đó, châm ngôn sống của họ là nỗ lực thể lý và bền bỉ tinh thần.

Sau ít tháng tận lực tập luyện như vậy, vài tia hi vọng nhỏ nhoi đã lóe sáng. David đã bắt đầu cử động được chút ít, nhưng để cử động được cả thân thể, thì còn phải một thời gian dài. Dù sao, cậu cũng đã tới được một cột mốc khổng lồ.

CẬU BÉ ĐÃ SẲN SÀNG

Hôm ấy, viên bác sĩ nội khoa hối hả gọi điện bảo Bernie về nhà gấp. Khi anh về tới nhà, cảnh đã dàn xong, David đang chuẩn bị cho một nỗ lực phi thường là phải cố gắng rướn mình trỗi dậy. Cậu vận dụng toàn lực để thực hiện một cố gắng mà ngay cả người lớn cũng khó mà làm nổi, huống gì một cậu bé sáu tuổi. Khi thân mình cất lên khỏi mặt giường, làn da trên thân thể nhỏ bé của cậu căng ra toàn bộ trước sức cố gắng tột độ. Mặt giường như ướt đẫm mồ hôi. Khi cậu ngồi thẳng lên được thì mắt cậu cũng như mắt mọi người hiện diện đều ướt đẫm những giọt lệ ngọt ngào, bởi đó, HẠNH PHÚC KHÔNG PHẢI LÀ HÀI LÒNG SONG LÀ CHIẾN THẮNG.

Câu chuyện càng thêm ly kỳ khi một đại học thuộc loại lớn nhất Hoa kỳ sau khi khám nghiệm David đã thấy cậu bé không có “cơ vận động nối liền” với phần thân bên phải nên cứ lý mà xét, thì vì không thể giữ được thăng bằng, nguyên việc đi lại được cũng là một kỳ công rồi. huống hồ gì nói đến chuyện bơi lội, trượt tuyết hoặc chạy xe đạp nữa. Đúng vậy, căn bệnh là gã Gôliát khổng lồ đang thất bại, Hơn nữa, khi chiến thắng được gã, bằng kinh nghiệm bản thân cộng với tấm gương sống động, David đã học được những bài học lớn nhất ở đời. Theo các chuyên gia y khoa thì cậu tấn tới không những một cách vững chắc mà còn ngoạn mục nữa. David thật sự là một cậu bé phi thường đã tạo được những bước tiến vĩ đại, mà thế cũng phải, vì cha mẹ đã coi cậu như một cậu bé tràn trề nhựa sống có sức khỏe dồi dào cơ mà, cho đến hôm nay thì “cậu bé tí hon” ấy đã xài tới chiếc xe đạp thứ năm dành cho những lúc trời ấm không trượt tuyết được hoặc không cần đi xe hơi. Học trượt tuyết cũng đau đớn không ít, dù chỉ một năm sau, cậu đã đứng ngon lành trên xe trượt, tay chống gậy chơi hockey được rồi. Ngày nào David cũng đi trượt. Cậu đã làm mọi sự cần thiết để lướt thắng trở ngại và đã thành công rực rỡ. Hiện cậu là cầu thủ tả biên của đội hockey địa phương. Dù đã thành công như vậy song bác sĩ vẫn nói phải cỡ hai năm tập luyện, cậu mới tập nổi người trên mặt nước được. Thực ra thì chỉ tập có hai tuần cậu đã nổi được người và trước khi mùa hè thứ nhất chấm dứt, cậu đã bơi lội ngon lành.

Mỗi ngày David tập rướn mình trỗi dậy 1.000 lần và chạy bộ 6 dặm liền. Năm lên mười một tuổi cậu bắt đầu chơi “gôn” hăng say và quyết liệt hệt như thường lệ và đã đoạt giả 90 lần.

Thật là phấn khởi khi nhìn ngắm David lớn lên và biết rằng mọi đức tính cậu đang phát triển, mọi nguyên tắc cậu đang áp dụng để thành công về mặt thể lý cũng như học thuật sẽ đưa cậu tiến rất xa trong việc khổ luyện mà cậu đã chọn lựa. Cũng thật là phấn khởi khi biết rằng mọi người đều có thể phát triển những đức tính đó, áp dụng những nguyên tắc đó để cũng thành công rực rỡ được như David vậy. Tinh thần David cũng lành mạnh chẳng khác gì thể chất. Tháng 9 năm 1969, cậu được nhận vào trường nam St. John's Raven Court, một tư thục nổi tiếng kỷ luật nhất Canada. Mới học lớp 7, nhưng David đã giải được toán lớp 8. Một cậu bé bị bác sĩ lên án sẽ không đếm nổi đến mười mà được vậy thì đâu có tệ, phải không bạn. Ngày 23 tháng 10 năm 1971, vợ chồng tôi được vinh hạnh tham dự nghi lễ trưởng thành của David. Phải chi bạn có mặt ở đó để chứng kiến cảnh David bước vào cuộc sống trưởng thành bằng những bước chân bảy dặm thì hay biết mấy. Cậu bé đã thật sự trưởng thành với đôi mắt sáng ngời, giọng nói quả quyết, bước chân vững vàng giữa đông đảo bạn bè và thân nhân từ Hoa Kỳ và Canada đổ tới. Cách ứng xử của cậu hôm đó thật vượt trội vì cậu đã dành cả cuộc đời cho cơ hội này.

Phải, gã khổng lồ Gôliát quả đã bị đẩy lui nhưng rõ ràng là chưa bị đo ván và sẽ chẳng bao giờ ta đánh gục được hắn cả. Vì thế mà David vẫn phải luyện tập căng thẳng và đều đặn suốt đời. Hễ ngưng tập vài ngày là tai họa ập đến ngay. Như bất cứ chàng trai ở lứa tuổi mười chín nào, David cũng muốn được vui chơi thoải mái với bạn bè lắm chứ. Nhưng hễ tới giờ tập luyện là cậu biết mình phải làm gì và sẽ đi thẳng tới phòng tập ngay. Dĩ nhiên, cậu không đơn độc một mình và ngoài cha mẹ, David còn có hai chị, đông đảo bạn bè và rất nhiều bà con thân thiết chí tình cũng như một bầu khí vui tươi sôi nổi nữa. Một biến cố quan trọng xảy đến với David vào tháng 2 năm 1974, khi anh được cấp phát 100.000 đô la theo hợp đồng bảo hiểm nhân mạng. Theo tôi biết, thì hợp đồng này được tháo khoán trên tiêu chuẩn, lần đầu tiên, một nạn nhân của bệnh liệt não đã có đủ tư cách hoàn tất được mọi điều lệ của hợp đồng.

THÀNH ĐẠT VỐN HAY LÂY

Bất cứ ai quen biết gia đình Lofchick đều nhận rằng mỗi người trong gia đình họ đều đóng góp một phần quan trọng vào cuộc sống của David và cùng tiến bộ với anh. Mọi người đều tài giỏi và cống hiến thật nhiều cho gia đình cũng như xã hội. Ngay như Bernie cũng phát đạt một cách kỳ diệu không kém, Bernie, con người hiểu nhiều biết rộng ấy vốn thất học. Ông chỉ học tới lớp 7 ở trường nhưng bù lại, ngày nào cũng được ở “trường đời“. Ông học ở mọi người và công việc tuyệt hảo ông đang theo đuổi đã biến ông thành người có đầu óc kinh doanh sắc sảo nhất mà tôi được biết.

Dĩ nhiên, ông là một người cần mẫn và sáng tạo trong lãnh vực thương mại cũng như gia đình. Ông làm việc suốt 7 ngày 7 đêm một tuần. Nguyên kỳ công này cũng đủ chứng tỏ niềm hăng say, chí cương quyết, lòng nhiệt tình và ước vọng cháy bỏng của ông rồi. Trong lúc mày mò kiếm, Bernie đã khám phá thấy là trong cuộc sống hạnh phúc và thành công, BẠN CÓ THỂ ĐẠT ĐƯỢC MỌI ƯỚC MƠ NẾU BIẾT GIÚP NGƯỜI KHÁC ĐƯỢC ĐIỀU HỌ MUỐN. Nhờ làm ăn theo nguyên tắc này, ông đã tự tạo lập được một công ty bán dụng cụ bếp núc lớn nhất Canada.

David và những người giúp anh đã thành công mọi mặt. Toàn đội chiến đấu và toàn đội đều chiến thắng vẻ vang. Mỗi người đều giữ một vai trọng yếu trong việc đẩy lui gã Gôliát khổng lồ. Mỗi người đều có ý nghĩa trong việc cầm chân gã khổng lồ tai ác ấy.

HẾT MỌI THÀNH PHẦN

Bây giờ mời bạn đem chuyện của David áp dụng vào sơ đồ “chiếc thang dẫn tới đỉnh thành công“. Hồi nhỏ, dĩ nhiên David không thể có lòng tự tin là bước thang đầu được, Tuy nhiên, trong mắt cha mẹ, cậu vẫn là một cậu bé độc đáo, xứng đáng và thành đạt ở đời. Họ đã thấy David như hôm nay và thấy mình đủ khả năng tạo cho cậu cơ hội đó. Ngày nay, David có được lòng tự tin, có được những kết quả thì cũng là điều hoàn toàn hiển nhiên.

“Bậc” thang thứ hai là mối tương quan giữa bạn và người khác. Rõ ràng đã có rất nhiều người đóng vai trò sống còn trong sự tiến bộ và phát triển của David. Như các bác sĩ, y tá, bác sĩ chuyên khoa, giáo viên... “Máu, mồ hôi và nước mắt” trở nên dễ chịu hơn nhờ lòng nhẫn nại và tình thương lớn mạnh giữa cha mẹ, David và các nhà chuyên môn. Nếu không được ai trợ giúp - mà trợ giúp thật nhiều - tình trạng của David sẽ tuyệt vọng. May sao, cậu đã có được sự trợ giúp cần thiết và đã chiến thắng lẫy lừng. Những người giúp David cũng chiến thắng vì “người giúp kẻ khác leo lên chính là người leo cao nhất“.

Bậc thang thứ ba là tầm quan trọng của MỤC TIÊU cách xác lập và đạt tới mục tiêu đó. Câu chuyện David cho ta thấy từng nét một về việc xác lập mục tiêu này. Bernie đã xác lập mục tiêu tài chánh, công tác và cá nhân mình phù hợp với các mục tiêu của gia đình nhằm vào David. Lúc đầu, dĩ nhiên Bernie không tài nào đương nổi gánh nặng thuốc men cần thiết cho việc điều trị David, nhưng ông đã làm như các nhà vô địch vẫn làm là tùy cơ ứng biến. Giờ thì ông đang đạt được mọi mơ ước bằng cách giúp David và những người khác đạt được điều họ muốn.

Bậc thang thứ tư là thái độ tinh thần đúng đắn, bao quát mà câu chuyện David là một điển hình. Đó là cảnh gia đình David làm việc đều đặn mỗi ngày, tiến tới từng bước, tạo ra những bàn đạp để vượt qua trở ngại và tích cực chống lại tình cảnh tiêu cực của David. Họ nuôi dưỡng David bằng câu châm ngôn: “Con làm được điều đó, David ạ”. David nghe cuộn băng khích lệ, tích cực ấy suốt ngày, từ lúc mặc đồ đến lúc tập thể dục hay đi xe với cha mẹ đến trường. Ngày nào, huấn luyện viên Manitoba Syd Pukalo cũng như cha mẹ và bạn bè thân thiết của gia đình cũng bồi thêm những yếu tố tích cực khác. Cuối cùng, chế độ kiêng cữ tinh thần thích đáng đã trở thành một phần đời của David và những thói quen anh tập được đã trở nên tốt đẹp và mạnh mẽ đủ bảo đảm cho sự phát triển và tiến bộ của anh.

Bậc thang thứ năm liên quan đến sự làm việc, mà chuyện David là mẫu mực. Từ nay, mỗi lần than phiền sao ngày chỉ có 24 giờ, bạn hãy nhớ đến David. Biết bao năm trời, anh chỉ có 21 giờ 1 ngày vì phải dành ra 3 giờ chiến đấu với cơ thể bị bệnh liệt não hành hạ. Ngày nay, anh vẫn còn cần rất nhiều giờ, vì nếu không tập luyện hằng ngày, gã Gôliát khổng lồ sẽ trở lại ngay. Dĩ nhiên, David phải làm việc rất nhiều nhưng anh và cả gia đình điều hiểu rằng để được khỏe mạnh thì làm việc cật lực như vậy chính là hưởng giá chứ đâu phải là trả giá.

Câu chuyện David chính là bậc thang thứ sáu nói về khát vọng. Thành thực mà nói thì dù đã hướng dẫn hàng trăm người, chưa bao giờ tôi gặp được gia đình nào có khát vọng rõ rệt hơn gia đình Lofchick. Khát vọng cháy bỏng cầu mong cho David được sống sót của họ đã chuyển sang hành động. Họ đã tạo mọi thời cơ cho David, đã có những hành động thật bền bỉ, kiên cường mà chỉ có tình yêu sâu đậm đặc biệt mới giúp họ nén được tình cảm và lòng thương hại tự nhiên mà thôi. Những khi Bernie và Elaine, theo lời bác sĩ, xiết dây chằng thật chặt. David đã hoài công khóc lóc, van xin cha mẹ “nới lỏng chỉ một đêm thôi” biết bao lần! Vì lòng thương con sâu xa nên những người sẵn lòng cho con bất cứ thứ gì trên đời ấy đã can đảm khước từ nước mắt tội nghiệp của David. Họ chỉ chấp thuận những hành động đem lại hạnh phúc và sức khỏe cho con mà thôi.

Chuyện David là câu chuyện của nghị lực, của tính lương thiện, của lòng yêu thương và trung thành, của niềm tin và sự liêm chính. Ngay từ đầu, tôi đã chẳng bảo bạn là những đức tính này ta đều có thể tập được cả. Chuyện David là lời chứng hùng hồn xác nhận điều đó. Nhìn anh, ta khó mà tìm được một sai sót. Nhiều lúc tôi đã nhủ thầm: Giả như anh David sinh ra bình thường, hẳn anh còn kỳ diệu đến mức nào nữa! và tôi như trông thấy anh, một chàng trai cao lớn, vạm vỡ, bặt thiệp, thông minh hơn nhiều.

Thế rồi một hôm, sự thật như một tấm gạch đá đổ ụp lên đầu tôi. Thật vậy, nếu David sinh ra bình thường với thật nhiều khả năng, chắc gì anh đã gặt hái được nhiều kết quả như bây giờ. Tôi tin rằng anh chỉ tăng tiến - mà còn tăng tiến nhiều nữa - nhờ chứng liệt não mà thôi. Việc gia đình Lofchick dám nhìn con trai họ như một cậu bé sẽ chiến thắng trong cuộc chạy tiếp sức với đời mới là một phép lạ kỳ diệu đặc biệt. Họ đã giúp David khởi động chuyền vào tay anh chiếc que chạy tiếp sức và David cứ việc cầm que đó chạy hoài. Phần đẹp nhất trong thiên truyện về David chưa được viết ra vì anh còn đang sống. Tôi vẫn thâm tín rằng những gì David làm trong tương lai sẽ còn vượt xa bây giờ.

Thiên truyện quá hào hùng, nhưng còn hào hùng hơn nhiều khi nghĩ rằng nó sẽ khiến hàng triệu cháu nhỏ bình thường khác được thêm phấn khởi.

Nếu David khởi đi từ một vị trí kém may mắn, với thân thể bại liệt mà còn đạt được những thành quả rực rỡ như vậy, thì những nguyên tắc và tiến trình ấy mà áp dụng cho các trẻ em khỏe mạnh thì kết quả còn rực rỡ tới đâu! Ý nghĩ đó quả khiến ta choáng váng và phấn khởi vô cùng.

Và giờ đây, thiên truyện David đã có kết quả. Một buổi tối ở Amarillo, bang Texas, trong khi kể lại chuyện này, tôi thấy một đôi vợ chồng trẻ ngồi hàng ghế đầu xúc động thấy rõ. Sau buổi nói chuyện, tôi đã đến gặp riêng họ, và họ đã hỏi tên vị bác sĩ ở Chicago kế tục phương pháp của bác sĩ Pearlstein, sau khi ông này qua đời. Cô con gái 15 tháng tuổi của họ cũng bị liệt não và họ mong chữa cho con mình khỏi bệnh.

Họ đem cháu bé đến Chicago và khi khám xong, vị bác sĩ nói rằng tuy triệu chứng rõ ràng như vậy nhưng con họ dứt khoát không phải bị liệt não. Cháu chỉ sinh non mà thôi, vị bác sĩ trước đã chẩn bệnh sai. Vì sinh non nên cháu có chậm chạp hơn bình thường đôi chút, nhưng vì cứ điều trị cho cháu theo kiểu liệt não nên cháu đâm ra mắc phải mọi triệu chứng của bệnh liệt não. Từ đó, họ bắt đầu chữa trị cho cháu theo kiểu bình thường và vài tuần sau, những triệu chứng liệt não đã biến mất.

Thật vậy, ta đối xử với người khác theo cách ta nhìn họ và cách đối xử đó, bất luận tốt, xấu, tích cực, hay tiêu cực sẽ tác động lên họ. Chính vì thế mà ta cần phải là những người “nhìn ra điều tốt” nơi người khác.

Đến đây, bạn đã lên tới đỉnh, đã leo qua mọi bậc, và đang đứng hiên ngang trước cánh cửa mở vào phòng tiệc cuộc đời rồi.

BẠN SẼ NÓI GÌ?

Rất có thể chúng ta sẽ gặp nhau. Nếu gặp tôi hi vọng bạn sẽ nói “Chào ông” rồi kể tôi nghe là bạn đã đọc quyển sách này. Phản ứng của bạn sẽ giúp tôi lượng định được hiệu quả của nó. Nếu bạn bảo thích cuốn sách, tôi sẽ mỉm cười. Nhưng thú thật, tôi mong bạn nói nhiều hơn thế. Nếu bạn bảo là đã tiếp thu được nhiều điều từ cuốn sách, tôi sẽ cười rạng rỡ, nhưng vẫn mong bạn nói nhiều hơn thế, nếu bạn bảo là đã tiếp thu được nhiều hơn thế. Và nếu bạn bảo mình đã làm gì và còn đang tiếp tục làm để xây dựng một cuộc sống phong phú hơn, hiệu quả hơn từ khi đọc sách thì bạn ơi, tôi thực sự sướng run lên rồi đấy.

Tôi nói vậy vì tôi đâu viết cuốn sách này để giúp bạn giải trí dù tôi đã cố viết làm sao để bạn đọc hoài không chán. Tôi cũng không viết để mở mang kiến thức dù tôi biết những điều mình viết chứa đựng một lượng kiến thức dồi dào mà CUỐN SÁCH ĐÃ ĐƯỢC VIẾT RA ĐỂ THÚC ĐẨY BẠN BẮT TAY HÀNH ĐỘNG nên bất cứ điều gì chưa được đem ra hành động, thì tôi và cả bạn nữa, cũng đều không chấp nhận được, vì BẠN LÀ NGƯỜI ĐỘC NHẤT TRÊN ĐỜI CÓ THỂ SỬ DỤNG ĐƯỢC TIỀM LỰC CỦA MÌNH. Trách nhiệm ấy nặng nề biết mấy!

Webster định nghĩa “thời cơ” là “lúc thuận lợi” nên bạn thật may mắn vì đây đúng là “lúc thuận lợi” nhất cho bạn. Nếu được sử dụng đúng thì những kiến thức trong sách này sẽ giúp bạn phát huy được tiềm lực để đi đến nơi bạn muốn đến, làm được điều bạn muốn làm, có được điều bạn muốn có và trở thành điều bạn muốn thành. Tôi nói như vậy mà không sợ là kẻ huyênh hoang vì tôi giống như chàng phóng viên tường thuật lại cho bạn sự khôn ngoan của một số đầu óc vĩ đại nhất mà đất nước này đã sản sinh, cũng như kinh nghiệm thực tiễn của 30 năm huấn luyện con người của tôi. Do đó, tôi có thể nói một cách khiêm tốn và xác tín rằng BẠN HIỆN NẮM TRONG TAY KIẾN THỨC VÀ CẢM HỨNG ĐỂ MỞ NHỮNG KHO TÀNG MƠ ƯỚC CHO CUỘC ĐỜI TƯƠNG LAI CỦA MÌNH.

Tôi cũng cam đoan với bạn là dù có bị đưa ra xét xử và bị bạn là chánh án kiêm bồi thẩm kết án tử hình vì tội đã nói cho bạn biết cách sống phong phú, trọn vẹn và hiệu quả hơn thì tôi cũng sẽ vẫn viết như đã viết thôi. Giá được nhìn thấy mặt bạn lúc này, tôi mong sẽ thấy mặt bạn lúc này, tôi mong sẽ thấy bạn mỉm cười, nháy mắt với mình! Đó chính là điều tôi sẽ được thấy, vì con người tượng trưng cho bạn trong bức vẽ sau, hiện đang đứng giữa phòng tiệc cuộc đời, trước những món ăn tốt lành nhất mà thế giới này có thể cống hiến. Những món đó có thật và là của bạn nếu bạn thực sự ước muốn - và xây dựng đời mình trên nền tảng lương thiện, chí khí, chân thành yêu thương, chính trực và trung thành.

KHỞI ĐẦU

Nhầm lẫn? Không đâu, bạn ạ. Đúng rồi đó, tôi biết bạn vừa tham quan chuyến đầu tiên suốt cuốn “HẸN BẠN TRÊN ĐỈNH THÀNH CÔNG” và tôi biết phần lớn người ta cho rằng đã “kết thúc“. Nhưng bạn đâu thuộc số phần lớn đó. Bạn là bạn và giờ bạn biết rõ rằng chưa hề có và cũng sẽ không bao giờ có một “bạn” thứ hai nữa. Bạn biết rõ mình đã tạo dựng giống hình ảnh ai và cao quí tới mức nào. Biết rõ như vậy về mình cũng như về người khác, bạn sẽ không bao giờ khinh dể - mà cũng không thán phục - bất cứ ai. BẠN HIỂU RẰNG KHÔNG AI CÓ THỂ KHIẾN BẠN CẢM THẤY TỰ TI NẾU BẠN KHÔNG CHO PHÉP, và tất nhiên, bạn sẽ không bao giờ cho phép ai cả. Bạn cũng biết là BẠN SẼ ĐẠT ĐƯỢC MỌI ƯỚC MƠ Ở ĐỜI NẾU BIẾT GIÚP NGƯỜI KHÁC ĐẠT ĐƯỢC ĐIỀU HỌ MUỐN. Bạn cũng hiểu là TÀI NĂNG CÓ THỂ ĐƯA BẠN LÊN TỚI ĐỈNH NHƯNG CHÍNH ĐỨC TÍNH MỚI GIỮ ĐƯỢC BẠN ĐỨNG VỮNG TRÊN ĐÓ, và trên đỉnh có rất nhiều chỗ đứng nhưng không có chỗ ngồi.

Nếu bạn thấy đây sẽ là lúc khởi đầu của một lối sống mới, biểu hiện rõ ràng rằng hạnh phúc không phải là khoái lạc - mà là chiến thắng. Có lẽ điều quan trọnng nhất là bạn hiểu và chấp nhận rằng tư thế khởi đầu phải được duy trì luôn luôn, bởi vì THÀNH CÔNG VÀ HẠNH PHÚC KHÔNG PHẢI LÀ ĐIỂM TỚI MÀ LÀ CUỘC HÀNH TRÌNH HÀO HỨNG, KHÔNG CÙNG.

Bởi vậy, khi tôi nói “Mời bạn” tham dự vào sự khởi đầu và “giã biệt” con người cũ cũng như lối sống cũ để kết thúc cuốn sách “một cách khác lạ” thì bạn hẳn cũng không ngạc nhiên vì tôi đã mở đầu nó “một cách khác lạ” rồi. Thế giới hôm nay, không thiếu người kết thúc một buổi viếng thăm hay một cuộc điện đàm bằng câu nói “Chúc bạn một ngày tốt đẹp“. Nói thế, tuy lịch sự và vui vẻ thật nhưng tôi tin cuộc đời còn cống hiến nhiều thứ khác nữa chứ không phải chỉ có “một ngày tốt đẹp” đâu. Tôi tin rằng nếu “bạn tin” vào mình, vào anh em, vào quê hương, vào công việc đang làm thì những “ngày tốt đẹp của bạn” sẽ kéo dài mãi mãi và tôi thật sự sẽ “GẶP BẠN TRÊN ĐỈNH THÀNH CÔNG“.

[Chúc bạn đọc sách vui vẻ tại..com - gác nhỏ cho người yêu sách.]

Thực hiện bởi

nhóm Biên tập viên Gác Sách:

Mai – Du Ca – Tiểu Bảo Bình

(Tìm - Chỉnh sửa - Đăng)​